نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• جمعيت
• سياستهاي آموزشي
• ساختار آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش پيش دانشگاهي
• آموزش ابتدايي
• آموزش متوسطه
• آموزش عالي
• آموزش غير رسمي
• آموزش از راه دور
• آموزش فني حرفه اي
• آموزش معلمان
• آموزش استثنايي
• اولويتهاي آموزشي
• اصلاحات آموزشي
• توسعه آموزشي
• مديريت آموزشي
• نظارت آموزشي
• بودجه وهزينه هاي آموزشي

مديريت آموزشي

مديريت آموزشي

نهادهاي مرکزي

در اول ژوئيه سال 1999 قوه مجريه وپارلمان جديد اسكاتلند گشايش يافت كه در مورد گستره اي از امور محوله از قبيل آموزش مسئوليت اجرايي وقانون گذاري داشت.اسكاتلند همچنان بخشي از بريتانيا باقي مي ماند. بسياري ازاموري كه درچارچوب بريتانيا موثرتر ومفيدترصورت ميپذيرد مثلاًسياست خارجي،سياست دفاعي واقتصادي همچنان زيرنظر پارلمان وقوه مجريه بريتانيا خواهند بود.اما درآموزش،اسكاتلند مسائل جاري موثر برمحيط آموزشي وسنت هاي اسكاتلند را در چارچوب كلي بريتانيا مد نظر قرار مي دهد.

وزير كودكان وآموزش و وزير كار وآموزش مداوم مسووليت مستقيم نظارت وتوسعه كلي خدمات تربيتي و آموزشي اسكاتلند وتنظيم قوانين موثر برآموزش وپرورش اسكاتلند بوده و در قبال پارلمان اسكاتلند پاسخگو مي باشند.

بازرسين عليا حضرت،مشاورين مستقل دولت(SOEID) مي باشند که توسط ملكه و به توصيه وزير مختار اسكاتلند انتخاب مي گردند.

از جمله مهمترين وظايف آنان ميتوان از موارد ذيل نام برد :

. تدارك اطلاعات وتوصيه هاي در صورت بندي سياست آموزشي اسكاتلند

. نظارت و ارزيابي كيفيت آموزش و تربيت کادر داخلي نظام  آموزشي

. گزارشات بازرسي ازموسسات مختلف درتغيير وتكامل سياست هاي مدارس،تأثيرگذاراست.

ازسال1982،گزارشات بازرسي مدارس منتشرشده ودردسترس والدين علاقمند و اعضاي جامعه قرار دارند.گزارشات اجمالي نيز صادر مي شود كه گهگاه از مطبوعات محلي سر در مي آورد.

ساختارهاي مديريتي و نظارتي مدارس

اكثر مدارس اسكاتلند از محل بودجه هاي عمومي حمايت شده وتوسط ادارات آموزشي اداره مي شوند .

هيأت امناي مدارس امروزه نقش مهمي در سرپرستي ومديريت اين مدارس ايفا مي كند.

مدارس ابتدايي ومتوسطه مجموعاً در«حوزه هاي آموزشي»دسته بندي مي گردند.درهر حوزه يك دبيرستان و چندين مدرسه ابتدايي وجود دارد.اما اين برنامه با حق انتخاب مدرسه كودكان توسط والدين به مشكلاتي گرفتار آمده است.حقي كه درنظام نامه والدين درسال 1988رسميت يافت.در حال حاضر مدارس ابتدايي ومتوسطه به طور جداگانه زير نظر مقامات محلي قرار دارند.سرمعلمان در اسكاتلند معمولاً توسط اداره محلي يا پس از مشورت با نمايندگان هيأت امناي مدرسه در كميته انتصاب به سمت هايي دائمي منصوب مي گردند .در مقايسه با برخي از كشورهاي اين قاره ، هيچ نشاني از انتخابات يا مشورت رسمي با كادر آموزشي وجود ندارد.دولت تمامي ادارات محلي را موظف كرده است كه طرح هايي براي واگذاري مديريت مدارس  داشته باشند اين كار به هر مدرسه درجه اي از خود مختاري اعطا مي كند تا به صلاحديد خود بخشي از منابع مالي اختصاص يافته را مطابق  ضوابط ملي هزينه كند .

تعيين محتوا ومديريت برنامه درسي در مدارس ابتدايي ودبيرستانها،برعهده مقامات آموزشي وسرمعلمان است كه با هدايت ها و رهنمودهاي منظم SOEID ومجمع مشورتي برنامه درسي اسكاتلند صورت مي پذيرد.در حال حاضر،مديران مدارس با چالش هاي طرح عظيم تغيير برنامه درسي مواجه هستند كه تمامي سطوح آموزش اجباري وتعداد فزاينده اي دانش آموزاني را كه تا 18سالگي ادامه تحصيل مي دهند تحت تأثير قرار داده است .

