آموزش عالي
ساختار آموزشي
نظام دانشگاهي كشور ايرلند به سبك كشور انگلستان است به گونه‌اي كه درجه
كارشناسي پس از گذراندن 4 سال، درجه كارشناسي ارشد پس از 2 سال و درجه دكتري پس از
اتمام 2 سال تحصيلي همراه با ارائه يك تز تحقيقاتي به دانشجويان اعطاء ميگردد.
آموزش عالي در كشور ايرلند توسط دانشگاهها و مؤسسات ويژه آموزش عالي به علاقمندان
ارائه ميگردد. به طوركلي دانشگاهها از طريق كمكهايي مالي ساليانه دولت، كمكهاي
بلاعوض تا سقف 82-68% شهريه‌هاي دانشجويي، كمكهاي اهدايي مردمي وكمكهاي مالي بخش
خصوصي تأمين اعتبار مي‌گردند.
كليه دانشگاهها از هيأت امناي خاصي برخوردار بوده و بر امور مالي خود نظارت
كامل دارد.
سال تحصيلي دانشگاههاي كشور از ماه سپتامبر آغاز شده و در اواخر ماه جولاي پايان
مي‌يابد. گفتني است كه زبانهاي اصلي آموزش كشور 2 زبان انگليسي و ايرلندي ميباشد.
ساختار اداري آموزشي
ازجمله مهمترين نهادهاي دست‌اندركار حوزه آموزش عالي كشور ايرلند مي‌توان به
مراكز ذيل اشاره نمود:
1. دپارتمان آموزش ملي
2. دپارتمان آموزش عالي كه مسئوليت تأسيس دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي و توسعه
آنها جهت پوشش دادن به نيازهاي افراد جامعه را بر عهده دارد.
3. انجمن رؤساي دانشگاههاي ايرلندي (CHIU)
4. دپارتمان بين‌المللي آموزش عالي
سال تحصيلي
سال تحصيلي در اوايل ماه اكتبر آغاز شده و در پايان ماه مي به اتمام
مي‌رسد. سال تحصيلي در كشور ايرلند به سه ترم تقسيم‌بندي و سازماندهي ميگردد. بر
اساس دوره‌هاي اتخاذ شده، آزمونها در ماه مي، ژوئن يا سپتامبر به عمل مي‌آيد اين در
حالي است كه آزمون كنفرانسها و كارگاهها (دروس عملي) معمولاً بين ماه اكتبر و ماه
مي صورت مي‌پذيرد.
دوره‌هاي تحصيلي عالي فني / حرفه‌اي
آموزش عالي فني و حرفه‌اي توسط كالجهاي فني منطقه‌اي، مؤسسه فني دوبلين و تعداد
29 كالج تخصصي به علاقمندان ارائه ميگردد.اين دوره تحصيلي از طريق مؤسسات
پلي‌تكنيك ـ كه سابقاً به كالجهاي فني و حرفه‌اي معروف بودند ـ وكالج‌هاي تخصصي به
فراگيران ارائه ميگردد. مؤسسات و كالجهاي مذكور به برگزاري دوره‌هاي 2 ، 3 و4
ساله در زمينه‌هاي علوم مهندسي و اقتصادي مبادرت مي‌نمايند كه هر دوره داراي
گواهينامه مختص خود ميباشد.
مقاطع آموزش عالي
پايه اول : مقطع كارشناسي
عمده‌ترين مرحله آموزش عالي به درجه كارشناسي ختم ميشود كه ممكن است در برخي
موارد يك مدرك حرفه‌اي نيز محسوب گردد. دوره تحصيلي مذكور معمولاً سه تا چهار سال
به‌طول مي‌انجامد. اين رتبه دانشگاهي ممكن است در قالب يك رتبه عمومي، يك درجه
افتخاري ويا بشكل درجه ويژه كارشناسي به‌دانشجويان پايان دوره اعطا گردد. . مقطع
كارشناسي رشته‌هاي معماري و دامپزشكي 5 سال، رشتة دندانپزشكي 6-5 سال و رشتة
پزشكي 6 سال بطول مي‌انجامد.
پايه دوم : كارشناسي ارشد
دومين مرحله از آموزش عالي مختص مطالعات پيشرفته تر بوده وبه درجه كارشناسي
ارشدختم ميشود. گفتني است كه دانشجوياني كه يك دوره مطالعاتي را گذرانده ويا موفق
به ارائه يك تز دانشجويي گردند به دريافت درجه كارشناسي ارشد نائل مي‌آيند. مدرك
علمي كارشناسي‌ارشد پس از گذراندن آموزش 3 ساله و از طريق كار دوره‌اي، تحقيقي و يا
تركيبي از اين دو به فارغ‌التحصيلان اعطاء ميگردد.
