کیست تخمدان

سلامت زنان یکی از موضوعات بسیار مهم است، چون نه تنها زندگی خود آن‌ها بلکه اطرافیانشان را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
به هرحال، آن‌ها مادران آینده یک جامعه هستند. ولی یکی از بیماری‌هایی که ممکن است گریبان‌گیر تمام زنان شود کیست تخمدان است و در این مطلب در مورد آن اطلاعات جامعی آماده کردیم.

تخمدان

تخمدان‌ها قسمتی از دستگاه تناسلی زنان  هستند و در پایین شکم و در دو طرف رحم قرار دارند.

تخمدان بخشی از سیستم تولید مثل زنان است. تخمدان‌ها در قسمت پایین شکم در دو طرف رحم قرار دارند. زنان دارای دو تخمدان هستند (تخمدان سمت راست و تخمدان سمت چپ). تخمک‌ها و همچنین هورمون استروژن و پروژسترون را تخمدان‌ها تولید می‌کنند.

هر کدام از تخمدان‌ها در یک اندازه و به شکل بادام هستند. تخمک‌ها در تخمدان‌ها رشد کرده و بالغ می‌شوند. تخمک‌های بالغ در حین دوره‌های عادت ماهیانه در طی سال‌های باروری زن و تا قبل از یائسگی به مرور آزاد می‌شوند.

گاهی اوقات، یک کیسه پر از مایع به اسم کیست در یکی از تخمدان‌ها شکل می‌گیرد.

حالا که از تخمدان اطلاعات کافی را به دست آوردیم، می‌توانیم به تعریف کیست بپردازیم و درنهایت به سوال کیست تخمدان چیست پاسخ دهیم.

 تخمک گذاری چیست؟  

تخمک گذاری توسط  واکنش های زنجیره ای از هورمون ها، که از هیپوتالاموس مغز آزاد می شوند، کنترل می شود. در بخشی از چرخه ی ماهیانه قاعدگی خانم ها، فولیکول ها پاره شده وتخمک از تخمدان آزاد می شود. فولیکول ها کیسه های کوچکی درون تخمدان ها هستند که جنسی مایع مانند دارند و حاوی گامت ماده یا تخمک می باشد. به این روند یعنی آزاد شدن تخمک از تخمدان به درون لوله فالوپ را تخمک گذاری می گویند.

کیست اصلا چی هست؟

به طور کلی در علم پزشکی تعریف مشخصی برای کیست وجود دارد. کیست به کیسه‌هایی گفته می‌شود که درونشان از مایع پر شده است. گاهی اوقات این مایع خونی یا چرکی است که شرایط بیمار را اندکی خطرناک‌تر و وخیم‌تر می‌کند.

در این مطلب علائم کیست تخمدان و دلایل ایجاد آن را بررسی می‌کنیم.

کیست تخمدان

همانطور که گفته شد کیست به کیسه‌هایی گفته می‌شود که درونشان از مایع پر شده استُ کیست‌ های تخمدان نیز به همین شکل هستند. در کیست تخمدان (ovarian cyst) کیسه‌هایی با غشایی نازک از مایعات پر می‌شوند، این کیسه‌های پر از مایع در نهایت در تخمدان قرار می‌گیرند. اندازه‌ی کیست‌های تخمدان می‌تواند به کوچکی نخود فرنگی و یا به بزرگی یک پرتقال باشد. کیست‌های تخمدان اغلب در زمان تخمک‌گذاری (infertility) ایجاد می‌شوند.

کیست تخمدان کیسه ایست مملوء از مایعات که در داخل و یا سطح تخمدان بوجود می آید. هر زن دو تخمدان در دو سمت رحم خود دارد که هر کدام تقریبا به شکل و اندازه یک بادام هستند. تخمک در تخمدان ها رشد کرده و بالغ می شود. طی سال هایی که یک زن توانایی فرزندآوری دارد، این تخمک ها در سیکل های ماهیانه آزاد می شوند.همه خانم ها در دورانی از زندگی شان کیست تخمدان داشته اند.

بیش‌تر کیست‌های تخمدان کوچک و بی‌خطر هستند و مکرراً در طی چرخه‌ی قاعدگی در سال‌های باروری زن به وجود می‌آیند. از طرفی امکان تشکیل این کیسه‌های پر از مایع در هر سنی وجود دارد.

کیست تخمدان یکی از بیماری‌های رایج در میان زنان است. در این مقاله ما به طور کامل علت، علائم و راه درمان کیست تخمدان را بررسی می‌کنیم. همچنین به سوالات رایج در مورد ارتباط کیست تخمدان با سایر مشکلات زنان پاسخ خواهیم داد؛ در ادامه با ما همراه باشید.

