نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• ارتباطات
• جمعيت
• سياست هاي آموزشي
• ساختار نظام آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش پيش دانشگاهي
• آموزش پايه
• آموزش ابتدايي
• آموزش مقدماتي متوسطه
• آموزش تكميلي متوسطه
• آموزش عالي
• آموزش معلمان
• آموزش بزرگسالان
• اصول و اهداف آموزشي
• اولويتهاي آموزشي و علايق آموزشي
• رخدادهاي آموزشي
• همكاريهاي آموزشي
• معضلات آموزشي
• توسعه آموزشي
• اقدامات آموزشي
• تكنولوژي آموزشي
• حمايتهاي آموزشي
• قوانين آموزشي
• مديريت آموزشي
• بودجه و هزينه هاي آموزشي

آموزش پيش دبستاني

آموزش پيش دبستاني

سياستهاي آموزشي

از اوائل دهه 1990 مرحله آموزش پيش دبستاني در كانون توجهات مسئولان مصر قرار گرفت.

 در اين رابطه سند موسوم به (مبارك و آموزش)كه به سال 1992 منتشر شد، نقطه عطف بسيار مهمي محسوب مي‌گردد. اين سند بر اهميت و ضرورت تعيين برخي از كلاسها در مدارس جديد بعنوان كلاسهاي آموزش پيش دبستاني تأكيد دارد. اين مرحله از آموزش در واقع مهمترين و كارسازترين مرحله زندگي كودك به شمارمي‌رود. آنچه كه در اين رابطه از ضرورت و اهميت خاصي برخوردار است اين است كه اين مرحله مهم و حساس بايد تحت نظارت و حمايت دولت قرار گيرد،چراکه دوره4تا 6 سال در زندگي يك كودك از لحاظ شكل گيري شخصيت و آفرينش توانائيها و خلاقيتهاي آينده وي،  بسيار مهم بوده و به مثابه سنگ بناي زندگي او مي‌باشد.حضور در مراكز پيش  دبستاني و گذراندن اين دوره، قويترين عامل و شاخص موفقيت کودکان در ديگر مراحل آموزشي است.اهميت اين دوره آموزشي در ساختار نظام آموزشي کشور مصر تا بدان حد است که از دوره زماني بين سالهاي1989 تا 1999تحت عنوان دهه مراقبت و حمايت از كودكان مصري ياد مي گردد.گفتني است که طي اين دوره، پرداختن به موضوعاتي به شرح ذيل مورد تاکيد قرار گرفت:

1- اعطاي اولويت خاص به اجراي پروژه‌هاي آموزشي دوران كودكي

2- اعمال تلاشهاي مستمر و پيگير در جهت كاهش نرخ مرگ و ميركودكان به طور اعم و كاهش نرخ مرگ و مير نوزادان به طور اخص و همچنين كاهش نرخ مرگ و مير مادران

3- انجام فعاليتهاي مستمر در جهت حفظ و تأمين زندگي مطلوب كودكان در سايه تحقق اهداف تعيين شده تا سال 2003

4- افزايش آگاهي جامعه در ارتباط با اهميت بكارگيري فنون پيشرفته در زمينه‌هاي مربوط به مراقبت از كودكان و خدمات بهداشتي تا رسيدن به يك زندگي بهتر براي تمامي كودكان

5- فراهم سازي آموزش پايه براي کليه كودكان مصري و تضمين كاهش نرخ بيسوادي

6- مشارکت متعادلانه کليه كودكان در فعاليتهاي فرهنگي- اجتماعي

7- فراهم سازي امکان دسترسي همگاني کودکان به فعاليتهاي ورزشي در رشته‌هاي مناسب و تشويق به سرگرميهاي مختلف در جهت تقويت خلاقيت کودکان

8- ارائه خدمات مراقبتي ويژه اجتماعي، بهداشتي و روان شناختي به كودكان استثنائي

طي سال1993،كنگره ملي توسعه آموزش پيش دبستاني بر اهميت گذراندن اين مرحله از تحصيل براي کليه کودکان مصري تاکيد نمود. از جمله پيشنهادات ارائه شده در اين كنگره مي توان به الحاق دوره دو ساله پيش دبستاني به بخش مكمل آموزش پايه (اجباري) اشاره نمود. مشروط براينكه در صورت نبود امكانات كافي، طول دوره به1 سال كاهش يافته و کودکان مناطق شهري و روستايي در گذراندن اين دوره با مشكلي مواجه نگردند.

