نظام آموزشي كشورهاي جهان

• چشم انداز سياسي-اقتصادي و علمي
• سياست هاي آموزشي
• ساختار نظام آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش پايه
• آموزش همگاني
• آموزش پيش دانشگاهي
• مقطع آموزش ابتدايي
• مقطع آموزش متوسطه
• آموزش عالي
• آمار تحصيلي
• مؤسسات پايه
• آموزش بزرگسالان
• آموزش غير رسمي
• آموزش فني حرفه اي
• آموزش اقليت هاي قومي
• آموزش معلمان
• آموزش زنان
• آموزش اخلاق
• تكنولوژي آموزشي
• اصول و اهداف آموزشي
• اولويت هاي آموزشي
• برنامه ريزهاي آموزشي
• طرح هاي آموزشي
• توسعه آموزشي
• كتابخانه ها و خدمات اطلاع رساني
• پارك هاي علمي
• معضلات آموزشي
• اصلاحات سياسي-اقتصادي
• اصلاحات آموزشي
• قوانين آموزشي
• همكاري ها و تبادلات بين المللي آموزشي
• مديريت آموزشي
• هزينه هاي آموزشي

پارك هاي علمي

پارك هاي علمي

طي دو دهة اخير، پارك هاي علمي و تحقيقاتي ، نقش محوري در توسعه اقتصادي بسياري از كشورها ايفا نموده اند. پارك هاي علمي در كشور چين با رشد اقتصادي30 درصدي موتور اصلي رشد و توسعه اين كشور به حساب مي آيند. اگرچه پارك هاي علمي در بسياري از كشورها با هدف تشكيل واحدهاي تحقيقاتي و توليدي و بعضاً در كنار دانشگاهها احداث مي گردند، اما روش مديريت و بهره برداري از اين پاركها در كشورهاي شرق آسيا متفاوت از كشورهاي پيشرفته اروپايي و آمريكايي است. در كشورهاي پيشرفته، انجام تحقيقات كاربردي و توسعه اي، محـور فعاليت مؤسسات در پارك ها مي باشد و اين درحالي است كه پارك هاي علمي شرق آسيا، توليد را محـور فعاليت مؤسسات خود قرار مي دهند. حمايت دولت هاي محلي و مركزي، اتكا به منابع انساني جهت توسعه فناوري و تشويق به باز شدن درها از جمله سياست هاي محوري در ايجاد پارك هاي علمي دركشور چين مي باشد. به عنوان مثال كشور كره جنوبي علاوه بر ايجاد شهرك تحقيقاتي دايدوك اقدام به ايجاد پارك هاي علمي و مراكز رشد واحدهاي توليدي و تجاري در زمينه فناوري پيشرفته نموده است. رسالت اصلي مراكز رشد در اين كشور كمك به ايجاد واحدهاي تجاري كوچك در زمينه فناوري نوين از طريق ارائه خدمات پشتيباني، مشاوره در زمينه مديريت فناوري و برقراري ارتباطات جهاني است. شركت توسعه فناوري مالزي، كه يك شركتي دولتي است، از طريق برنامه اي تحت عنوان توسعه فناوري خوشه اي در جهت احداث واحدهاي توليدي براساس فناوري نوين فعاليت مي نمايد. اين شركت از طريق ارتباط رسمي و عملي با دانشگاهها اقدام به تشكيل واحدهاي تجاري كوچك در زمينه فناوري نوين در پارك هاي علمي دانشگاهي مي نمايد. ساختار پارك هاي علمي در مالزي به دليل استفاده از امكانات دانشگاهي بسيار انعطاف پذير و ساده است.

