نظام آموزشي كشورهاي جهان

طرح هاي آموزشي

از جمله مهمترين طرحهاي آموزشي کشور غنا مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- طرح آموزش اجباري ملي رايگان(FCUBE)

طرح ابتكاري مذكور در حوزه آموزش اجباري در واقع تلاش مصرانه ديگري است كه دولت غنا در جهت بر طرف نمودن مشكلات اساسي حوزه آموزش كشور علاوه بر اعمال اصلاحات اوليه آموزشي اتخاذ نموده است .گفتني است كه از طرح مذكور با عنوان برنامه توسعه بخشي آموزشي وپرورش اجباري (BESTP) يا متداولتر با عنوان طرح آموزش ملي اجباري رايگانFCUBE ياد مي گردد.

اصلي ترين هدف طرحهاي FCUBE و BESTP فراهم ساختن موقعيت وفرصت مناسب براي كودكان غنايي واجد شرايط سني آموزش جهت دريافت و برخورداري از برنامه هاي آموزشي با كيفيت بالا است .گفتني است كه مجريان طرح مذكور در نظر دارند كه ساختار طرح اصلاحاتي آموزشي آتي كشور را تقويت نموده و آموزشهاي اوليه و ابتدايي سطح بالايي را براي كودكان غنايي فراهم آورند.

برنامه  FCUBE ، در اصل به عنوان  برنامه 10 ساله طي سالهاي 1996 تا 2005 پيش بيني شده است. تلاشهاي اصلي طرح مذکور در راستاي بهبودكيفيت آموزش و ياد گيري،  بازدة مديريت و افزايش نرخ دسترسي و مشاركت همگاني به برنامه هاي آموزشي است.بانك جهاني IDA نيز به حمايت از اين برنامه، از طريق سياست توسعة بخش آموزش ابتدايي مبادرت مي نمايد. برنامه FCUBE نياز بالا بردن توانايي هاي حرفه اي معلمان در سطح آموزش ابتدايي را تائيد نموده و آن را مورد ملاحظه قرار مي دهد. يكي از استراتژي هاي كليدي كه با ناشران بسيار مرتبط است براي بهبود كيفيت يادگيري عملكرد دانش آموزان طراحي مطالب آموزشي است كه با مرور و باز بيني برنامه هاي آموزشي متناسب است. كمبود مطالب آموزشي به عنوان عامل اصلي شناخته شده است كه ارائه مطالب توسط معلّم در كلاس درس را تحت تأثير قرار مي دهد و اين به نوبه ي خود دليلي بر عملكرد ضعيف دانش آموزان است. از اين رو برنامه FCUBE از طراحي كتب  درسي، كتاب هاي راهنماي معلّمين و كتابهاي براي كتابخانه ها در مدارس حمايت مي كند. در مرحله  ابتدايي كتابهاي درسي موجود دوباره چاپ شده و در مدارس توزيع شدند. اين در حاليست که در مرحله  دوّم كتابهاي درسي جديد، بر اساس برنامه ي آموزشي جديد. منتشر خواهند شد. وزارت آموزش وظيفه تأمين كتابهاي درسي براي تمام دروس اصلي دانش آموزان را به عهده گرفته است. كتابهاي درسي دانش آموزان دورة ابتدايي به صورت رايگان و کتب دانش آموزان دوره متوسطه با گرفتن هزينه اي ارائه مي گردد. اين در حاليست که وزارتخانه هم چنين تأييد كرده است كه توسعه برنامه هاي آموزشي موجود از جانب دولت و تجهيزات انتشاراتي قادر به جوابگوي مقياس و پيچيدگي كار مورد نياز نخواهد بود.بعد از سالها طفره رفتن و ملاقاتها و بحث هاي زياد دولت سرانجام در فوريه سال 2002 سياست جديد كتاب ملّي  به كار گرفته شد. سياست فوق بطور موثري به انحصار دولتي انتشار كتب درسي در غنا  پايان داده و را ه  براي بخش خصوصي هموار گرديد.گفتني است که در اين راستا ، شركت هاي محلي و شركت ها ي بين المللي مشتاق به مشاركت بوده اند. بخش توسعه و تحقيق برنامه هاي درسي * (CRDD) وادار به پذيرفتن نقش  غير مداخله جويانه شده است، اگر چه نقش مهمي را در تأئيد سيستم انتشاركتاب بازي خواهد كرد.