کیست تخمدان چیست؟ انواع مختلف کیست تخمدان؟

کیست تخمدان چیست؟

کیست تخمدان یک کیسه غیرطبیعی پر از مایع است که داخل یکی از تخمدان‌های زنان شکل می‌گیرد. تخمدان‌ها اندام تناسلی زنان هستند که در پایین شکم قرار دارند.

تخمدان‌ها در طول مرحله تخمک‌گذاری هر چرخه قاعدگی یک تخمک آزاد می‌کنند. کیست‌های داخل تخمدان یک مشکل نسبتا رایج هستند و می‌توانند زنان را در هر سنی مبتلا کنند.

کیست تخمدان دختران یا زنان ممکن است در یک یا هر دو تخمدان آن‌ها شکل گیرند. این کیست‌ها می‌توانند به شکل یک کیسه یا خوشه‌ای به وجود آیند و گاهی پر از مواد دیگری مانند خون به همراه مایع داخلی خود هستند.

کیست‎‌های تخمدان از نظر اندازه و محل قرارگیری در تخمدان بسیار متفاوت هستند. اکثر کیست‎ها خطر خاصی ندارند، ولی در موارد نادر سرطانی می‌شوند.

در موارد وخیمی که کیست بسیار بزرگ و سنگین است، وزن نامتعادل آن می‌تواند باعث پیچش تخمدان به شکل غیر طبیعی شود.

این عارضه نادر پیچیدگی تخمدان نام دارد و نتیجه آن خو‌نریزی داخلی تخمدان است. بنابراین، می‌تواند به این اندام آسیب بزند.

درباره علائم و دلایل ایجاد کیست تخمدان بیشتر بدانیم

علائم کیست تخمدان

کیست تخمدان علائم خاص خودش را داردکه در زیر به صورت دقیق ” علائم و دلایل ایجاد کیست تخمدان ” تعدادی از شایع ترین علائم وجود کیست تخمدان را برای اطلاع و مطالعه شما جمع اوری کرده ایم.

اغلب کیست های تخمدان کوچک و فاقد علائم خاصی هستند.

• اما ممکن است بیمار علائمی مثل بادکردگی، ورم، فشار و درد در ناحیه زیر شکمی حس کند. این درد می تواند ضعیف، قوی و یا مقطعی باشد.
• اگر کیست تخمدان بترکد، بیمار دچار دردی شدید و ناگهانی می شود.
• اگر کیست باعث چرخیدن تخمدان شود، بیمار ممکن است درد شدید توام با حالت تهوع و استفراغ داشته باشد.

علائم کیست تخمدان در پریودی و سایر مواقع فرقی ندارد و ممکن است زمانی که کیست بزرگ می‌شود، نمایان شوند. از جمله:

• نفخ و تورم شکم

• حرکات دردناک روده

• درد لگن پیش از دوره قاعدگی یا در طول آن

• رابطه جنسی دردناک

• درد خفیف در قسمت پایین کمر یا ران‌ها

• حساسیت سینه‌ها

• پریود نامنظم

• احساس پر بودن در قسمت پایین شکم

• حالت تهوع و استفراغ

• اضافه وزن بدون دلیل

• خونریزی غیرطبیعی واژن

• تکرر ادرار

• مشکلات در خالی کردن کامل روده یا مثانه

گاهی اوقات علائم کیست تخمدان در حدی است که زنان باید فورا به پزشک مراجعه کنند، از جمله:

• درد شدید لگن

• تب

• سرگیجه و ضعف

• تنفس سریع

این علائم پارگی یک کیست یا پیچ‎خوردگی تخمدان را نشان می‌دهند. هر دو عارضه  اگر زود درمان نشوند، می‌توانند عواقب جدی داشته باشند.

علائم کیست تخمدان در دختران

بیشتر زنان در سنين قبل از یائسگی ممكن است كيست تخمدان پيدا کنند. در اکثر موارد ممكن است بيماری كه كيست دارد متوجه آن نشود و به‌ طور تصادفی در يک سونوگرافی كيست او کشف شود؛ اما در بعضی موارد علائم كيست تخمدان مشخص و شدید است. با این حال، علائم کیست تخمدان شامل موارد زیر است:

• نفخ شکم یا تورم در ناحیه شکمی
• حرکات روده دردناک
• درد لگن قبل یا بعد از چرخه قاعدگی
• مقاربت دردناک
• درد در ناحیه شکم، کمر یا ران
• حساسیت سینه
• تهوع و استفراغ

کیست‌های تخمدان ممکن است کوچک باشند و علائمی از خود نشان ندهند با این حال اگر در دختران مشکل پیچ‌خوردگی تخمدان به وجود آید، علائم او فوری‎تری و شدیدتر خواهد بود.

