آموزش از راه دور
نظام آموزش از راه دور عملي ترين روش جهت غلبه بر مشكلاتي محسوب
مي گردد كه در توسعة منابع انساني كاردان رخ مي نمايد.درحال حاضر ازآموزش از راه
دورتحت عنوان نظام آموزشي جايگزين با هدف جبران كمبودهاي نظام آموزشي معمول كشور طي
يك مرحلة خاص از توسعه ياد نمي گردد ؛ بلكه از آن تحت عنوان عنصراساسي نظام آموزشي
ياد مي گردد.پيشرفت هاي حاصله در رايانه ها و فناوري هاي مخابراتي به اجراي هرچه
بهتر برنامه هاي آموزش از راه منجر گرديده است . آموزش مبتني بر مخابرات ابزار
مؤثري درجهت تحت پوشش قراردادن افرادي است كه درمناطق جغرافيايي دورافتاده و صعب ا
لعبور سكني گزيده و به اشكال ديگري نمي توان امكانات آموزشي آنان راتأمين نمود.
نظام آموزش ازراه دور به دليل كيفيت انعطاف پذير،از توانمندي بسياري در سازگاري با
نيازهاي متغير جامعه برخوردار ميباشد.به گفتة «كرونين »، «به منظور حفظ موقعيت
رقابتي در بازار بين المللي ، هر كشوري مي بايد از نيروي كار بسيار ماهر و انعطاف
پذير برخوردار باشد كه اين كار به نوبة خود به توانايي آن كشور در تأمين نيازهاي
آموزشي و پرورشي انعطاف پذير نيازمند است» به عقيده وي نظام متعارف آموزشي ، فاقد
نرمش پذيري و حساسيت لازم است واين درحالي است كه نظام آموزش از دور از توانايي
بسياري در اين جهت برخوردار مي باشد. نياز به آموزش عملي گسترده تر، ممكن است يا به
تخصصي نمودن برخي حوزه ها و يا به آشنايي با آخرين پيشرفت هاي فن آوري منجر گردد كه
اين مشكل با ارا ئة دوره هاي كوتاه مدت آموزشي به آساني قابل حل است. آموزش از راه
دور افراد را قادر مي سازد كه به طور دلخواه در منزل يا هر مكان ديگر به يادگيري با
سرعت بالا طي اوقات خاص بپردازند. ازاين روي نظام آموزش از راه دور كه با انعطاف
پذيري و آزادي انتخاب بيش ترنمايان مي گردد ازنقش عمده اي در ارائه طيف
گسترده اي از برنامه هاي آموزشي مستمر برخوردارميباشد.آموزش ازراه دورهمچنين نقش
عمده اي درتأمين كمبودهاي كنوني نيروي انساني ايفا مي نمايد و اين نكته اي است كه
درحال حاضر درخصوص كشور هند به وقوع پيوسته است.از اين روي تلاش هايي درجريان است
تا نظام آموزش كيفي به شيوة آموزش از راه دور برقرار گردد. درحال حاضر دركشور هند
تعداد 17دانشگاه مكاتبه اي و 5 دانشگاه آزاد به ارائه برنامه هاي آموزش از دوردر
سطوح مختلف مبادرت مي نمايند. از اين 22 مؤسسه ، تعداد5 موسسه به اعطاي گواهينامه
مبادرت مي نمايند. به طور كلي مي توان گفت كه 15 مؤسسه به ارائه برنامه هاي
كارشناسي و7موسسه به ارائه برنامه هاي كارشناسي ارشد مبادرت مينمايند. دوره هاي
آموزش مكاتبه اي عمدتا مبتني برمواد درسي چاپي وكلاس هاي حضوري كوتاه مدت مي باشد.
اين درحاليست كه دوره هاي آزاد دانشگاهي كاملاً ابداعي بوده و به واسطه بهره گيري
از ابزار آموزشي چند رسانه اي به علاقه مندان ارائه مي گردد.دراغلب دوره هاي مذكور
ازكتب خودآموز، كاست هاي ديداري - شنيداري ، برنامه هاي راديويي و تلويزيوني و
جلسات رفع اشكال بهره گيري مي شود. دانشگاه آزاد ملي اينديراگاندي علاوه بر
برخورداري ازتسهيلات فوق ، منظماً از ويديو كنفرانس نيز استفاده مي نمايد.. آموزش
از راه دور به تدريج به عنوان با صرفه ترين ابزار ارائة آموزش گروهي شناخته مي شود.
پذيرش دانشجو دردوره هاي مختلف مؤسسات آموزش از راه دور كشور هند بين 300 تا 1500
نفر متغير است .ازاين روي درمجامع حرفه اي كشوراين نگراني وجود دارد كه نرخ بالاي
پذيرش احتمالا ًبه عرضة بيش از حد دانشجو و بروز مشكلاتي نظيربيكاري ،نيمه بيكاري
وتضييع عملكرد متخصصين فن منجر گردد. برنامه هاي درسي مؤسسات آموزش از دور عمدتاً
از ماهيتي سنتي برخوردار مي باشد. دانشگاه آزاد اينديراگاندي (ايگنو) بزرگ ترين
دانشگاه آزاد كشور است كه به برنامة آموزشي نويني دست يافته است . هدف اساسي برنامة
كارشناسي در دانشگاه «ايگنو»، اعطاي مهارت هاي اوليه و آموزش لازم جهت مديريت و
سازماندهي كتابخانه هاي دانشگاهي است . برنامة كارشناسي تلفيقي از دو وجه سنتي و
مدرن است ؛اين در حالي است كه هدف برنامة كارشناسي ارشد كمك به ايجاد منابع انساني
لازم و كارآمد جهت پاسخگويي به درخواست هاي متفاوت در حوزه اطلاع رساني هند مي
باشد. برنامة درسي كارشناسي ارشد با توجه به اين نكته طراحي شده كه كتابخانه ها
تنها مؤسسات ارائه دهندة خدمات اطلاع رساني نمي باشند. دوره هاي اصلي كارشناسي ارشد
به وجوه گوناگون اطلاع رساني ، مديريت و كاربرد فناوري اطلاعات اختصاص يافته و پاره
اي دروس اختياري نيز جهت تأمين نيازهاي مربوط به مهارت هاي تخصصي نظيرحفاظت ابزار
كتابخانه اي ، نگارش فني ، و... در نظر گرفته شده است.