*Curreculum Research and Derelopm ent Research

2- طرح دراز مدت 2020

از طرح دراز مدت 2020 كشور غنا غالباً تحت عنوان طرح جامع القاء بر جامعه به سمت يك جامعه در حال توسعه با در آمد ميانگين ياد مي شود .ماده 36 بند 5 قانون اساسي جمهوري غنا (مصوب سال 1992 ) اعلام مي دارد كه رئيس جمهور وقت پس از گذشت 2 سال از مدت تصدي رياست جمهوري مي بايستي به ارائه طرح اقتصادي واجتماعي وسياستهاي توسعه سطوح مختلف جامعه به پارلمان كشور مبادرت نمايد .طرح دراز مدت 2020 در واقع طرح توسعه كشور است كه بنا بر الزامات قانوني وتحت حكم مقام رياست جمهوري به اجرا در مي آيد.

درحقيقت طرح مذكور برآيندي ازمشاورات و همكارهاي سازماني وبرداشتي از طرح ها وسياستهاي جاري كشور و نهايتاً اصلاح وبازنويسي چنين طرح ها وسياستهايي در جهت اجراي دقيق مفاد طرح مذكور وسوق دادن جامعه غنا به سوي اتخاذ سياستهاي كار آمد وجامع كشورهاي در حال توسعه واعمال چنين سياستهايي در ساختار اجتماعي ، اقتصادي ، آموزشي. سياسي و... مي باشد.از جمله اصلي ترين اهداف طرح دراز مدت2020 مي توان به تلاش در جهت كاهش فقر اقتصادي،اجتماعي وفرهنگي و فراهم آوردن فرصتهاي شغلي مناسب وكافي با درآمد ميانگين براي شهروندان غنايي ، كاهش ميزان نا عدالتيها وبرقراري عدالت اجتماعي وارتقاء سطح رفاه اجتماعي كليه شهروندان غنايي اشاره نمود .اولين مرحله از طرح دراز مدت 2020 با عنوان طرح توسعه اول ( بين سالهاي 1997-2000) به اجرا در آمد .گفتني است كه سياست آموزشي دولت در مفاد اين طرح بر برخورداري كليه شهروندان غنايي بدون توجه به نوع ، جنسيت يا وضعيت اجتماعي آنان تأكيد داشت. بر طبق  مفاد طرح مذكور از اعمال اصلاحات در نظام آموزش كشور به عنوان اصلي ترين مسئوليت فراهم آوري ابزار مورد نياز شهروندان غنايي در جهت كسب حداقل مهارت هاي آموزشي لازم براي حضور مستمر ونمايان كشور در عرصه هاي اقتصادي وسيا سي جهاني ياد شده است .به عبارت ديگر مطابق محتواي اين طرح، كشور غنا مجبور است تا در جهت پيوستن به جامعه جهاني وبهره گيري از علوم وفنون مختلف جهاني از ابزار علمي وفني غني وكار آمدي در نظام آموزشي خود بهره مند گردد.

از جمله مهمترين اهداف آموزشي طرح دراز مدت 2020 مي توان  به موارد ذيل اشاره نمود :

1. فراهم سازي موقعيت مناسب وفضاي لازم جهت نيل به پيشرفت در حوزه آموزش وپرورش كشور به ويژه در سطوح آموزش ابتدايي ومتوسطه

2. افزايش نرخ ثبت نامي دوره هاي آموزش ابتدايي ومتوسطه در مناطق روستايي ، شهري ، محروم و دور افتاده كشور

3. بالابردن سطح سنوات آموزشي در سطوح مختلف آموزشي به ويژه در ميان دانش آموزان دختر