ساختار آموزشي

آموزش پيش دبستاني مربوط به كودكان رده هاي سني 4 تا 6 سال است كه قبل از ورود به دوره پايه آن را تجربه مي‌كنند. دوره آموزشي فوق در جهت رشد و توسعه همه جانبه و كامل كودكان مصري، ضمن توجه به تفاوتهاي فردي آنان در نظر گرفته شده است. هدف اصلي اين دوره آموزشي آماده سازي كودكان براي پذيرش  آشنائي با فعاليت منظم تحصيلي در دوره آموزش پايه است.به عبارت ديگر مي توان گفت که دوره پيش دبستاني در کشور مصر، مقدمه و لازمه ورود به مقطع آموزش پايه است.

ساختار مقطع آموزش پيش دبستاني

اهداف آموزشي

از جمله مهمترين اهداف آموزش پيش دبستاني در کشور مصر مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- رشد و توسعه همه جانبه و كامل كودكان در کليه زمينه‌هاي رواني، جسمي، حركتي، عاطفي، اجتماعي و مذهبي.

2- رشد و نمو صحيح اجتماعي و رواني و جسمي در قالب ارزشها، اهداف و اصول حاكم بر اجتماع

3- رفع نيازها و ضرورتهاي رشد در اين سنين

4- فراهم سازي زمينه مناسب براي ورود كودكان به مدارس رسمي در مقطع آموزش پايه

جهت رفع اين نيازها و دستيابي به اهداف تعيين شده، وزارت آموزش و پرورش مصر اقدامات لازم را به منظور بهره مندي كودكان خردسال از آموزش مناسب به عمل آورده است که از جمله مهمترين اين اقدامات مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- اجراي طرح مدرسه سازي

طرح مدرسه سازي در واقع در جهت فراهم سازي كلاسهاي موردنياز دوره پيش دبستاني به عنوان دوره مكمل آموزش پايه به اجراء درآمده است.

2- افزايش نرخ مدارس استثنائي در جهت رفع نيازهاي ويژه كودكان استثنائي

3- تضمين رشد كيفي آموزش كودكان

هدف اصلي سياست فوق،برخورداري  برنامه‌ها و مطالب آموزشي ارائه شده به كودكان از رشد و بهبود روزافزون و مستمر است. پذيرش و انتخاب معلمان و ارائه خدمات آموزشي پيش از خدمت و ضمن خدمت حاصل بهره گيري از فنون پيشرفته و بسيار عالي آموزشي منتج از سياست فوق مي باشد. مربيان زن مراکز پيش دبستاني به منظور آشنائي و آگاهي با پيشرفت‌هاي حاصله درحوزه‌هاي تخصصي خود، به خارج اعزام مي‌شوند.فعاليت‌ها و جشن‌هاي مختلفي در جهت برانگيختن ميل و اشتياق كودكان به حضور در مراکز آموزش پيش دبستاني و توسعه توانائيهاي آنان صورت مي‌گيرد. رشد توانائيهاي كودكان در زمينه خلاقيت‌هاي مختلف آنان در رأس اولويت‌هاي سياست مذکور قرار دارد.

4- فراهم سازي زمينه مراقبت از كودكان معلول( کودکان مواجه با ناتوانيهاي جسمي و ذهني)

وزارت آموزش مصر درصدد فراهم سازي زمينه‌هاي مناسب مراقبت از كودكان معلول به بهترين و جامع ترين شكل ممكن از طريق مشاركت فعال كودكان ناشنوا و عقب مانده ذهني در مدارس رسمي به منظور انجام فعاليتهاي مختلف ، افزايش تعداد مدارس و كلاسهاي ارائه دهنده خدمات آموزش استثنائي مي‌پردازند بدون قائل شدن كمترين تبعيض براساس جنسيت، مي باشد

 5- توجه به فعاليتهاي آموزشي و رشد فرهنگي كودكان

  هدف عمده و اصلي سياست فوق، كشف و شناسائي كودكان تيزهوش و تشويق و ترغيب آنان به فراگيري و دلبستگي به محيط مدرسه و پرورش شخصيت آنان و آموزاندن منش‌هاي پسنديده و نگرشها و ارزشهاي صحيح به آنان است.

