نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• ارتباطات
• جمعيت
• سياست هاي آموزشي
• ساختار نظام آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش پيش دانشگاهي
• آموزش پايه
• آموزش ابتدايي
• آموزش مقدماتي متوسطه
• آموزش تكميلي متوسطه
• آموزش عالي
• آموزش معلمان
• آموزش بزرگسالان
• اصول و اهداف آموزشي
• اولويتهاي آموزشي و علايق آموزشي
• رخدادهاي آموزشي
• همكاريهاي آموزشي
• معضلات آموزشي
• توسعه آموزشي
• اقدامات آموزشي
• تكنولوژي آموزشي
• حمايتهاي آموزشي
• قوانين آموزشي
• مديريت آموزشي
• بودجه و هزينه هاي آموزشي

آموزش بزرگسالان

آموزش بزرگسالان

ساختار و سياستهاي آموزشي

از ديرگاه دولت مصر، از مسئله آموزش تحت عنوان اولويت برتر و نخستين فعاليتهاي ملي خود ياد مي کند. از آن زمانيكه حسني مبارك رئيس جمهور مصر اعلام كرد كه توسعه و نوسازي آموزشي پروژه ملي مصر مي‌باشد، دولت مصر تلاشهاي وسيع و گسترده‌اي را در جهت دستيابي به اهداف آموزشي و فراهم ساختن آموزش همگاني به عمل آورده است.طي سال 1989 رئيس جمهور مصر از دهه 90 تحت عنوان دهه ملي باسوادي و آموزش بزرگسالان ياد نمود.از اين روي، طي دهه فوق نرخ بيسوادي از 4/49% در سال1986 به 6/38% در سال1996 كاهش يافته است. به عبارت ديگر با كاهش بيسوادي معادل8/10% روبرو بوده ايم. با مقايسه آمارهاي كلي مربوط به شمار جمعيت طي سالهاي1986 تا 1996مي‌توان به روشني اين تحول مثبت را درك كرد. براساس ارزيابيهاي به عمل آمده طي سال 1999 نرخ مذکور به2/34% تنزل پيدا كرد. از اين روي دسترسي به چنين توفيقي يكي از بزرگترين دستاوردهاي دولت محسوب مي‌گردد. اهميت اين موضوع هنگامي روشن تر مي‌شود كه باور کنيم كه نيازمنديم تا دست به اصلاح اقتصادي همه جانبه بزنيم كه لازمه اش با سوادي و ارتقاء سطح علمي جامعه است.مبارك رئيس جمهور مصر همچنين اعلان كرده بود كه باسوادي افراد بي سواد از جمله فوريت‌ها و اهداف اساسي و ضروري تحقق توسعه و افزايش توليد در کشور است. از اين روي تمامي پتانسيل‌هاي لازم جهت ريشه كن سازي بيسوادي تا آغاز قرن بيستم به كار بسته شد. سند موسوم به ((مصر و قرن بيست و يكم)) به وضوح بيان مي‌دارد آموزش و فراگيري از جمله حقوق بنيادين تمامي شهروندان مصري است كه در پرتو آن خواهند توانست اراده شخصي خود را هر چه قوي تر و آزادتر سازند. آموزش و يادگيري، عناصر اصلي و موثر توانمندسازي مردم در جهت مشاركت در فرايند توليد و ابداع مي‌باشند. تكامل وتعالي همه جانبه شخصيت هر شهروند مصري به ميزان پيشرفت و رشد وي در تمامي زمينه‌هاي آموزشي، اخلاقي، جسمي و هنري بستگي دارد كه همه اين موارد در سايه آموزش و فراگيري امكانپذير خواهد بود.باسواد كردن افراد بيسواد و توانمند ساختن آنان در زمينه‌هاي همچون خواندن و نوشتن و حساب آنها را قادر خواهد ساخت تا از پس مشاغل فني در موسسات گوناگون برآمده و در حوزه‌هاي مختلف توسعه همه جانبه مشاركتي فعال داشته باشند.   