دولت مالزي از طريق اختصاص بودجه 50 ميليون دلاري، از برنامه هاي شركت فناوري مالزي جهت احداث شركتهاي جديد حمايت مي نمايد. تجربه كشورهاي شرق آسيا نشان مي دهد كه اين كشورها توانسته اند با سياستگزاري صحيح ، تكيه بر منابع انساني و با احداث پارك هاي علمي گامهاي مؤثري در راه توسعه علم و فناوري و رشد اقتصادي كشور دارد. در اقتصاد رو به رشد جهان، مؤسسات كوچك و متوسط (SME) موتور اصلي رشد اقتصادي كشورها محسوب مي گردند. بسياري از برنامه ريزي ها در سطح ملي در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه شامل فعاليتهايي است كه از ايجاد و رشد SEM حمايت مي نمايد. در اين قبيل كشورها ساختارها و استراتژي هاي جديدي در جهت كمك به رشد SEM در بازار جهاني دائماً مورد ارزيابي قرار مي گيرد. در اين راستا پارك هاي تحقيقاتي و مراكز رشد مؤسسات (انكوباتورها) جايگاه ويژه اي را به خود اختصاص داده اند. ايده اوليه پارك هاي تحقيقاتي در كشورهاي توسعه يافته من جمله آمريكا شكل گرفته و نخستين پارك هاي تحقيقاتي كه بعضاً شامل يك يا چند پارك و دانشگاه مي باشند با نام شهرك هاي تحقيقاتي آغاز به فعاليت نمودند. از سوي ديگر مراكز رشد واحدهاي تحقيقاتي، فناوري و تجاري (انكوباتورها) مراكزي هستند كه در مقياس كوچكتر از پارك با هدف كمك به تشكيل مؤسسات و رشد اقتصاد محلي فعاليت مي نمايند. اگرچه هدف اصلي پارك ها و مراكز رشد، كه همانا كمك به احداث واحدهاي تحقيقاتي و توليدي و در نتيجه رشد فناوري و اقتصادي كشور است در بسياري از كشورها مشترك مي باشد. ليكن ساختار اين مراكز و روش مديريت و بهره برداري از آنها در ميان كشورها بسيار متفاوت است. پارك هاي تحقيقاتي كشورهاي اروپايي بيشتر با هدف تكميل چرخه هاي ارتباطي ميان محققين، متخصصين و توليدكنندگان به منظور انجام تحقيقات كاربردي و توسعه اي و بدون ورود به مباحث توليدي فعاليت مي نمايند و اين در حالي است كه پارك هاي علمي ـ تحقيقاتي در كشور چين مستقيماً در جهت ايجاد واحدهاي توليدي فعال مي باشند. صرف نظر از روش هاي متفاوت مديريتي، اين پارك ها نقش مؤثري در پيشبرد علوم و فناوري و رشد اقتصادي كشورهاي مختلف ايفا مي نمايند.

پارك هاي علمي ـ تحقيقاتي شرق آسيا

نخستين پارك هاي علمي شرق آسيا در كشور ژاپن ايجاد گرديد. كار احداث شهرك علمي تسوكوبا كه مجموعه اي است از چند دانشگاه و مراكز تحقيقاتي متعدد از سال 1972 ميلادي آغاز گرديد. اين شهرك كه هزينه اي بالغ بر 3 ميليارد دلار در بر داشته است، با هدف ايجاد محيطي تحقيقاتي و گردآوري دانشمندان در جهت استفاده بهينه از علم و فناوري و رشد و توسعه اقتصادي در كشور ژاپن ايجاد گرديد. شهرك علمي تسوكوبا تنها شركت تحقيقاتي كشور ژاپن محسوب مي گردد. اما پارك هاي علمي و مراكز رشد متعددي از اوايل دهه 1980 در اين كشور احداث گرديده است.

همزمان با فعاليت ژاپن در اين زمينه، كشورهاي ديگر شرق آسيا من جمله كره، سنگاپور، تايوان، مالزي و چين نيز به فكر راه اندازي پارك هاي تحقيقاتي افتادند. شهرك علمي دايدوك و پارك هاي علمي و تكنولوژي POSCO, RIST, POSTECH از جمله فعاليت هاي كشور كره جنوبي در اين زمينه مي باشد. كشور سنگاپور نيز به فعاليت خود جهت ايجاد پارك هاي علمي از اوايل دهه 1980 با ايجاد پارك علمي سنگاپورمبادرت نمود. پارك تكنولوژي مالزي از جمله نخستين گامها در جهت ايجاد پارك هاي علمي در اين كشور به حساب مي آيد كه طي سال 1988 تأسيس گرديد.

