ساختار نظام آموزشي
نظام آموزشي جمهوري خلق چين بر مقاطع آموزش ابتدايي، مقدماتي و
تكميلي متوسطه و آموزش عالي مشتمل مي گردد. آموزش مقاطع ابتدايي و مقدماتي و تكميلي
متوسطه اجباريست. كودكان رده سني 6 سال بدون در نظر گرفتن جنسيت، مليت و نژاد از
برنامه هاي آموزش رايگان بهره مند مي گردند. در صورت شرايط خاص، با ضمانت خانواده
سن آموزش كودك به 7 سالگي بالغ مي گردد. در اين كشور،گذراندن آموزش پايه 9 ساله
اجباري است. به عبارت ديگر هر دانش آموز مي بايد حداقل مدت زمان 9 سال به مدرسه
برود. دانش آموزان ملزم به گذراندن دوره ابتدايي و مقدماتي متوسطه بوده و پس از
قبولي در آزمون هاي كليه مقاطع از حق ورود به دانشگاه برخوردارمي گردند. جهت ورود
به مراكز آموزش متوسطه فني و حرفه اي نيزقبولي در آزمون ورودي الزامي است.
دركشورچين، توسعه نظام آموزشي در اولويت قرار دارد. سياست مربوط به پيشرفت كشور بر
مبناي آموزش پايه و رايگان به دانش آموزان به مدت 9سال به اصلاح نظام آموزشي كشور
منجر گرديده است. مدرنيزه شدن جهان در آينده عامل اصلي اين توسعه مي باشد. نظام
آموزشي چين به مراحل ذيل تقسيم مي گردد:
مقطع آموزش پيش دبستاني ويژه كودكان رده هاي سني 5- 3 سال
مقطع آموزش ابتدايي ويژه دانش آموزان رده هاي سني 11-6 سال
عمده مراكز آموزش ابتدايي كشور توسط مقامات آموزشي محلي اداره
مي شوند. گفتني است كه مدارس خصوصي ابتدايي نيز فعاليت داشته و شهريه دريافت مي
دارند. مدارس مقدماتي و تكميلي متوسطه نيز ويژه دانش آموزان رده هاي سني 17-12 سال
مي باشد. اين مدارس توسط مقامات و مسئولان محلي اداره مي گردد. دوره مقدماتي متوسطه
اجباري نبوده و شهريه اي نيز دريافت نمي گردد اين در حالي است كه شهريه دريافت مي
گردد. اغلب مدارس متوسطه خصوصي آموزش فني وحرفه اي ارائه مي دهند اما كيفيت آموزش
ارائه شده توسط اين مدارس با مدارس دولتي يكسان است با اين وجود فارغ التحصيلان
مدارس متوسطه خصوصي جهت ورود به دانشگاه ها از آمادگي بيشتري برخوردار مي باشند.
دانش آموزاني كه مقطع مقدماتي متوسطه را به پايان رسانده اند مي توانند به مدت 3 تا
5 سال در مدارس متوسطه فني وحرفه اي ادامه تحصيل دهند. جهت ورود به دانشگاه ها،
دانش آموزان ملزم به حضور در آزمون ورودي كه هر ساله در ماه جولاي برگزار مي گردد،
مي باشند. گفتني است كه در اين دوره شرايط سني خاصي براي داوطلبان وجود نداشته و
گزينش دانشجو بر مبناي نمرات او درآزمون مذكورصورت مي گيرد. آندسته از دانش آموزاني
كه پذيرفته نشده اند جهت ادامه تحصيل بايد به دانشكده هاي خصوصي بروند. شهريه چنين
مؤسساتي بيشتر از شهريه دانشگاه ها دولتي است. از سال 1950 كشور چين مبادرت به
پذيرش دانشجوي خارجي نموده است، در حال حاضر تعداد دانشجويان خارجي بيش از 41000
نفر است كه به 125 كشور جهان تعلق داشته و در كليه رشته ها و مقاطع تحصيلي به تحصيل
مبادرت مي نمايند. دانشجويان خارجي از نياز هاي آموزشي متفاوتي برخوردار مي باشند.
