نظام آموزشي كشورهاي جهان

آموزش عالي

سياستهاي آموزشي

سياست درازمدت دولت در حوزه نظام آموزش دانشگاهي در جهت اجراي سياست سرمايه گذاري اماني وجذب سرمايه هاي متفرقه ومشاركتي در حوزه نظام آموزش دانشگاهي وتشكيل صندوق مشاركتي مالي است.لايحه تشكيل چنين صندوقي درمراحل پاياني به تصويب وزارت آموزش وپرورش كشور مي رسد.از مدتها قبل پيش نويس لايحه تقديم هيأت دولت گرديده وسرانجام در آغاز سال2000 ميلادي به تصويب هيأت دولت وپارلمان رسيد.طبق مفاد لايحه مذكور كليه دانشجويان،والدين،معلمين، موسسات غير دولتي ومذهبي، انجمن هاي شهري، شوراهاي شهر وديگر عوامل موظف به حمايت از صندوق اماني حوزه آموزش كشور درجهت اجراي طرح هاي آموزشي وتدارك امكانات آموزشي دانشگاههاي كشور مي باشند.

از جمله ديگرسياستهاي آموزشي دانشگاه هاي کشور غنا مي توان به اطلاع رساني عمومي مبني بر ارائه آمار و نتايجي از عملكرد حوزه آموزش كشور توسط دانشگاههاي سراسر كشور اشاره نمود.در تاريخ 15 مي سال1999 وزيرآموزش و پرورش غنا كليه دانشگاههاي كشور را به اطلاع رساني همگاني درخصوص دستاورده هاي حوزه آموزشي كشور طي چندين سال اخير در جهت جذب سرمايه گذاران بالقوه بخش خصوصي توصيه نمود چرا كه مشاركت بخش خصوصي در حوزه سرمايه گذاري آموزشي اگر چنانچه اطلاع رساني مناسب وصحيحي از عملكرد دانشگاهها ومراكز آموزش عالي كشور درجهت افزايش پتانسيل مالي وتوان بالاي سرمايه گذاري سرمايه گذاران بخش خصوصي ارائه شود نتايج مثبت و پرباري را به همراه خواهد داشت.

ساختار آموزشي

سيستم آموزش عالي در غنا در بر گيرنده ي دانشگاهها و كالج هاي دانشگاهي ،پلي تكنيك ها و موسسات تربيتي پيش از خدمت مي باشد. کليه موسسات آموزش عالي تحت انجمن ملي آموزش جمع مي شوند كه در سطح ملّي گروه مشاوره و هماهنگ كننده اي را شكل مي دهد. موسسات پلي تكنيك هم اكنون در حال ترقي براي ارائه ي دوره هايي در سطح دانشگاه مي باشند. دانشگاه غنا واقع در لگان (نزديك آكرا) اولين دانشگاه غنا بود كه در سال 1948 تاسيس شد.

4 دانشگاه ديگر در كشور وجود دارد. كه در كيپ كوست * ، وينه با ** ،كوماسي *** و تاماله **** واقع شده اند. دانشگاه غنا ***** و دانشگاه علوم و تكلنولوژي (كوماسي) دوره هاي 2 ساله ي کارشناسي را ارايه مي كنند كه منجر به اعطاي ديپلم در طبقه وسيعي از رشته هاي حرفه اي مي شود.

* Cape Coast

** Kumasi

***  Tamalo

**** The University of Ghana

علاوه بر اين ، دانشگاه كيپ كوست دوره ي ديپلم سه ساله اي را درتكنيكهاي آزمايشگاهي و دوره هاي ديپلم دوساله در علوم بهداشتي و آموزش پايه ارايه مي كند . دونوع دوره هاي مدرك کارشناسي عمومي و افتخاري وجود دارد, معمولاً كسب مدرك كارشناسي سه تا چهار سال به طول مي انجامد که اين خود وابسته به اين نكته است كه آيا دانشجو با سطح GCEA يا تمرات SSSCE ثبت نام كرده است.مدرک كارشناسي ارشد نيز براي فارغ التحصيلان با مدرك كارشناسي از دانشگاههاي معتبر قابل دسترسي مي باشند. دوره آموزش کارشناسي ارشد بر دو ترم تحصيلي تمام وقت يا چهار ترم تحصيل پاره وقت مشتمل مي گردد. به عبارت ديگر دوره هاي كارشناسي ارشد يك يا دوسال طول مي كشد. حداقل تحصيل به مدت دو ترم در دانشگاه بايد سپري شود. براي دوره ي كارشناسي ارشد دوسال تحصيل مورد نياز است كه در بر گيرنده ي كاردوره اي مي باشد و به دنبال آن كار تحقيقي اي كه منجر به يك رساله مي شود.

