نرخ ترك تحصيل در پايه هاي آموزش مقدماتي
دراين دوره آمار ارائه شده براي دختران بيشتر جلب توجه مي
نمايد. اين رقم از 48 درصد به 38 درصد در پاية ابتدايي كاهش يافته است. اگر چنانچه
همين روند ادامه يابد، مطابق تخمين هاي برآورد شده 7 دختر از 10 دختري
كه در مدارس ابتدايي ثبت نام مي نمايند، حداقل براي 5 سال در مدارس ابقاء
تحصيلي خواهند داشت. همچنين مشاهده مي گردد كه شكاف موجود ميان دانش آموزان پسر و
دختر رو به كاهش مي باشد. در خصوص كلاس هاي مقطع مقدماتي متوسطه اين شرايط چندان
اميدواركننده نيست. علاوه بر اين در اين دوره نرخ تجديدي در سطح پائيني (5
تا 8 درصد) قرار دارد. اين امر احتمالاً حاصل روش متقارن سازي خودكار مي
باشد كه در اكثر ايالات از اين سياست پيروي شده است. اما با اين وجود نرخ پائين
آمار تجديدي مي تواند حاصل عدم توجه مسؤولان به سطح معلومات يادگيرندگان باشد، كه
اين خود سطح سواد و انگيزة حضور كودكان در مدارس را تحت تأثير قرار مي دهد. بررسي
اطلاعات گردآوري شده در ايالت هاي مختلف، نشان مي دهد كه آمار افراد تجديدي در
ايالات مختلف كشور نوسان زيادي داشته است. همچنين مشاهده مي گردد كه آمار افراد
تجديدي پايه سوم آموزشي بتدريج روبه افزايش گذارده است. اين امر مي تواند به دليل
سري آزمون هايي باشد كه در اين پايه برگزار مي گردد.
برخي از ايالات همانند آتارپرادش و بنگال غربي از كارايي و
كفايت پائيني برخوردار بوده اند. اين در حالي است كه مدارس ساير ايالات همچون كرالا
و پنجاب قرار دارند، از كفايت و كارايي بالايي برخوردار مي باشند. در آتارپرادش و
بنگال غربي، نرخ ترك تحصيل بالا بوده است. اين ميزان در خصوص دانش آموزان دختر و
پسر به نسبت 4/40 و 4/38 درصد مي باشد. جالب توجه است كه در نرخ ترك تحصيل و
درونداد ساليانه از فارغ التحصيلان، ميان دانش آموزان پسر و دختر تفاوت زيادي به
چشم نمي خورد. در اين خصوص ايالات نيز آتارپرادش و بنگال غربي استثنا مي باشند چرا
كه در اين ايالات تفاوت آمار دختران و پسران كاملاً مشهود است. ايالت هيماچل پرادش
نيز در اين خصوص از پيشرفت خوبي برخوردار بوده است. در اين ايالت نرخ ترك تحصيل
دختران نسبت به پسران رو به كاهش گذارده است. اين روند به اين موضوع اشاره دارد كه
جهت نيل به اهداف آموزش همگاني
EFA مي بايد توجه زيادي معطوف دختران گردد. بررسي ميزان
جابجايي (انتقال از مقطع ابتدايي به متوسطه) نشان مي دهد كه دختران از شرايط
نامساعدي برخوردارند. اگر چه آمادگي ترك تحصيل تفاوت عمده اي را به تصوير نمي كشد،
اما اگر به نرخ جابجايي دختران نسبت به پسران نگاهي بياندازيم، اين تفاوت آشكار
خواهد شد.
