آموزش شطرنج
نحوه شروع بازی شطرنج
یکی از سوالات رایج و مهم برای شطرنجبازان ( چه کودکان و چه بزرگسالان)، نحوه شروع بازی شطرنج می باشد. اینکه چگونه و با چه حرکتی بازی شطرنج را آغاز کنند. با توجه به اهمیت این مبحث آموزشی
شطرنج که در کلاس های شطرنج بسیار سوال می شود، تیم آموزش باشگاه شطرنج ایران (آموزش تخصصی شطرنج) در این مطلب قصد دارد شما را با آموزش شطرنج به زبان ساده و حرفه ای در خصوص
شروع بازی شطرنج آشنا سازد.
بازی شطرنج را عموما به سه مرحله تقسیم می کنند: شروع بازی یا گشایش، وسط بازی و آخر بازی
گشایش یا شروع بازی عبارت است از گسترش اولیه نیروها و وارد کردن آن ها به کارزار. مهم ترین مسئله در گشایش عبارت است از بسیج قوا و کنترل یا تسخیر خانه ها و خطوط مهم توسط نیروها.
در مرحله گشایش عموما نبرد اصلی به قصد تصرف مرکز و رفع موانع گسترش برای خود و ایجاد موانع گسترش برای حریف صورت می گیرد.
در بازی شطرنج، جنگ از نخستین حرکت ها آغاز می شود. به نظر می رسد که در شروع بازی حرکت 1.e4 یا 1.d4 و گاه 1.c4 مناسب ترین حرکت باشد. سپس در گسترش سوارها باید دقت کرد که در
مواضعی قرار گیرند که بر مرکز تسلط داشته باشند یا مهره هایی از حریف را که متوجه مرکز می شوند مورد تهدید قرار دهند.
البته هدایت صحیح مرحله گشایش اهمیت بسیار دارد. بی اعتنایی به نظم و سیاق بازی، به نبردی بی تدارک در شرایط نامطلوب می انجامد و ممکن است حریف در گسترش جلو بیفتد و یا به پوزیسیون
دلخواهش برسد.
کلا به نوآموزان توصیه می شود که در شروع بازی، بیشتر سعی کنند سوارها را گسترش دهند و از بازی اضافی با پیاده ها اجتناب کنند. گسترش سوارها مهم تر از حرکت دادن پیاده هاست. حرکت پیاده ها
به قصد گشودن خطوط برای سوارها صورت می گیرد و هدف ما فعال کردن سوارهاست. از این رو در آغاز گشایش ها عموما پیاده های ستون e و d را پیش می رانند تا راه فیل ها گشوده شود. اگر ضرورت
ایجاب کند حرکت پیاده های ستون های دیگر هم صورت می گیرد.
در حال حاضر گشایش ها را می توان کلا به سه دسته تقسیم کرد:
1- گشایش های باز
2- گشایش های نیمه باز
3- گشایش های بسته
1- گشایش های باز
هر گشایشی که در آن سیاه در جواب 1.e4 حرکت 1…e5 را بازی کند در زمره گشایش های باز قرار دارد. در این گشایش ها، سوارها زود گسترش می یابند و مرکز پیاده ای معمولا زود باز می شود. در نتیجه،
بازی های جاندار و مهیجی پدید می آیند که گاه با ترکیب های هوشمندانه همراهند.
2- گشایش های نیمه باز
گشایش هایی که سیاه در جواب 1.e4 ، حرکتی غیر از 1…e5 بازی کند، گشایش های نیمه باز خوانده می شوند. در این گشایش ها سیاه از مرکز غفلت نمی کند بلکه بعد از اینکه سفید مرکز را اشغال کرد به
آن حمله می کند. در این استراتژی، سفید در ابتدا برتری مختصری می یابد یا وضع راحت تری دارد. در نتیجه سفید سعی می کند بازی را بازتر کند تا از این آزادی عمل بیشتر بهره بگیرد. سیاه می کوشد از
باز شدن بازی جلوگیری کند و به تکمیل گسترش بپردازد.
3- گشایش های بسته
گشایش هایی که در آن ها سفید در حرکت اول به جای 1.e4 ، حرکت های دیگری چون 1.d4 ، 1.c4 ، 1.Cf3 و 1.f4 بازی کند، گشایش های بسته خوانده می شوند. معمولا در این نوع گشایش ها، زنجیرهای
پیاده ای تا مدتی در مرکز دوام می یابند و حتی ساکن می شوند. در نتیجه، گسترش سوارها آهسته تر است و مانور و زمینه چینی اهمیت بیشتری می یابد.
به دلیل آهستگی گشایش، هدف های استراتژیکی دیرتر آشکار می شوند و حالت بغرنج تری دارند. اما اصول کلی گشایش به قوت خود باقی است. و تصرف مرکز، ایجاد ضعف در مواضع حریف و کسب برتری
های جزئی در درجه اهمیت است.
