نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• ارتباطات
• جمعيت
• ساختار آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش پيش دانشگاهي
• آموزش پايه
• آموزش ابتدايي
• آموزش متوسطه
• آموزش عالي
• آموزش بزرگسالان
• آموزش معلمان
• آموزش ضمن خدمت
• آموزش فني حرفه اي
• آموزش استثنايي
• آموزش غيررسمي
• آموزش عالي از راه دور
• همكاريهاي بين المللي آموزشي
• مشاوره تحصيلي
• قوانين آموزشي
• نظارت آموزشي
• ارزيابي آموزشي
• مديريت آموزشي
• هزينه هاي آموزشي

آموزش پيش دبستاني

آموزش پيش دبستاني

تاريخچه

در اين گروه مي‌توان از سيستم‌ يتيم خانه‌ها در آغاز عصر جديد نام برد. اولين مؤسسات مراقبت از كودكان با ايجاد كارگاههاي توليدي در سال 1750 و كارهاي ساعتي زنان خانه‌دار اتريش در خارج از خانه و در كارگاههاي صنعتي تشكيل گرديدند.با تأسيس اولين مركز مراقبتي کودکان در اتريش در سال1830 مؤسسه‌اي ايجاد گرديد كه جزء سيستم آموزشي مدارس به حساب نمي‌آمد (و از اينرو هيچگونه حمايتي از جانب صندوق مدارس دريافت نمي‌كرد، بلكه به وسيلة كمكهاي مالي مردم روي پاي خود بود) و تنها به صورت اصولي به امر“حمايت و نگهداري” كودكان و كمتر به امر آموزش مي‌پرداخت. با تأسيس اولين مهدكودك در سال 1863 (بر اساس طرحهاي كومينوس، اوبرلين، پستالوتسي و فريدريش فروبل) يك شكاف اجتماعي رو به رشد ايجاد گرديد: مراكز مراقبت از كودكان خانواده‌هاي كم‌درآمد و مراكز مراقبت از كودكان و فرزندان طبقة متوسط. از سال 1870 تقريباً در همة ايالتهاي اتريش مهدكودكهاي خصوصي و ايالتي وجود داشته است. وظيفة اين مراکز آموزشهاي تربيتي تکميلي در کنار خانواده بود. در سال 1871 اولين اتحاديه شغلي مربيان مهد کودک تشکيل گرديد که قوانين مربوط به تأسيس، برنامه‌ريزي، اداره، نظارت و مراقبتهاي تربيتي، ساختار ظاهري و فضا و مسائل آموزشي آنها در حدود يكصد سال معتبر بودند. تعداد مهدهاي كودك از سال 1885 تا سال 1912 از تعداد 134 به 548 مهدكودك و تعداد مراكز مراقبتي صرف در طي اين مدت از 183 به 244 مركز افزايش يافته است.از سالهاي دهة 1920 به بعد مراكز مراقبتي بيشتر به سمت حاشيه رانده شدند و تفكرات مونته سوري در مهدهاي كودك جايگزين شدند. در آن سالها وين، كه مشاور امور رفاهي آن در شوراي شهر دكتر جوليوس تاندلر بود بسيار بيشتر از ساير پايتختهاي جهان داراي مهدكودك بود. همچنين “كودكستانهاي ملي” با ساعات كاري طولاني‌تر نيز وجود داشتند. كار با كودكان با دورنگري خاصي برنامه‌ريزي شد. در هر “گوشه” (به عنوان مثال: گوشة ساختمان‌سازي، گوشة عروسكها) اسباب‌بازيهاي مقتضي با سن و از نظر تربيتي مفيد براي كودكان قرار داشت. ژيمناستيك و تدريس موسيقي نيز در كودكستانها ارائه مي‌شد.