آمار نشان مي دهد، تعداد كودكاني كه براي ساليان متمادي در كلاس
هاي درس پايدار مي مانند، رو به افزايش گذارده است. بوضوح مشاهده مي گردد كه از هر
10 دختر ثبت نام كرده تنها 7 نفر در كلاسها حضور مي يابند. در خصوص ثبت نام
هاي به عمل آمده نيز، تفاوت عمده اي در بازده مدارس ايالت هاي مختلف مشاهده مي
گردد. موقعيت كنوني نشان مي دهد كه دختران از شرايط مساعدي برخوردار نمي باشند. با
اين حال جنبة مثبتي نيز در اين دوره مشهود است و آن اينكه نرخ ترك تحصيل دختران
نسبت به پسران از كاهش چشمگيري برخوردار بوده است. احتمالاً دليل اين كاهش، افزايش
توجه دولت به اجراي پروژه هاي آموزش همگانيEFA در
خصوص دختران بوده است.
افزايش نرخ جابجايي تحصيلي امري ضروري است. اين مشكل وقتي در
ارتباط با مشكل عدم ثبت نام و نرخ ترك تحصيل نگريسته مي شود، دو چندان مي گردد. در
اينجا باز مي بينيم كه آموزش دختران از اهميت فوق العاده اي برخوردار است.
مهار مشكل ترك تحصيل
مشكل ترك تحصيل قبل از به اتمام رساندن دورة كامل آموزش ابتدايي
كاملاً براي طراحان شناخته شده است. از اين روي چندين معيار جديد در اين خصوص تعيين
گرديده است. برطبق مداركي كه در دست مي باشد فقر، عمده دليل ترك تحصيل در كشور
هندوستان محسوب مي گردد. اغلب كودكان ملزم به اشتغال در فعاليت هاي توليدي و
محروميت از حضور يافتن در كلاس هاي درسي مي باشند. جهت مقابله با اين مشكل، كليه
ايالات به طراحي چندين طرح تشويقي مبادرت نمودند كه از آن جمله مي توان به طرح هايي
همانند تهيه كتاب هاي رايگان و تدارك لباس مدرسه، و اختصاص كمك هزينة تحصيلي به
كودكان مناطق محروم اجتماعي - اقتصادي اشاره نمود. به گونه اي كه تشخيص داده شده،
تقويت حضور كودكان در كلاس هاي درس بدون توجه به سلامتي و بهداشت و تغذيه آنان
امكان پذير نمي باشد. بر اين اساس، ايالت تاميل نادو طي يك دهة اخير برنامه اي براي
تغذيه كودكان مدرسه اي تدارك ديده است. جهت به اجرا درآمدن اين طرح و بهره برداري
از نتايج آن از سال 1995 برنامة تغذية نيمروز در كليه ايالات كشور به اجرا گذارده
شده است.از جمله مهمترين طرح هاي فوق مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
1- طرح حمايت تغذيه اي از دانش آموزان مقطع آموزش ابتدايي
طرح حمايت تغذيه اي از دانش آموزان مقطع آموزش ابتدايي كه از آن
تحت عنوان تغذية نيمروز ياد مي گردد، در آگوست 1995 به اجرا درآمد. اين برنامه در
نظر دارد تا روند جهاني سازي آموزش ابتدايي را به واسطه افزايش نرخ ثبت نام، ابقاء
و حضور دانش آموزان رونق بخشيده و موقعيت تغذيه اي دانش آموزان مقطع ابتدايي را
ارتقاء دهد. براساس پيش بيني هاي صورت گرفته، تعداد 97 ميليون دانش آموز كه در 688
هزار مدرسه ابتدايي مشغول به تحصيل مي باشند از اين مزايا بهره مند خواهند شد.
|
سال
|
ميزان تغذيه (برحسب ميليون كاميون بار)
|
تعداد كودكان تحت پوشش طرح (برحسب ميليون)
|
|
96-95
|
71/0
|
4/3
|
|
97-96
|
59/1
|
8/5
|
|
98-97
|
57/2
|
10/9
|
|
99-98
|
71/2
|
75/9
|
2- طرح آموزش رايگان دختران
با توجه به اينكه دانش آموزان دختر همچنان در شرايط نامساعدي به
سرمي برند، از اين روي توجه خاصي بر آموزش آنان معطوف گرديده و تلاش مي گردد تا
نيازهاي اجتماعي – اقتصادي و آموزشي آنان برآورده گردد.
