دستاوردهاي آموزشي
از جمله عملكردهاي مثبت نظام آموزشي كشور غنا مي توان به موارد
ذيل اشاره نمود :
1. آموزش كنش گرا
در اغلب دوره هاي آموزشي كشور غنا سعي شده است كه مطالب
وموضوعات درسي به ويژه در مقطع ابتدايي به صورت بازيهاي نمايشي وآزمايشات عملي وبحث
آزاد صورت گيرد .
به عنوان مثال به هنگام صحيت بر سر مواد غذايي وميوه جات صحنه
تقريبي ميوه فروشي و يا فروشگاه مواد غذايي آماده شده ودانش آموزان عملاً‌در چنين
محيطي قرار مي گيرند .
در اغلب برنامه ريزيهاي آموزشي سعي براين شده تا فعاليتهاي
آموزشي بر اساس در نظر گرفتن سطح يادگيري و هوش تمامي دانش آموزان غنايي تدوين گردد
.علاوه بر اين نحوه تفريحي آموزش نيز از اهميت فراواني برخوردار مي باشد به طوريكه
مثلاً معلمين غنايي به هنگام آموزش دروس ابتدايي رياضي از رسم جداولي بر روي كف
كلاس درس و نمايش اعداد از طريق نمايش بازي ليلي وبا عقب و جلو پريدن بر روي هر يك
از اين جدولها طريقه جمع وتفريق اعداد از يكديگر را به آنان مي آموزند .معلمين
همچنين از تك تك دانش آموزان نيز تقاضا مي كنند تا خود شخصاً اين عمل را تكرار كرده
واز اين طريق جوي دوستانه ومفرح و شاد در كلاس پي ريزي مي نمايند .
2. اتخاذ روش شناسي مشخص جهت قرائت طرح هاي نوشتاري بومي
تكنيك جامع قرائت(URT) در سال 1990 توسطSanule Aggrey Forson
رئيس اداره سازمان توسعه آموزشي (GESDI)كشور ارائه گرديد .پس از آن تاريخ تكنيك
جامع قرائت بر آوا شناسي تركيبي و گلچيني از چندين روش قرائت حروف زبانهاي بومي
استوار گرديد .
آموزش قرائت از طريق آشنايي وشناخت كامل اصوات والحان حروف
الفبا وفراگيري اصولي لغات سطح بندي شده ارائه گرديد . آموزش اصول قرائت
مجموعه اي از نمادهاي الفبايي ، جداول رنگي، كارتهاي الفبايي وكتب الفبا را در
برميگيرد .پس از آشنايي كامل دانش آموزان با اصوات حروف الفبا نحوه آميزش وتركيب
حروف وساختن كلمات دو حرفي به آنان آموزش داده مي شود. .
سپس آنها ياد مي گيرند كه چگونه با استفاده از چنين كلمات دو
حرفي جملات ساده اي بسازند. مرحله بعدي آموزش ،ساختن كلمات 3حرفي، 4حرفي و در نهايت
ساختن كلمات تركيبي از چنين حروفي مي باشد .اعمال سيستم قرائت جامع تا آنجا پيش
رفته است كه حتي در مناطق حاشيه اي و بخشهاي دور افتاده كشور نيز از چنين سيستمي
جهت آموزش حروف الفبا واصوات حروف استفاده مي گردد .در واقع سيستم جامع قرائت به
عنوان روش شناسي رسمي آموزش كشور غنا به رسميت شناخته شده ودر کليه مدارس ابتدايي
كشور آموزش داده مي شود .درحقيقت استفاده از چنين سيستم آموزشي در كشور غنا ثابت
كرده است كه اين روش نسبت به شيوه آموزشي(Look and Say) ببين وبگو ساده تر و از
كارآيي بالاتري در نزد دانش آموزان برخوردار مي باشد.