4. كاهش و از ميان برداشتن تمايزات منطقه اي وقومي از حوزه آموزش كشور

5. ارتقاء سطح كيفي وكمي معلمين ومدرسين حوزه آموزشي در تمامي سطوح آموزشي

6. پيگيري واعمال مستمر سياستهاي اصلاح طلبانه آموزشي به ويژه در فحواي متون آموزشي

7. تأكيد فراوان بر آموزش فني و حرفه اي وتأليف كتب تخصصي در اين حوزه وهرچه مرتبط تر نمودن حوزه آموزشي كشور به نظام اجتماعي اقتصادي

8. توسعه ، تقويت وافزايش تعداد موسسات ومراكز آموزش عالي

9. افزايش نرخ سواد آموزان بزرگسال به ويژه در ميان زنان روستايي

10. تقويت وافزايش سطح كارايي آموزشي ومديريتي وطرح نظام قانون مند مالي براي حوزه آموزشي كشور

لازم به ذكر است كه 4 حوزه آموزشي با عناوين آموزش پايه (آموزش ابتدايي)، آموزش متوسطه ، آموزش معلمين وآموزش عالي تحت مفاد طرح دراز مدت 2020 قرار گرفته ودر هر يك از اين سطوح آموزش اهدافي دنبال گرديد.از جمله اصلي ترين اهداف اجرايي طرح 2020 درنظام آموزش پايه (ابتدايي)كشور مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :

1. ارتقاء سطح كيفي آموزش و پرورش ابتدايي

2. افزايش ميزان دستيابي ودسترسي همگاني به امكانات آموزشي

3. ترغيب وتشوق بخش خصوصي كشور به مشاركت در حوزه آموزش وپرورش و تأمين بخشي از نيازمنديهاي حوزه مذكور

4. ارتقاء سطح كيفي و كارآيي مديريت آموزشي

از جمله مهمترين اهداف اجراي طرح 2020 در نظام آموزشي متوسطه نيز مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :

1. افزايش نرخ پذيرش تعداد بيشتري از دانش آموزان در مدارس مقدماتي متوسطه ، مدارس وموسسات فني و حرفه اي وجايگزيني آموزش چنين علومي به عوض آموزش علوم تئوريك و نظري

2. افزايش مهارت هاي آموزشي وعميق تركردن دانش آموزان در خصوص آموزش مطالب گوناگون درسي

3. تأسيس مدارس آمادگي دانشگاهي براي آندسته از دانش آموزان دوره متوسطه كه دوره آموزش متوسطه خود را به پايان برده وقصد دارند در آزمون پيش دانشگاهي يا آزمون مراكز فني و حرفه اي حضور يابند .

4. تقويت وگسترش دوره هاي آموزش معلمين آموزش متوسطه در تمامي نقاط كشور

5. کسب اطمينان از اينكه كليه مدرسين و معلمين حوزه آموزشي كشورجهت پروژه وتعليم وتربيت دانش آموزان سطوح مختلف از كار آيي وسواد كافي بر خوردار مي باشند.

6. انتشارمطالب درسي نظام آموزش كشور بر اساس نظرات وپشنهادات نمايندگان از معلمين سراسر كشور

7. تأسيس وتقويت ساختار موسسات تربيت معلم

8. ارتقاء سطح كيفي وكمي مطالب آموزشي نظام آموزشي معلمين كشور

از جمله اصلي ترين اهداف اجراي طرح 2020 در نظام آموزش دانشگاهي(عالي)مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :

1. برپايي نظام آموزش دانشگاهي منسجم وهماهنگ ودر برگيرنده كليه موسسات آموزش پيش خدمتي دانشگاهي كه تحت نظارت وزارت آموزش وپرورش اداره مي گردند .

2. مناسب نمودن هزينه وشهريه هاي دانشگاهي جهت جذب تعداد بيشتري از دانشجويان وافزايش تعداد كل دانشجويان كشور

3. افزايش ميزان بودجه نظام آموزش عالي كشور

4. فراهم آوردن امكان دستيابي لايق ترين ومستعدترين افراد ودانش آموزان در دسترسي به آموزشهاي دانشگاهي

5. برقراري توازن مناسب ومتعادل ميان كادرسطح بالا(ارشد)وكادر متوسط آموزشي در برخورداري از امكانات ومزايا .