مقطع دكتري نيز براي فارغ التحصيلان كارشناسي ارشد از دانشگاهها معتبر قابل دسترسي مي باشد. داوطلبان بايد دوسال اول را در دانشگاه بگذرانند. اگر مدرك كارشناسي ارشد را از همان دانشگاه دريافت كرده باشند، اين مدت 1 سال مي باشد. پس از ، تاييد مطالعات دانشجويان توسط هيئت مطالعات فارغ التحصيلي ، دانشجويان از مجوز ادامه مطالعات خود در خارج از دانشگاه برخوردار مي گردند. دوره هاي دكتري کاملا بوسيله ي تحقيق تكميل مي شوند (ارايه و دفاع از يك رساله ) و نيازمند يك مطالعه ي حداقل سه ساله مي باشد.

سال تحصيلي

سال دانشگاهي از ماه سپتامبر آغاز شده و تا ماه ژوئن به طول مي انجامد.از جمله مهمترين تعطيلات تحصيلي دانشگاه هاي کشور مي توان به تعطيلات 22 مي تا 21 آگوست اشاره نمود.زبان آموزشي مراکز آموزش عالي غنا، انگليسي است.

مقاطع آموزشي

مقطع کارشناسي

دانشگاه غنا و دانشگاه علوم و تكنولوژي دوره هاي كارشناسي دوساله اي را ارايه مي دهند كه منجر به اعطاي ديپلم در طيف وسيعي از رشته هاي حرفه اي مي شود. علاوه بر اين ، دانشگاه كيپ كوست يك دوره ديپلم سه ساله در تكنيك هاي آزمايشگاهي و دوره هاي دو ساله ي ديپلم در علوم بهداشت و آموزش پايه ارايه مي كند. دو نوع دوره ي كارشناسي وجود دارد: عمومي و افتخاري . عموماً كسب مدرك سه يا چهار سال طول مي كشد. و اين بستگي به اين دارد كه آيا دانشجو با سطوح GCE A يا نمرات SSSCE ثبت نام كرده يا خير . در پزشكي و دندانپزشكي ، نيز مدرك اول به شش تا هفت سال نياز دارد. بسته به اين كه آيا دانشجو با سطوح GCEA يا نمرات SSSCE ثبت نام كرده است يا خير

مقطع کارشناسي ارشد

ورود به اين مقطع براي فارغ التحصيلان مقطع كارشناسي با مدرك كارشناسي دانشگاههاي معتبر امكان پذير مي باشد. دوره هاي ديپلم كارشناسي از دو ترم تمام وقت يا چهار ترم پاره وقت تشكيل شده است . دوره هاي كارشناسي ارشد پايه و كارشناسي ارشد يك يا دو سال طول مي كشد. حداقل دو ترم در تحصيل مطالعه در دانشگاه بايد سپري شود. به داوطلبين مدرك كارشناسي ارشد ارايه مي شود. دو ره ي يك ساله در بر گيرنده كار دوره ي مي باشد. براي احراز مدرك كارشناسي ارشد 2سال مطالعه در بر گيرنده ي يك سال كار دوره اي و كار تحقيقاتي منجر به ارائه پايان نامه الزامي است. امكان انتقال به دوره هاي كارشناسي ارشد و دكتري از دوره ي يك ساله ي كارشناسي ارشد پايه وجود دارد.