علائم کیست تخمدان شدید که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند عبارت‌اند از:

• درد شدید لگن

• حالت تهوع و استفراغ

• از هوش رفتن

این علائم می‌تواند نشان‌دهنده پارگی یک کیست یا پیچ خوردگی تخمدان باشد. هر دو عارضه اگر در اوایل دوره درمان نشوند، عواقب جدی در پی خواهند داشت.

اگر دختر شما علائم کیست تخمدان را بروز می‌دهد، حتما توصیه می‌کنیم با یک پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

خیلی از افراد مبتلا به این بیماری اطلاعی از آن ندارند. در واقع کیست تخمدان بیشترین تظاهرات خود را در دوران نوجوانی نشان می‌دهد. تظاهرات بیماری در این دوران به صورت اختلالاتی است که در قاعدگی فرد به وجود می‌آورد. یکی دیگر از برهه‌های حساس زندگی جنسی خانم‌ها که امکان تظاهر این سندروم در آن افزایش پیدا می‌کند، دوران باروری است.

از دیگر نشانه‌های کیست تخمدان می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فرد به دلیل ضعف یا اختلال در تخمک‌گذاری مشکلاتی برای باردار شدن دارد و پس از گرفتن درمان‌های لازم برای این سندرم به راحتی قادر به بارداری خواهد شد.

• چاقی  مفرط به معنی BMI بالای ۳۵، که هم از نظر این بیماری و هم سایر بیماری‌ها همچون بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت یک ریسک فاکتور اصلی و مهم محسوب می‌شود.

• آکنه‌های شدید در این افراد دیده می‌شود که اغلب برای رفع مشکل خود به متخصصین پوست و مو مراجعه یا حتی از محلول‌ها یا شوینده‌های گران قیمت استفاده می‌کنند. ولی نتیجه دلخواه را کسب نمی‌کنند و جوش‌ها به قوت خود باقی می‌مانند. زیرا علت به وجود آمدن این جوش‌ها، بالا رفتن سطح آندروژن‌های خون است که با درمان PCOD این جوش‌ها نیز خود به خود بهبود پیدا می‌کنند.

• آکانتوزیس نیگریکانس به پوست تیره و ضخیم در ناحیه زیر بغل یا کشاله ران اطلاق می‌شود که گاهی ظاهری مخملی پیدا می‌کند. این مورد خود به تنهایی یکی از نشانه‌های مهم مقاومت به انسولین است و از ریسک فاکتورهای اصلی در ابتلا به دیابت و سندروم تخمدان پلی کیستیک محسوب می‌شود.

• افزایش فشار خون، افزایش قند خون یا مشکلاتی در کلسترول از دیگر نشانه ها هستند که کمتر کسی تصور می‌کند علت آنها PCOD باشد.

علت ایجاد کیست تخمدان

علت دقیق چرایی ابتلا به کیست تخمدان هنوز مشخص نشده است اما محققان بر این باورند که داشتن زمینه ارثی و خانوادگی، درجه‌های پایین التهاب، رشد غیرنرمال در دوران جنینی و دیابت، احتمال ابتلا به کیست تخمدان را افزایش می‌دهد.

دلایل به وجود آمدن کیست تخمدان

حتی برخی از مطالعات نشان داده‌اند میان ابتلا به این سندروم و مقاومت به انسولین ارتباط معنی‌داری وجود دارد؛ به این معنی که این افراد، مبتلا به مقاومت به انسولین هستند. به همین دلیل هم در درمان این افراد از قرص‌های متفورمین استفاده می‌شود. در حالی که می‌دانیم کاربرد اصلی این قرص‌ها در کاهش مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ است.

رایج‌ترین دلایل ایجاد کیست تخمدان به شرح زیر هستند:

مشکلات هورمونی

کیست‌های تخمدان عملکردی (فانکشنال) معمولا خودبه‌خود بدون نیاز به درمان رفع می‌شوند.

علت ایجاد آن‌ها می‌تواند مشکلات هورمونی یا مصرف داروهای درمان نازایی مانند کلومیفن باشد که برای کمک به تخمک‌گذاری تجویز شوند.