تحت تأثير جو رواني حاكم از سوي رژيم ناسيونال سوسياليسم (نازي) از سال 1938 تا 1945 در کودکستانها بيشترين تأكيد بر “اطاعت و فداكاري” حكمفرمابود. استعدادهاي بدني بيشترمورد بهره‌برداري قرار مي‌گرفتند. كودكستانهاي اتريش تحت نظارت ادارة رفاه ملي نازيسم درآمدند. در آن زمان (براي “راحت كردن” مادران شاغل از بچه‌هايشان و ايجاد و تضمين سياست اجتماعي فعال) تعداد زيادي مهدكودك در كارگاهها ايجاد شدند.پس از جنگ جهاني دوم و از سال 1948 سياست نوسازي ساختار مراکز پيش دبستاني با بحثهايي دربارة بهبود كيفي مراقبتها آغاز گرديد در (چهارمين نشست روانشناسي تربيتي كودكان كم‌سن و سال اتريش). تدوين قانون مدارس در سال 1962 نيز از اهميت برخوردار بود: وظايف طور ديگري تقسيم‌بندي شدند (بخش كودكستانها و مهدكودكها امري ايالتي و آموزش و تصويب قوانين اصولي دربارة ضرورتهاي استخدامي مسئلة اي دولتي به حساب آمدند) و هدفهاي جديدي مدنظر قرار گرفتند و تعريف شدند (آماده‌سازي براي ورود به مدرسه، اما نه با روشهاي مدرسه‌اي، بلكه با روشهاي متناسب و مخصوص كودكان خردسال)                                              

دهة هفتاد شاهد توسعه و گسترش چشمگيري در حوزه و بخش مهدهاي كودك و كودكستانها بوده است. در آن سالها همچنين قالبهاو روشهاي جانشين و جديدتري در(گروههاي كودكان) به آهستگي ايجاد شدند. از دهة بيست تا آن زمان ميانگين ضريب مراجعة كودكان به اين مراكز بيشتر از چهار برابر افزايش داشت. كلاسهاي پيش‌دبستاني براي كودكان واجب‌التعليم كه هنوز آمادگي رفتن به مدرسه را ندارند، ايجاد گرديدند (به بند 1-12-4 مراجعه كنيد) و بدين‌ ترتيب وظايف و اهداف جديدي در بخش پيش‌دبستاني تعريف شدند.دهة نود فشارهاي بيشتري را براي حرفه‌اي‌تر شدن و متخصص شدن پرسنل مراقبت با افزايش دورة آموزشي از چهار به پنج سال به همراه داشت (فارغ‌التحصيل با مدرك امتحان نهايي ديپلم كه امكان اشتغال و همچنين امكان ادامه تحصيل در مقطع مدارس عالي را مي‌داد).تدابير در خصوص يكپارچه‌سازي مجدد آموزشي مجزا در كل منظر سيستم آموزشي راه يافتندو از اينرو كودكستانهاي يكپارچه متشكل از كودكان سالم و كودكان معلول نيز ايجاد شدند. در حال حاضر آمورش بين فرهنگي و چند فرهنگي يكي از مباحث اصلي آموزش در كودكستانها به شمار مي‌رود.

