نظام آموزشي كشورهاي جهان

آموزش پيش دبستاني

سياستهاي آموزشي

ميزان ثبت نام در مراکز پيش دبستاني طي سال تحصيلي99ـ 1998 در سراسر كشور9/6 درصد براي مجموع دختر و پسر است. ميزان ثبت نام براي دختران 5/6 درصد و پسران 7 درصد است. اما ميزان ثبت نام براساس جنس شامل بچه‌‌هايي كه در برنامه‌‌هاي آموزش مادر ـ كودك شركت مي‌كنند نمي‌‌شود چون آمار جداگانه اي در مورد جنسيت كودكان در اين برنامه‌‌‌ها به عمل نيامده است.

علاوه بر تعداد كودكان مراكز دولتي آموزش پيش دبستاني، تعداد كودكان مراكز مهد كودك تحت نظارت مراكز خدمات اجتماعي که بر طبق اصل191 به نگه‌داري از كودكان با هدف فراهم نمودن آموزش پيش دبستاني براي كودكان نيازمند و تامين سلامتي جسماني و روحي آنان و آموزش عادات و نگرش‌‌‌ها و ارزش‌‌هاي پايه در گروه هاي سني 0 تا 6 سال ، افزوده شده است.

خدمات اجتماعي فردي درمراكز نگه‌داري كودك روزانه فراهم است.مراكز مهدكودك و امكانات مراكز اجتماعي در مؤسساتي كه به آن نياز داشتند به منظور فراهم نمودن آموزش پيش دبستاني براي كودكاني كه اوليائشان در مؤسسات و سازمآن‌‌هاي دولتي مشغول به كارند ساخته شده است. اصل191 قانون خدمتگزاران دولتي بر احداث مهدهاي كودك و امكانات رفاهي ويزه خدمت‌گزاران دولتي تاکيد دارد.

ساختار آموزشي

آموزش پيش دبستاني جريان قانونمند و هدف‌داري از آموزش است كه كودكان گروه هاي سني 0 تا 72 ماهگي را براساس خصوصيات و سطح پيشرفتشان با فراهم نمودن محيطي سرشار از انگيزه پوشش مي‌‌دهد. در اين جريان پيشرفت فيزيكي، عقلاني، روحي و اجتماعي كودكان به بهترين وجه در مسير ارزش‌‌هاي فرهنگي جامعه هدايت مي‌‌شود.مقطع پيش دبستاني، مرحله اي است كه پيشرفت كودك بسيار سريع است. آموزش فراهم شده در اين دوران بر روند پيشرفت كودك در سال‌‌هاي آتي تأثير بسيار دارد.

تحقيقات درازمدت نشان ميدهد كه قسمت اعظم نگرش‌‌هاي مكسوبه دوران كودكي، شخصيت،ديدگاه‌‌ها، عادات، اعتقادات و سيستم ارزشي شخصي را در سال‌‌هاي بزرگ‌سالي وي شكل مي‌‌دهد.

كودك كه در ارتباط شديد روحي در مرحلة بعد از تولد با اعضاء خانواده است، حدود سه سالگي براي بودن با ديگر هم‌سالان و بازي با آن‌‌‌ها احساس نياز مي‌‌كند.گروه‌‌هاي هم‌سال محيطي را براي كودك فراهم مي‌‌كنند كه در آن خود را بشناسد. كودك از طريق اين محل‌‌هاي بازي مي‌‌آموزد كه پذيرفته شود، با ديگران شريك شود، از حقوق خود دفاع كند و به ديگران احترام بگذارد. بنابراين كودك از دنياي خود محور به مرحلة احساس اجتماعي قدم مي‌‌گذارد. در کشور ترکيه نيز اين نوع از آموزش بعنوان يكي از شاخه هاي الحاقي نظام آموزشي عمومي مطرح مي باشد.اكثر اينگونه مدارس بطور خصوصي اداره مي شوند .هرچند كه برخي به دولت وابسته هستند. عمده اين مدارس در شهرهاي بزرگ فعاليت داشته و نيازهاي مادران شاغل را بر طرف مي كنند.