3- طرح انعقاد قرارداد 22 بيليون Cedis با ناشرين كشور

در مورخه 26 فوريه سال 1999 تعداد 25 ناشر برجسته غنايي براي نخستين بار در تاريخ كشور غنا عهده دارانتشار4.5 ميليون نسخه از كتابهاي نظام آموزش ابتدايي ومقدماتي متوسطه گرديدند.

گفتني است كه طرح انعقاد قرارداد با ناشرين غنايي بخشي از طرح جامع وكامل وزارت آموزش وپرورش غنا در قبال حوزه آموزش كشور در جهت تدارك تعداد كافي از كتب آموزش پايه و ارتقاء سطح استاندارد مهارتهاي خواندن ونوشتن دانش آموزان محسوب مي گردد .

مفيد بودن طرح مذكور هنگامي آشكار گرديد كه نمايندگان انجمن ناشرين كتاب غنا جهت قدرداني از زحمات بي درغشان در جهت رونق صنعت نشر داخلي و افزايش ميزان فرصت شغلي در صنعت فوق وحمايت از بخش اقتصادي كشور از سوي شخص وزير آموزش وپرورش دعوت شدند لازم به ذكر است كه كتابهاي درسي مذكور از طريق كمك مالي 7 ميليون پوندي دپارتمان توسعه بين المللي انگلستان انتشار يافت.متعاقب آغاز روند اوليه همكاري ميان انجمن ناشرين كتاب غنا و وزارت آموزش وپرورش جلسات متعددي در خصوص بررسي وضعيت و جايگاه صنعت نشر كشور و بررسي راندمان انتشار كتب درسي و آموزشي منتشره توسط انجمن مذكور ترتيب داده شد. از جمله موضوعات ومباحثاتي كه طي جلسات فوق بدان اشاره گرديد، مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :

1. از آنجائيكه كليه محصولات اوليه صنعت نشر وچاپ كشور به صورت محصولات وارداتي از ديگر كشورها تدارك مي گردد بنا براين هزينه و نرخ نهائي چاپ و نشر كتب بالا بوده وكتابهاي انتشار يافته در داخل كشور برخلاف كتابهاي وارداتي مشمول سياست ماليات برارزش افزوده كالاهي اساسي مي گردند.

2. ضرورت انتشار ويراستهاي جديدي از كتب درسي وآموزش مقطع آموزش پايه به افزايش سطح راندمان ناشرين كشور در خصوص انتشار كتب جديدي منجر مي گردد.

3. ضرورت انعقاد قرارداد نامه كتبي ميان انجمن ناشرين كشور و وزارت آموزش وپرورش در خصوص انتشار كتب آموزش مقطع آموزش مقدماتي متوسطه وبرقراري تعادل در بازار نشر كتب درسي و آموزشي

4. ضرورت تصويب ماده قانون انتشار كتب درسي مختلف براي عناوين مختلف وسطح مختلف آموزشي به عوض انتشار يك كتاب مشترك براي هر عنوان در هر سطح آموزشي

5. ضرورت تأكيد گزارش كار نهائي مبني بر افزايش نرخ كتب منتشره واجراي سياست توزيع كتب آموزش رايگان ويژه آموزش همگاني ابتدايي

گفتني است كه در جهت غناي هر چه بيشتر صنعت چاپ و نشر كشور، انجمن ناشرين كتاب غنا در سال 1976 تشكيل يافت كه به نوبه خود نقش مهمي در توسعه وارتقاء سطح كيفي وكمي صنعت نشر و چاپ كشور داشته است.

