نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• ارتباطات و جمعيت
• سياست هاي آموزشي
• ساختار آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش پايه
• مدارس جامع
• آموزش ابتدايي
• آموزش متوسطه
• آموزش عالي
• آموزش معلمان
• آموزش ضمن خدمت
• آموزش فني و حرفه اي
• آموزش استثنايي
• آموزش غير رسمي
• آموزش از راه دور
• اصول و اهداف آموزشي
• اولويت هاو علايق آموزشي
• دستاوردهاي آموزشي
• توسعه آموزشي
• همكاريهاي آموزشي
• قوانين اصلي قانون اساسي
• قوانين آموزشي
• مديريت آموزشي
• هزينه هاي آموزشي

مديريت آموزشي

مديريت آموزشي

  تاريخچه

مديريت آموزشي سابقاً تحت كنترل و هدايت دقيق دولت قرار داشت.ازدهة1980، با اعمال سياست تمرکززدايي درحوزه مديريت آموزشي،قوانين آموزشي اصلاح شده و قدرت تصميم گيري شهرداريها ومؤسسات آموزشي افزايش يافت.اصلاح قوانين آموزشي دراواخر نيمة دهه1990،خود برانتقال مسئوليت بيشتر به سطوح بومي هم راستا با نيازهاي دانش آموزان و دانشجويان مناطق مختلف کشور منجر گرديد.

 در اين اثنا، روند هدايتي و نظارتي مديريت آموزشي شهرداري ها از طريق يارانة دولتي كاهش يافت.مسئوليت تعيين محتواي آموزشي و انتخاب مواد درسي نيز به نهادهاي بومي آموزشي تفويض گرديد. درسيستم تمركز زدايي بويژه با عدم وجودبخش بازرسي جداگانه، ارزيابي و سنجش نقش مهمي در هدايت آموزشي ايفا مي نمايد.مطابق اين قانون، مسووليت ارزيابي آموزشي به متصديان آموزشي و مسئولان محلي تفويض گرديده است.

سطوح مديريتي

بالاترين سطح مديريت در آموزش و پرورش فنلاند وزارت آموزش و پرورش اين كشور است.در دومين سطح مديريت شوراهاي منطقه اي قرار دارند كه حوزة اختيارات آنها در سطح استانها است .درسطح سوم مديريت هيأت هاي مدرسه اي است كه هر شهر حداقل داراي يك هيأت مدرسه است. بالاخره در آخرين سطح هيأت مديره مدارس قرار دارد كه از معلمان،كاركنان آموزش و پرورش، والدين و دانش آموزان تشكيل شده است.هيأت مديره هاي مدارس با هماهنگي هيأت مدرسه كه در سطح هر شهر فعاليت دارد، اداره امور مدارس را بر عهده دارند.

  نهادهاي مرکزي

چاچوب قانوني و اصول كلي سياست آموزشي توسط پارلمان تصويب مي شود. دولت، وزارت آموزش و شوراي ملي آموزش مسئول اجراي اين سياست ها در سطح سرپرستي مركزي مي باشند.وزارت آموزش، عالي ترين مقام آموزشي درفنلاند است.تقريباً تمامي آموزش همگاني يارانه اي تابع اين وزرات خانه مي باشد.

وزارت آموزش لوايح آموزشي را آماده نموده وتصميمات مقتضي را براي تقديم به هيأت دولت اتخاذ مي نمايد.حوزه كاري وزارت آموزش،تحقيق وآموزش درمدارس جامع، متوسطه تکميلي،مدارس فني و حرفه اي و مدارس عالي و دانشگاههاست. اين وزارت همچنين عهده دارمسئوليت برگزاري برنامه هاي فرهنگي،مذهبي و ورزشي براي جوانان فنلاندي است.وزارت آموزش خود از2وزير(وزير آموزش كه مسئول آموزش و علوم و وزير فرهنگ كه مسئول فرهنگ،كليسا وجوانان وامورورزشي است، متشکل مي گردد.علاوه بر اين، وزارت آموزش از يك بخش سياست علمي وآموزشي، يك بخش فرهنگي و عمليلت ستادي وسرپرستي مركب مي گردد.ازجمله ديگر نهادهاي اصلي حوزه آموزش کشور فنلاند كه خارج از حوزه وزارت آموزش قرار مي گيرند مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- شوراي ملي آموزش

شوراي ملي آموزش نيز نهادكارشناسي است كه مسئول توسعه اهداف ، محتوا و روش هاي آموزشي در مدارس جامع ، متوسطه تکميلي ، آموزش فني و حرفه اي و آموزش بزرگسالان مي باشد .اين اداره راهبردهاي ملي جهت طراحي برنامه هاي درسي را ترسيم نموده وتصويب مي نمايد و همچنين عهده دار مسئوليت ارزيابي عملکرد مراکز آموزشي فنلاند است.

شوراي مذکور همچنين،وزارت آموزش را در تدوين لوايح سياست آموزشي ياري مي نمايد.