سياستهاي مديريتي

. حفظ وبرقراري تبليغات بيشتر درباره«ضوابط رفتاري» دانش آموزان با نمايش وتقويت آن در جلسات ، ثبت نام جلسات گروه راهنمايي و كلاس هاي آموزش اجتماعي

. ارائه پيش نويسهاي مورد استفاده روسا وكاركنان راهنمايي تحصيلي تا در رابطه با اقدامات انجام شده در مسائل انضباطي ، باز خوردي به كاركنان عرضه گردد

. ارائه سازو كارهاي رسمي براي تنبيه به موقع دانش آموزان

. گسترش حمايت گروه ها از يادگيري ، تدريس مشاركتي در حمابت از تدريس ويادگيري

. ارائه نظام دو لايه مديريتي

. گسترش مشاركت مدارس در جنبه هاي انضباطي ، در ارتباط با اعلاميه جلسات

. تشكيل كميته كاركنان جهت تحقق سياست مدارس درخصوص مبارزه با كودك آزاري  وگسترش اقدامات ضد كودك آزاري

سياستهاي مديريتي دهه90

· واگذاري مديريت آموزشي به مدارس (DSM)

. افزايش خود مختاري مدارس

در پايان دهه 1990،مدارس اسكاتلند خود گردان شده وخود درگير فعاليت هاي جذب حمايت کنندگان خارجي وتأمين بودجه گردند.دراين ارتباط رؤساي مدارس بيش ازپيش ملزم گرديدندكه نقش اضافي مديران مالي رانيزبردوش گيرند.اين تحولات باحمايت دولت ازتفويض اختيارات مديريتي،تسريع شده است. درسال1993،آين نامه دولتي با عنوان«واگذاري مديريت مدارس، رهنمودهايي براي تمهيدات لازم »صادر شد كه به موجب آن مقامات آموزشي اسكاتلند موظف گرديدند تا تمهيدات لازم جهت واگذاري مديريت را فراهم كنند.

دراسكاتلند مقامات محلي خود برنامه ها را تدوين نموده ودر اين راه براساس ضابطه اي فعاليت مي نمايندكه به موجب آن مدارس80%بودجه خودراازمحل جذب کمکهاي خارجي(مردمي)تامين مي نمايند.

اين فرايند وسعت عمل بيشتري به مدارس درخصوص چگونگي تامين و ميزان بودجه اختصاصي بخشيده است.

. اتخاذ تصميم گيريهاي مديريتي سطح مدارس توسط معلمين ارشد و بامشورت هيأت امناي مدارس

طبق قانون هيأت امناي مدارس اسكاتلند مصوب سال1988،هيأت امنا درزمره مقامات آموزشي مدارس اسكاتلندقرارگرفتند.اين قانون براي نخستن باردرسال1989به مورد اجرادرآمد.آنها امروزه دراغلب مدارس اسكاتلندفعالند.

درهمان اثنا،اين به اصطلاح«نظام نامه والدين»به آنها اجازه ميدادكه درصورت امكان،خودمدارس را انتخاب كنند.درآغاز اين ابتكارتأثيراندكي برانتخاب مدارس محلي دراسكاتلند به جا گذاشت.بااين همه انتشار جداول سراسري عملكرد وديگرشاخص هاي كيفيت،امروزه برروند تصميم گيري والدين تأثير گذارده ودر نتيجه براي برخي ازمدارس«درخواست هاي ثبت نام » بيشتري ارسال مي گردد.

. برخورداري مجامع از نقش راهبردي،پشتيبـاني وحمايتي درسياست تقسيم كارميان مجامع محلي ومدارس

برخلاف برنامه هاي تفويض مديريت درانگلستان و ولز كه مدارس ملزم به پرداخت حقوق ومزاياي معلمين وکادر آموزشي ازمحل بودجه هاي اختصاص يافته مي باشند ،اين طرح دراسكاتلند ازمحل بودجه دولتي تامين اعتبار مي گردد،از اين روي،هيچگونه فشار آشكاري به مدارس در ارتباط با تامين هزينه ها و صرفه جويي وارد نمي گردد.

. تفويض قدرت تصميم گيري به معلمين ارشد و نه هيأت امناي مدارس

اين در حاليست که معلمين موظف به جلب موافقت هيأت امنا در اين خصوص مي باشند.

