در ساختار نظام آموزشي كشور هند تمركز عمده بر بعد وسيع ارائه
خدمات آموزشي و اهميت ساختار، سازماندهي و ارتقاء آن استوار مي باشد. بعلاوه،
ساختار سيستم آموزشي كشور هندوستان بر رشد آموزشي مناطق مختلف كشور و برقراري
رقابتهاي آموزشي ميان اين مناطق تأكيد دارد. در حال حاضر، تعداد 888 نهاد آموزشي در
كشور هندوستان فعاليت دارد كه به ثبت نام از 179 ميليون دانش آموز مبادرت مي
نمايند. سيستم آموزش ابتدايي در هندوستان از دومين رتبة جهاني برخوردار است. اين
سيستم آموزشي از 4/149 ميليون كودك 6 تا 14 ساله و 9/2 ميليون آموزگار، متشكل مي
گردد. لازم به ذكر است كه نرخ مذكور به 82 درصد از كل كودكاني است كه در اين گروه
سني قرار دارند مشتمل مي گردد. پس از استقلال هند طي سال 1947 سياستمداران ,مسئولان
و صاحب نظران آموزش و پرورش كشور تلاشهاي فراواني در جهت ارائه الگوي مشترك ساختار
آموزشي پذيرش كليه ايالت عمل آورند. طي سال 1966 كميسيون آموزش و پرورش هند مبادرت
به انتشار ساختار آموزشي طرح سيستم (2+10) نمود. سيستم مذكور پس از بازنگري و جرح و
تعديل طي سالهاي 1986 و 1992 به عنوان خط مشي جديد نظام آموزشي ملي به تصويب رسيد
در حال حاضر كليه ايالت هاي كشور از آن پيروي مي نمايند. نكته قابل تامل در فرايند
تصويب طرح مذكور طول مدت بررسي آن است كه مدت زمان سه دهه از زمان طرح اوليه آن تا
جرح و تعديل و تصويب و اجراي فراگير و نهايي آن به طول انجاميد است كه خود نشان
دهنده بر طرف نمودن احتمالي نواقص و نارسايي هاي طرح اوليه مي باشد. بر اساس الگوي
قيد شده در فوق نظام آموزش پيش دانشگاهي كشور هند خود از دو دوره آموزش ابتدايي و
متوسطه متشكل مي گردد. با وجودي كه ساختار آموزشي كشور هند بر (سيستم 2+10) استوار
مي باشد. با اين حال در ميان ايالات مختلف در خصوص تعداد مدارس ابتدايي و متوسطه،
شرايط سني پذيرش در مدارس متوسط، آزمون هاي عمومي، آموزش هندي و انگليسي، تعداد
ساعات و جلسات درسي، مدت تعطيلات، ميزان دستمزدها، آموزش پايه و …
تفاوت عمده اي وجود دارد. آموزش در كشور هند، از سن پنج سالگي آغاز شده و از سه
مرحله ابتدايي، متوسطه و عالي (دو دوره 5 ساله ابتدايي و متوسطه و يك دوره 2 ساله
تكميلي) متشكل مي گردد. در مجموع، دوره تحصيلات ابتدايي و متوسطه 12 سال به طول مي
انجامد.
طبق آمار به دست آمده طي سال 1996 نرخ ثبت نام ناخالص بر مبناي
سطوح مختلف آموزشي به شرح ذيل مي باشد:
. پيش دبستاني : 5 درصد
. اولين سطح : 101 درصد
. دومين سطح : 49 درصد
. سومين سطح : 9/6 درصد
ساختار آموزش پس از استقلال
پس از استقلال كشور هند به دليل نرخ بالاي بي سوادي (در حدود 85
درصد) ، سرمايه هنگفتي به توليد كتب درسي ارزان قيمت تخصيص يافت. سه دهه پس از
استقلال كشور، هزينه آموزشي به 40 برابر و نرخ افراد باسواد به بيش از 2 برابربالغ
گرديد.از سوي ديگر پيشرفت هاي آموزشي و افزايش تعداد موسسات آموزش عالي و مراكز
تحقيقاتي وصنعتي به گسترش انواع كتابخانه ها و فراهم آمدن بازار كار براي افراد
آموزش ديده منجرگرديد.در سال1956 كميسيون اعتبارات دانشگاهي هند با عنوان (يو.جي .سي ) عهده دار مسوو
ليت تصويب مقررات ويژه آموزش عالي و تعيين استانداردهاي آموزشي و تحقيقاتي گرديد.
طي سال 1961 كميسيون مذكور به منظورارزيابي و پيشنهاد معيارهايي جهت ارتقائ
استانداردهاي آموزشي در هند، به تشكيل كميته بررسي علوم به رياست دكتر رانگاناتان
مبادرت نمود.تا پيش از دهة 70 ، تنها سه دانشگاه دهلي (1948) ، بنارس (1966) و بمبئي (1967)
از دوره كارشناسي ارشدبرخوردار بودند.اين درحاليست كه در آغاز اين دهه 4 دانشگاه ا
ليگر، ميسور ،كارناتاك و ويكرام به افتتاح دوره هاي كارشناسي ارشد خود مبادرت
نمودند. پس از استقلال كشور اين روند سرعت گرفت.