آندومتریوز

زنان مبتلا به آندومتریوز می‌توانند مبتلا به یکی از انواع کیست تخمدان به اسم اندومتریوما (کیست شکلاتی) شوند. در این عارضه سلول‎های اندومتریال رحم خارج از رحم فرد رشد می‌کنند. قسمتی از بافت اندومتریوز ممکن است به تخمدان متصل شود و یک زایده شکل دهد. این کیست‌ها می‌توانند در دوران قاعدگی زنان یا در حین انجام رابطه جنسی دردناک باشند.

بارداری

یک کیست تخمدان به صورت طبیعی در اوایل دوران بارداری شکل می‎گیرد تا به تقویت بارداری تا زمان تشکیل جفت، کمک کند. گاهی، این کیست روی تخمدان تا اواخر بارداری باقی می‌ماند و باید برداشته شود.

کیست های تخمدان طی دوران بارداری 

کیست های تخمدان ممکن است گاهی در دوران بارداری ظهور کنند که در بیشتر مواقع طی سونوگرافی های پیش از زایمان تشخیص داده می شوند و اغلب خوش خیم بوده و نیاز به جراحی ندارند. اما در صورت بدخیم بودن، پارگی، پیچ خوردگی(چرخیدن کیست یا اختلال در خون رسانی) و بزرگ بودن اندازه کیست( به طوری که برای جنین مشکل ساز باشد) باید فورا جراحی شوند.

عفونت‌های شدید لگنی

یک علت به وجود آمدن کیست تخمدان ممکن است عفونت‌ها باشد. آن‌ها می‌توانند به تخمدان‌ها و لوله‌های رحمی سرایت کنند و این بیماری را به وجود آورند.

سابقه قبلی در کیست تخمدان

اگر قبلا یک کیست تخمدان داشتید، احتمال ایجاد یک کیست جدید بیشتر است.

علاوه بر دلایل کلی بالا، علت تشکیل یک کیست با توجه به انواع کیست تخمدان متفاوت است. در واقع کیست‌های تخمدان در دو دسته کلی عملکردی و پاتولوژیک قرار می‌گیرند که دلایل ایجاد هر کدام متفاوت است.

انواع مختلف کیست تخمدان

رایج‌ترین انواع کیست تخمدان (که کیست‎های عملکردی نامیده می‌شوند) در طول دوران چرخه قاعدگی به وجود می‌آیند. آن‎ها معمولا خوش‎خیم (غیرسرطانی) هستند.

انواع کیست تخمدان

کیست تخمدان و بروز آن در زنان همیشه به صورت یکسان نیست. انواع مختلفی از کیست تخمدان وجود دارد. بعضی از آنها دارای علائم و دردهای شدید هستند و برخی دیگر هیچ گونه علائمی برای فرد ایجاد نمی‌کنند.

در ادامه به توضیح کاملی از هر یک از انواع کیست تخمدان می‌پردازیم.

متداول‌ترین انواع کیست‌ها را در ادامه نام می‌بریم.

کیست ساده (کیست فیزیولوژی)

در کیست‌های فیزیولوژی تخمک‌هایی که باید ماهانه آزاد شود، آزاد نمی‌شوند و به اندازه ۴ تا ۵ سانتی‌متر رشد می‌کنند. در کیست‌های ساده، کیسه پر از آب در تخمدان تشکیل می‌شود، اغلب درد جسمانی ندارد و تنها با عقب افتادن دوره عادت ماهانه مشخص می‌شود.

کیست غیر فیزیولوژی (کیست اندومکسیوما)

در مواردی کیست تخمدان ریشه فیزیولوژی ندارد و بیمار هر وقت عادت ماهانه می‌شود، این کیست در مخاط رحم وجود دارد که به آن کیست اندومکسیوما می‌گویند. داخل این کیست پر از خون است و از آنجا که خون راه خروج ندارد، نه تنها با سیکل پریودی کوچک‌تر نمی‌شوند؛ بلکه بزرگ هم می‌شوند. در این شرایط به آن کیست اندومکسیوزیس می‌گویند و با روش‌های دارویی قابل درمان نیست.

کیست فولیکولار

کیست‌های فولیکولار از رشد یک فولیکول ایجاد می‌شود. فولیکول یک کیسه پر از مایع طبیعی است که حاوی یک تخمک است. به طور معمول، هنگامی که یک تخمک رسیده است و مایل به خارج شدن از فولیکول است، فولیکول باز شده و تخمک را آزاد می‌کند. اگر به هر دلیلی فولیکول باز نشود، کیست فولیکولار برای فرد ایجاد می‌شود. این نوع کیست تخمدان، معمولا طی ۳ ماه (اغلب به صورت خود به خودی) از بین می‌رود.