ساختار آموزش پيش دبستاني

اهداف دراز مدت آموزشي

از جمله اهداف دراز مدت آموزش پيش دبستاني در راستاي اصول اساسي آموزش ملي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1ـ حصول اطمينان از پيشرفت فيزيكي،عقلاني و روحي كودكان و اطمينان از اين‌كه آن‌‌‌ها عادت‌هاي مورد نياز را كسب كرد‌ه‌اند

2ـ ايجاد آمادگي در كودكان براي ورود به مقطع آموزش ابتدايي

3ـ ايجاد  محيطي امن براي كودكاني كه از خانواده‌‌هايي با شرايط نا مساعد آمد‌ه‌اند

4ـ حصول اطمينان از اين‌كه كودكان زبان تركي را خوب صحبت مي‌‌كنند

اهداف كوتاه مدت آموزشي

از جمله اهداف کوتاه مدت آموزش پيش دبستاني در راستاي اصول اساسي آموزش ملي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1ـ فراهم نمودن محيطي مناسب در جهت پيشرفت كودكان و تقويت توانائي‌‌‌ها و قابليت‌‌هاي فيزيكي عقلاني، زباني، روحي و اجتماعي آنان

2ـ در نظر گرفتن گروه هاي مختلف سني کودکان، علائق و نياز‌هايشان در راستاي امكانات موجود در مدرسه و محيط اطراف آن

3ـ  در نظر گرفتن امكانات موجود در محيط اطراف

4ـ پيش‌بردآموزش پيش دبستاني به‌گونه ‌اي كه ازكيفيت‌‌هاي لازم براي ايجاد احساس عشق، احترام، مسئوليت و اتحاد در كودكان برخوردار باشد.

5- تأكيد بر تکلم مناسب کودکان به زبان تركي

6- ايجاد احساس وابستگي عاطفي به سرزمين مادري،ملت تركيه، پرچم تركيه، آتاتورك، عشق به خانواده و انسان‌‌‌ها و حصول اطمينان از وفاداري آنان به ارزش‌‌هاي اخلاقي

7- تأكيد داشتن براين‌كه كودكان از طريق تجربه ارزش‌‌‌ها را كسب كنند.

8- برخورداري كودكان از حقوق مساوي، با درنظرگرفتن تفاوت‌‌هاي شخصي، نشان دادن علايق، عشق و احساس، بدون تبعيض و عدم تنبيه آنان.

9- ايجاد و گسترش ارزش‌‌هاي اجتماعي– فرهنگي در كودكان.

10- عدم اعمال فشار و محدوديت‌‌ بركودكان درانجام فعاليت‌‌هاي آموزشي كه باعث خدشه دار شدن شخصيت آن‌‌‌ها شود و داشتن رفتاري هم‌راه با عشق و احساس.

11- اطمينان از اين‌كه كودكان درمورد موضوعات محيطي مانند تميز و مرتب بودن محيط و ساختن محيطي سالم، آگاه و حساس باشند.

13- فراهم نمودن آموزش از طريق هم‌كاري کادر مدارس و اولياء.

14- افزايش نرخ ثبت نامي مراکز آموزش پيش دبستاني

به طورکلي مي توان گفت که هدف مقطع كمك به رشد صحيح جسمي، روحي، رواني، عاطفي و اجتماعي كودكان است. گفتني است كه گذراندن مقطع آموزش پيش دبستاني در ترکيه اجباري نمي باشد.

هدف از برنامة آموزشي مهدهاي كودك مراقبت و تغذية صحيح كودكان و رشد جسمي و روحي آنان است. هدف از برنامة آموزشي كودكستانها آموزش موضوعي نيست، ولي كودكان زبان تركي تمرين مي كنند، براي خواندن و نوشتن آماده مي شوند ، آموزشهاي بهداشتي و محيط زيستي مي بينند و براي دورة بعد آموزشي مهيا مي شوند. به عبارت ديگر مي توان گفت كه هدف از كلاسهاي پيش دبستاني تشويق و آماده سازي كودكان رده هاي سني 5 تا 6 سال براي ورود به دورة اجباري دبستان است.

پروژه‌‌هاي آموزشي

از جمله مهمترين پروزه هاي آموزشي مراکز پيش دبستاني کشور ترکيه مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- پروژه آموزش و پيشرفت كودكان طي سال‌‌هاي اوليه كودكي

اين پروژه از طريق برنامه انتقالي1991 – 1995–1996در هم‌كاري بين دولت تركيه و سازمان يونيسف به منظور بهبود استاندارد زندگي كودكان و در جواب به اصل اولويت دهي به كودكان به اجرا در آمده است. عمده تاکيد پروزه فوق بر پاسخگويي به احتياجات مربوط به رشد كودكان پيش دبستاني و شركت مؤثر خانواده و جامعه و گسترش و تداوم  آموزش پيش دبستاني است.