سياستهاي آموزشي
نظام آموزش از راه دور تدريجاً به بخش مهمي از آموزش اطلاع
رساني در هند بدل گرديده است.جهت هرچه پربارترنمودن اين نظام ، برگزاري دوره هاي
كاملاً برنامه ريزي شده ،با توجه به نيازهاي كنوني ، ضروري است . نيازمبرم
كشور،تدوين خط مشي اساسي جهت تحقق نيروي انساني آموزش ديده درآيندة نزديك است
.دربرنامة نظام آموزش ازراه دور مراكز آموزشي هند عمده توجه بر موضوعات ذيل تمركز
يافته است:
1. ارزيابي نيازهاي نيروي انساني
پيش از آغاز هر دورة جديد، ارزيابي بازاراشتغال متخصصان ضروري
است . ارزيابي مي بايد برمبناي پيمايش مناسب بازار وفارغ از هر نوع حدس وگمان صورت
پذيرد. بررسي نيروي انساني مي بايد در فواصل منظم ، به منظوردريافتن وضعيت عرضه و
تقاضا و متناسب با نيازهاي مهارتي و توانشي صورت گيرد.
2. استانداردسازي دوره هاي آموزشي
رسميت بخشيدن دوره هاي آموزشي و استاندارد سازي اين دوره ها جهت
تضمين كيفيت آموزش از راه دور به يادگيرندگان ، ضرورت اساسي محسوب مي گردد.شوراي
آموزش از راه دور به عنوان سازمان قانوني دانشگاه«ايگنو» با هدف هماهنگي ،ترويج
وتدوين استانداردهاي نظام آموزشي آزاد و آموزش از راه دور در هند تأسيس يافته است .
درحال حاضر شوراي مذكور مي كوشد به تعيين مشخصه هاي عملي دوره هاي گوناگون آموزش از
راه دور در جهت تضمين كيفيت اين دوره ها، مبادرت نمايد.
شوراي مذكور همچنين درحال ابداع هنجارهاي استاندارد آموزشي براي
آموزش اطلاع رساني در هند است . استاندارد نمودن دوره هاي اطلاع رساني در شيوة
آموزش از دور، به پيشگيري از ضايعات و دوباره كاري هاي غير ضروري منتهي مي گردد.
3. تدوين برنامه هاي درسي مبتني بر نيازهاي روز
برنامه هاي درسي مي بايد در جهت تأمين نيازهاي كنوني حوزه آموزش
كشور طراحي شده و در عين حال از انعطاف پذيري لازم در جهت قابليت سازگاري با
نيازهاي متحول جامعه برخوردار باشد.
4. به كارگيري بهينة فناوري آموزشي
سياست بهره گيري از ابزارهاي آموزشي چندرسانه اي به عنوان بخش
انفكاك ناپذير فرايند آموزش از راه دور شكل گرفته و بر به كارگيري مناسب فناوري
اطلاعاتي درحوزه آموزش تاكيد دارد.
5. توسعة نيروي انساني كارآمد از طريق آموزش از دور
توسعة نيروي انساني مورد نياز يك كشور بايد در ابعاد كمي و
كيفي صورت گيرد. وجه كمّي نيروي انساني را مي توان با مؤسسات آموزش از راه دور، به
آساني محقق نمود . اما تأكيد برآموزش كيفي نيز از اهميت خاصي برخوردار مي باشد.توجه
صرف بر افزايش تعداد مدارس و پذيرش دانشجو، بدون تحصيل انديشه درخصوص نوع دانش و
مهارت هاي لازم دراين بسترمتحول ، چه بسا به مشكلاتي چون بيكاري ، نيمه بيكاري ،
تضييع نيروي انساني ، و... منجر گردد.افزايش بي روية تعداد متخصصين و كارشناسان به
عرضة بيش ازحد و نهايتاً نزول سطح تخصص مي انجامد.از اين روي برنامه ريزي دقيق و
متمركز در جهت توسعة متناسب نيروي انساني ضروري است . كاربردهاي فناوري اطلاعاتي
نظير«آموزش رايانه اي» و بهره گيري از نرم افزارهاي چندرسانه اي و... قابليت بيش
تري در انتقال مهارت هاي عملي آموزشي داشته و علاوه بر اين كه تجربة عملي بهره گيري
از رسانه هاي نوين را در اختيار دانشجويان قرار مي دهد، باجايگزيني به جاي معلمين ،
قابليت تأمين آموزش استانده را نيز تا حد زيادي فراهم مي آورد. باتحولات سريعي كه
در بطن جامعه رخ مي دهد، توجه به مشكلات و موضوعات مربوط به توسعة منابع انساني
حوزة آموزش هند ازجايگاهي اساسي برخوردارگرديده است .سياست آموزش ازراه دور قادر به
برطرف نمودن مشكلات پيش روي تربيت نيروي انساني شايسته مي باشد؛ ازاين روي در جهت
نيل به منابع انساني كارآمد درحوزه آموزش مي بايد از اين شيوة آموزشي نهايت استفاده
به عمل آيد .
|