کیست‌های فولیکولی

در چرخه طبیعی قاعدگی خانم‌ها، یک تخمدان هر ماه یک تخمک آزاد می‌کند. این تخمک داخل یک کیسه کوچک به اسم فولیکول رشد می‌کند.

زمانی که تخمک به بلوغ می‌رسد، فولیکول پاره می‌شود تا آن را آزاد کند. کیست‌های فولیکولی زمانی شکل می‎گیرند که عمل پاره شدن رخ نمی‌دهد.

بنابراین، فولیکول به رشد خود ادامه می‌دهد تا به شکل یک کیست در آید. کیست‌های فولیکولی اغلب علائمی ندارند و در عرض ۱ تا ۳ ماه دفع می‌شوند.

کیست هموراژیک تخمدان

در اثر خونریزی در کیست‌های تخمدانی کیست هموراژیک به وجود می‌آید. علت ایجاد این کیست‌ها مشکلات در تخمک‌گذاری است و تنها برای خانم‌هایی اتفاق می‌افتد که یائسه نشده باشند.

کیست‌های کورپوس لوتئوم

زمانی که فولیکول پاره می‌شود و تخمک را آزاد می‌کند، کیسه فولیکول خالی منقبض می‌شود و توده سلولی به اسم کورپوس لوتئوم به وجود می‌آورد.

کورپوس لوتئوم هورمون‌سازی می‌کند تا برای چرخه قاعدگی و تخمک بعدی آماده شود. کیست کورپوس لوتئوم زمانی شکل می‌گیرد که انقباض کیسه مورد نظر رخ ندهد.

تحت این شرایط، کیسه مورد نظر به جای آن پس از آزاد کردن تخمک مجددا بسته خواهد شد و داخل آن را مایع پر می‌کند. اکثر این کیست‌ها پس از چند هفته برطرف می‌شوند.

با این حال، این کیست‌ها می‌توانند به عرض ۴ اینچ رشد کنند. همچنین ممکن است خونریزی کنند یا با پیچاندن تخمدان باعث ایجاد دردهای کیست تخمدان شوند.

مصرف بعضی از داروهایی که برای تخمک‌گذاری تجویز می‌شوند، می‌تواند خطر ابتلا به این کیست‌ها را افزایش دهد.

بعضی کیست‌های تخمدان که کمتر رایج هستند، در دسته‌های زیر قرار می‌گیرند.

اندومتریوما (کیست شکلاتی)

دلیل ایجاد کیست شکلاتی آندومتریوز است. آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های اندومتریال رحم بیرون از رحم رشد می‌کنند.

کیست تخمدان عملکردی

رایج‌ترین انواع کیست تخمدان عملکردی هستند و در دو دسته کیست تخمدان لوتئوم (جسم زرد) و فولیکولی (ساده) قرار می‌گیرند. کیست‌های عملکردی بی‌خطر هستند و به عنوان بخشی از چرخه طبیعی قاعدگی شکل می‌گیرند و عمر کوتاهی دارند.

کیست فولیکولی

هر زن دو تخمدان دارد. تخمک از یک تخمدان به سمت رحم حرکت می‌کند تا در لقاح با اسپرم بارور شود.

این تخمک در فولیکول شکل می‌گیرد که حاوی مایع است تا از تخمک در حال رشد محافظت کند. زمانی که تخمک آزاد می‌شود، فولیکول می‌ترکد. گاهی، فولیکول مایع خود را بیرون نمی‌ریزد و پس از رهاسازی تخمک منقبض می‌شود یا تخمک را رها نمی‌کند. فولیکول با مایع متورم و تبدیل به یک کیست تخمدان فولیکولی می‌شود. این نوع کیست معمولا در هر زمانی ممکن است ظاهر شود و به صورت طبیعی در عرض چند هفته برطرف خواهد شد.

کیست لوتئوم

این کیست‌ها به ندرت ایجاد می‌شوند. پس از آزادسازی تخمک، بافت‌هایی به اسم کورپوس لوتئوم به جا می‌مانند. کیست لوتئوم زمانی شکل می‌گیرد که کورپوس لوتئوم با خون پر ‌شود. این نوع کیست معمولا پس از چند ماه برطرف می‌شود. گرچه گاهی ممکن است بترکد که نتیجه آن درد ناگهانی و خونریزی داخلی است.