ساختار آموزشي

مهد كودكها سبك سنتي از آموزش پيش دبستاني براي كودكان 3 تا 6 سال در اطريش مي‌باشند. با اين وجود، اين مهد كودكها شكلي جدا از نظام آموزشي نمي باشند. مهد كودك‌ها اختياري مي باشند و كودكان در وهلة اول با والدينشان حضور مي يابند. در سالهاي 92/ 1991، 6/85 در صد كل كودكان در اطريش از سن 5 تا 6 سالگي در مهد كودكها حضور يافتند (در سال‌هاي 61/1960 اين رقم تنها معادل 5/23 در صد بود)، اختلافات منطقه اي چشمگير در ميزان ايجاد مهد كودك وجود دارند. هر كسي كه تمايل و درخواست ايجاد مهد كودك مي نمايد مجبور به رعايت تعدادي از شروطي است مبني بر اينكه قيمومت مهد كودك آموزشي رعايت گردد. مهد كودك هاي دولتي ( توسط دولت، ايالتها يا شهرداريها تأسيس يافته اند ) و مهد كودك هاي خصوصي وجود دارند. بعضي از مهد كودك هاي خصوصي توسط مربيان و والدين بعنوان گروه هاي مستقل اداره و كنترل مي شوند. اكثر مهد كودكها توسط شهرداريها ( تقريباً 75 درصد) تأسيس يافته‌اند. هزينه هاي اجرائي و كارمندان عموماً توسط بخش اداره كنندگان تأمين و تقبل مي گردد. سهمي كه توسط ايالتها جهت هزينة استقرار و عملكرد يك مهد كودك پرداخت مي شود بطور چشمگيري متغير مي باشد ؛ اين امر بويژه در مهد كودك هاي خصوصي صدق مي نمايد.مهد كودك هاي خصوصي كه توسط انجمن‌ها، كليسا ها يا گروه هاي مذهبي اداره مي‌شوند، كمك هزينه هاي را به منظور هزينة كارمندان و هزينه هاي اضافي تحت شرايط مشخص، يا بر حسب اصل مادة قانون كودكستان يا مطابق ميزان در صد ثابتي بنا بر مادة قانون كودكستان قابل اعمال دريافت مي دارند.  كودكستانهاي خصوصي بجاي اينكه توسط مواردي كه در فوق ذكر گرديد توسط بخش‌هاي ديگر نيز اداره مي شوند و عموماً هيچگونه كمك مالي را دريافت نمي‌كنند.بعضي از مهد كودكها، هنگامي كه بسياري از شهرداريها هزينة مراقبت را مطابق جدول درجه بندي شده مطابق با درآمد خالص خانواده پرداخت مي نمايند، هيچگونه هزينه اي را دريافت نمي‌كنند. مهد كودك هاي خصوصي مقادير متفاوت و متغيري را دريافت مي‌نمايند. آموزش مهدكودك برروي رشد شخصيت كودك بطور اخص تكيه مي نمايد تا اينكه كودكان را براي مدرسه آماده نمايند. براي نائل آمدن به اين مقصود، كودكستانها بصورت دسته جات كوچك، معمولاً بصورت مختلط،‌گروه ها ( با گروه هاي سني و يا گروه هاي به اصطلاح فاميلي 3 و 4 و 5 ساله مختلط ) شيوه ها و روشهاي جداگانه اي را اعمال مي نمايند و از روي قاعده و سبك بازيها و اطلاعات گوناگوني را ارائه مي‌نمايند. در ابتدا و مهم تر از همه يك كودك در مهد كودك بايد شانس كسب تجربيات را از طريق فعاليتهاي مناسب بدون فشار زماني يا كسب از روي فشار دريافت نمايد. مهد كودكها يا بصورت تمام وقت يا نيمه وقت مي باشند. كودكستانهاي نيمه وقت از ساعت 7 صبح تا 12 ظهر با امكان سرو نهار به فعاليت مشغولند. كودكستانهاي تمام وقت از ساعت 7 صبح تا 7 بعد از ظهر با سرو نهار به فعاليت مي پردازند. والدين هر زمان كه بخواهند مي توانند كودكشان را از مهد كودك به خانه ببرند. بسياري از كودكستانها در طول سال باز مي باشند.

سطوح و گروه هاي سني

در مهد كودك ها از بچه هايي مراقبت مي شود كه هنوز 3 سال شان كامل نشده است . هم چنين مهد كودك ها بتازگي كودكان زير 3 سال را نيز قبول مي كنند ، به خصوص به اين جهت كه مهد كودك هاي خاص در همه جا وجود ندارند . در مهد كودك هاي اتريش به طور عموم كودكاني بين سنين 3 تا 6 سالكي و البته در گروه هايي مراقبت مي شوند كه گروه هاي سني هستند . ( يعني بر اساس سن دسته بندي شده اند .) و به عنوان مثال ( صرفا كودكان چهار صاله ) . گلوه هاي سني مختلط هستند . ( گروه هاي سني مختلف در يك گروه‌) . هر گروه توسط مراقب نظارت كنترل مي شود و فضاهاي گروهي مختص به خودش را دارد . غالبا شخص دومي (مربي و يا كمك مربي )مراقبت ومربي اصلي را در اين امور كمك مي كند . اين اهداف در قوانين مربوط به مهد كودك ها در تك تك ايالت ها در سطح گسترده اي مشابهت دارند . مهد كودك ها بايد در ادامه و تكميل و حمايت از تربيت خانوادگي كودكان يك ساله تا 3 ساله مراقبت ، مواظبت ، آموزش هاي اجتماعي و گسترش آموزش را ارائه دهند.