6- توجه به سلامت و بهداشت كودكان

وزارت آموزش و پرورش مصر، از طريق سيستم جامع اعطاي بيمه تحصيلي و براساس برنامه ريزي‌هاي علمي مناسب، اسباب و شرايط مناسب مراقبت از سلامت كودكان را تأمين مي‌نمايد. از جمله مهمترين خدمات بهداشتي فوق مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- بررسي و معاينه همه جانبه پزشكي كودكان طي  سنين مدرسه

2- واكسيناسيون تمامي كودكان براي ايجاد ايمني در برابر بيمارهاي مختلف

3- انجام معاينات دوره‌اي بر روي تمامي دانش آموزان

4- اشاعه و گسترش آگاهيهاي بهداشتي در ميان كودكان

5- افزايش آگاهيهاي كودكان در ارتباط با بهداشت فردي، پرهيز از عادات بد و تبعيت از عادات صحيح بهداشتي

6- برقراري رابطه ميان كودكان و محيط زيست

وزارت آموزش و پرورش مصر علاقه و اهتمام فراواني در جهت تبيين اهميت محيط زيست بر زندگي كودكان داشته و با سعي فراوان مي‌كوشد تا ميان كودكان و محيط زيست آنان، رابطه هدفمند و مفيدي برقرار گردد. در اين خصوص تأكيد غالبا بر فنون و راهبردهايي بوده كه سبب تقويت و تعميق حس احترام كودكان نسبت به محيط زيست و افزايش تمايل آنان در لذت بردن از طبيعت و فعاليت درجهت حمايت و نگهداري از آن مي گردد.ازاين روي، وزارت آموزش و پرورش مصر درجهت بيان ديدگاههاي مختلف كودكان نسبت به محيط زيست و طبيعت،به تدارک و برگزاري مسابقات مختلف و سازمان يافته‌اي مبادرت مي نمايد تا از اين طريق كودكان در قالب نقاشي‌هاي خود به بيان احساسات خود نسبت به طبيعت و محيط زيست بپردازند.علاوه بر اين، دوره‌هاي آموزشي مناسبي، در رابطه با آموزش مفاهيم محيط زيست براي مشاورين زن در مراكز آموزش پيش دبستاني طراحي گرديده است.

7- گسترش فضاهاي آموزشي و افزايش كلاسهاي پيش دبستاني

8- استخدام بهترين و باصلاحيت ترين افراد بعنوان مشاور وناظر ارشد و اعضاء كادر اداري در مقاطع آموزش پيش دبستاني

9- تبديل و استحاله كتب آموزشي پيش دبستاني به كارتهاي آموزشي

10- تأكيد بر انجام بازيهاي هدفمند با هدف توجيه رفتار صحيح و افزايش صبر و مقاومت و حس خيرخواهي و نوعدوستي کودکان

11- فراهم سازي كتب راهنما براي مشاورين و ناظرين ارشد زن در مدارس پيش دبستاني

12- برگزاري دوره‌هاي ويژه و تخصصي آموزشي براي آموزش در دوره‌هاي پيش دبستاني با بهره گيري از فن آوريهاي نوين