3. استفاده از ابزار آموزشي ساده ومحلي در نظام آموزشي كشور
در نظام آموزشي كشور غنا معلمين سعي در استفاده از ساده ترين
ابزار آموزشي جهت آموزش علوم مختلف به دانش آموزان دارند. از جمله ابزار آموزشي
ساده كه اغلب ساخته دست خود معلمن نيز مي باشد مي توان به ساختن مردمك وكاسه چشم با
استفاده از يك كدوي قلياني ويك لامپ مستعمل برقي ، نمايش دستگاه گوارش با استفاده
از تكه هاي پارچه رنگي ، مقوا وشانه هاي مستعمل و ساخت يك بادنما به
كمك بطري شير كودك كه از شن پرشده با يك تكه اسفنج در زير آن اشاره نمود .درحقيقت
در نظام آموزشي غنا از هر وسيله ابتدايي و اوليه به ويژه مواد خام موجود در محيط
زيست طبيعي به عنوان ابزار آموزشي استفاده مي گردد .
4. نظارت ومديريت اصولي بر حوزه آموزش كشور
از جمله ديگر نقاط قوت سياستهاي آموزشي كشور غنا مي توان به طرح
نظارت آموزشي در مراكز و مدارس آموزشي كشور اشاره نمود .به موجب چنين طرحي كليه
معلمين كشور ملزم به ارائه طرح هاي آموزشي و گزارش از عملكرد آموزش هفتگي خود مي
باشند .از آنجائيكه بر ارائه هفتگي چنين طرح هايي تأكيد شده است لذا جهت نظارت بر
ارائه چنين طرح هايي فرمهايي با خطوط قرمز در آن منتشر شده كه هر يك از معلمين ملزم
به ثبت طرح هفتگي خود دراين فرمها مي باشند.
بدين ترتيب آندسته از معلميني كه ديرتر اقدام به ارائه طرح
آموزشي خود در انتهاي هفته نمايند مجبور به ثبت طرح خود در ذيل خطوط قرمز بوده و
بدين ترتيب عملكرد معلمين فعال وغير كوشا برآورده مي گردد .علاوه بر اعمال طرح
مذكور اخيراً رئيس كل آموزش وپرورش كشور غنا به بازرسين حوزه آموزشي كشورماموريت
نظارت و بازرسي عملكرد فعاليت معلمين كشور راتفويض نموده است.
هدف از انتخاب چنين بازرسيني در حوزه آموزش كشور فراهم آوردن
موقعيت بازديد مقامات ارشد آموزش كشور ازكليه مدارس واماكن آموزشي،كسب اطمينان از
آشنايي كامل معلمين كشور از سياستهاي وزارت آموزش وپرورش وسياستهاي توسعه آموزشي
وبررسي مسائل و مشكلات پيرامون اماكن ومراكز آموزشي كشور وبرخورد با هر نوع كاهلي،
غيبت و بي نظمي در حوزه آموزشي كشور بوده است .گفتني است كه انتخاب چنين بازرسيني
در جهت ترغيب معلمين به رعايت استاندارهاي آموزشي بسيار مؤثر بوده است.
5. تقسيم كليه مراكز آموزشي در عملكرد هاي موفق آموزشي
در جهت برخورداري كليه مراكز واماكن آموزشي ودانش آموزان سطوح
مختلف طبقاتي از امكانات آموزشي جلسات وگرد همايي آموزشي در خصوص طرح ريزي وشناسايي
مشكلات آموزشي مدارس كشور از نيمه دوم سال 1998 آغاز گرديد .بر اساس اين طرح هر يك
از مسئولين ورؤساي آموزشي مناطق مختلف كشور ملزم به ارائه گزارشاتي از راندمان
وامكانات موجود مراكز ومدارس تحت پوشش خود گرديدند .درپايان جلسات فوق نظرات
وپيشنهادات كليه رؤساي آموزشي كشور مورد بحث وبررسي قرار گرفته وكميته اي با عنوان
كميته رؤساي آموزشي كشور در جهت ارتقاء سطح كيفي وكمي وبررسي مشكلات ومسائل پيش روي
مدارس مناطق مختلف كشور تشكيل گرديد.از جمله نقاط قوت برگزاري جلسات كميته مذكور مي
توان به مبادله افكار ونظرات رؤساي آموزشي كشور والگوبرداري از نظرات و مثبت و موفق
در حوزه آموزش كشور اشاره نمود .