سال تحصيلي

سال تحصيلي پيش دبستاني در بر گيرندة مدرسة دبستاني مي باشد و جهت ترقي و افزايش رشد كودكان با سن ورود به مدرسه اجباري مي باشد كه هنوز به حد كافي براي حضور در مدرسة ابتدايي اصلي به رشد و بلوغ فكري نرسيده اند. با اين وجود، بر خلاف كودكستان، سال تحصيلي پيش دبستاني بخشي از نظام مدرسه تلقي مي گردد.تصميم در مورد حضور و يا عدم حضور كودك در كلاس پيش دبستاني هنگامي صورت مي گيرد كه كودك از طريق والدينش براي ورود به آموزش اجباري ثبت نام شده باشد. در زمان ثبت نام، معلم ارشد (دبير) مدرسة ابتدايي، بلوغ كودك را از طريق يك سري سؤالات ساده، همانند شمارش اشياء، اسامي رنگها و ذكر نام و آدرشي ارزيابي مي نمايد. كودكاني كه معمولاً در اولين سال تحصيلي مدرسة ابتدايي پذيرفته مي شوند ممكن است اگر آنها ثابت نمايند كه به اندازه كافي بالغ نبوده اند، به سال تحصيلي بعدي موكول مي گردند. اين تصميم گيري بايد قبل از 31 دسامبر صورت گيرد. تعداد كودكان مشخص كنندة اين امر است كه آيا دورة پيش دبستاني همانند يك كلاس برگزار گردد يا بعنوان يك گروه تشكيل گردد. كلاسهاي پيش دبستاني با بيش از 10 كودك برگزار مي گردند ؛ كمتر از 10 كودك، گروه پيش دبستاني را شكل مي دهد.

مراکز مختلف پيش دبستاني

· شيرخوارگاهها، مهدهاي نوزادان و مراكز كودكان خردسال از كودكان و بچه‌هاي زير 3 سال مراقبت مي‌كنند.

· كودكستانها از كودكان 3 ساله تا سن ورود به مدرسه نگهداري مي‌كنند.

· مراكز پيش‌دبستاني (آمادگي): مراكزي هستند كه براي كودكان واجب‌التعليم كه هنوز آمادگي كافي براي رفتن به مدرسه را ندارند، ايجاد شده‌اند (از آنجا كه كلاسهاي پيش‌دبستاني از لحاظ سازماني زيرمجموعة مدارس ابتدايي هستند جزئيات مربوط به اين بخش را در بند 1-12-4 خواهيد يافت).

· مهدهاي كودك خصوصي كه غالباً در بخش خصوصي خدماتي را ارائه مي‌دهند.

نهادهاي مرکزي

اصولاً گردانندگان دولتي (دولت، ايالتها، بخشداريها، انجمنهاي بخشداري) و يا بخش خصوصي (به عنوان مثال كليساها، انجمنهاي مذهبي، مؤسسات درماني، كارگاهها و اشخاص خصوصي كه شرايط مربوطه را دارا مي‌باشند) مي‌توانند مسئوليت كودكستانها را بر عهده داشته باشند. مهدهاي كودك خصوصي اكثراً با ابتكار والدين ايجاد مي‌شوند و مسئول آن بخش خصوصي مي‌باشد، البته يك “انجمن حمايتي” در منافع اين مهدها همكاري مي‌كند.

شيوه‌هاي مراقبتي و تربيتي متناسب با ميزان رشد كودكان

در كنار كودكستانها عمومي همچنين مؤسساتي با نام “كودكستانهاي تربيتي‌ـ درماني” (يا همان كودكستانهاي استثنايي) نيز وجود دارد. در اين اماكن “مربيان كودكستانهاي استثنايي” متخصص و برگزيده از كودكان نيازمند به كمك و يا مراقبتهاي ويژه مراقبت مي‌كنند. به عبارت ديگر در اين اماكن كودكان داراي معلوليتهاي جسمي‌ـ رواني و يا كودكان نيازمند به مراقبتهاي رفتاري‌ـ رواني خاص نگهداري مي‌شوند. “كودكستانهاي يكپارچه” که در اكثر مناطق باعث حذف “كودكستانهاي استثنايي” مي‌شوند، وظيفة يكپارچه كردن كودكان نيازمند به مراقبتهاي خاص را در كودكستانهاي معمولي و رايج دارند. در اين مراكز مربيان عادي و مربيان متخصص در امور كودكان استثنايي با هم كار مي‌كنند. اين از كودكستانها كلية تجربيات و آموزشهايي را كه در امر رشد كودكان مؤثر و بااهميت است، ارائه مي‌دهند.