برداشتها حاكي از آنند كه عوامل فرهنگي نيز مانعي جهت حضور دختران در مدارس مي
باشد. با توجه به اين موضوع دولت مركزي و دولت هاي ايالتي تصميم به احداث مدارس
دخترانة جداگانه اي با كمك هزينه تحصيلي ويژه اي گرفته اند. در حال حاضر در چندين
ايالت كشور، آموزش دختران در كليه سطوح آموزشي به صورت رايگان مي باشد. اين امر حتي
در خصوص آموزش عالي نيز مصداق مي يابد. علاوه بر اين در استخدام معلمان سعي بر اين
است تا حداقل 50 درصد از معلمان متعلق به طبقه زنان باشند.
3- طرح احداث مدارس آشهرام
كاملاً مشخص است كه آندسته از كودكاني كه به عنوان نسل نخستين
دانش آموزان به مدارس ابتدايي واقع در مناطق روستايي وارد مي شوند، از خانواده هاي
فقير مي باشند (فقر اجتماعي – اقتصادي). اكثريت كودكاني نيز
كه به ترك تحصيل رو مي آورند، قادر نبوده اند خود را با ساختار آموزش ابتدايي وفق
دهند. دراين زمينه معيارهاي ويژه اي جهت گسترش برنامه هاي پيش دبستاني اتخاذ گرديده
است. عليرغم تلاش هاي صورت گرفته در تدارك امكانات آموزشي براي كليه كودكان، آندسته
از كودكاني كه به گروه هاي چادرنشين و اقليت هاي خاص قومي واقع در مناطق دور افتاده
و كوهستاني تعلق دارند، از دسترسي به آموزش ابتدايي محروم مي باشند. حتي آندسته از
كودكاني كه در مدراس ثبت نام نموده اند، به دليل شرايط سخت تحصيلي، مايل به ترك
تحصيل مي باشند. جهت برطرف ساختن نيازهاي آموزشي اين دسته از كودكان سري مدارس
محلّي جديد با عنوان ”مدارس آشهرام” در سرتاسر اين مناطق احداث گرديده است. مشكل
ديگري كه متوجه مناطق كوچك و دورافتاده كشور است، اكراه و بي ميلي معلمان از تدريس
در چنين مكانهايي مي باشد. به گونه اي كه مشاهده كرديد، نامنظم بودن روند آموزشي
اين مدارس سبس شده است كه اكثريت دانش آموزان به ترك تحصيل مبادرت نمايند. جهت
برآورده ساختن نيازهاي اينگونه مدارس نيز طرح جديدي به نام شيكشاكامي در ايالت
راجستان به مرحلة اجرا گذارده شد. با توجه به موفقيتي كه اين طرح طي سال هاي اول
كسب نمود، تصميم برآن شد كه دامنة فعاليت اين پروژه گسترش يافته و سكونتگاه هاي
بيشتري در اين مناطق تحت پوشش قرار گيرد. از آنجا كه اين پروژه در ايالت راجستان با
مشكل مواجه نشد، چندين ايالت ديگر كشور نيز تصميم به اجراي اين پروژه گرفتند.