مقطع دكتري

ورود به مقطع دكتري براي فارغ التحصيلان برخوردار از مدرك كارشناسي ارشد پايه و كارشناسي ارشد از دانشگاههاي معتبر امكان پذير مي باشد. داوطلبين دو سال اول آموزش را بايد در دانشگاه سپري كنند. در صورتي كه داوطلبين مدرك كارشناسي ارشد را از همان دانشگاه دريافت كرده باشد. اين دوره به يك سال محدود مي شود. از اين رو ، منوط به تأييد هيئت مطالعات فارغ التحصيلان داوطلبين ممكن است مطالعات خود را خارج از دانشگاه تعقيب كنند . دوره هاي دكتري منحصراً با يك تحقيق تكميل مي شود( ارايه و دفاع از يك رساله ) و نيازمند حداقل سه سال تحصيل مي باشد. به داوطلبين در پايان تحصيلشان مدرك دكتري ارايه مي شود. مدرك دكتري از اين رو كاملاً تحقيقاتي مي باشد که در زمينه پزشكي ( با مدرك كارشناسي ارشد) تنها به تخصص هاي پزشكي مي پردازد. شرايط اعطاي دكتري همان شرايط اعطاي مدرك كارشناسي ارشد مي باشد. مدارك DS, Dlitt , DCL , LLD نيز تنها در موارد افتخاري اعطا مي گردد.

اولويتهاي آموزشي

در نظام آموزش عالي كشور غنا نيز موارد ذيل بيش از ساير نيازمنديهاي آموزشي مورد توجه قرار گرفته است :

1. تأسيس مراكز دانشگاهي وآموزش عالي متناسب با نيازمندي به نيروهاي كار آزموده در حوزه دانشگاهي كشور

2. افزايش منابع مالي حوزه آموزش وتشويق وترغيب شهروندان غنايي به سرمايه گذاري ومشاركت مالي در اين حوزه

3. عدم تأكيد دولت بر سرمايه گذاري بر روي حوزه هاي غير آكادميك ومراكز بومي آموزشي

4. تلاش در جهت استقلال هرچه بيشتر دانشگاهها وخود كفائي موسسات ومراكز آموزش عالي از لحاظ مالي وتكيه كمتر اين مراكز بر منابع وامكانات مالي وغير مالي دولتي

بررسي گسترده بر روي منابع ومراكزي كه قادر باشند تا حد زيادي از منابع مالي و نيازمنديهاي حوزه آموزش كشور به ويژه آموزش عالي را بر طرف نمايند.

اهداف آموزشي

ازجمله مهمترين اهداف آموزشي مراکز آموزش عالي کشور غنا مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- سپارش مسئوليت برطرف سازي نيازهاي نيروي كار ملّي به موسسات آموزش عالي

2- تأكيد بر تامين هزينه هاي دولتي غير آكادميك به عنوان مثال فراهم سازيمحل سكونت

3- مستقل سازي دانشگاه هاي کشور از منابع دولتي از نقطه نظر تامين هزينه

4- تامين منابع مالي جايگزين در تامين سرمايه هاي آموزشي

اقدامات آموزشي

گفتني است كه تاكنون تدابير مختلفي به شرح ذيل درخصوص نظام آموزش عالي كشور اتخاذ گرديده كه هر يك به نوبه خود اختلاف آرائي را در پي داشته است:

1. جمع آوري وجذب كمك هزينه هاي آموزشي از مراكز خصوصي وصنايع كشور

2. اخذ شهريه هاي ورودي با مبالغ زياد از دانشجويان

3. افزايش ميزان خود مختاري واستقلال موسسات آموزشي كشور وخود محور نمودن آنها از طريق قطع هزينه هاي دولتي واختصاص بودجه اي از در آمد ملي به اين موسسات

4. تخصيص بودجه مازاد ملي به نظام آموزش عالي ومراكز دانشگاهي كشور از طريق اعطاي اين منابع به صندوق وجوه اماني آموزش ملي وپرهيز از پرداخت هر گونه بودجه اختصاصي به مراكز مذكور

5. افزايش سهم بودجه آموزشي اختصاص يافته به مراكز وموسسات آموزش عالي به عنوان طرح اوليه از 11 % به 15% و نهايتاً به 18%

6. اعطاي بورسيه تحصيلي و ضمانت آموزشي از جانب بخش خصوصي ودولتي

7. دريافت كمك هزينه هاي تحصيلي از دانشجويان ووالدين آنان

اصلاحات آموزشي

در سال 1991 دولت غنا اصلاحات اساسي را در نظام آموزشي كشور اعمال نموده و به بسط اين گونه اصلاحات در ساختار آموزشي كليه موسسات دانشگاهي مبادرت نمود .