نرخ افراد بي سواد مناطق شهري و روستائي طي سال1996

با ملاحظه مندرجات جدول فوق مي‌توان دريافت كه نرخ افراد بيسواد مناطق روستائي دو برابر مناطق شهري است. از اين روي، وزارت آموزش و پرورش و سازمان ملي سوادآموزي به تلاشهاي وسيع و گسترده‌اي در راستاي ريشه كن سازي بيسوادي در مناطق روستائي و مناطق محروم از خدمات آموزش مبادرت نموده اند.بنا بر اطلاعات آماري مندرج در جدول فوق،شاخص توزيع نسبي بيسوادي براي مردان 26% و براي زنان 9/48% مي باشد. اين در حاليست که نرخ كل بيسوادي براساس آمار بدست آمده در سال1996 بالغ بر 6/38% مي باشد. براساس سرشماري سال 1996، شمار زنان بيسواد کشور نيز بر10357455 نفر بالغ مي گردد كه از اين تعداد حدود 6948062 نفر در مناطق روستائي (1/67% ) و حدود 3469393  نفر در مناطق شهري (9/32% ) به سر مي‌برند.از آنجائيكه شمار زنان بيسواد ساكن مناطق روستايي، دو برابر شمار زنان بيسواد مناطق شهري است، از اين روي، وزارت آموزش مصر درصدد احداث مدارس تك كلاسه براي دختران رده هاي سني14- 8  سال برآمده است تا از اين طريق شمار زنان بيسواد ساكن در مناطق روستايي كاهش يابد.براساس سرشماري سال1999/1998 نرخ ثبت نامي زنان در دوره‌هاي سوادآموزي از مجموع كل افراد ثبت نامي در كلاسهاي سوادآموزي بر 72% بالغ مي گردد. اين درصد مطلوب خود حكايت از كاهش چشمگير نابرابري جنسي درحوزه آموزش درکشور مصر دارد.

اهداف آموزشي

از جمله مهمترين اهداف آموزشي طرح ملي سواد آموزي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- آموزش افراد بيسواد رده هاي سني35- 15 سال تا دسامبر سال 1998

2- آموزش شمار افراد بيسواد بالغ بر6234300 نفر

3- افزايش شمار افراد ثبت نامي كلاسهاي سوادآموزي تا 3799639 نفر

4- بهبود و توسعه برنامه‌هاي سوادآموزي

از جمله مهمترين اصول توسعه برنامه هاي سوادآموزي و آموزش بزرگسالان در راستاي تأمين اهداف كيفي تعيين شده طرح جامع سوادآموزي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- برنامه‌هاي آموزشي بايد منعكس كننده فرهنگ جامعه مصري  و برآورنده نيازهاي سوادآموزي بزرگسالان متناسب با ضروريات محيطي آنان باشد.

2- پيوستگي ميان موضوعات درسي و آموزشي همواره بايد مدنظر قرار گيرد.

3- موضوعات درسي و آموزشي بايد به گونه‌اي تدوين گردد كه در برگيرنده تجارب برآمده و حاصله از زندگي افراد بزرگسال و مبين علاقمنديهاي آنان باشد تا آنها از اين طريق پيوسته مايل به حضور در كلاسهاي سوادآموزي و متمركز ساختن توجهات خود به مطالب آموزشي باشند. در اين رابطه همواره از راهبردهاي نوين و شيوه‌هاي غيرسنتي جهت آموزش بزرگسالان و افراد بيسواد استفاده مي گردد.

