آموزش عالي دردانشگاهها،دانشسراهاي آموزش عالي وبرخي از دانشسراهاي آموزش تكميلي
ارائه مي گردد.طبق آمارسال تحصيلي 1996-1997، بيش از 239300 دانشجو در دوره هاي آموزش عالي
اسكاتلند حضور دارند.تقريباً نيمي از آنان درمقطع كارشناسي،بيش از يك سوم درمقطع کارشناسي
ارشد و درحدود 17% دردوره هاي تكميلي فعاليت دارند.دراسكاتلند 22موسسه آموزش عالي از
جمله 13دانشگاه وجود دارد.باقي موسسات آموزش عالي بردانش سراهاي آموزش عالي سابق وموسسات
مركزي سابق بعلاوه دانشگاه آزاد مشتمل مي گردد.گواهي آموزش عالي يا گواهي آموزش عالي
ملي را مي توان در دانش سراهاي آموزش تكميلي اخذ نمود .
در اسکاتلند تمامي دانشگاهها مشمول قوانين پارلمان بوده واز استقلال دانشگاهي برخوردارند.آنها
خود كاركنان خويش را منصوب نموده، دانشجويان ورودي را اعلام نموده، دوره هاي خود را
عرضه داشته ومدارك خويش را اعطا مي كنند.ازسال 1992،اختيار مدرك دهي به مراکز پلي تكنيك
ها به ميزان قابل توجهي افزايش يافته است.موسسات آموزش عالي اسكاتلند موسساتي خود گردان
هستند كه يگانه مسئوليت آنها اداره امور خويش است. اين كار از طريق هيأت ناظرين20 تا
25 نفره اي صورت مي گيرد كه عمدتاً از ميان كاركنان ، دانشجويان ونمايندگان اجتماع
محلي وبازار برگزيده شده اند .
آنها منابع عمومي براي تدريس، تحقيق وفعاليت هاي مربوطه را از شوراي تأمين هزينه
هاي آموزش عالي اسكاتلند به دست مي آورند. ديگر در آمد ها از محل شهريه هاي دانشجويي
، قراردادها وكمك هاي تحقيقاتي ، کمک هاي مردمي و درآمد حاصل از خدمات فوق برنامه تأمين
مي گردد.
دوره هاي آموزشي
کليه دانشگاههاي اسكاتلند ازاختيار تام براي اعطاي مدرك برخوردارند.مدارك معمولاُ
به تكميل موفقيت آميز يك دوره تمام وقت3ساله يا يك دوره 4ساله درسطح تخصصي تر و دشوارتر
اعطا مي گردد.برخي از رشته هاي تخصصي از قبيل پزشكي ، دندان پزشكي ودامپزشكي معمولاً
مدت زمان5 تا 6 سال به طول مي انجامد.
انواع رشته هاي دانشگاهي غالباً در پيوندي تنگاتنگ با صنعت وبازار وجود دارد. ديگرموسسات
آموزش عالي درحوزه هايي خاص ازقبيل خدمات بهداشتي،هنر وطراحي،موسيقي ونمايش ، فن آوري
نساجي تربيت معلم تخصص دارند.علاوه بردوره هاي آموزش عالي،موسسات پذيراي متقاضيان بامهارتهاي
حرفه اي وقبولي درسطحA ازGCEياديگر مدارك ازديگرنقاط بريتانيا ومتقاضياني خارجي هستند.
درجه كارشناسي در اغلب موسسات عنوان کارشناسي علوم انساني (BA)کارشناسي علوم(BS)
را دارد .
با اين همه در برخي از دانشگاههاي درجه نخست رشته هاي هنري ، كارشناسي ارشد است
.
مدارك خاصي به درحات كارشناسي مهندسي(BENG) وآموزش(BED) اعطا ميگردد.
گواهي آموزش عالي (DIP. HE) يك گواهي دو ساله است كه معمولاً مبنايي براي دوره كارشناسي
محسوب مي شود.گواهي عالي ملي (HND) پس از دو سال تمام وقت يا دوره سه ساله متناوب يا
تحصيلات پاره وقت اعطا مي شود.
پذيرش تحصيلي
دانشجويان باالقوه از طريق اتاق مركزي پذيرش دانشجوي اسکاتلند درخواست خود را ارائه
مي كنند.کليه دانشگاهها واغلب دانشسراها كه دوره هاي آموزش عالي را در بريتانيا من
جمله اسکاتلند عرضه مي كنند اعضاي مركز خدمات پذيرشي دانشگاهها ودانش سراها(UCAS) مي
باشند.
به داوطلبان يك برگه درخواست ودفترچه راهنمايUCAS داده مي شود كه آن را از مدارس،
دانش سراها وادارات كار مستقيماً از UCAS مي توان به دست آورد وحداكثر براي6رشته مي
توان تقاضا داد .
مطابق آمار سال 1997، از 276503 دانش جوي پذيرفته شده در آموزش عالي ،178170 نفر
برمبناي سطح A ، 16هزار نفر از درجه عالي اسكاتلند وبقيه از دوره هاي عالي فني حرفه
اي پذيرفته شدند.