بنا برطرح مذکور، برنامه آموزش نوزادان رده هاي سني0تا 36ماهه، برنامه آموزش كودكان37تا60 ماهه در مهدهاي کودک و برنامه آموزش پيش دبستاني(آمادگي) براي کودکان61 تا 72 ماهه طرح و ارائه شده است. علاوه بر اين نوار‌هاي آموزشي ويدئويي(تصويري) براي اوليايي كه فرزندشان در گروه سني0تا 3 سالگي و 3 تا5 و 5 تا 7سالگي قرار دارند، تهيه و با هدف ترويج فعاليت‌‌هايي براي آموزش و پرورش كودكان سراسر جامعه از طريق كانال‌‌هاي عمومي تلويزيون در اختيار عموم است. نوار‌‌هاي فوق مطالب زير را پوشش مي‌‌دهند:

خود آگاهي

مهارت‌‌هاي رواني- حركتي

نگه‌داري از خود

خصوصيات روحي

مهارت‌‌هاي اجتماعي

مهارت‌‌هاي زباني

حس زيبائي شناختي و خلاقيت

-از جمله دستاوردهاي پروژه آموزش و پيشرفت كودكان طي سال‌‌هاي اوليه كودكي مي توان به تاسيس مركز آموزش پيش دبستاني چند منظوره در سال 1995 دراستانبول اشاره نمود. اين مركز با حمايت مشاور‌هاي هيئت علمي دانشكده آموزش پيش دبستاني در دانشگاه «مارمارا» به منظور گسترش خدمات آموزش پيش دبستاني و توسعه مدل‌هاي اقتصادي‌تر در دست‌يابي‌ كودكان و خانواده‌‌‌ها به امکانات آموزش پيش دبستاني تأسيس شد. مركزفوق اهداف مشخص زير را دنبال مي‌‌كند:

- گسترش آموزش پيش دبستاني

- افزايش كيفيت برنامه‌‌هاي آموزش پيش دبستاني

- هدف گرفتن كودكاني با موقعيت اجتماعي – اقتصادي نامساعد

- فراهم نمودن مراكز روزانه نگه‌داري از كودكان مادران كارمند و آموزش آنان

در راستاي اين اهداف بررسي و ارزيابي ‌احتياجات کودکان به وسيله بخش آموزش اوليه كودكان دانشگاه مارمارا در 875 خانه صورت گرفت، تا اساس كار پي‌ريزي شود.

براين اساس يك مغازه اسباب بازي ساخته شد تا اسباب بازي‌هاي ارزان قيمت از مواد اضافي بسازد. يك اتوبوس و ميني بوس اهدايي به مركز تغيير صورت يافت تا به‌عنوان كلاس‌‌هاي پيش دبستاني متحرك از آن استفاده شود تا اين خدمات را براي بچه‌‌هايي كه نمي‌‌تواند آموزش كلاسيك داشته باشند، فراهم كند. هدف اصلي تشکيل چنين مراکزي، آموزش كودكان در مؤسسات آموزش پيش دبستاني و بالا بردن ميزان ثبت نام و حصول اطمينان از اين‌كه كودكان گروه هاي سني6-5 سال که ازخدمات آموزش پيش دبستاني بهره مند نبوده و در موقعيت خانوادگي نا مساعد زندگي مي‌‌كنند بتوانند به‌صورت رايگان از خدمات آموزش پيش دبستاني در نزديك‌ترين محل به زندگي خود استفاده كنند.

به طور کلي مي توان گفت که پروژه فوق طي سال‌‌هاي تحصيلي 1993 تا 1996 اجرا شده و آموزش پيش دبستاني رايگان را براي 41628 كودك در 2165 كلاس تازه تأسيس پيش دبستاني فراهم نموده و در اين راه از2400 معلم  به‌كار گرفته شد.

2- پروژه تحقيق ، توسعه و تهيه برنامه‌‌هاي تلويزيوني (Tomurcuklar)

13 برنامه آموزش تلويزيوني تحت عنوان(Tomurcuklar) از طريق هم‌كاري مدير كل آموزش پيش دبستاني و مدير كل راديو وتلويزيون تركيه به منظور كمك به پيشرفت زباني كودكان در گروه سني پيش دبستاني تهيه شد تا استفاده بهتر از زبان تركي را ترغيب و آگاهي ملي پرستي را در قالب اصول و اصطلاحات آتاتورك فراهم نمايد. اين برنامه از اكتبر سال1998 از طريق كانال‌هاي عمومي تلويزيون تركيه پخش مي‌‌شود.اين پروژه درحقيقت خدمات آموزش پيش دبستاني از راه دور را براي كودكان و خانواد‌هايي كه به مراكز آموزش پيش دبستاني در منطقه خود دسترسي ندارند فراهم مي‌‌كند.