از آغاز سال تحصيلي 99-1998 تعداد كل ثبت نام كنندگان نظام آموزشي عالي كشور نسبت به سال تحصيلي 1993 (10000 نفر ) از افزايش 36000 نفري برخوردار بوده است .

با اين حال همچنان 30 تا 40 درصد از دانش آموزان لايق و با استعداد از مجوز ورود به مراكز وموسسات آموزش عالي كشور بي بهره مانده اند. در آغاز اجراي اصلاحات نظام آموزشي كشور پيش بيني مي شد كه با افزايش روبه رشد تعداد فارغ التحصيلان نظام آموزش متوسطه وتقاضاي آنان مبني بر ورود به مراكز و موسسات آموزش عالي بودجه ملي نظام آموزشي كشور جوابگوي نيازهاي آموزشي كليه فارغ التحصيلان دبيرستاني نخواهد بود .از اين رو تصميماتي اتخاذ گرديد تا كله شيوه هاي كارآمد در جهت جذب كمكهاي مردمي وغير دولتي مورد محك وآزمايش قرار گيرد بديت ترتيب درحاليكه دولت ازسياست ارائه آموزش رايگان براي فارغ التحصيلان دبيرستاني حمايت مي نمود اما مسئوليت تقبل هزينه هاي فرعي چون تغذيه و مسكن به عهده خود دانش آموزان ووالدين آنان گذارده شد .اين در حالي است كه بخش خصوصي وصنايع مختلف كشور همواره به همكاري ومشاركت در تهيه وتدارك امكانات زير بنايي واصولي آموزشي و اعطاي امکانات تحصيلي به دانش آموزان از سوي دولت ترغيب مي شوند .تأمين هزينه هاي جانبي آموزش دانشگاهي نظير(مسكن و تغذيه و....) درحالي بر دوش دانش آموزان نهاده شده كه دولت غنا خود بر اين حقيقت كه تعداد كثيري از دانشجويان ووالدين غنايي از تأمين هزينه هاي جانبي آموزش دانشگاهي عاجزند معترف مي باشد .بدين منظور طرح وام دانشجويي در جهت بر آورده نمودن بخشي از نيارهاي آموزشي دانشجويان نيازمند ارائه گرديد .گفتني است كه سياست اعطاي وام دانشجويي كه باموفقيت آغازگرديد امروزه با مشكلات عديده اي نظير تقبل سوبسيدهاي آموزشي قابل توجه وقرار گرفتن اين بار بر دوش دولت ،كاهش ميزان وام پرداختي وافزايش روز افزون تعداد افراد ثبت نامي در نظام آموزش عالي كشور روبرو گرديده است .

از اين رو دولت غنا به ارائه پيشنهاد درخصوص اجراي سيستم جديد سرمايه گذاري وتأمين بودجه نظام آموزشي بر اساس تصميم دولت، دانشجويان ، بخش خصوصي وموسسات آموزش خصوصي وصنايع در تقبل هزينه هاي آموزش دانشگاهي مبادرت نمود.لازم به ذكر است كه اتخاذ سيستم مذكور از سوي دولت با مخالفت صريح دانشجويان وعامه مردم وشهروندان غنايي قرار گرفت .