پايه سوم : مقطع دكتري
گذراندن دوسال تحصيلي علاوه بر دوره كارشناسي ارشد جهت دريافت درجه دكتري
((PHD الزامي است.
پايه چهارم : مقطع فوق دكتري
درجه فوق دكتري پس از گذراندن حداقل پنج سال تحصيلي و دريافت درجه دكتري و به
دنبال ارائه يك اثر بديع مطالعاتي به دانشجويان موفق اعطا ميگردد.
دانشگاهها
از جمله مهمترين دانشگاههاي كشور ايرلند مي‌توان به دانشگاه ملي‌ايرلند،
دانشگاه دوبلين، دانشگاه LIMERICK ،كالج ترينيتي و دانشگاه دوبلين اشاره نمود.
دانشگاه ملي‌ايرلند ( NUI ) بر پايه اصول فدرالي سازماندهي شده و اين در حالي
است كه كالجهاي وابسته ( كالجهاي پايه) مستقر در شهرهاي دوبلين، كرك ( CORK ) و
گال وي
(GALWAY) از ميزان زيادي از استقلال و خودگرداني بهره مي‌برند. گفتني است كه علاوه
بر دانشكده‌هاي فوق دانشكده‌هاي سن پاتريك مايونز، دانشكده سلطنتي و دانشكده آموزش
اقتصاد خانواده سن انگلس نيز اخيراً به اين دانشگاه ضميمه شده‌اند. دانشگاه ملي
ايرلند و دانشكده‌هاي وابسته به آن علاوه بر انجام تحقيقات درخصوص زمينه‌هاي مختلف
علمي، در رشته‌هاي علوم‌انساني، مهندسي و پزشكي درجات كارشناسي، كارشناسي‌ارشد و
دكتري اعطا مي‌نمايند. مركز آموزش از راه‌دور دانشگاه نيز در اين زمينه فعاليت
مشابهي را تا مقطع كارشناسي‌ارشد به انجام مي‌رساند.از 3 كالج ديگر با عناوين كالج
ST PATRICK ، و كالج سلطنتي SURGCONS و كالج آموزش اقتصاد خانواده ANGELA،
نيز تحت عنوان كالجهاي بازسازي و سازماندهي شدة NUI يادمي‌گردد. گفتني
است كه دانشگاههاي سراسر كشور به ارائه مدارك علمي خود با استفاده از ممتحنين خارجي
( افراد خارج از دانشگاه ) به منظور تضمين تداوم و انسجام استانداردها مبادرت
مي‌نمايند
دانشكده پلي تكنيك
دانشكده تكنولوژي دوبلين (DIT) بزرگترين كالج فني ايرلند باتعداد 22 هزار دانشجو
ميباشد. اين كالج متشكل از 6 دانشكده فن‌آوري، آشپزي، طراحي؛ بازاريابي و تجارت؛
اقتصاد و موسيقي ميباشد.
كالجهاي فني منطقه‌اي
كالجهاي فني منطقه‌اي ايرلند با عنوان (RTCS) كه در سال1970 ميلادي فعاليت خود
را آغاز نموده و جهت ارائه آموزش فني وحرفه‌اي در كشور تأسيس گرديدند هم اكنون به
يك بخش انفكاك‌ناپذير نظام آموزش عالي كشور ايرلند مبدل شده‌اند. در حال حاضر بالغ
11 كالج فني منطقه‌اي در سراسر كشور ايرلند به صورت تمام‌وقت و يا پاره‌وقت در
زمينه‌هاي علمي اقتصاد، تجارت، مهندسي، علوم فني و پيراپزشكي به ارائه آموزشهاي فني
وحرفه‌اي لازم به علاقه‌مندان مبادرت مي‌نمايند.
دانشكده هاي تخصصي
در كشور ايرلند شماري ديگر از مؤسسات آموزش عالي فعاليت دارند كه به دانشكده‌هاي
تخصصي معروف مي‌باشند. اين دانشكده‌ها نيز به دانشجويان موفق؛ درجات مختلف علمي
اعطاء مي‌نمايند كه مورد تأييد شوراي ملي مدارك علمي و آموزشي مي‌باشند.
پذيرش تحصيلي
با وجود استثنائات جزئي و‌اندك، ورود به سومين مقطع آموزش در كشور ايرلند تنها
از طريق اتمام موفقيت‌آميز مقطع آموزش پيش‌دانشگاهي و قبولي در آزمون ورودي
امكان‌پذير ميباشد.