کیست‎های پاتولوژیک

یکی دیگر از انواع کیست تخمدان که داخل تخمدان‌ها رشد می‌کنند، بی‌خطر یا سرطانی هستند و در دو دسته درموئید و سیست آدنوما قرار می‌گیرند.

کیست درموئید

این نوع کیست معمولا خوش‌خیم است. آن‌ها از سلول‌های تخمک‌ساز شکل می‌گیرند و باید با عمل حراجی برداشته شوند.

گاه کیست‌های تخمدان دچار رشد غیر طبیعی بافت‌های دیگر بدن مانند مو یا دندان می‌شود . کیست‌هایی با این بافت‌های غیر طبیعی کیست‌های درموئید نامیده می‌شوند.

کیست درموئید معمولا علائمی ندارد و از سلول‌های تخمک‌ساز به وجود می‌آیند.

کیست سیست آدنوما

این کیست از سلول‌هایی به وجود می‌آید که بخش خارجی تخمدان را می‌پوشانند. بعضی از آن‌ها حاوی یک ماده ضخیم و مخاطی مانند هستند، در حالی که سایرین مایع شبیه به آب دارند. این کیست‌ها در زنان بالای ۴۰ سال معمولا دیده می‌شوند، با یک ساقه به تخمدان متصل هستند و باید با جراحی بیرون آورده شوند.

کیست سیست آدنوما

کیست‎های سیست آدنوما سرشار از مایع آبکی هستند و اندازه آن‌ها گاهی می‌تواند بزرگ شود.

در برخی زنان، اندازه کیست تخمدان چپ یا راست ممکن است به علت بیماری به نام سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) بسیار کوچک باشد.

PCOS در واقع یکی از بیماری‌های است که در آن کیست تخمدان و نازایی در ارتباط با یکدیگر قرار می‌گیرند.

بعضی از انواع کیست‎ها نیز سرطانی هستند، گرچه به ندرت به وجود می‎آیند و در زنان سالخورده‎تر رایج‎تر هستند.

تخمدان پلی کیستیک (کیست‌های غیرفعال)

کیست‌های کوچک چندتایی که در تخمدان ایجاد شده و علت آن احتمالاً اختلالات هورمونی است. این وضعیت در اصطلاح پزشکی به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک نام‌گذاری شده است.

عوارض کیست تخمدان به چه صورت نمایان می‌شود؟

عوارض احتمالی کیست تخمدان شامل موارد زیر است:

• پیچ خوردگی تخمدان: کیست‌هایی که بزرگ هستند، می‌توانند باعث حرکت تخمدان شوند و احتمال چرخش تخمدان افزایش می‌یابد. علائم می‌تواند شامل شروع ناگهانی درد شدید لگن، حالت تهوع و استفراغ باشد. پیچ خوردگی تخمدان همچنین می‌تواند جریان خون را به تخمدان‌ها کاهش دهد یا آن را متوقف کند.

• پارگی کیست: این مورد می‌تواند باعث درد شدید و خونریزی داخلی شود. هر چه کیست بزرگ‌تر باشد، خطر پارگی آن بیشتر است.

بیماران همچنین در معرض عوارض جدی همچون خطر ابتلا به انواع سرطان‌های دستگاه ژنیتال همچون سرطان آندومتر یا سرطان‌های پستان قرار دارند. محققان و پزشکان دریافته‌اند که اختلالات چربی خون، اختلالات قلبی عروقی و دیابت در این افراد دیده می‌شود. همچنین چاقی مفرط در بین مبتلایان به این بیماری خیلی زیاد دیده می‌شود. (برخی منابع ذکر کرده‌اند که ۴۰ درصد مبتلایان به این بیماری از چاقی مفرط رنج می‌برند.)

تشخیص کیست تخمدان به چه صورت انجام می‌شود؟

علائم بیمار (علائم بالینی) مهم‌ترین روش در تشخیص بیماری است. در ابتلا به کیست تخمدان، سطح سرمی هورمون‌های تستوسترون، انسولین، پرولاکتین، LH افزایش پیدا می‌کند.

در طی معاینه لگن ممکن است پزشک بتواند کیست‌ تخمدان را تشخیص دهد. بر اساس اینکه کیست از مایع، جامد و یا ترکیبی از این دو پر شده باشد، پزشک تست‌ها و آزمایش‌های بیش‌تری انجام خواهد داد که در نهایت به تشخیص نوع کیست و انتخاب روش درمانی منجر خواهد شد.