6. مشاركت همگاني در حوزه آموزش
از جمله مهمترين طرح هاي آموزشي اعمال شده در حوزه آموزش كشور
غنا مي توان به اجراي طرح جمع آوري اعانات مردمي همزمان با بازگشايي مدارس ومراكز
آموزشي كشور از سال 1997 اشاره نمود .گفتني است كه كليه مراحل اجراي اين طرح از سوي
مديران مدارس ، رياست انجمن اولياء ومربيان مدارس ورياست كل آموزش وپرورش نظارت
ومورد ارزيابي قرار ميگيرد .
لازم به ذكر است كه طرح مذكور در روستاهاي كشور نيز به اجرا در
آمده و بزرگان قوم ومسئولان ارشد آموزشي روستاها مسئوليت نظارت وارزيابي آن را بر
عهده دارند .علاوه بر مشاركت مالي همگاني انواع ديگري از مشاركت هاي همگاني مردمي
در حوزه آموزش كشور به چشم مي خورد كه از آن جمله مي توان به موارد ذيل اشاره نمود
:
1. نظافت مدارس سراسر كشور با هماهنگي انجمن هاي آموزشي
2. اعلام آمادگي مراكز واماكن دولتي در جهت هماهنگي با مدارس
كشور درخصوص بازديد دانش آموزان از چنين مراكزي به عنوان مثال(بازديد ازادارات پست،
مخابرات ، بيمارستانها و ...
3. اعلام آمادگي سينما ها ومراكز نمايش فيلم وتئاتر كشور مبني
بر نمايش رايگان فيلم هاي آموزشي ، تفريحي و....
4. جلب مشاركت مالي مردم در جهت احداث اماکن وبناهاي فوق برنامه
آموزشي نظير مراكز تحقيقاتي ، كتابخانه ها ، آزمايشگاهها و.... در مدارس سراسر کشور
لازم به ذكر است كه جلب كمك هاي مالي مذكور طي برگزاري جلسات
مختلف وبا اجراي برنامه هاي مختلف سرود خواني ، اجراي نمايش ورقص توسط دانش آموزان
مدارس صورت مي گيرد .
دستاوردهاي آموزشي دهه1990
از جمله موفقيت ها وپشرفت هاي نظام آموزشي كشور غنا در خلال سال
1998 مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
1. اجراي طرح جامع آموزش ملي رايگان ، آموزش ابتدايي
در خلال سال 1998 ، اجراي طرح FCUBE با توفيقات عمده اي به ويژه
در جهت نيل به دسترسي ومشاركت همگاني در برنامه هاي آموزشي كشور همراه بوده است .
2. افزايش نرخ ثبت نام كنندگان كلاسهاي سواد آموزي
آمار نشان مي دهد كه از زمان به اجرا در آمدن طرح آموزشي FCUBE
در مورخه اكتبر 1996 رشد 8.6 درصدي در نرخ ثبت نام كنندگان حوزه آموزش پايه
(ابتدايي) كشور محرز گرديده است.
3. بازسازي و احداث مدارس متعدد در مناطق مختلف كشور
درخلال سال تحصيلي 98-97 تعداد 95 مدرسه ابتدايي بازسازي
وتعداد230 مدرسه جديد افتتاح گرديد. گفتني است كه در طي همين سال مصالح ساختماني
به110 منطقه مختلف كشور جهت بازسازي 2000 كلاس درس ارسال گرديد .
در همين اثنا ء سطح مديريت نظام آموزشي پايه( ابتدايي) كشور در
مناطق ومراكز استاني كشور به واسطه تشكيل گروه هاي طراحي آموزش منطقه اي در30 منطقه
ارتقاء يافت .
گفتني است كه هدف اصلي گروه هاي طراحي مذكور افزايش پذيرش مناطق
مختلف كشور در جهت طرح ريزي برنامه هاي جامع آموزشي و بر طرف نمودن مشكلات اساسي
فراروي آموزش منطقه اي بوده است.تشكيل گروه هاي مذكور در مناطق مختلف كشور تا
بدانجا ادامه يافت كه نهايتاً در سال 2001 كليه مناطق كشور از چنين گروه هايي در
خصوص بر طرف نمودن ورسيدگي به مسائل آموزش منطقه اي برخوردار گرديدند .