درخواست پذيرش تحصيلي در كليه مؤسسات آموزش عالي از طريق ادارة مركزي درخواست‌ها
و تقاضاهاي آموزشي با عنوان (CAO) صورت مي‌پذيرد گفتني است كه اداره مذكور به معرفي
مراكزي بر اساس امتيازات و ويژگيهايي تحصيلي دانش‌آموزان و دانشجويان مبادرت
مي‌نمايد.
از آنجائيكه رقابت جهت ورود به مراكز آموزشي بويژه دانشگاههاي ايرلند، بسيار
سخت و حساس ميباشد از اين روي از دانشجوياني كه به ارسال درخواست‌هاي خود را به
ادارة مركزي درخواست‌هاي آموزشي مبادرت مي‌نمايد. خواسته ميشود تا به تعيين
دوره‌هاي آموزشي مورد علاقه به جهت ادامه تحصيل مبادرت نمايند.
نحوه ورود به نظام آموزش عالي
ورود به دوره مطالعات فني / حرفه‌اي
براي ورود به دوره مطالعات فني و حرفه‌اي ـ كه در دانشكده‌هاي فني به علاقمندان
ارائه ميگردد ـ برخورداري از ديپلم پايان تحصيلات متوسطه الزامي است.
ورود به دانشگاهها و مراكز آموزش عالي
جهت ورود به دانشگاه نيز برخورداري از گواهينامه پايان تحصيلات متوسطه الزامي
است. لازم بذكر است كه دانشجويان بر اساس نمرات ديپلم يا معدل تحصيلات متوسطه گزينش
و طبقه‌بندي مي‌گردند.
نحوه پذيرش دانشجويان خارجي
مقررات مربوط به ورود و نحوه اقامت در كشور ايرلند براساس كشور محل تولد
دانشجويان خارجي متغير ميباشد. دانشجوياني كه از مليت يكي از كشورهاي عضو اتحاديه
اروپا برخوردار بوده و از كشوري غير از انگلستان به جمهوري ايرلند وارد شوند،
مي‌بايستي هنگام ورود به بندر يا فرودگاه؛ خود را به مآمور اداره مهاجرت مستقر در
محل معرفي و مدارك ذيل را ارائه نمايند:
- پاسپورت معتبر
- مدارك ويژه پذيرش دانشجو
- مدارك تأييد برخورداري افراد از توانايي در انجام وظايف محوله حين تحصيل.
علاوه بر اين، دانشجويان خارجي ملزم به برخورداري از ويزاي سلامت جسماني خود را
نيز به ضميمه پاسپورت مي‌باشند. ضمنا دانشجويان خارجي مي‌بايستي به يكي از زبانهاي
آموزشي رايج دركشور ايرلند نيز مسلط باشند. جهت كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه
مي‌توان به مراجع مشروح در ذيل مراجعه نمود:
1. كتاب راهنماي امتحانات ورودي؛ مقررات و دوره‌هاي تحصيلي دانشگاههاي كشور به
تأليف دانشكده ملي ايرلند
2. كتاب راهنماي ويژه دانشجويان خارجي به تأليف شوراي ملي دانشجويان غيربومي
3. كتاب راهنماي(NCEA) ويژه معرفي دوره‌هاي تأييد شده آموزش عالي ويژه دانشجويان
خارجي
4. كتاب راهنماي آموزش عالي دركشورهاي عضو اتحاديه اروپا به تأليف كميسيون
اتحاديه اروپا
ارزيابي تحصيلي
در حالت كلي دوره‌هاي آموزش عالي با آغاز آزمونهاي پايان سال به اتمام مي‌رسند.
گفتني است كه قبولي در آزمونهاي مذكور جهت پيشرفت و ارتقاء تحصيلي دانشجويان
الزامي است. به دانشجوياني كه در امتحانات مجدد مشروط شده‌اند، فرصتهاي بسياري داده
ميشود.
عمده مسؤليت ارزيابي تحصيلي مراكز آموزش كشور ايرلند به ارزيابي عملكردهاي جاري،
پروژه‌ها، فعاليتهاي مستمر و فعاليتهاي تحقيقي و عملي منتهي ميگردد.
تأييد مطالعات و مدارك علمي
مسئوليت تأييد و تصديق ارزش مطالعات تكميلي وگواهينامه‌هاي اعطاء شده از سوي
دانشگاههاي داخلي برعهده شوراي ملي تأييد مدارك علمي كشور ميباشد.
اين در حاليست كه مسئوليت تأييد و ارزش‌گذاري مطالعات تكميلي وگواهينامه‌هاي
اعطايي خارجي برعهده مؤسسه (NARIC) وابسته به دپارتمان آموزش ميباشد.