معمولاً در دانشگاه هاي چين آموزش متفاوتي براي اين دسته از دانش جويان ارائه مي
شود. نظام آموزشي چين بر مبناي هماهنگي با موازين حكومت كمونيستي سازمان يافته و
وزارت آموزش به تعيين اكثريت قوانين مربوطه مبادرت مي نمايد. اين وزارت خانه
مهمترين نهادي است كه مسئوليت تدوين قوانين حاكم بر تشكيلات آموزشي كشور را بر عهده
داشته و در جهت نظارت و حمايت مالي دولت از برنامه هاي آموزشي سياست گذاري مي
نمايد. وزارت خانه فوق به هماهنگي فعاليتهاي مختلف دولت با اهداف نظام آموزشي
(هماهنگي ميان برنامه هاي آموزشي دوره هاي ابتدايي و آموزش عالي) مبادرت مي
نمايد.دولت، اشخاص و گروه هاي مختلف از آموزش عالي حمايت و مقامات محلي نيز نقش
مهمي در آموزش پايه ابتدايي ايفا مي نمايند. علاوه بر نقش مديريتي طي سه سال آموزش
پايه نقش مقامات استاني در مديريت آموزش عالي نيز در حال افزايش است. مقامات محلي،
به اداره مدارس ابتدايي از محل بودجه محلي مبادرت نموده و دولت نيز به اداره
دانشگاه ها از محل درآ مد ملي مبادرت مي نمايد. اين در حالي است كه نمايندگيهايي در
سطح استاني به فراهم آوري تسهيلاتي براي مقطع ابتدايي با مشاركت مقامات محلي در جهت
تامين هزينه ها مبادرت مي نمايد. بررسي و پيشبرد فعاليتهاي آموزشي جزئي از نظام
آموزش محلي قلمداد شده و حمايت مردمي در خصوص تامين هزينه هاي آموزشي گسترش يافته
است. با وجود حمايت هاي مختلف از سال 1978 دولت به اختصاص بودجه بيشتري به نظام
آموزشي كشور مبادرت نموده است. در سال 1986 قانون آموزش پايه تصويب شده و طي چند
سال اين قانون مرحله به مرحله به اجرا درآمد. جهت بر آوردن نيازهاي آموزش پايه هر
كودك چيني ملزم به گذراندن برنامه هاي آموزشي پنج ساله در مدارس ابتدايي و چهار
ساله در مراكز مقدماتي متوسطه و يا شش سال در مدارس ابتدايي و سه سال در مراكز
مقدماتي متوسطه مي باشد. در برخي مناطق كشور اجراي كامل اين قانون امكان پذير نبوده
است از اين روي در قوانين جديد كشور چين به سه منطقه شهر ها و نواحي كه از لحاظ
اقتصادي پيشرفت كرده اند، شهرهاي كوچك و روستاها و مناطق محروم تقسيم مي گردد. در
هر يك از اين مناطق شرايط گوناگوني جهت اجراي برنامه هاي آموزش پايه حاكم است. در
مناطق پيشرفته اين آموزش كاملا اجرا مي گردد. آمارها نشان مي دهد آموزش ابتدايي در
اين مناطق كه 91 درصد از جمعيت را در خود جاي داده فراگير است. در مناطق روستايي كه
10تا 20 در صد جمعيت را شامل مي گردد. اجراي آموزش پايه برمبناي عدم رشد اقتصادي
صورت گرفته و اجراي آن يك هدف و نه واقعيت است.غير از آموزش پايه، تحصيلات برمبناي
شايستگي ها و با هزينه تامين شده از سوي دولت و منابع خصوصي صورت مي گيرد. نظام
آموزشي چين برگرفته ازنظام آموزشي روسيه است واز زمان تشكيل جمهوري خلق چين
درسال1949به اجرا درآمد. براي حمايت ازحقوق نژادهاواقوام مختلف برنامه هاي آموزشي
پيچيده اي طي پنجاه سال گذشته شكل گرفته است. درحال حاضر نظام آموزشي كشورچين
ازچهار بخش اصلي تشكيل آموزش پايه، آموزش پلي تكنيكي وحرفه اي، آموزش عالي وآموزش
بزرگسالان متشكل مي گردد.
آموزش پايه شامل مقاطع پيش دبستاني، دوره آموزشي شش ساله دوره
ابتدايي،آموزش3 ساله دوره مقدماتي متوسطه و سه سال دوره تكميلي متوسطه مشتمل مي
گردد. درحال حاضرآموزش پايه ازآموزش اجباري فراتر رفته و دوره تكميلي متوسطه را نيز
در برمي گيرد. پس ازبه اجرا درآمدن برنامه هاي آموزش اجباري طي سال 1986 اهميت اين
مسئله در مناطق شهري و روستايي متفاوت بوده است. در شهرها دوره تكميلي متوسطه نيز
به آموزش اجباري افزوده شد اما درمناطقي كه از رشد اقتصادي كمي برخوردار بوده از
تحصيلات پايه به نه سال آموزش پايه محدود شده است. طبق آمار به دست آمده طي سال
1999 تعداد مدارس ابتدايي كشور بر582 هزار مدرسه و تعداد دانش آموزان بر5/135
ميليون دانش آموز بالغ مي گردد. اين در حالي است كه درحال حاضر نرخ ثبت نام كودكان
در مدارس ابتدايي تا 99 % تخمين زده شده است. طبق آمار به دست مni Hlniآمده آمده طي
سال 1999 هم چنين تعداد مدارس مقدماتي متوسطه نيز بر 64400 مدرسه بالغ مي گردد.