با اين حال دولت غنا بر سودمند بودن طرح مذكور براي نظام آموزش دانشگاهي كشور به علت بهره گيري از مشاركت همگاني در تأمين هزينه ها ونيازمندي هاي مراكز دانشگاهي وموسسات عالي كشور تأكيد داشت.نظام آموزش دانشگاهي كشور غنا که به طور بنيادي از نظام آموزشي كشور انگلستان اقتباس گرديده بود به گونه اي طراحي كرديد تا درجهت آموزش وتربيت هرچه بيشتر هيأت نخبگان ودانش آموزان ممتاز كشور پيش رفته و به تدريج به جايگزيني اين افرادي در پستهاي خدمات شهري و ملي و جلوگيري از فرار مغزها ومهاجرت افراد نخبه منجر گرديد. نخستين مركز آموزشي دانشگاهي كشور غنا در واقع همان كالج ساحل عاج بود كه در سال 1984 تأسيس گرديده و بعد ها به نام دانشگاه غنا تغيير نام داد.تا سال1971 دركشور غنا تعداد 3 دانشگاه وتعدادي موسسات تحقيقاتي و حرفه اي مسئوليت هدايت و نظارت برعملكردمراكزعلمي ودانشگاهي كشور را بر عهده داشتند .تعداد دانشجويان كالج Ivory Coast به تعداد100 دانشجو وتعداد9000 دانشجو در سال 1976 افزايش يافت.گفتني است که نرخ مذکور تا زمان اعمال طرحهاي اصلاحاتي دولت به همين ميزان باقي ماند.در زمان اعمال اصلاحات آموزشي كشور، كميته آموزش با عنوان كميته توجيهي دانشگاه به بررسي جامع ساختار نظام آموزشي دانشگاهي كشور پرداخته ودر اين راستا به پيشنهاد اصلاحات جامعي در زير ساختهاي مديريتي، فرهنگي، دانشگاهي، نظارتي و اعطاي بودجه به دانشگاههاي كشورمبادرت نمود.گفتني است كه گزارش كميته مدكور پس از انجام توضيحات وتفسيرات بسيار در ميان اعضاي عضو كميته نهايتاً درسال 1988تسليم دولت گرديد .

گفتني است كه طرح ارسالي كميته مذكور به عنوان طرح توسعه نظام دانشگاهي كشور و در زمره طرحهاي اصلاحاتي دولت قرار گرفته و نهايتاً درگزارش رسمي هيأت دولت با عنوان اصلاحات نظام آموزشي دانشگاهي كشور عنوان گرديد .از جمله مهمترين اهداف اصلاحاتي طرح مذكور مي توان به نوساماني وضعيت نظام آموزش دانشگاهي كشور از طريق ارتقاء سطح كمي آموزش ، افزايش بهره وري دوره هاي آموزش دانشگاهي ، دسترسي همگاني به چنين آموزشهايي واعمال قوانين تساوي حقوقي اشاره نمود.

علاوه بر اين مي توان به اهداف اساسي وغايي ذيل اشاره نمود :

1. توصيف مجدد ساختار نظام آموزشي دانشگاهي كشور كه كليه موسسات ومراكز آموزشي دانشگاهي را تحت نظارت وزارت آموزش وپرورش قرار مي دهد .

2. ارائه آموزشهاي همگاني دانشگاهي با اخذ هزينه هاي آموزشي مناسب .

3. افزايش ظرفيت مالي موسسات ومراكر آموزشي درجهت جذب تعداد هر چه بيشتر دانشجويان و تشويق و ترغيب بخشي خصوصي در جهت برقراري مشاركت مالي با موسسات ومراكز دانشگاهي

4. بهره گيري از افراد لايق تر وشايسته تر و اعمال قوانين كار آمدتر وجامع تر در ساختار آموزش دانشگاهي كشور

5. برقراري توازن ميان دانشجويان علوم انساني وعلوم پايه در پاسخگويي به نيازهاي آنان

6. ارتقاء سطح كيفي وكمي مديريت نظام آموزش دانشگاهي كشور

در نتيجه اعمال اصلاحات در سطح دانشگاهي ، امكان دست يابي به موسسات واماكن دانشگاهي در كشور آسان تر گرديد اگر چه جذب افراد با لياقت وصلاحيت به طور كامل اجرا نمي گردد اما تعداد افراد (دانشجويان لايق) حاضر در ساختارهاي بنيادي جامعه از تعداد قابل توجهي برخوردار مي باشد .از سوي ديگر برنامه هاي تکميلي آموزش از راه دور به عنوان راه كار ديگري در جهت ارائه آموزشهاي دانشگاهي طراحي گرديده است .