4- ارائه آموزش سوادآموزي به صورت كاربردي در هر فرصتي

5- توام بودن ارزيابي و ارزشيابي تحصيلي نظامند با برنامه‌هاي آموزشي در جهت پاسخگويي مناسب به نيازهاي آموزشي و فرهنگي آنان

6- فراهم سازي كمك‌هاي جديد آموزشي مشتمل بر كامپيوتر، پوستر، نقشه، مدلهاي آموزشي، بسته هاي آموزشي، کتب كمك‌ آموزشي، راهنماي معلمين مبتكر و خلاق، و تخته‌هاي مغناطيسي براي معلمين مراکز سوادآموزي

در اين راستا، سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان با انتشار مجموعه‌هايي موسوم به (بياموز و آگاه شو) درصدد توسعه و بهبود برنامه‌هاي آموزشي سوادآموزي برآمده است.مجموعه‌هاي فوق شامل سه كتاب با موضوعاتي در خصوص فعاليتهاي زندگي،حقوق بشر،معضلات افزايش بي رويه جمعيت و مسائل مربوط به آن، محيط زيست و مسائل بهداشتي  مي‌باشد.در رابطه با ارزيابي و ارزشيابي عملكرد اين قبيل برنامه‌ها، ساختار سازماني سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان مصر پذيراي سري اصلاحاتي گرديد. به نحويکه سازماني جديد در جهت برعهده گيري مسئوليت ارزيابي عملكرد سازمان سوادآموزي و ارزشيابي آزمونهاي مختلف سازمان در تمامي مناطق و نواحي و بازشناسي مسائل و معضلات موجود و ارائه شيوه‌هاي فائق آمدن براين قبيل مشکلات تاسيس گرديد.

اولويتهاي آموزشي

از جمله مهمترين اولويتهاي آموزش بزرگسالان مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- تحقق برقراري همكاري نزديك ميان موسسات دخيل در امر سوادآموزي

2- برقراري ارتباط تنگاتنگ ميان برنامه هاي سوادآموزي و آموزشهاي حرفه‌اي در جهت ارتقاء سطح استاندارد زندگي اجتماعي خانوده‌هاي بي بضاعت

3- تاسيس مراكز محلي سوادآموزي و انتخاب مقامات مراکز فوق از ميان افراد تحصيل كرده روستائي و روستاييان متخصص در امر كشاورزي

4- تشويق افراد بيسواد و نوسواد به حضور در برنامه هاي آموزش مستمر در کليه مقاطع تحصيلي

تاسيس مراكز تخصصي ويژه‌، توسط سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان جهت تضمين آموزش افراد معلول

5- بهره گيري از كانالهاي آموزشي و شبكه اينترنتي NilSat جهت پخش برنامه‌هاي متنوعي در زمينه سوادآموزي، آموزش بزرگسالان، آموزش معلمان، نحوه مبارزه با بيسوادي در سطح ملي به منظور مبارزه با بيسوادي

6- حمايت و دعوت از افراد تحصيل كرده جهت مشاركت داوطلبانه در فعاليتهاي سوادآموزي به ويزه در مناطق روستايي

7- تشويق افراد به تأسيس جوامع زنان و اتحاديه سوادآموزي زنان مصري

8- تأسيس قرائت خانه ها براي آندسته از افرادي كه از رنج بيسوادي خلاصي يافته‌اند

9- گسترش دامنه فرايند تأسيس كتابخانه‌هاي موردنياز براي افراد نوسواد

نهادهاي مرکزي

درعرصه همكاري و هماهنگي ميان سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان و موسسات متعدد سهيم در امر سوادآموزي و آموزش بزرگسالان، تلاشهاي گسترده‌اي صورت پذيرفته كه اهم آن به شرح ذيل مي‌باشد:

1- وزارت آموزش و پرورش

وزارت آموزش و پرورش در جهت مبارزه با منابع بيسوادي به ثبت نام از تمامي كودكان در مدارس ابتدائي و رويارويي آنان با مسائل و معضلاتي همچون محروميت افراد به ويزه  دختران از حضور در مدرسه و تأسيس مدارس تك كلاسه براي دختران رده هاي سني 14- 8 سال مبادرت مي نمايد.

2- وزارت اموراجتماعي

وزارت امور اجتماعي با تأسيس 1808 كلاس درس طي سال 1998 راه مبارزه با معضل بزرگ بيسوادي را هموار نمود. در اين ميان همكاري و تلاشهاي فراوان 688 سازمان غيردولتي (NGOs) غير قابل انکار است.با تأسيس كلاسهاي فوق از 39606 نفر مرد و زن بيسواد ثبت نام به عمل آمد.