پارك هاي علمي چين

از اوايل1980 رهبران چين كمونيست به فكر اعمال تغييراتي در ساختار اقتصادي و استفاده بهينه از فناوري در رشد و توسعه كشور افتادند . ايجاد مناطق توسعه و ايجاد مناطق آزاد تجاري از جمله اقدامات اوليه اين كشور در جهت به دست آوردن بخشي از بازار جهاني و جلب سرمايه ها به حساب مي آيد. به طور كلي مي توان گفت كه 2 منطقه توسعه فناوري و اقتصادي به شرح ذيل در كشورچين ايجاد شده است:

1- مناطق توسعه فناوري نوين با هدف تحقيق و توسعه

2- مناطق توسعه اقتصادي با هدف جذب سرمايه هاي داخلي و خارجي

علي رغم طبقه بندي فوق، تفكيك مناطق توسعه در چين به لحاظ اهداف و فعاليت هاي جاري بسيار مشكل است. مسؤولين اين مناطق فعاليت هاي خود را در زمره فعاليت هاي پارك هاي علمي قلمداد نموده و لذا اكثراً در انجمن پارك هاي علمي شرق آسيا و انجمن بين المللي پارك هاي علمي عضويت دارند.

از جمله اهداف اصلي پارك هاي علمي (مناطق توسعه) كشور چين مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

- برقراري همكاري بين مؤسسه اي در زمينه هاي علوم و فناوري

- تشويق دانشگاهيان و دانشجويان به مشاركت با واحدهاي توليدي

- ايجاد واحدهاي توليدي در زمينه هاي فناوري نوين

- جذب سرمايه هاي داخلي و خارجي در پارك هاي علمي جهت ايجاد واحدهاي توليدي

وجه تمايز اصلي پارك هاي علمي كشورچين با پارك هاي علمي كشورهاي پيشرفته آمريكايي و اروپايي، تأكيد بر ايجاد واحدهاي توليدي در اين پارك ها است.از جمله سياست هاي محوري در جهت ايجاد پارك هاي علمي در كشورچين مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

- اتكا به حمايت دولت مركزي و دولتهاي محلي جهت ايجاد پارك ها

- اتكا به منابع انساني جهت توسعه فناوري

- تشويق به باز شدن درها در چين

- برقراري همكاري هاي ملي و بين المللي جهت نيل به توسعه

- جذب شهروندان چيني تحصيل كرده خارج از كشور جهت سرمايه گذاري داخلي

مجموعاً 53 پارك علمي (مناطق توسعه) عمدتاً با حمايت دولت هاي محلي و مركزي در كشورچين ايجاد شده است. در حال حاضر رقابت ريادي ميان دولت هاي ايالتي و شهرهاي مهم چين در جهت ايجاد پاركهاي علمي بوجود آمده است. استفاده بهينه از نيروهاي متخصص و فارغ التحصيلان دانشگاهها و جلب دانشجويان چيني خارج از كشور از جمله مهمترين سياست هاي پارك هاي علمي كشورچين مي باشد. به عبارت ديگر، دانشجويان و فارغ التحصيلان دانشگاهها محور اصلي ايجاد مؤسسات در پارك هاي علمي كشورچين محسوب مي گردند. علاوه بر اين پارك هاي علمي و مراكز رشد مؤسسات به اختصاص بخشي از فضا و امكانات موجود خود براي جلب دانشجويان چيني خارج از كشور مبادرت مي نمايند. برقراري همكاري ميان پارك ها در سطوح ملي و منطقه اي و استفاده از تجارب پارك هاي علمي ساير كشورها از جمله سياست هاي پارك هاي علمي كشورچين است. از جمله روش هاي برقراري همكاري و استفاده از تجارب ساير كشورها، مي توان به برگزاري سمينارهاي منطقه اي و بين المللي در رابطه با ايجاد پارك هاي علمي اشاره نمود. در اين راستا چهارمين سمينار پارك هاي علمي شرق آسيا از تاريخ 24 تا 25 شهريور 1375 در شهر شن يانگ كشور چين با حضور150 نفر از كشورهاي شرق آسيا و نمايندگان كشورهايي از قبيل اسپانيا، ايران، هند، آمريكا، فنلاند، آفريقاي جنوبي، استراليا، نيوزيلند، انگلستان و چندين كشور ديگر برگزار گرديد. بازديد از پارك هاي علمي در كشورهاي پيشرفته و استفاده از تجارب آنها در ايجاد و مديريت پارك ها و برقراري ارتباط متقابل ميان پارك هاي علمي كشورچين و پارك هاي علمي ديگر كشورها از جمله ديگر فعاليتها در اجراي اين سياست به حساب مي آيد. به عنوان نمونه مي توان به بازديد مسؤولين پارك هايدن پكن از Silicon Valley در آمريكا و به كارگيري برخي روشها و سياستهاي پارك هاي علمي كاليفرنيا توسط اين مسؤولين دركشورچين اشاره نمود.3 همچنين اخيراً پارك علمي شن يانگ ارتباط مستقيمي با پارك علمي تمپير در فنلاند برقرار نموده است.