دانشجويان خارجي مي‌بايستي جهت ثبت‌نام در اين دوره‌ها از مدرك تحصيلي معادل (GCE)
در دو رشته با نمره بالاي ( C )برخوردار باشند.
مدارج علمي
دانشگاههاي كشور دوره‌هاي تحصيلي3 ، 4 و يا 5 ساله را برگزار نموده ودر پايان
دوره به دانشجويان موفق گواهينامه ديپلم پايان دوره اعطاء مي‌نمايند. مؤسسات
پلي‌تكنيك نيز با اجراي دوره‌هاي تحصيلي2 ،3 يا 4 ساله به ترتيب به دانشجويان موفق؛
گواهينامه پايان دوره، ديپلم و كارشناسي اعطاء مي‌نمايند. گفتني است كه اين مدارك
مي‌بايستي توسط شوراي ملي مدارك آموزشي كشور به رسميت شناخته شوند. همچنين آندسته
از دانشجوياني كه با موفقيت دوره آموزش تربيت معلم را در كالج آموزشي به پايان
رسانند، ليسانس آموزش دريافت مي‌نمايند. در اين ميان شماري از كالجهاي خصوصي
مستقل، رشته‌هاي متنوعي از قبيل اقتصاد و علوم رايانه‌اي را به علاقمندان ارائه
مي‌نمايند.
خدمات دانشجويي
ازجمله اصلي‌ترين مراكز ارائه‌كننده خدمات دانشجويي در سطح ملي مي‌توان به مراكز
ذيل اشاره نمود:
1. شوراي ملي رسيدگي‌كننده بر امور دانشجويان خارجي كه به ارائه خدمات مشاوره
دانشگاهي و تحقيقاتي به دانشجويان خارجي مبادرت مي‌نمايد.
2. دپارتمان آموزش كه به فراهم‌آوردن نظام بيمه تأمين‌اجتماعي و درماني دانشجويي
براي دانشجويان داخلي وخارجي مبادرت مي‌نمايد. گفتني است كه كليه دانشجويان جهت
برخورداري از چنين امتيازاتي موظف‌اند ساليانه مبلغي معادل 2 هزار پوند ايرلندي به
دپارتمان آموزش پرداخت نمايند. لازم به ذكر است كه دانشجويان با پرداخت مبالغ مذكور
از تخفيف‌هاي ويژه مسافرتي و توريستي برخوردار مي‌گردند كه اين امر شامل حال
دانشجويان خارجي نيز ميگردد.
امكانات آموزشي دانشگاهي
كتابخانه‌هاي دانشگاهي
دانشگاههاي ايرلند و كتابخانه‌هاي آنها از هيچ يك از فشارهايي كه بربخش آموزش
عالي در اغلب كشورهاي اتحاديه اروپا در طول 10 سال گذشته اثر گذاشته بركنار
نبوده‌اند. در آن اثنا, تعداد دانشجويان تقريباً به دو برابر بالغ گرديد و اين,
ميانگيني است كه افزايش 140 درصدي تعداد دانشجويان تحصيلات تكميلي را پنهان مي‌كند.
بودجهء كتابخانه‌ها بندرت با اين افزايش هماهنگ بوده است؛ سرانهء
هزينهء كتابخانه براي هر دانشجو طی10 سال اخيرثابت باقي مانده و به طور
متوسط 250 پوند ايرلند براي هر دانشجو در نظر گرفته شده است. به عبارت دقيقتر, اين
ارقام بيانگر كاهش ارقام بودجه, با وجود تورم عمومي در طول اين دوره است, و
اگر اين ارقام را با افزايش بهاي ادواري‌هاي پژوهشي در طول همين دوره مقايسه كنيم,
كاهش بسيار فاحشی در مقدار بودجه مشهود می باشد. با وجود مشكلات خاصي كه کتابخانه
ها با آن دست به گريبان اند, سازمان های متبوع به اتخاذ چاره مناسب جهت برطرف نمودن
اين مشکلات مبادرت ننموده اند. به طور كلي نسبت بودجه‌هاي تخصيص يافته به كتابخانه
كاهش يافته از منابع اندکی جهت برآوردن تقاضاي فزاينده‌اي دانشجويان برخوردار می
باشد. از جمله اولويت های دانشگاههای ايرلند در ارائه خدوات کتابخانه ای می توان به
گسترش مجموعه و ارائهء خدمات به پشتيباني آموزشي مقاطع كارشناسي و
تكميلي اشاره نمود و اين در حالی است که تداركات لازم جهت پشتيباني تحقيقات در سطح