3- پروژه آموزش و رشد و نمو كودك

مركزپروژه تحقيقاتي آموزش پيش دبستاني چندمنظوره درسال1998،با پشتيباني مشاور‌هاي دانشكده پرورش كودك و اقتصاد خانواده با حمايت هيئت علمي دانشگاه«گازي» تحت پروژه آموزش و پرورش كودك در چهارچوب برنامه هماهنگ سازمان يونيسف و MEBتأسيس شد. هدف اين مركز يافتن مدل ‌هاي جايگزين براي دست يابي‌سريعتر و اقتصادي‌تر به كودكان و خانواده‌‌‌ها بود.

در اين پروژه موفعيت و ميزان نياز‌‌ها بررسي شده و از1850 خانواده كه نماينده سه سطح مختلف اجتماعي اقتصادي بودند آمارگرفته شد تا نياز‌هاي آموزشي گروه سني0تا 6 سال و خانواده‌‌هايشان تعيين شود. درقالب پروزه فوق،34معلم كلاس‌‌هاي پيش دبستاني متمركز، درمدارس ابتدايي منطقهKecionem  در آنكارا تحت نظارت هيئت علمي دانشكده پرورش كودك و اقتصاد خانواده دانشگاه آنكارا و از طريق سمينار‌هاي آموزشي تحت آموزش قرار گرفتند. اين فعاليت آموزشي هم‌چنان ادامه دارد. بخش پرورش كودك و اقتصاد خانواده دانشگاه آنكارا، سمينار‌هايي در مورد «اسباب بازي و توليد وسايل بازي» در مدارس ابتدايي آنكارا در منطقه Kecionem اجرا كرد. اين معلمان داوطلب شدند كه در غني كردن محيط خانه براي كودكان پيش دبستاني و فراهم نمودن راهنمايي مربوطه براي مربيان مراکز پيش دبستاني و مادران محله كمك كنند. درنتيجه اين سمينار معلمان فني با مربيان مراکز پيش دبستاني در مدرسه‌‌هايشان براي توليد و ساختن اسباب بازي بوسيله مواد زائد هم‌كاري خواهد كرد تا كمكي اقتصادي براي خانواده‌‌هايي با فرزندان پيش دبستاني را فراهم نمايند.

4- پروژه افزايش حساسيت نسبت به مسئله اشتغال كودكان

دوپروژه جداگانه از طريق هم‌كاري وزارت‌‌هاILO  و تحت نظر IPEC صورت پذيرفته است که هدف از انجام آن، افزايش حساسيت معلمين و كادر اداري مراكز آموزش حرفه‌اي نسبت به مساله اشتغال كودكان است. پروژه نخست در قالب هم‌كاري فيمابينILO  و مدير كل آموزش غير رسمي و حرفه‌اي وزارت کار در زمينه بهبود شرايط كاري كودكان طي سال 1995، شروع شد. تحت قرارداد هم‌كاري امضاء شده با ILO  در 22 ماه مه 1999 سمينار‌هايي در مورد مسئله كار كودكان برگزار شد كه شامل 26 تعليم دهنده فني در مراكز آموزش حرفه‌اي استانبول مي‌‌گرديد.هم‌چنين تحقيقاتي با شركت تعليم دهندگان فوق صورت گرفت. گزارش تحقيق به شكل كتاب در آمده و در اختيار طرفين قرار داد قرار گرفت.

در جريان پروژه دوم با توجه به نتايج مثبت به دست آمده از هم‌كاري در پروژه اول، قرار داد جديد هم‌كاري فيمابينILO  و مدير كل آموزش غير رسمي و حرفه‌اي وزارت کار در آپريل1999 به امضاء رسيد. هم‌كاري تحت قرارداد جديد آگاهي از حقوق كودكان را بالا خواهد برد.فعاليت‌‌هاي پروژه شامل آموزش و فعاليت‌‌هاي اجتماعي با هدف افزايش حساسيت استخدام كنندگان و سر كارگران در مورد مسئله حمايت از حقوق كودكان است.

5 - طرح آموزش مادر ـ كودك

هدف از اين برنامه حمايت از پيشرفت و رشد ونمو كودكان از طريق حمايت از مادران است.