پارك علمي شن يانگ

شهر شن يانگ از جمله شهرهاي مهم شمال كشور چين مي باشد. پارك علمي شن يانگ كه محل برگزاري چهارمين سمينار پارك هاي علمي شرق آسيا بود، در حقيقت منطقه ويژه توسعه به حساب مي آيد. نام كامل اين منطقه عبارت از

Shenyang National New High Tech Industrial Development Zone

مي باشد. اين منطقه طي سال 1988 تأسيس و فعاليت هاي خود را از سال 1991 آغاز نمود. مساحت اين منطقه ويژه بالغ بر 34 كيلومتر مربع مي باشد و خود شامل شهر كامپيوتري چين2 منطقه صنعتي هونان 3 ، منطقه صنعتي ـ آزمايشگاهي نانتا 4 و ناحيه انبارهاي عمومي مي باشد.شهر كامپيوتري چين به مساحت 8/0 كيلومتر مربع شامل دو خيابان اصلي و چهار خيابان فرعي مي باشد كه در آن 630 شركت در زمينه هاي الكترونيك و اطلاع رساني فعاليت دارند. اين شهر كامپيوتري مركز فروش و پخش محصولات الكترونيكي شمال شرق كشور است. منطقه صنعتي هونان شامل چندين پارك علمي من جمله پارك علمي و فناوري صنعتي شن يانگ، پارك علمي دانشگاهي، پارك دانشمندان چيني خارج از كشور، پارك علمي فناوري حفاظت محيط زيست و مركز رشد فناوري پيشرفته مي باشد.

مركز رشد فناوري پيشرفته شن يانگ

اين مركز رشد معروف به برج قرن21 در منطقه صنعتي هونان و در كنار پارك هاي علمي مختلف با هدف پشتيباني از ايجاد مؤسسات در زمينه فناوري پيشرفته احداث گرديده است. احداث ساختمان اين مركز رشد با مساحت60 هزار متر مربع در26 طبقه و با هزينه اي بالغ بر30 ميليون دلار از سال 1997 آغاز و در سال 2000 جهت برگزاري مراسم چهارمين سمينار پارك هاي علمي شرق آسيا افتتاح گرديد. طبقات اول تا پنجم اين ساختمان كه شامل يك سالن كنفرانس است براي استفاده پرسنل و مديريت مركز رشد و پارك هاي علمي اختصاص يافته و طبقات 6 تا 26 به مؤسسات متقاضي مستقر در مركز رشد واگذار مي گردد.گفتني است فضاي اختصاص يافته به اين مؤسسات بر40 تا 600 مترمربع بالغ مي گردد. يك سوم از كل فضاي مؤسسات نيز جهت جلب دانشجويان چيني خارج از كشور اختصاص يافته است. علاوه بر اين دانشمندان و دانشجويان چيني خارج از كشور از حق استقرارمؤسسات خود در پارك دانشمندان چيني خارج از كشور واقع در منطقه صنعتي هونان برخوردار مي باشند. از جمله مهمترين معيارهاي پذيرش مؤسسات در مركز رشد مي توان به ارائه ايده مناسب، ظرفيت مناسب بازار داخلي و يا خارجي جهت خريد ايده و برخورداري از مديريت فعال كارآفرين 8 اشاره نمود.گفتني است كه اين مؤسسات معمولاً توسط فارغ التحصيلان جديد دانشگاهها ايجاد مي گردد.از جمله خدمات قابل ارائه به مؤسسات مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

- خدمات پشتيباني عمومي شامل فضاي مناسب كاري و اطلاع رساني

- خدمات پشتيباني تخصصي من جمله استفاده از آزمايشگاههاي موجود در پاركهاي علمي

- معافيت هاي مالياتي 2 ساله

- پرداخت هزينه هاي اوليه

حمايت هاي اوليه از مؤسسات در طول 3 سال اقامت كاهش يافته و پس از آن مؤسسات از مركز رشد خارج مي گردند.از جمله محدوديت هاي حضور مؤسسات در مركز رشد مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