آزمایش‎های تشخیص کیست تخمدان

سونوگرافی لگنی (Pelvic ultrasound): در سونوگرافی به کمک وسیله‌ای که با پوست در تماس خواهد بود (transducer)، امواج صوتی با فرکانس بالا به بدن فرستاده می‌شود و بازتاب این امواج باعث تشکیل تصویری از رحم و تخمدان‌ها بر روی نمایشگر ویدئویی خواهد شد. پزشک تصاویر را آنالیز می‌کند تا تشخیص دهد آیا کیستی در تخمدان وجود دارد یا خیر. با کمک سونوگرافی می‌توان مکان دقیق کیست و نوع کیست و اینکه با چه ماده‌ای پر شده را هم به راحتی تشخیص داد.

لاپاراسکوپی (Laparoscopy) : در این روش لاپاراسکوپ که میله‌ای نازک و ظریف و دارای دوربین است از یک شکاف کوچک به درون بدن فرد فرستاده می‌شود. با کمک این روش پزشک به راحتی تخمدان‌ها را دیده و می‌تواند کیست تخمدانی را خارج کند. این روش تشخیصی در واقع نوعی جراحی است و برای انجام آن نیاز به بیهوشی وجود دارد.

کدام دسته از زنان کیست تخمدان می‌گیرند؟

کیست تخمدان راست یا چپ مشکلی رایج برای تمام زنانی است که چرخه قاعدگی منظم دارند. در حقیقت، در تخمدان اکثر زنان هر ماه حداقل یک کیست فولیکولی یا کورپوس لوتئوم شکل می‌گیرد.

ممکن است از وجود کیست باخبر نباشید، مگر این که دلایل مختلف باعث رشد بیش از حد آن شوند یا چندین کیست شکل گیرد.

تقریبا در تخمدان ۸ درصد زنانی که پیش از دوران یائسگی خود قرار دارند کیست‎های بزرگی شکل می‌گیرد که به راهکارهای درمانی مانند لاپاراسکوپی کیست تخمدان نیاز دارند.

کیست‌های تخمدان پس از دوران یائسگی کمتر دیده می‌شوند و زنانی که در این سن کیست تخمدان دارند، بیشتر در معرض خطر سرطان تخمدان قرار می‌گیرند.

چه کسانی بیشتر کیست تخمدان می‌گیرند؟

خطر ابتلا به کیست تخمدان در افراد و شرایط زیر افزایش می‌یابد:

• مشکلات هورمونی: شامل مصرف داروهای باروری کلومیفن (Clomid) است که به شما کمک می‌کند تا تخمک‌گذاری کنید.
• بارداری: گاهی اوقات، کیست تخمدان در طول بارداری در فرد ایجاد می‌شود.
• آندومتریوز: این بیماری سبب ایجاد سلول اندومتر رحمی‌ در خارج از رحم می‌شود.
• عفونت شدید لگن: اگر عفونت به تخمدان‌ها گسترش یابد، می‌تواند باعث ایجاد کیست شود.
• سابقه کیست تخمدان قبلی: اگر شما قبلاً یک کیست تخمدان داشته باشید، احتمال بیشتری برای تولید کیست جدید در تخمدان خواهید داشت.

آیا بین کیست تخمدان و سرطان ارتباطی وجود دارد؟

بله، بعضی از کیست‌های تخمدان می‌توانند سرطانی شوند، ولی اکثر کیست‎ها سرطانی نیستند.

خطر سرطان تخمدان با افزایش سن زنان بیشتر می‌شود. آزمایش برای بررسی سرطان تخمدان برای اکثر زنان توصیه نمی‌شود.

چون، نتیجه تست می‌تواند مثبت کاذب باشد، یعنی فرد بر خلاف آن چه که آزمایش نشان می‌دهد، سرطان نداشته باشد.

آیا بین کیست تخمدان و بارداری ارتباطی وجود دارد؟

تشکیل کیست‌های تخمدان در دوران بارداری رایج هستند و معمولا خطری ندارند. کیست‌هایی که در دوران بارداری به رشد خود ادامه می‌دهند ممکن است باعث خونریزی یا پیچیدگی تخمدان و حتی مشکلاتی برای زایمان شوند.

علاوه بر این، اکثر کیست‌ها روی احتمال بارداری شما تاثیر نمی‌گذارند. گرچه، گاهی ایجاد کیست می‌تواند بارداری را سخت کند. با تماس با مشاوران پذیرش ۲۴ بیشتر می‌توانید اطلاعاتی در مورد بارداری و نقش کیست‎ها به دست آورید.