طرح مذکور با استفاده از كلاس‌‌هايي كه در مراكز آموزش عمومي مديريت كل براي آموزش غير رسمي و حرفه‌اي به اجرا در آمده است به مورد اجرا گذارده مي شود. مادران كودكان گروه سني 0 تا 6 سال در اين كلاس‌‌‌ها شركت مي‌كنند. اين كلاس‌‌‌ها به‌صورت جداگانه براي مادران كودكان رده هاي سني0 تا 2 سال و 2 تا 4 سال و 4 تا 6 سال برگزار مي‌شود. مادران در زمينه نگه‌داري از كودك، رشد كودك،تغذيه،جلوگيري از بيماري‌هاي دوره كودكي، جلوگيري ازحوادث، كمك‌‌هاي اوليه، سلامتي دستگاه توليد مثل مادران و تنظيم خانواده و ارتباط پدر و مادر و كودك آموزش مي‌بينند تا به مادران كمك كند در آموزش و پرورش كودكانشان موفق تر و كارآمدتر شده و مشكلات را آسانتر حل كنند.

هدف اصلي برنامه فوق، كمك به پيشرفت خانواده‌‌‌ها و بچه‌‌هايي است كه به آموزش پيش دبستاني دسترسي ندارند و به دليل شرايط اجتماعي و اقتصاديشان در خطر هستند. با وجود محيط و شرايط نامساعدشان، يادگيري كودكان، پيشرفت اجتماعي و روحي آنان و سطح پيشرفت‌‌ تحصيلي آن‌‌‌ها به دليل بر خورداري از اين قبيل آموزش‌‌هاي خانگي بهبود يافته است. تحقيقات نشان داده است كه مادراني كه در اين برنامه‌‌‌ها شركت كرد‌ه‌اند در مورد رشد ونمو كودكانشان حساس‌تر شده و ارتباط بهتري با فرزندشان برقرار مي‌كنند و انتظارات بالاتر و اهداف متعالي‌تري در مورد آينده كودكانشان در آن‌‌‌ها ايجاد مي‌شود.

اين فعاليت براي ايجاد موقعيت‌‌هاي مساوي در آموزش در كنار حمايت از آموزش پيش دبستاني حائز اهميت است.

ساختار برنامه آموزش مادر ـ كودك

تعدادمادران آموزش ديده	تعداد آموزگاران	تعدادمراكزآموزش عمومي	تعداداستان‌ها	سال تحصيلي
2866	40	27	9	1994-1993
5534	79	42	11	1995-1994
8640	148	93	23	1996-1995
11196	207	133	34	1997-1996
14796	232	164	51	1998-1997
19188	325	184	60	1999-1998

6- طرح كارآموزي مادران

هدف طرح فوق تربيت مربيان حرفه ‌اي است كه پرورش فيزيكي، عقلي، روحي و اجتماعي كودكان را مي‌‌فهمند و قادرند در مراقبت و آموزش كودكان با توانايي عمل كنند تا خدمات نگه‌داري از كودكان را در خانه‌‌هاي آن‌‌‌ها براي مادران كارمند فراهم كنند. اجراي اين برنامه در سال 95ـ1994در20 استان کشور شروع شد که طي سالهاي 98 ـ 1997 به 26 استان رسيد. گفتني است که در قالب طرح فوق بين سال‌‌هاي 98 ـ 1994  بالغ بر6403 كارآموز مادري آموزش ديدند.

توسعه آموزشي

بنا بر افزايش اهميت آموزش پيش دبستاني درکشور ترکيه، اقدامات ذيل درجهت رشد و توسعه مراکز آموزش پيش دبستاني مد نظر قرار گرفته است:

- گشودن كلاس‌‌هاي مهد كودك در مدرسه‌‌هاي كنوني و استفاده از ظرفيت‌‌هاي فيزيكي آنان.

- ايجاد تغييرات لازم در پروژه‌‌هاي معماري مدارس در دست تأسيس

- ايجاد ساختمانهاي لازم در طبقه همكف براي آموزش پيش دبستاني.

- فراهم نمودن پروزه‌‌هاي آموزشي براي آموزش كودكاني كه آموزش پيش دبستاني نداشته اند

- گسترش آموزش و پيشرفت كودكان نوپا از طريق تهيه برنامه‌‌هاي آموزشي تلويزيوني

- شكل دهي به مراكز تحقيقاتي آموزشي چند منظوره پيش دبستاني براي طرح و اجراي مدل‌هاي جايگزين به روش‌‌هاي اقتصادي‌تر براي دسترسي كودكان وخانواده‌‌هاي مناطق مهاجر نشين و دور افتاده به چنين امکاناتي

- تهيه و طراحي برنامه‌‌هاي پيشرفت و توسعه آموزشي (رشد ونمو، آموزش و نگه‌داري)

- تكميل قوانين مربوط به رشد نمو، نگه‌داري و آموزش كودكان در اوان كودكي.