پذيرش تحصيلي

رفتن به كودكستان اجباري نيست، از سوي ديگر حق استفاده از كودكستان نيز اجباري و لازم نيست. پذيرش كودك براساس وجود مكان خالي و نيز درخواست والدين صورت مي‌گيرد.شرايط پذيرش در قانون مربوط به كودكستانهاي هر ايالت آمده است. به صورت كلي اين مؤسسات مخصوص كودكان داراي سه سال تمام تا رسيدن به سن مدرسه مي‌باشند (حداكثر تا شروع سال تحصيلي كه سن 7 سالگي شرط آن است).

برنامه هاي آموزشي

معلمين مهد كودك برنامه ريزي كوتاه مدت و بلند مدت دارند و به طور پاره وقت و ميان مدت كار مي كنند اين ، به دين معناست كه آن ها در حين كار آموزشي شان با برنامه هاي آموزشي و گروهي به روز و نوين كار مي كنند. يك برنامه تحصيلي تعيين شده و ثابت در اتريش و جود ندارد . وليكن در گروه هاي تخصصي تحت مديريت مؤسسه شارلوتسه بولر Charlote Buhler تحقيقات عملي گسترده اي در زمينة آموزش كودكان خردسال براي اين منظور انجام داده اند .مهد كودك هايي وجود دارد كه به طور هدفمند شيوة آموزشي خاصي را اتخاذ مي كنند ( به عنوان مثال رودلف اشتايز، مونته سوري ، فراي نت ، پياگت) وليكن اين شيوه ها عموما در دوره هاي آموزش معلمين مهد كودك آموزش داده مي شود و در هر مهد كودك در كار تربيتي و تعليمي نفوذ پيدا مي كند.محتوي آموزشي سال تحصيلي پيش دبستاني شامل تمرينهاي عملي اجباري در موضوعات ذيل كه در مجموع دروس 20 هفته را در بر مي گيرند، مي باشد.

ـ ديني

ـ تاريخ، جغرافي، زيست شناسي

ـ ترافيك

ـ زبان و بيان شفاهي

ـ رياضيات جديد

ـ آواز خواني و موزسيقي 

ـ تمرين آواز

ـ نقاشي

ـ صنايع دستي

ـ تربيت بدني

ـ نواختن آهنگ

در سال تحصيلي پيش دبستاني هيچ گونه ارزيابي موقعيت وجود ندارد ؛ گزارش ساليانه  مدركي دال بر حضور كودك در اين دوره مي باشد.

تعداد ساعات هفتگي در مقطع پيش دبستاني

اهداف آموزشي

اهداف مهد كودك ها به خصوص روي نكات زير متمركز شده اند :

· حمايت و تكميل تعليم و تربيت خانوادگي (تاكيد بر همراهي و همكاري باوالدين تربيتي كودكان است)

· ارائه خدمات تكامل فردي توسط تدابير مناسب در گروه هاي هم سن و سال

· ارتباطات آموزش اساسي مذهبي و آداب و رسوم

· آماده كردن براي ورود به مدرسه تحت همراهي والدين و مدرسه

برخي از ايالت ها تاكيد دارند كه اين اهداف بر طبق شيوه هاي مطمئن آموزشي – تربيتي ويژه كودكان و بدور از برگزاري كلاس ها به شيوة مدارس قابل دستيابي اند.مهد كودك هاي آموزشي كودكان استثنايي در كنار مد نظر قرار دادن اهداف كلي فوق، تكية خاصي بر روي نگهداري و مراقبت از بچه هاي داراي نياز هاي خاصي(اختلال عقب ماندگي، معلول جسمي، اختلال توانايي جزئي) با كمك شيوه هاي موفق ، علمي و درماني – تربيتي دارند.