4- طرح ساخت وتعمير ( بازسازي ) مدارس كشور

طي سالهاي 1997 و1998 تعداد 95 مدرسه جديد مقطع ابتدايي وتعداد 230 مدرسه مقدماتي متوسطه افتتاح گرديد .اين در حاليست كه تأسيس اين تعداد مدرسه طي سال هاي 99-1998 به 100 مدرسه ابتدايي و285 مدرسه مقدماتي متوسطه افزايش يافت .مصالح ساختماني در 110 ناحيه از كشور جهت ساخت تعداد 2000 كلاس درس توزيع گرديد .گفتني است كه طي سال 2000به  رقم فوق 100 مدرسه ابتدايي و200 مدرسه مقدماتي متوسطه نيز اضافه گرديد .در سطح آموزش تكميلي متوسطه نيز در عوض تأسيس وساخت مدارس جديد ، مدارس خصوصي تحت نظارت سيستم آموزش دولتي قرار گرفتند .طي سال 1997 تعداد 5 مدرسه مقدماتي متوسطه خصوصي تحت نظارت وقيوميت وزارت آموزش وپرورش در آمدند .گفتني است كه در سال 1998 نيز همين تعداد مدرسه  به ساختار سيستم آموزش كشور اضافه گرديد و اين در حالي است كه اخيراً روند قيوميت ونظارت دولتي (جذب) مدارس خصوصي كشور از روند نزولي برخوردار گرديده و رشدي نداشته است.

طرح هاي بين المللي آموزشي

از جمله مهمترين طرح هاي بين المللي آموزشي در کشور غنا مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- طرح حمايتي دولت آلمان

(طرح همكارهاي حوزه آموزش فني وصنعتي كشور آلمان با غنا (GTZ)

هدف اصلي اجراي طرح آموزشيGTZ توسط دولت آلمان در كشور غنا ، ارتقاء سطح كيفي آموزش معلمين از طريق ترفيع جايگاه روش شناختي آموزش در حوزه هاي قرائت ، نگارش ، علوم رياضي وآموزش محيط زيست ويژه معلمين مراكز آموزش معلم و دانشسراي ها آموزش معلمين مي باشد. گفتني است كه طرح مذكور طرحي 4 ساله مي باشد كه سياستهاي چون انتشار مطالب درسي وآموزش كتب درسي ويژه معلمين ومحصلين به دو زبان بومي غنايي تحت عناوين TWI ; EWe را دنبال مي نمايد.از اين رو با اجراي طرح مذكور نياز به انتشار كتاب درسي درحوزه آموزش علوم رياضي وعلوم زيستي محرز گرديده است.انتظار مي رود كه طي سالهاي آتي مطالب كتابهاي درسي به تعداد  بيشتري از زبانهاي محلي وبومي منتشر گردد .

2- طرح آموزش بين الملل

مطابق طرح مذكور دانش آموزان غنايي در گروه هاي سني واجتماعات خاصي تحت نظارت مسئولين آموزشي مستقر در خارج از آموزش علوم مختلف مي پردازند .گفتني است كليه منافع بدست آمده از اجراي پروژه هاي آموزشي به طور كامل صرف خود دانش آموزان مي گردد .

برنامه هاي آموزشي طرح مذكور از دو جزء اصلي برنامه هاي آموزشي رسمي باكيفيت بالاي آموزشي وطرح توسعه آموزش ابتدايي ويژه كودكان تازه وارد تشكيل يافته است .

طرح آموزش رسمي با كيفيت بالا احداث و نوئسازي ساختمان مدارس، احداث خانه هاي معلمين واساتيد، تدارك امكانات آموزشي، تدارك كتب درسي مدارس وديگر مطالب درسي، تدارگ لباسهاي متحد الشكل براي دانش آموزان، اجراي طرح ارائه بورسيه تحصيلي به دانش آموزان فارغ التحصيل مقطع مقدماتي متوسطه و وروديهاي مقطع تكميلي متوسطه ، ارائه آموزش ضمن خدمت به معلمين زبان انگليسي ورياضيات واجراي طرح بهداشت وسلامت در مدارس را برعهده دارد .طرح توسعه آموزش ابتدايي ويژه كودگان تازه وارد نيز اجراي فعاليتهاي چون احداث مدارس، تدارك امكانات وتجهيزات آموزشي. تربيت مربيان ومدرسين پيش دبستاني در موسسات ملي آموزش معلمان وتشكيل كميته مديريت مدارس كشور با عنوان(SMCS) را عهده دار مي باشد .