آموزش حرفه اي عمدتاً شامل آموزش هاي تخصصي، تكنيكي، حرفه اي _ تكنيكي كوتاه مدت مي
باشد. طي20سال اخير به علت رشد سريع اقتصادي، اين بخش ها سريعاً توسعه يافتند. طبق
آمار به دست مni Hlniآمده آمده طي سال 1997 تعداد مدارس حرفه اي /پلي تكنيكي كشور
بر33464 مدرسه با 18ميليون دانش آموز بالغ مي گردد. علاوه براين در تعداد2100 مركز
مهارت هاي فني و تكنيكي در قالب دوره هاي كوتاه مدت آموزشي ارائه مي گردد كه هر
ساله بالغ بر1ميليون دانش آموز دراين مراكز آموزش مي بينند. آموزش عالي در سياست
هاي آتي كشور چين از اهميت بسزايي برخوردار است. طي سال 1995 حدود30 درصداز فارغ
التحصيلان مدارس متوسطه به دانشگاه ها راه يافته و باقي در مراكز فني وحرفه اي به
تحصيلات خود ادامه داده اند. آن دسته از دانش آموزاني كه قصد ورود به دانشگاه را
دارند ملزم به حضور در آزمون ورودي با ديگران مي باشند. تا در يكي از دانشگاه ها
پذيرفته شوند. طي سال هاي گذشته تقريباً كليه دانشجويان از بورس تحصيلي بهره مند
شده و از حق انتخاب جهت ادامه تحصيل برخورداربوده اند. طي سال هاي اخير بدون افزايش
كمك هاي مالي دولت از برنامه هاي دراز مدت براي توسعه آموزش عالي استفاده شده است.
در حال حاضر اكثر دانشجويان به پرداخت بخشي از هزينه هاي آموزشي مبادرت مي نمايند.
كه اين مسئله خود به افزايش تعداد دانشجويان دوره هاي آموزش از راه دور با هزينه
كمتر تحصيلي منجر گرديده است. هر دانشجو قبل از ورود به دانشگاه و طي دوره آموزشي 1
ساله به گذراندن دروس مربوط به علوم سياسي در جهت آشنايي با سياست هاي كشور مي
پردازد. همان گونه كه قبلاً نيز بدان اشاره شد قبل از سال 1985 دولت چين به كليه
دانشجويان كمك هزينه تحصيلي اعطا مي نمود و اين درحالي است كه پرداخت شهريه توسط
دانشجويان در زمره برنامه هاي جديد آموزشي كشور است. از سال 1985 قانوني مبني بر
اعطاي انحصاري بورس تحصيلي به دانشجويان ممتاز به تصويب رسيد. بنا براين قانون آن
دسته از دانشجوياني كه ملزم به ارائه خدمت پس از اتمام تحصيلات به مدت شش سال مي
باشند. اعطاي بورس براساس شايستگي دانشجو (سلامت جسماني و اخلاقي اوست. در حال حاضر
تقريباً يك دانشجويان كشور به پرداخت شهريه مبادرت مي نمايند. دولت نيزجهت كاهش
تعداد متقاضيان رشته هاي پرطرفدار و مهم شهريه بالايي براي اين گونه رشته ها در
نظرگرفته و با كنترل ميزان شهريه در انتخاب رشته هاي مورد نظر دانشجويان دخالت مي
نمايد. با وجودي كه وام دانشجويي نيز اعطا مي گردد اما اكثر دانشجويان به اخذ وام
ازخانواده و يا اقوام خود به عوض موسسات آموزش عالي متمايل مي باشند. در نظام
آموزشي جديد دولت حمايت كمتري از ثبت نام داوطلبان نموده است به نحوي كه سال هاي
1987- 1978 بيش از دو ميليون دانشجو در دانشگاه هاي آموزش از راه دور ثبت نام نموده
اند. طي اين سال ها تعداد دانشجويان رشته هاي علمي وكاربردي نيزافزايش يافته است.
|