. تفويض اختيار استخدام كادر جديد به مدارس در مشورت با هيأت امنا و اختيار کارفرمايي کادر آموزشي به مجمع

دستاوردهاي مديريتي

· توزيع پنج بار درسال 22500 نسخه خبرنامه اتحاديه هيأت امناي مدارس اسكاتلندSSBA باعنوان«گريپ واين» ميان والدين ومعلمين

قرار دادن مطالب آموزشي در اختيار هيأت امناي مدارس

· انتشار نشريه فوكوس توسط واحد حمايت ازهيأت امناي مدارس مستقردرSOEID ادينبورگ

تغييرقوانين موجود درراستاي وسعت بخشيدن به اختيارات ونقش هيأت امناي مدارس و اختصاص منابع محلي به مدارس

دخالت اعضاي هيأت امنا در روندهاي انتصابي و فرآيندهاي تصميم گيري مدارس

مثبت تر شدن نگرش معلمين ارشد درقبال هيأت امناي مدارس

تايين مقام رياست هيأت امنا ،به عنوان سخنگوي مدارس در برابر مطبوعات ونيز نماينده مدارس در جامعه

عرضه برنامه هايي آموزشي به اعضاي هيأت امناي مدارس به واسطه كاهش نقش مراجع محلي

عرضه كرده اند كه بخشي از هزينه هاي اين برنامه از سوي دولت تقبل مي شود :

· برگزاري عمده برنامه هاي آموزشي اعضاي هيأت امنا توسط اتحاديه هيأت امناي مدارس اسكاتلندSSBAبا برخورداري ازكمك هاي مالي هيأت امناي مدارس مستقردرSOEID ادينبورگ وحمايت مقامات محلي

اعطاي نقش مهمتر به هيأت امناي مدارس در فرايند كلي مديريت به واسطه كاهش نقش مقامات محلي وپذيرش مسئوليت بيشتر در قبال تأمين منابع و فرآيندتصميم گيري مدارس

افزايش نقش واختيارات هيأت امناي مدارس

مديريت درسطح مدارس

كوچكي مدارس ابتدايي باعث مي شود كه در مقايسه با مدارس متوسطه ، از ساختار مديريتي ساده تري برخوردارباشند. دراكثر مدارس ابتدايي رئيس مدرسه مشتركا ًبا يك يا چند عضوارشد كادر مدرسه مديريت را اعمال مي كند و اين در حاليست که  در مدارس كوچكترمعلمين ارشد علاوه بر تدريس اداره روزانه مدارس را نيز برعهده دارند.در برخي از مناطق روستايي،معلمين ارشد تنها عضو دائم كادر مدارس به شمار مي آيند.بسته به بزرگي مدارس،3سطح مديريتي اعم ازمعلمين ارشد، معاونين معلمين ارشد ودستياران معلمين ارشد فعاليت دارند.طي سال هاي اخير سمت جديد معلم ارشد وضع شده است.در مدارس متوسطه ،ساختار سلسله مراتبي موجود از سمت هاي ترفيعي، متعاقب توسعه هاي آموزشي دهه 1960 و1970 سر بر آورده است.

اصلاحات کلي

افزايش در خود مختاري مدرسه وطرح توسعه مدرسه

در ابتداي دهه 1990 در بحبوحه شكل گيري هيأت امناي مدارس از سال 1988 وپيدايش طرح تفويض مديريت مدارس ، اظهار نظر هاي رسمي از فرايند برنامه ريزي توسعه مدارس حمايت مي كردند .

اين اقدامات اساساً به عنوان فرايند مواجهه با تغييرات گشترده چاچوب بازنگري عملكرد موجود وابزار تعيين اولويت ها براي توسعه مدرسه تلقي مي شد.ويژكي اصلي آن تأكيدي بود كه بر ديدگاه جمعي از زمان وچگونگي توسعه مدارس صورت مي گرفت فرايند برنامه ريزي مستلزم مشاركت در كادر آموزشي وغير آموزشي مدرسه ورعايت نقطه نظرات والدين با هيأت امناي مدرسه مقامات محلي وديگران بود .

نشريا ت خاصي چگونگي مشاركت والدين وديگر افراد را نيز نشان دادند.

اصلاحات مديريتي

بيش از20سال ، ادارات منطقه اي مسئول هماهنگي خدمات آموزشي  در محدوده هاي خود بودند.

با اصلاحات دولت محلي ،32مجمع «يكپارچه» جايگزين 9 اداره منطقه اي و13اداره جزيره اي گرديد.

آموزش بيش از نصف فعاليت ها وهزينه هاي مجامع جديد را تشكيل مي دهند وبه موجب قانون اخير آنها بايد در عوض نقش تأمين كننده ، نقش صاحب امتياز را به عهده بگيرند .

اين موضوع وجه افتراق مهمي از مفهوم مشاركت دوگانه در سرپرستي مدارس اسکاتلند به شمار مي آيد. به طور خلاصه ميتوان گفت که تحولات فوق در به حاشيه راندن دولتهاي محلي در امر سرپرستي مدارس به طور كلي سهيم بوده اند. يكي از ويژگيهاي سالهاي اخير،پيدايش واحدهاي تأييد كيفيت دربرخي ازادارات آموزشي بوده است.بازرسين محلي ازشاخصهاي كمي وكيفي سود جسته اند تا به ارزيابي كيفيت تحصيلات خود بپردازند.نتايج اين پيمايش ها به مدارس نيز انتقال يافته است با اين اميد كه آنها در صورت لزوم ، به ارتقاء خويش همت بگمارند .