نهادهاي مرکزي

از جمله مهمترين نهادهاي مرکزي آموزش پيش دبستاني ميتوان به شوراي ملي كودكان و مادران اشاره نمود.شوراي ملي كودكان و مادران به سال 1988 با همكاري وزارتخانه‌هاي آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، ارتباطات و امور اجتماعي تشكيل شد. افرادي از وزارتخانه‌هاي مذكور، اعضاي اين شورا را تشكيل مي‌دهند. گفتني است که كميته مشورتي شوراي مذكور تحت سرپرستي همسر مبارك(مقام رياست جمهوري مصر) قرار دارد.اين شورا با اقتدار سياسي بالا از توان و اختيار لازم  به منظور تعيين سياستهاي كلي حوزه كودكان و مادران برخوردارمي‌باشد. شوراي مذكور همچنين مسئول تدوين طرحهاي جامع ملي در زمينه حمايت از كودكان و مادران مصري محسوب مي‌گردد.شوراي ملي كودكان و مادران درگردآوري داده‌ها و آمارها و انجام مطالعات و ارزيابي شاخص‌هاي حاصله از اين مطالعات، از نقش كاملا" موثري برخوردار است.اين شورا  ارائه دهنده  برنامه‌هاي فرهنگي، آموزشي و اطلاعاتي مي‌باشد. تعيين و سازماندهي دوره‌هاي آموزشي براي آندسته از افرادي كه با كودكان سروكار دارند نيز از جمله ديگر مسووليتهاي اين شورامحسوب مي گردد. شوراي فوق همچنين، از تجارب و مطالعات مراكز و موسسات تخصصي و دانشگاهي به ويزه از تحقيقات دانشگاه Ain Chams نهايت بهره را مي‌برد. شوراي مذكور مشوق تمامي تحقيقات و مطالعات مربوط به كودكان به ويزه گروههاي محروم همچون كودكان كارگرمي‌باشد. شوراي فوق درصدد انجام و اتمام پروژه‌اي به منظور ارائه خدمات به كودكان كارگري است كه در كناركار به تحصيل نيز مي‌پردازند. شوراي مذکور همچنين براي اينگونه كاركنان خدمات بهداشتي و درماني و اطلاع رساني نيز فراهم مي‌نمايد. در حال حاضر شوراي مذكور به دنبال تهيه دستورالعمل آموزشي جامع براي کارشناسان امور اجتماعي، روان شناسي و آموزشي در جهت تأمين اهداف توسعه و رشد جامعه كودكان مي‌باشد.از جمله ديگر مسووليتهاي خطير شوراي فوق مي توان به اجراي طرح توسعه همه جانبه مراقبت‌هاي بهداشتي كودكان روستائي اشاره نمود.فراهم سازي امكانات و تسهيلات بهداشتي براي كودكان روستائي در جهت رشد و شكوفائي همه جانبه آنان از اهميت و ضرورت فوق العاده‌اي برخوردار است. بسياري از شاخص‌هاي به دست آمده از كمبود خدمات و نبود مراقبت‌هاي لازم بهداشتي در ميان كودكان روستائي حكايت دارد. با توجه به وجود اين گونه مشكلات، شوراي ملي كودكان و مادران درصدد اجراء پروژه توسعه همه جانبه روستاها و رشد جامع كودكان روستائي است.در اين راستا خدمت فراواني درحوزه‌هاي بهداشتي، اجتماعي و فرهنگي به كودكان روستائي ارائه نموده است.

توسعه آموزشي

ازجمله مهمترين اقدامات به عمل آمده در جهت توسعه هر چه بيشتر دوره آموزش پيش دبستاني در کشور مصر مي توان به تاسيس كميته عالي توسعه آموزش پيش دبستاني طي سال 1996، اشاره نمود.كميته مذكور عهده دار مسئوليت ارائه مطالعات، تحقيقات و ديدگاههاي مربوط به سياستهاي آموزشي مراکز آموزش پيش دبستاني مي‌باشد. از جمله مهمترين عملكردهاي اصلي كميته  فوق مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- تأسيس نهاد مديريتي آموزش پيش دبستاني به طور اعم و مطالعه و بررسي پتانسيل‌ها و شرايط لازم جهت رشد و شكوفائي كودكان به طوراخص

2- تعيين نوع خدمات آموزشي مطابق با نيازهاي كودكان

3- ارائه طرحهاي آموزشي در تمامي سطوح و زمينه‌ها

4- سازماندهي كنفرانسها، كارگاهها و هدايت تحقيقات مختلف در حوزه آموزش پيش دبستاني

5- اتخاذ بهترين راهکار جهت گسترانيدن چتر خدمات آموزشي براي کليه كودكان و بهره مندسازي آنان از امکانات آموزش پيش دبستاني

از جمله مهمترين اقدامات به عمل آمده در جريان طرح توسعه همه جانبه مراقبت‌هاي بهداشتي كودكان روستائي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- انجام مطالعات ميداني به منظور بررسي شرايط واقعي زندگي کودکان مناطق روستايي

2- تعيين و تعريف شاخص‌هاي مربوط به كودكان و زنان مناطق روستايي

3- اتخاذ راهبردي مناسب جهت اجراي بهينه طرح و ارتقاء سطح كيفي و كمي خدمات متعدد و بكارگيري از اين نوع خدمات در جهت رشد و تعالي كودكان، خانواده‌ها و اجتماع.