3- شوراي ملي كودكان و مادران

تلاشهاي شايسته‌اي از سوي شوراي ملي كودكان و مادران در قالب پروژه توسعه جامع و همه گير سوادآموزي زنان رده هاي سني 35 – 16 سال و كودكان مناطق روستائي صورت پذيرفته است.هدف از اجراي اين پروژه سوادآموزي50 هزار زن بيسواد و كسب گواهينامه آموزش پايه بوده است.

4- وزارت دفاع و وزارت كشور

تلاشهاي قابل ملاحظه‌اي توسط وزارت دفاع و كشور درجهت سوادآموزي سربازان در واحدهاي مختلف صورت پذيرفته است.

5- سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان و سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي جامعه عرب (ALECSO)

در سطوح منطقه‌اي ميان سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان و سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي جامعه عرب(ALECSO) در قالب برنامه (بخوان، به نام خدا) همكاريهاي فراوان و مطلوبي بوجود آمده است. مطالب آموزشي اين برنامه به لحاظ علمي مبتني بر فراگيري و نگارش برخي از آيات قرآن و سخنان پيامبراكرم (ص) مي‌باشد.علاوه بر اين،به منظور تقويت و استمرار روابط ميان برنامه‌هاي سوادآموزي و برنامه‌هاي آموزش فني و حرفه‌اي در راستاي تجهيز بيسوادان به مهارتهاي فني و حرفه‌اي، سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان عهده دار مسئوليت آموزش افراد بيسواد  در حوزه‌هاي مربوط به صنايع دستي اعم از بافت فرشهاي دستي، توليدات چرم و چوب، خياطي، تريكو، سوزن دوزي، الكتريكي، خانه داري، و ديگر فعاليتهاي متناسب با توانمنديهاي و علاقمنديهاي افراد در مراکز چند منظوره گرديده است، تا از اين طريق به هدف مهم افزايش توليد و ارتقاء سطح كيفي زندگي خانواده‌ها دست يابد. گفتني است که هدف از اجراي  چنين فعاليتهايي، دست يابي به مهارتهاي لازم جهت انجام پروژههايي در مقياس كوچك با هدف درآمدزايي براي خانواده ها مي‌باشد.گفتني است که در حال حاضر، نرخ مراكز چند منظوره‌ ارائه کننده برنامه‌هاي سوادآموزي توام با آموزش فني و حرفه‌اي به 150 مركز بالغ مي گردد.

6- سازمانUNICEF

در سطوح بين المللي نيز همكاريهاي قابل توجهي با سازمانUNICEF در قالب تأسيس كلاسهاي سوادآموزي و انتشار كتب موردنياز پس از طي دوره سوادآموزي صورت گرفته است.

علاوه بر اين سازمان UNESCO به اعطاي كمك‌هاي مالي به منظور چاپ و انتشار كتب موردنياز سوادآموزي و ارائه ابزارهاي آموزشي از قبيل كامپيوتر، تخته‌هاي مغناطيسي و غيره به مراکزسوادآموزي مبادرت مي نمايد.

7- آژانس همكاريهاي فني آلمان (G.T.Z)

 آژانس همكاريهاي فني آلمان(G.T.Z) در قالب توسعه و بهبود سيستمهاي برگزاري آزمونها مساعدت فراواني مبذول نموده است.

8- فدارسيون همكاريهاي بين المللي آموزشي بريتانيا (DFID)

فدارسيون همكاريهاي بين المللي آموزشي بريتانيا (DFID) نيز اقدام به تحت پوشش قراردادن آموزش معلمين مراکز سوادآموزي و فعال سازي نقش مراكز آموزش فني و حرفه‌اي در قالب برنامه‌هاي سوادآموزي نموده است.