شوراي ملي آموزش توسط هيأت مديره اي اداره مي شود كه اعضاي آن را كارشناسان آموزشي، نمايندگاني از شركاي اجتماعي مقامات شهري ومعلمان تشكيل مي دهند.شوراي ملي آموزش نيز خود از يك بخش آموزش همگاني، يك بخش آموزش فني و حرفه اي، يك بخش آموزش بزرگسالان، يك بخش آموزش سوئدي زبانان، يك گروه برنامه ريزي وعمليات خدماتي وسرپرستي متشکل مي گردد.

 2- وزارت آموزش و پرورش

 3- شوراي مشاوره تحصيلي

 4- وزارت بهداشت و اموراجتماعي که عهده دار تشکيل و رسيدگي بر عملکرد مراکز آموزش پيش دبستاني و مراقبتي کودکان است

 5- وزارت دفاع که باني برگزاري دوره هاي آموزش علوم و فنون نظامي و آموزش پليس مي باشد.

6- وزارت كشور که عهده دار مسووليت تشکيل کلاسهاي آموزشي در زمينه آتش نشاني، مقابله با حريق و مقابله با سوانح و حوادث طبيعي است.

7- نهادهاي محلي آموزش

بنابر قوانين اخير، مناطق كه از چند شهر تشكيل مي شوند، عهده دار مسئوليت سرپرستي سطوح مختلف محلي ومنطقه اي آموزشي مي باشند، از اين روي، دخالت استاني در اين زمينه كاهش مي يابد.در بخش آموزش فنلاند ، هيچ واحد سرپرستي مركزي ديگري وجود ندارد.مسووليت هدايت ملي نظام آموزشي من جمله احداث مدارس و موسسات آموزش عالي و مقياس بندي آموزشي(سهميه بندي امکانات آموزشي براي بخش ها و مناطق مختلف)نيز در اختيار دولت و وزرات آموزش مي باشد .

مديريت منطقه اي و محلي

کشور فنلاند به12استان و سرپرستي منطقه اي تقسيم مي شود.هر استان از يك استانداري به رياست استاندار و يك نهاد سرپرستي دولتي جهت مديريت مدارس کشور برخوردار مي باشد.

طي چند سال اخير،وظايف استانداري ها كاهش يافته است،چراکه مسووليت گزينش دانشجويان استاني به نهادهاي محلي آموزشي استانها تفويض گرديده، تعيين ظرفيت دانشجويان فني و حرفه اي مراکز آموزشي استاني به مدارس عالي استاني واگذار شده،برخي از يارانه هاي دولتي فوق العاده به استانها اختصاص يافته و دخالت استاني درسرپرستي آموزشي رو به افزايش نهاده است،چراکه هدف، ايجاد نظام سرپرستي دو لايه اي متشکل از سرپرستي مركزي دولت ومقامات محلي است. از سوي ديگر مطابق قوانين مصوب سال1994، توسعه منطقه اي از روند قانون گذاري سراسري در پارلمان به سطح شهرها منتقل شده است. تقسيم مسئوليت ميان استان ها و شوراهاي منطقه اي فعلاً درحال گذار بوده و موضوع اصلي منازعات احزاب سياسي کشور مي باشد.در کشور فنلاند عمده مسووليت سرپرستي محلي توسط شهرداريهاي اعمال مي شود كه خود مختار بوده و ازحق وضع ماليات نيز برخوردار مي باشند. در فنلاند حدود440 شهرداري وجود دارد.قدرت تصميم گيري در شهرداري بر عهده شوراي شهر منتخب مي باشد. اين شورا که هيأت اجرايي شهري است به انتصاب چندين هيأت مشورتي مبادرت مي نمايد.هر شهرداري دست كم از1هيأت مديره آموزشي برخوردار مي باشد كه توسط شوراي شهر منصوب مي شود اغلب مدارس متوسطه و جامع نيز توسط شهرداري ها اداره مي شوند.علاوه براين،دامنه مسئوليت هر شهرداري تا اداره مراكز بزرگسالان ، مدارس شبانه وموسسات فن وحرفه اي بسط مييابد.اداره مدارس دولتي و خصوصي در حوزه اختيارات مقامات شهري نبوده و مستقيماً تابع سرپرستي مركزي مي باشند.درفنلاند، شهرداري ها موظف به فراهم سازي آموزش پايه براي كليه كودكان ساكن در محدودي خود مي باشند.علاوه بر اين،مدارس متوسطه تکميلي،مدارس فني وحرفه اي و مدارس عالي مي توانند توسط شهرداري ها ، مقامات بين شهري يا سازمان ها و بنيادهاي خصوصي مورد تأييد دولت اداره گردند.در فنلاند تنها 24مدرسه جامع خصوصي وجود دارد که عمدتاً توسط سازمان هاي بين المللي آموزشي اداره مي شوند .از ميان اين مدارس، تنها1 مدرسه توسط نهاد مذهبي اداره مي شود.درحدود 54% كل موسسات فني و حرفه اي نيز توسط شهرداري ها اداره مي گردند، که 34%آن دولتي و12%خصوصي مي باشد.هرمدرسه اي ازهيأت مديره اي متشکل ازمعلمين،كادر آموزشي و غير آموزشي، دانش آموزان و والدين برخوردار مي باشد.از جمله مهمترين وظايف هيأت مديره هاي فوق مي توان به توسعه كارايي مدارس و ارتقاء همكاري هاي درون و ميان مدرسه اي، والدين و جوامع محلي اشاره نمود.در هر مدرسه،1 اتحاديه دانش آموزي نيز وجود دارد كه علاوه بر ديگر اقدامات ،به گزينش نمايندگان دانش آموزي در هيأت مديره مبادرت مي نمايند. مقامات شهري نيز چگونگي توزيع مسئوليت ها ميان سرپرستي شهري و هيأت مديره مدارس را تعيين مي كنند. به علاوه شهر داري ها مي توانند در سرپرستي مدارس نيز همكاري داشته و دو يا چند مدرسه نيز از هيأت مديره مشتركي برخوردار باشند.مدارس فني و حرفه اي و موسسات عالي فني و حرفه اي نيز معمولاً از هيأت مديره هاي مشابهي برخوردار مي باشند، با اين تفاوت که والدين در ساختار آن حصور نداشته و به مراتب مستقل تر و قدرتمند تر مي باشند.موسسات فني و حرفه اي علاوه بر برخورداري از هيأت مديره، از يك يا چند هيأت مشورتي نيز برخوردارند كه در راستاي بهبود آموزش و برقراري همكاري ميان مدارس و زندگي شغلي فعاليت مي نمايند.هيأت هاي فوق از نمايندگان مدارس،معلمين،شركاي اجتماعي و ديگر كارشناسان متشکل مي گردند.