توسعه تكنولوژيك آموزشي

از جمله مهمترين اهداف آموزشي توسعه تکنولوزيک آموزشي مراکز آموزش پيش دبستاني مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- تجهيز و بهره مندي مدارس از آخرين فنون آموزشي به منظور رشد و شكوفائي فكري و ذهني كودكان در جهت روياروئي آنان با چالش بزرك انفجار اطلاعاتي

 در اين راستا، حضور يك زن متخصص در فنون آموزشي در کليه مراکز پيش دبستاني الزامي است.

2- تأسيس باشگاههاي علمي مجهز به تجهيزات مناسب با سن كودكان

3- تجهيز مراکز پيش دبستاني به برنامه‌هاي آموزش از راه دور(كانال‌هاي آموزشي تلويزيوني و ماهواره‌اي) 

از اين روي، در راستاي توسعه آموزش پيش دبستاني، وزارت آموزش و پرورش مصر، به انجام اقدامات مهمي مبادرت نموده است که از آن جمله ميتوان به افزايش نرخ مراکز تكنولوژيك آموزشي به سقف 1200 مرکز تا سال 99/98 اشاره نمود.

4- استانداردسازي برنامه‌هاي مربوط به توسعه آموزش کودکان طي دوران خردسالي

5- تأسيس كميته‌اي متشكل از اساتيد برجسته دانشگاهها به منظور سازماندهي و برنامه ريزي دوره‌هاي آموزشي

6- دعوت از اساتيد برجسته و متخصص دانشگاهها در جهت همکاري در زمينه‌هاي مختلف آموزش پيش دبستاني همچون تئاتركودكان، موزه كودكان، توسعه و رشد قوه تفكر و خلاقه كودكان   

7- تأسيس كتابخانه‌هاي تخصصي ويژه مراکز پيش دبستاني همراه با سالن‌هاي مطالعاتي مجهز به مواد آموزشي مناسب با سنين كودكان پيش دبستاني

8- حضورفعال کودکان مصري در بسياري ازمسابقات بين المللي نظيرمسابقه Chikar ژاپن

آمار تحصيلي

نرخ مدارس، كلاسها و دانش آموزان مقطع آموزش پيش دبستاني طي سالهاي 1998/97- 1990/89

جدول فوق الذكر نسبت فعلي تغيير و توسعه را در شمار مدارس، كلاسها و دانش آموزان نشان مي‌دهد. همچنين حكايت از توجه فراواني دارد كه از سوي دولت به كيفيت آموزشي مراکز آموزش پيش دبستاني مبذول مي‌گردد.عليرغم افزايش شمار كلاسها تا %114 شمار دانش آموزان به مقدار قابل توجهي افزايش نيافته است. اين امر خود به اين دليل است كه تراكم كلاسها در مقطع آموزش پيش دبستاني كاهش يافته و  هرگز از مرز36 نفر در يك كلاس تجاوز نكرده است.

   نرخ كودكان ثبت نامي مراکز آموزش پيش دبستاني (طي سالهاي1999- 98/1992- 91)

جدول فوق رشد و افزايش شمار كودكان ثبت نامي مراکز آموزش پيش دبستاني ،طي دوره 1999/ 1991 را نشان مي‌دهد. طي اين دوره تعداد 105089 نفر معادل %11/47  بر شمار دانش آموزان هر دو جنس افزوده شده است. علاوه بر اين مي توان گفت که نرخ کودکان ثبت نامي مقطع آموزش ابتدائي برخوردار از آموزشهاي پيش دبستاني بر12% بالغ ميگردد.