9- رسانه‌هاي گروهي و اطلاع رساني

رسانه‌هاي اطلاع رساني تلاشهاي پيگير و گسترده‌اي را سازماندهي نموده‌اند تا بتوانند با فعاليتهاي مختلف، مردم را به مشاركت در مبارزه بر عليه بيسوادي ترغيب و تشويق نمايند. دراين رابطه تلاشها و فعاليتهاي چندي شرح ذيل صورت گرفته است:

1- پخش برنامه‌هاي متنوع تلويزيوني براي آشنائي و ترغيب افراد بي سواد به اهميت سوادآموزي و تشويق آنان به شركت و ثبت نام در كلاسهاي سوادآموزي

2- ارائه درسهاي متنوع سوادآموزي از طريق كانالهاي مختلف تلويزيوني طي دوره‌هاي گوناگون و متناسب با شرايط و وضعيت افراد بيسواد.

درخصوص مبارزه ملي بر عليه بيسوادي، مطالب آموزشي از شبكه‌هاي مختلف محلي و مركزي تلويزيوني يا راديوئي ارائه و پخش مي‌ گردد.روزنامه‌ها و رسانه‌هاي ديگر، فعاليتهاي انجام گرفته از سوي سازمان جامع آموزش سوادآموزي و آموزش بزرگسالان و مراكز وابسته به اين سازمان در استانهاي مختلف را تحت پوشش قرارمي‌دهند.براي سوادآموزي و يادگيري بيشترو سريعتر بيسوادان فيلم‌هاي آموزشي فراواني از طريق كانالهاي مختلف به نمايش گذارده مي‌شود.گفتني است که اين قبيل فيلم‌ها با هدف و عنوان (بياموز و روشن بين شو)پخش مي‌گردند.

توسعه آموزشي

سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان در جهت جلوگيري از بازگشت افراد تحت تعليم دوره هاي سوادآموزي به وضعيت پيش از باسوادي و نيز به منظور بهره مندي بيشتر در سايه آموزش مداوم و مستمر و رسيدن به شرايط مطلوبتر درزندگي، همواره سعي مي‌نمايد تا افراد تحت تعليم دوره هاي سوادآموزي را به پيشرفت در تحصيل از طريق ثبت نام در مراكز آموزش پايه تشويق و ترغيب نمايد. از اين روي، سن ثبت نام در آموزش پايه تا 18 سالگي افزايش يافته است، تا بدين ترتيب افراد بيسوادي که از نعمت سواد بهره مند گرديده اند به تحصيلات خود ادامه دهند.طبق آمار بدست آمده طي سال 1997، بالغ بر9935 نفر از افراد بيسواد تحت تعليم دوره هاي سوادآموزي در مراكز آموزش پايه ثبت نام نمودند. در اين اثنا همچنين، شماره افراد بيسوادي كه در كلاس‌هاي سوادآموزي حضور يافتند به رقم 38149 نفر بالغ گرديد. علاوه بر اين از سال 1997روزنامه‌اي تحت عنوان((Elightement)) جهت تقويت و تشويق هرچه بيشتر افراد بيسواد و نوسواد در ميان مراكز سوادآموزي توزيع مي گردد. علاوه بر اين به منظور تشويق افراد نوسواد  به خواندن و تقويت مهارت خواندن در آنان، تعداد100 كتابخانه با برخورداري از امكانات مناسب احداث گرديده است.از ديگر سو، سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان، به تاسيس دپارتمان هاي تخصصي و ويژه‌ در استانهاي مختلف مبادرت نموده است. گفتني است که دپارتمان‌هاي فوق به سازماندهي دوره‌هاي آموزشي زبان انگليسي و كامپيوتر به افراد نوسوادمبادرت نموده و متناسب با فعاليتهاي زنان در راستاي افزايش آگاهي آنان درخصوص مزاياي ادامه تحصيل تشکيل مي گردند. از جمله ديگر مسووليتهاي دپارتمانهاي مذکور مي توان به ارتقاء سطح آگاهي افراد نوسواد به واسطه برگزاري دوره‌هاي آموزشي ويژه در زمينه فعاليت‌هاي كشاورزي، سلامت و بهداشت و محيط زيست اشاره نمود.از جمله ديگر اقدامات سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان در خصوص توسعه برنامه هاي آموزش بزرگسالان مي توان به طراحي برنامه ريزي زمان بندي شده جهت به كمال رساندن سيستم جامع اطلاع رساني در حوزه آموزش بزرگسالان و اتصال سيستم مركزي اطلاع رساني سازمان سوادآموزي و آموزش بزرگسالان به مراكز وابسته واقع در استانهاي مختلف از طريق شبكه‌هاي كامپيوتري و پايگاههاي اطلاعاتي اشاره نمود.هدف اصلي از طراحي چنين سيستمي، کسب اطلاعات لازم درخصوص شمار افراد بيسواد و كاربران نوسواد برنامه‌هاي آموزشي است.علاوه بر اين، صندوق توسعه اجتماعي براساس يك طرح از پيش تعيين شده با در اختيارگذاردن خدمات كامپيوتري مناسب در استانهاي مختلف، حمايت‌هاي لازم از غناي هرچه بيشتر توسعه آموزش بزرگسالان را به عمل مي‌آورد تا از اين طريق استانهاي کشور به اطلاعات بيشتر در خصوص فعاليتهاي جهاني سوادآموزي و آموزش بزرگسالان از طريق شبكه‌هاي كامپيوتري و اينترنت نائل آيند.سازمان جامع سوادآموزي و آموزش بزرگسالان همچنين درصدد طراحي برنامه‌هاي مناسب سوادآموزي براي افراد بيسواد رده هاي سني 35– 15 سال است كه عليرغم حضور در برنامه‌هاي سوادآموزي موفق به اخذ گواهينامه سوادآموزي نشده اند. براساس اين برنامه‌ها، افراد بيسواد ظرف دوره3 ساله آموزشي ( چهار دوره آموزشي 9 ماهه) به فراگيري سواد مي‌پردازند.