- حداكثر اقامت 3 ساله

- بيش از 15 درصد پرسنل بايد محقق باشند. (كارشناس ارشد و بالاتر)

- صرف 3 درصد از درآمد مؤسسه در تحقيقات

- تعداد كاركنان كمتر از 30 نفر

- درآمد سالانه كمتر از 5 ميليون يوآن (معادل5 ميليارد ريال)

پارك علمي هايدن پكن

پارك علمي هايدن پكن از جمله 5 پارك علمي كشور است كه در منطقه اي ويژه علمي به وسعت 100 كيلومتر مربع در شمال غرب پكن واقع گرديده است.در اين منطقه ويژه 56 دانشگاه و كالج، 5 پارك علمي و 138 مؤسسه تحقيقاتي فعاليت دارند.پارك هايدن به لحاظ سابقه و فعاليت با رشد اقتصادي30 درصدي و صادرات 548 ميليون دلاري طي سال 1999 از جمله مهمترين پارك هاي علمي كشور چين به حساب مي آيد.6 هزار شركت در اين پارك مستقر مي باشند كه بيش از 1000 شركت آن چند مليتي است. ارتباط درخوري ميان پارك هايدن و دانشگاههاي موجود درمنطقه ويژه علمي پكن برقرار مي باشد. هدف اصلي ازبرقراري اين ارتباط علاوه بر استفاده از امكانات موجود دانشگاهها و استفاده از اساتيد،جلب دانشجويان جهت ايجاد مؤسسات مي باشد.پارك هايدن همچنين ارتباط مناسبي با مؤسسات مالي و بانك ها در جهت جلب سرمايه ايجاد مؤسسات برقرار نموده است. علاوه بر اين در جهت جلب دانشجويان چيني خارج از كشور، پاك هايدن اقدام به ايجاد پارك ديگري به نام پارك پيشرويان با فضاي3 هزار مترمربع نموده و تاكنون 108 دانشجوي چيني خارج از كشور به ايجاد 90 مؤسسه اقدام نموده اند.اين پارك از طريق ارائه خدمات ويژه از قبيل فضاي كار، اعتبارات اوليه و معافيت هاي مالياتي، از دانشجويان چيني خارج از كشورجهت ايجاد مؤسسات و كارآفريني دعوت به عمل مي آورد. در نهايت ميتوان گفت كه سرعت رشد فناوري دركشورهاي پيشرفته به حدي است كه به نظر مي رسد كشورهاي در حال توسعه هيچگاه به درجه بالايي از پيشرفت نخواهد رسيد. اين درحاليست كه تجربيات كشورهايي از قبيل چين، كره و مالزي نشان مي دهد كه با استفاده از منابع انساني و سياستگذاري صحيح مي توان به طي راه طولاني در دوره كوتاه مبادرت نمود. آنچه كه كشورهاي شرق آسيا من جمله كشورچين در اين راه به آن توجه داشته اند، استفاده از تجربيات كشورهاي پيشرفته، توجه به منابع انساني بومي و اتخاذ سياست هاي مناسب جهت جذب سرمايه بوده است. دولتمردان چيني پس از ناآرامي هاي سياسي10 سال اخير كشور، از بين سه گزينة واگذاري قدرت، سركوب اصلاح طلبان و عدم توجه به درخواست آنان و توجه جدي به تغيير ساختار در چين، گزينه سوم را انتخاب نمودند. تغيير ساختار دركشورچين شامل تمامي موارد اقتصادي، فناوري، سياسي و اجتماعي بوده است. البته درجه توجه دولتمردان چيني به تغييرات در هر يك از زمينه هاي فوق متفاوت مي باشد. با وجوديكه استفاده از تجربيات ديگر كشورها در جهت توسعه علم و فناوري امري بديهي بوده و استفاده از تجربيات پارك هاي علمي كشورهاي شرق آسيا مي تواند بسيار مفيد باشد، اما استفاده از تجربيات به معني كپي برداري از روش ها نمي باشد. همانگونه كه چيني ها در الگوبرداري از پارك هاي علمي روش خود را اتخاذ نمودند.