چکار کنیم تا کیست تخمدان نگیریم؟

با وجود اینکه هیچ راهی برای پیشگیری از کیست های تخمدان وجود ندارد، آزمایشات مداوم می تواند به شما در تشخیص زود هنگام بیماری های تخمدان کمک کند. همچنین باید درباره تغیرات سیکل های قاعدگی و نشانه های غیر معمول قاعدگی(که تا چندین ماه ادامه پیدا می کنند) آگاه باشید و درباره مشکلات نگران کننده، با پزشکتان مشورت کنید.

اگرچه هیچ راهی برای جلوگیری از کیست تخمدان وجود ندارد، آزمایشات منظم سونوگرافی از تخمدان‌ها کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنید که تغییرات تخمدان در اوایل راه تشخیص داده شود. تغییرات در چرخه ماهیانه، از جمله علائم غیرمعمول قاعدگی، به خصوص آنهایی که بیش از چندین دوره ادامه دارند، هشداری برای کیست تخمدان هستند.

چه زمانی برای کیست تخمدان به پزشک مراجعه کنیم؟

در اغلب موارد، کیست تخمدان بدون درد و بدون علت است. با این حال، کیست تخمدان به خصوص در کسانی که پاره شده است؛ می‌تواند علائم جدی ایجاد کند. برای محافظت از سلامت خود، علائم کیست تخمدان را یاد بگیرد و در صورت بروز علائم کیست تخمدان سریعاً به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

تاثیر سبک زندگی در بیماری کیست تخمدان

سعی کنید در رژیم غذایی‌تان، کربوهیدرات‌های پیچیده را انتخاب کنید. منظور ما از کربوهیدرات‌های پیچیده، کربوهیدرات‌هایی هستند که فیبر بالایی دارند. هر چه فیبر موجود در غذا بیشتر باشد، سرعت هضم آن در دستگاه گوارشی کندتر شده و قند خون هم به آهستگی وارد خون می‌شود.

کربوهیدرات‌های با فیبر بالا در غذاهایی همچون نان‌ها و غلات و ماکارونی سبوس‌دار، جو، برنج قهوه‌ای و حبوبات یافت می‌شوند. بیمار مبتلا به کیست تخمدان باید از مصرف مواد غذایی که حاوی کربوهیدرات‌های ساده هستند، به شدت اجتناب کند. مثلا مصرف نوشابه، آبمیوه‌های صنعتی، کیک، آبنبات، بستنی، کلوچه و شیرینی را کم کند.

ورزش کنید!

ورزش به کاهش سطح قند خون و نیز مقاومت به انسولین در این افراد تا حد بسیار زیادی کمک می‌کند. در زنان مبتلا به PCOS افزایش فعالیت روزانه و مهم‌تر و موثرتر از آن، شرکت در یک برنامه ورزشی منظم برای درمان و پیشگیری از مقاومت انسولین بسیار ضروری است.

به لحاظ نوع و میزان فعالیت بدنی، ترکیب ورزش‌های هوازی و مقاومتی در این افراد توصیه می‌شود. شکل مناسبی از ورزش که پزشکان تاکید زیادی بر آن دارند، به شکل پیاده‌روی تند است که ۵ روز در هفته و روزی نیم ساعت انجام شود.

زندگی شلوغ و مدرن امروزی گاهی باعث می‌شود سلامت خودمان را نادیده بگیریم. مخصوصا زمانی که یادمان برود چقدر نقش ما به عنوان یک زن اهمیت دارد.

کیست‌ تخمدان یکی از مشکلاتی است که زنان باید در دوران زندگی خود با آن کنار بیایند، ولی در صورتی که آن را جدی نگیرند عواقب دردناکی ممکن است داشته باشد.

سلامتی زنان به علت این که مادران آینده یک جامعه هستند، باید در اولویت هر خانواده باشد.

متاسفانه کیست تخمدان یکی از مشکلات بسیار رایج در بیان زنان است و در مطلب بالا سعی کردیم دلایل و علائم کیست تخمدان را توضیح دهیم.

پاسخ به بعضی از نگرانی‌های رایج در مورد کیست تخمدان

کیست تخمدان یک سندروم بسیار شایع در میان خانم‌ها بوده که با افزایش روزافزون میزان دیابت و چاقی بروز آن در حال افزایش است. بنابراین نگرانی‌های بسیاری از سوی خانم‌ها در این مورد وجود دارد، در اینجا به بعضی از پرتکرارترین سوال‌ها در مورد کیست تخمدان پاسخ می‌دهیم.