كلاس‌هاي خانگي

سازمان عمومي سوادآموزي و آموزش بزرگسالان درصدد است تا به منظور تعليم و آموزش دختران، شمار كلاس‌هاي خانگي واقع در مناطق روستائي را افزايش دهد. چنين كلاس‌هاي با طبيعت جوامع و مناطق روستائي و روحيات و خصائص كشاورزان سازگاري و تناسب تام دارد. سازمان مذكور به منظور نيل به چنين هدفي، زنان فارغ‌التحصيل دانشگاه‌ها را به فراهم سازي كلاس‌ها در منازل خود تشويق و ترغيب مي‌نمايد. همزمان با اختيارگيري فضاهاي آموزشي مناسب توسط سازمان مذكور، سازمان فوق بلافاصله تجهيزات لازم را در اختيار فارغ‌التحصيلان دانشگاهي قرار مي‌دهد تا آن‌ها به عنوان معلمين، دانش‌آموزان را به تحصيل و آموزش ترغيب نمايند.كلاس‌هاي خانگي بهترين ابزار جهت آموزش زنان بيسواد مناطق روستائي به شمار مي آيند. اين ادعا بدين خاطر است كه زنان در چنين كلاس‌هايي كاملاً احساس راحتي نموده و با هيچ گونه تشويشي هم مواجه نمي باشند. در چنين حالتي آنان تنها براي يادگيري به نزد يكي از همسايگان خود که از پشتوانه تحصيلات مفيد دانشگاهي برخوردارند، مي روند. كوتاه سخن اينكه چنين مدارسي در کشور مصر به منزله جذابترين مراكز آموزشي تلقي مي‌‌گردند كه به تشويق و ترغيب  زنان و دختران جهت ادامه تحصيلات مي پردازند.نقطه مقابل اين حالت زماني است که زنان مجبور به حضور در كلاس‌هاي رسمي سواد آموزي جهت سوادآموزي مي باشند.