4. صندوق بهسازي مراكز آموزشي كشور(SIF)
صندوق بهسازي مراكز آموزشي كشور در جهت تشويق وترغيب چندين
مدرسه به جمع آوري اعانات مردمي براي ارتقاء سطح كيفي آموزشي مدارس ومراكز آموزشي
كشور مبادرت نموده است. طرح تشكيل صندوق مذكور طي سالهاي1997و1998 درتعداد60 مدرسه
متعلق به3 بخش از كشور(Savelu gu –Nanton ) در ناحيه شمال TANO، در منطقه Brong – A
hafo و Sefwi Wiawso در ناحيه غربي كشور به مرحله اجرا در آمد.گفتني
است كه اجراي طرح اوليه (آزمايشي) صندوق بهسازي آموزشي در ماه مارس 1998 به اتمام
رسيد .اين در حالي است كه سياست اجراي صندوق مذكور طي مراحل بعدي تغيير يافته و
بيشتر به درگيري ظرفيت بيشتري از مراكز آموزش ناحيه اي در اين طرح معطوف گرديد
.گفتني است كه اتخاذ چنين سياستي به نوبه خود باعث تقليل هزيته هاي عملياتي گرديد.
5. تشكيل بخش آموزش دختران
واحد آموزش دختران غنايي در سال 1998 اولين خبرنامه خود تحت
عنوان بررسي موضوعات جنسي در حوزه آموزش وپرورش را منتشر نمود .همچنين طي همين سال
با فعاليت فراوان واحد مذكور امكان گذراندن دوره هاي تحصيلي آموزش علوم ، فنون
ورياضيات به صورت غير متمركز براي دانش آموزان دختر غنايي فراهم آمد وبه طور كلي
تعداد1200 نفر از دانش آموزان دختر در چنين كلاسهاي آموزشي حضور يافتند. درسطح ملي
نيز واحد مذكور به برگزاري كلاسهايي در خصوص تعديل نوع و نقش جنسيت در نظام آموزشي
كشور و تثبيت جايگاه جنسيت مؤنث در چنين نظامي واتخاذ سياستهاي طرفدار حقوق تساوي
زنان ودختران غنايي در سال 1999 مبادرت نمود.در حقيقت برگزاري چنين كلاسهايي درجهت
افزايش سطح آگاهي مسئولين ومديران ارشد وزارت آموزش وپرورش در ادارات تابعه از
موقعيت وجايگاه زنان ودختران غنايي در حوزه آموزش كشور واتخاذ سياستهاي انعطاف پذير
وتصمميات مناسب براي آنان در اين خصوص بود .
6. ارتقاء سطح كيفي برنامه هاي آموزشي و مطالب درسي
بر اساس نظريه كميته بازنگري ومجري اصلاحات نظام آموزشي كشور
تعداد 17 موضوع درسي به عنوان فحواي اصلي نظام آموزشي از سطح پايه (ابتدايي) تا سطح
تكميلي نظام آموزشي متوسطه تبيين گرديد .بدين ترتيب برنامه ريزي آموزشي نظام آموزشي
كشور بر اساس 17 موضوع درسي براي بخش تحقيق وتوسعه مطالب درسي الزامي گرديد .از اين
روي حوزه مذكور مبادرت به اعمال تغييرات اساسي در فحواي مطالب درسي وكتابهاي آموزشي
موجود ( 5 سال گذشته) كشور نمود .
در همين اثتاء حوزه مذكور به نگارش مطالب وعناوين آموزش ويژه
آموزش فني و حرفه اي وعملي مبادرت نمود .گفتني است كه در مورخه ژوئن سال 1998
سازمان علمي ، فرهنگي وتربيتي ملل متحد (UNICEF) كمكهاي شاياني در جهت انتشار
موضوعات درسي جامع در خصوص تساوي حوق زن و مرد و ارائه ديگر مواد وامكانات آموزشي
ويژه دختران غنايي نمود .
اين اقدام سازمانUNICEF در نظر اجمالي اقدامي در جهت چاپ مطالب
درسي وناشرين كشور از مسائل ومشكلات پيرامون زنان ودختران غنايي بود .واحد تحقيقات
ـ پژوهش به انتشار مطالب درسي با حمايت همه جانبه سازمان UNICEF و برگزاري دوره هاي
آزمايشي تحصيلي به مدت 4 هفته، طراحي مطالب درسي جديد و افزايش نرخ بهره وري
وارزشمندي آن مبادرت نموده است.