4- طرح معلمين محلي (شيكشاكامي)
جهت غلبه برمشكل عدم حضور معلمان، ايدة به كارگيري معلمان محلي
در قالب پروژه شيكشاكامي به مورد اجرا درآمد. طرح مذكور از سال 1987 در ايالت
راجستان به مرحلة اجرا گذارده شد و تحت حمايت مالي دفتر “نمايندگي توسعة همكاري هاي
بين المللي سوئد” قرارگرفت. طرح فوق براساس جايگزين نمودن معلمين محلّي به عوض
معلمين مركزي استواربود. اين در حالي است كه هدف غايي اين پروژه، جهاني سازي آموزش
ابتدايي و بهبود كيفي آن در مناطق دورافتاده و محروم كشور بوده است. ناگفته نماند
كه در اين پروژه نيز به دختران اهميت بيشتري داده مي شود. از جمله مهم ترين مشخصه
هاي اين پروژه مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
الف) عملكرد موفق معلمين محلّي نسبت به معلمين مراكز در آموزش
كودكان مناطق محلي كشور
ب) تحمل پذيري بالاي معلمين محلي در صورت كمبود امكانات آموزشي
و تلاش آنان در جهت جبران چنين كمبودهايي
ج) برآورده سازي نيازهاي جوامع روستايي به واسطه حمايت ها و
مالكيت محلي
مطالعات نشان داده اند اگر چه عوامل اقتصادي و اجتماعي عمده
ترين دليل ترك تحصيل كودكان محسوب مي گردد، با اين حال تعداد قابل ملاحظه اي از
دانش آموزان به دليل برخي مشكلات مدرسه اي هيچ گاه در مدارس حضور نيافته اند. عمده
ترين دليل عدم حضور اين افراد در مراكز آموزشي به برنامه هاي آموزشي مربوط مي
گردد. و اينكه آموزش هاي ارائه شده هيچ گونه ارتباطي به زندگي آتي كودكان نداشته،
روند آموزش و يادگيري تكراري بوده و تأكيدي بي مورد بر حفظيات داشته است. جهت غلبه
بر اين مشكل، بهبود كيفيت آموزش و يادگيري در قالب طرح DPEP
و ساير طرح هاي آموزش همگاني
EFA از اهميت فوق العاده اي برخوردار گرديده است.
5- طرح ثبت نام از كليه كودكان رده هاي سني (11-6 ) سال
در حال حاضر نرخ ثبت نام از دانش آموزان به 100 ميليون نفر بالغ
گرديده است. طي دهة اخير پيشرفت قابل ملاحظه اي در ميزان حضور كودكان در مدارس حاصل
گرديده است. جهت جلب كودكان براي حضور در مدارس و ابقاء آنان تا اتمام دورة آموزش
ابتدايي طرح هاي جديدي در حال پايه ريزي است. امّا بايد اين حقيقت تلخ نيز وجود
دارد كه همچنان تعداد زيادي از كودكان در خارج از مدارس به سر مي برند. هدف غايي
برنامه آموزش همگاني حضور پيوسته كليه اين كودكان در مدارس مي باشد. جهت نيل اهداف
برنامه آموزش همگاني برآوردهايي در خصوص افزايش نرخ ثبت نام صورت گرفته كه اين
برآوردها در جداول بعدي آمده اند. همانگونه كه در محاسبات بالا نيز بدان اشاره
گرديد، طي سال 1997، بالغ بر 06/35 ميليون كودك رده هاي سني (11-6) سال در خارج از
مدارس به سر مي برند. اين رقم بر اساس پيش بيني هاي صورت گرفته بر 25/39 ميليون
كودك نيز افزايش خواهد يافت. اطلاعات ارائه شده حاكي از آن است كه احتياجات آموزشي
كودكان از ايالتي به ايالت ديگر متفاوت مي باشد. همچنين مي توان دريافت كه اكثريت
اين كودكان به تعداد محدودي از ايالات كشور كه از لحاظ آموزشي عقب افتاده مي باشند
تعلق دارند. از تعداد 25/39 ميليون دانش آموزي كه بايد از آنان ثبت نام به عمل آيد،
45/30 ميليون نفر به 8 ايالت آندهراپرادش، بيهار، گجرات، ماهاراشترا،
مدهياپرادش، اورسيا، آتارپرادش و بنگال غربي تعلق دارند. نرخ دانش آموزان اين 8
ايالت كه مي بايستي از آنها ثبت نام به عمل آيد بر 58/77 درصد بالغ مي گردد. لازم
به ذكر است كه از اين ميزان بالغ بر 78/67 درصد به 5 ايالت از 8 ايالت مذكور با
عناوين آندرپرادش، بيهار، ماهاراشترا، آتارپرادش و بنگال غربي تعلق دارد.
|