ارزيابي تحصيلي

يك ارزيابي كلي با مفهوم آموزشي همانند مدارس در مهد كودك ها انجام نمي شود.البته يك كنترل همراه با مشاوره و راهنمايي ، كه مربيان مهد هاي كودك با كمك آن ها اقدامات مناسبي را صورت مي دهند . به صورت زير انجام مي پذيرد :

· با نظارت خود آگاهانه بركار معلمين مهد كودك توسط خود آن ها به عبارت ديگر : به صورت مشورت و خدمات كمكي از جانب ادارة نظارت بر مهد كودك ها (بازرسين مهدكودك )

· با نظارت جمعي مربيان مهد كودك در سمينارهاي اداري ، جلسات ، بررسي چشم اندازها و نيز در قالب تبادل تجربيات در دوره هاي آموزش تكميلي .

· با مشاركت والدين تربيتي ( دعوت والدين به سمينارها به عبارت ديگر جشن هاي جمعي )

· با همكاري با مدارس ( تست هوش براي ورود به مدرسه به عنوان معياري براي تشخيص دارا بودن و يا دارا نبودن شرايط و آمادگي هاي سني ورود به مدرسه )

بررسي وضعيت جسمي کودکان ( به عنوان مثال : بررسي وضعيت دندان ها ، بررسي مشكلات رفتاري و يا تفذيه اي و نيز آزمايشات قوة ادراك كودكان ) با استفاده از دستاوردهاي نوين علمي و گفتمان با دانشمندان دربارة نتايج آزمايش هايشان در اين زمينه در بخش مهد كودك هاي ائتلافي و استثنائي همكاري عميقي با پزشكان و مسئولين درماني اين بخش وجود دارد . تدابير خاص براي مسئولين مراقبتي در مهد كودك ها در بعضي از مهد كودك ها آموزش هاي مقدماتي موسيقي و ايجاد خلاقيت ارائه مي گردد. آموزش هاي زبان خارجي پيش دبستاني و يا مطالب و امور آموزشي و تربيتي ديگر نيز به دنبال اين آموزش ها مي آيند . در زمينة مهد كودك هاي مختلط و مخصوص كودكان استثنائي با همكاري مراكز درماني دوره ها و اقداماتي هم چون موسيقي درماني ‍، حركت درماني ، و كاردرماني ، سوار كاري درماني ارائه مي گردند. در گروه هاي كودكان بر طبق برنامة آموزشي تربيتي ، يعني طرح و فرضية ايده آل ((روسو)) تربيتي طبيعي ، آموزشي اصلاحي ، آموزش انساني و غيره اعمال مي شود .

اطلاعات آماري

در گزارش سالانه 1999-2000(روز 15 اكتبر 1999) حدودا 3800 بچه پيش از رسيدن به سين سه سالگي در مهد كودك پذيرفته شدند، هزار بچه 3 سال داشتند ، تقريبا 57 هزار كودك 4سال ، تقريبا 70 هزار كودك 5 ساله و 65هزار كودك 6 ساله بودند تقريبا 1200 بچه نيز بعد از رسيدن به سن 6 سالگي به مهد كودك مي رفتند نسبت به كودكان نيازمند مراقبت به مربيان مهد كودك (مراقبان)

در سال 2000-1999 در سراسر كشور اتريش در 548 شيرخوارگاره موجود به طور متوسط به ازاي 5/4 كودك و در 4773 پيش دبستاني و كودكستان وجود به ازاي هر 8/8 كودك يك نفر مراقب مشغول بكار بوده اند. تعداد مؤسسات مراقبتي در گزارش سال 2000-1999، 548 شير خوارگاه ، 15489كودك (نوزاد ) و 2578 نفر پرسنل 4773 مهد كودك ، 219377 كودك و 24811 نفر پرسنل تقريبا(4/3)مؤسسات مراقبتي توسط حاميان رسمي و دولتي ( به خصوص بخش داري ها ) اداره مي شوند و بقيه توسط بخش خصوصي اداره مي شوند.