هيات هاي مشورتي

وزارت آموزش از ياري3 گروه مشورتي به شرح ذيل بهره مي برد:

1-  شوراي آموزش عالي که عهده دار مسووليت تدوين و بررسي مفاد اصول ناظر بر برنامه ريزي و توسعه آموزش عالي است.

2- مجمع مشورتي آموزش بزرگسالان که مسائل مربوط به توسعه آموزش پايه را بررسي مي نمايد.

3- مجمع مشورتي برنامه ريزي آموزشي که به توسعه كمي آموزشهاي تکميلي پرداخته و نيازهاي آموزشي را پيش بيني مي نمايد.

نهادهاي تدوين کننده برنامه هاي آموزشي

برنامه هاي درسي مدارس پايه، متوسطه و موسسات فني وحرفه اي به صورت محلي تنظيم مي شود.هرمدرسه ملزم به برخورداري از يك برنامه درسي مصوب مسوولين مدرسه و يا مصوب سازمان معرفي شده از سوي آنان باشند كه معمولاً شهرداري ها يا هيأت مديره مدارس مي باشند.برنامه هاي درسي بر پايه راهبردهاي ملي طراحي برنامه درسي صادره از شوراي ملي آموزش طراحي مي گردد.طراحي برنامه هاي درسي دانشگاهها و پلي تكنيك ها منحصراً توسط قوانين معيني صورت مي گيرد.

در فنلاند مواد آموزشي از قبل بررسي يا تعريف نمي شود، بلکه انتخاب آن معمولاً بر عهده خود معلمان مي باشد.معلمين و خود موسسات مسئول ارزيابي عملكرد دانش آموزان وصدور کارنامه تحصيلي براي آنان مي باشند. منحصرا آزمون نهايي مقطع تکميلي متوسطه، توسط كميته آزمون سراسري برگزار و تصحيح مي گردد. كميته فوق توسط وزارت آموزش منصوب مي گردد.کليه دانشگاههاي کشور فنلاند، دولتي بوده و از خود مختاري قابل توجهي در سازمان دهي تدريس، تحقيق و ديگر امور داخلي برخوردارمي باشند.تشكيل گروه هاي مشورتي درسطح دانشگاهي بر عهده خود دانشگاه هاست.هيأت هاي تصميم گيرنده بر طبق مقررات و مصوبات دولتي گزينش مي گردند. گفتني است که هر دانشگاه از قوانين جداگانه خاص خود برخوردار مي باشد.

مديريت مراکز دانشگاهي

نهادهاي مرکزي

1- دايره سرپرستي و هماهنگي دانشگاهي

2- سازمان سياست گذاري علوم وآموزش ، وزارت آموزش

هيأت رئيسه سازمان مذکور عهده دار مسووليت نظارت،برنامه ريزي وگسترش كلي آموزش و تحقيقات دانشگاهي است.

3- شوراي ارزيابي آموزش عالي فنلاند FINHEEC

هيأت رئيسه شوراي مذکور متشکل از مجموعه اي ازكارشناسان مستقل و يا اساتيد دانشگاههاي پلي تكنيك مي باشد که با همکاري وزارت آموزش فنلاند به ارزيابي عملکرد مراکز آموزش عالي کشور مبادرت مي نمايد.

4- شوراي رؤساي دانشگاهاي فنلاند

هيأت رئيسه شوراي فوق عهده دارمسووليت برقراري همكاري ميان موسسات آموزش عالي، ارائه پيشنها دات و بيانيه هاي دانشگاهي است.

5- مجمع رؤساي پلي تکنيك فنلاند

6- مركز آموزش عالي بين الملل