شهريه دانشگاهي
اغلب دانشجويان كه دوره هاي كارشناسي تمام وقت خود را درموسسات آموزش عالي دولتي
درسال 1999-1998يا بعد زا آن آغاز كردند بايد بخشي ازشهريه سالانه هر دوره را بپردازند.ميزان
مشاركت بر اساس بضاعت افراد خواهد بود.افرادي كه از خانواده هاي كم درآمد هستند شهريه
اي نمي پردازند. حداكثر مشاركت افراد پر در آمد 1075 پوند است.اگر دانشجويي 25ساله
يا بالاترباشد يا پيش از شروع دوره آموزش دانشگاهي به مدت حداقل3سال شاغل باشد درآمد
والدين مد نظر قرار نمي گيرد.
مطابق قوانين مصوب سال2002-2003،ميزان محدودي وام تحصيلي بالغ بر41ميليون بدين
امر اختصاص مي يابد.
به اين ترتيب براي دانشجويان بريتانيايي و اسکاتلندي كه به تحصيلات دانشگاهي مبادرت
دارند حدود 750 پوند كمك هزينه اختصاص مي يابد.طي سال1995،مجلس ايراند شمالي برحذف
پيشاپيش شهريه هاي دانشگاهي تاکيد نمود.اما اين اقدام را بسيارهزينه بر ومغاير عدالت
دانست زيرا رايگان نمودن تحصيلات دانشگاهي سبب مي گردد تا دانشجويان با بضاعت بيش از
دانشجويان محروم منتفع گردند.
مطابق چنين تصميمي دولت تصويب كرد كه دانشجويان اسكاتلندي مجبور نيستند شهريه سال
آخر دوره دانشگاهي خود را بپردازند به شرط آن كه اين دوره 1سال طولاني تر از دوره
مشابه در انگلستان و ولز باشد.گفتني است که شهريه اين سال اضافي تحصيلي توسط دولت پرداخت
مي شود اما دانشجويان ساير نقاط بريتانيا كه در دانشگاههاي اسكاتلند تحصيل مي كنند
ملزم به پرداخت شهريه مي باشند.
طي سال 1998 ، دولت اسکاتلندلايحه اي را در مجلس به تصويب رساند كه طبق آن بربازنگري
نحوه دريافت شهريه تاکيد گرديد. اين مسأله در نخستين انتخابات پارلمان جديد اسكاتلند
به مسأله عمده اي بدل شد. در پايان به دنبال همكاري ميان دموكراتهاي ليبرال وحزب كارگر
كميته مستقلي تحت عنوان کوبي درخصوص رسيدگي به مسائل مالي دانشجويان داير گرديد.كوبي
با ارائه 52 توصيه، مدعي شد كه شهريه ها بايد جاي خود را به نظامي دهد كه به موجب آن
دانشجويان فارغ التحصيل كه 25هزار پوند در آمد دارند 3000 پوند شهريه بپردازند.قوه
مجريه اسكاتلند تصميم گرفت تا پرداخت شهريه توسط دانشجويان اسكاتلندي دردانشگاههاي
اسكتلند ملغي شده و به عوض آن فارغ التحصيلان براي كمك به صندوق وام هاي ضروري2000پوند
بپردازند و زماني به بازپرداخت اين مبلغ مبادرت نمايند كه در آمد آنان حداقل 10000پوند
باشد .استثنات ديگري نيز در قوانين جديد شهريه دانشگاهي وجود دارد که از آن جمله ميتوان
به معافيت معلمين مقاطع تحصيلات تكميلي از پرداخت شهريه اشاره نمود.
دانشجويان پزشكي مجبور نيستند درسال 5 خود شهريه بپردازند.دانشجويان رشته هاي پرستاري
و مامايي نيز براي پرداخت شهريه از كمك هزينه هاي دولتي بر خوردار مي گردند.
امکانات آموزشي
کمک هزينه هاي تحصيلي
دانشجويان واجد شرايط از مساعدت وام هايي در گذران زندگي خود بهره مند مي شوند كه
نرخ بهره آن بستگي به نرخ تورم داشته وتوسط نهاد ملي وام دانشجويي تعيين و پرداخت
مي گردد.
روش باز پرداخت وام ها بستگي به در آمد دانشجويان پس از فراغت از تحصيل دارد .
براي آن دسته از دانشجوياني كه به كمك بيشتري نياز دارد يك وام ضروري اضافي 250
پوند در سال نيز وجود دارد كه از محل اعتبارات مرسوم به صندوق امکانات دانشجويي تأمين
مي گردد .
دوره ها ي آموزشي
طول دوره هاي تكميلي متفاوت است. دوره هايي كه به اخذ مدرك كارشناسي ارشد منتهي
مي شوند معمولاً يكسال تمام وقت يا دو سال پاره وقت به طول مي انجامد.
دوره هاي تحقيقاتي نيز مدت زمان2تا3سال تمام وقت به طول مي انجامد.جزئيات دوره
هاي تحقيقاتي ساليانه توسط مركز تحقيق ومشاوره اي مشاغل منتشر ميگردد.