در هر شروع بازی 3 اصل مهم وجود دارد که هر شطرنجبازی حتی قهرمانان جهان باید رعایت کنند و حرکتها بر همین اساس انجام می شود:
1- گرفتن یا کنترل کردن خانه های مرکزی
2- گسترش مهره ها: گسترش یعنی بیرون آوردن سوارهای سبک (اسب و فیل) و قرار دادن آنها در بهترین جا(خانه های مرکزی صفحه شطرنج)
3- امنیت شاه (گاه شاه قلعه ی بزرگ، گاه شاه قلعه ی کوچک)
**در واقع در مرحله ی شروع بازی جنگ سفید و سیاه بر سر مرکز است.
یک بازی اصولی و دقیق که هر حرکت به درستی و با هدفی صورت گرفته را در زیر خواهیم دید بهتر است برای شروع کار نوآموزان از این بازی استفاده کنند تا به مرور و تجربه کردن بتوانند بازیهای
دیگری را که البته باز هم بر اساس سه اصل بالا هستند انجام بدهند.
1. e4( هدف از این حرکت آوردن پیاده به خانه ی مرکزیe4 و کنترل خانه ی مرکزی d5 و همچنین قطر فیل و وزیر را باز کرده است. برای شروع بازی بهترین حرکت است).
2. e5 (برای سیاه هم پاسخ متقابل وجود دارد)
3. Cf3 ( بهترین خانه برای اسب جناح شاه اینجاست زیرا حمله ی مستقیم به پیاده ی مرکزی سیاه است و در واقع اسب هم به دو خانه ی مرکزیe5,d4 نزدیک است و آنها را کنترل می کند. سفید چون شروع کننده ی بازی است بهتر است شروع کننده ی حمله و جنگ هم باشد. برای اسب خانه هایh3 به خاطر گوشه بودن که خانه های کمتری را کنترل می کند ضعیف است و خانه ی e2 هم چون راه فیل و وزیر بسته می شود بد است.(هر چه مهره ها خانه های بیشتری را کنترل کنند فعال تر و قوی ترند و دو ستون گوشه یعنی a,h هم به دلیل اینکه مهره خانه های کمتری را کنترل می کند ضعیف ترند. )
4. Cc6 این حرکت، این حرکت، بهترین دفاع برای پیاده است زیرا اسب هم یک حرکت گسترشی است و هم به مرکز نزدیک است. دفاعهایی مثل راندن پیاده ی d6,f6 (مانع حرکت اسب و فیل) و یا بیرون آوردن وزیر در f6,e7 ( بیرون آوردن وزیرکه قویترین مهره است درشروع بازی خوب نیست زیرا مورد حمله ی سوارهای سبک قرار می گیرد.) یا حرکت فیل به خانه ی d6 (در قطر بسته قرار می گیرد و جلوی حرکت پیاده یd را هم میگیرد.) هر کدام مشکلاتی دارند.
5. Fc4 فیل خانه ی خوب b5 را هم می تواند برود. بهترین خانه ها برای آزادی فیل و اینکه خانه های بیشتری را زیر ضرب و کنترل قرار دهد c4 وb5 این است. درc4 به مرکز نزدیکتر است.
6. Cf3 دقیقا به دلایل شماره 3 سفید که Cf6 را بازی کرد.
7. Cc3 دقیقا به دلایل شماره 4 سیاه که Cc6 را بازی کرد.
8. Fc5 دقیقا به دلایل شماره 5 سفید که بازی را کرد.
9. d3 برای گسترش دادن فیل لازم است راه فیل با راندن پیاده باز شود.
10. d6 برای گسترش دادن فیل لازم است راه فیل با راندن پیاده باز شود.
11. Fg5 بهترین خانه برای فیل است در خانه های دیگر یا زده میشد و یا دفاعی بود با این حرکت اسب سیاه را هم آچمز (فلج) کرده است.
12. Fg4 دقیقا به دلایل شماره 11 سفید که Fg5 را بازی کرد.
13. O-O برای امنیت شاه بهتر است در شروع بازی حرکت شاه قلعه را انجام داد.
14. O-O دقیقا به دلیل بال
*** بعد از این حرکات گسترش مهره ها تمام است و وارد مرحله ی وسط بازی می شویم که قواعد خاص خودش را دارد. حمله ها و دفاع ها و نقشه کشیدن و تاکتیکها و ... در این قسمت استفاده می شود.
میخاییل باتوینیک اسطوره شطرنج شوروی یکی از بزرگترین متخصصان شروع بازی انگلیسی بود.
آموزش شطرنج:
مفاهيم اساسى استراتژى شطرنج
راه استادى در شطرنج
مفاهيم اساسى استراتژى
آموزش حرکات مهره
آموزش مات ناپلئونی و دفاع از آن
آموزش قربانی فیل در h7 (هدیه یونانی)
آموزش کامل و روان شطرنج برای مبتدیان
این بخش از آموزش گام به گام شطرنج، به آموزش حمله برخاست ، اختصاص داده می شود.