تحصيلات تكميلي و كاركنان پژوهشي, به ميزان چشمگيری کاهش يافته است . متعاقب چنين
وضعتی كاهش در گستره و عمق مجموعه‌هاي تحقيقاتي در سطح ملي مشهود بوده است. با اين
حال پيشرفت‌هاي عمده ای در كاربرد فناوري‌هاي اطلاعاتي و فراهم آوری خدمات
اطلاع‌رساني شبكه‌اي حاصل گرديده است؛ با وجوديکه زيرساختار شبكه‌سازي همچنان از
لحاظ ظرفيت لازم در فراهم‌آوري نظام‌هاي اطلاعاتي رقومي, نارسا است با اين حال
پيش‌بيني مي گردد که اين خدمات, بخش محوري در ارائهء خدمات كتابخانه‌اي
محسوب شده و اين امر در طرح ساختمان كتابخانه‌هاي‌جديد »دانشگاه ليمريك« »دانشگاه
دوبلين« و »دانشسراي ترينيتي دوبلين« انعكاس يافته است. از جمله انگيزه‌هاي
اصلي چنين تحولی, به كميسيون اروپا بازمي‌گردد كه با حمايت از تحقيقات در كاربرد
نظام‌هاي راه دور(1) در كتابخانه‌ها, به ايفای نقش حمايتی مهمي مبادرت
می نمايد. حمايت مالي محلي از پژوهش‌هاي كتابداري و اطلاع‌رساني در ايرلند همواره
ناچيز بوده است؛ به عنوان مثال »مركز پژوهش و نوآوري كتابخانه « و يا »برنامه
كتابخانهء
الكترونيكي«(2) در ايرلند وجود ندارد. در عوض با حمايت مالي برنامه‌هاي
كتابخانه‌اي و انفورماتيك راه دور اتحاديهء اروپا(3), چندين
كتابخانهء دانشگاهي از فرصت مشاركت در پروژه‌هاي تحقيقاتي در طيف وسيعي
از قبيل دسترسي به مدرك و تحويل مدرك, تدارك كتابخانه به منظور آموزش از راه دور,
راهبري شبكه, آموزش کاربر , نظام‌هاي پشتيباني تصميم‌گيري, سنجش كيفيت و كاربردهاي
Z39.50 برخوردار گرديده اند . صرفنظر از ارزش ذاتي نتايج تحقيقات, كتابخانه‌های
دانشگاهی ايرلند از افزايش پروفايل‌هاي تحقيقاتي در سازمان متبوع و از ديگر
كتابخانه‌ها و سازمان‌هاي اطلاع‌رساني اتحاديه اروپا سود برده‌اند.
فعاليتهاي مشارکتی
بيان اين مطلب كه همكاري منحصرا در بستر بين‌المللي صورت مي‌گيرد گمراه‌كننده و
نادرست است. ظرف 10 سال اخير افزايشي در تعداد و كارآيي روديدادهاي مشارکتی پايدار
در ميان كتابخانه‌های دانشگاهی در جهت برطرف نمودن چالش‌هاش ناشي از افزايش تقاضا و
كاهش منابع صورت گرفته است که از آن جمله می توان به پروژهء IRIS كه در
حال حاضر مهمترين اقدام در جهت همكاري كتابخانه‌اي در کشور ايرلند می باشد اشاره
نمود . هدف اين پروژه كه نيمي از بودجهء آن از محل برنامهء
انفورماتيك راه دور اتحاديه اروپا تأمين مي‌گرديد به وجود آوردن كاربردي از پروتكل
Z39.50 جهت فراهم آوری امكان جستجوي همزمان در فهرستهاي پيوسته 6
کتابخانه (فی جمله يك كتابخانهء غيردانشگاهي) با سيستم‌هاي رايانه‌اي
مختلف بود. علاوه بر اين امكان درخواست و تحويل مدارك نيز به عنوان بخشي از پروژه
فراهم آمده بود . IRIS در كاربرد پروتكل Z39.50 جهت جستجو در پايگاههاي اطلاعاتي
چندگانه با سيستم‌هاي مختلف, تخمينی مورد موفقيت آميز محسوب می گردد. در حال حاضر
پروژهء اصلي جهت تهيه يك برنامهء ميانجي وب جهاني, با بودجه
مشترك مشاركت‌كنندگان (مشتمل بر 7 كتابخانهء دانشگاهي ) در حال
اجرا است . طی سال 2003 IRIS اين امكان را فراهم مي‌سازد كه کليه 7
فهرست پيوسته به شكل يك فهرستگاه پيوسته واحد عرضه و توسط کاربران مورد جستجو
قرار گيرند.
IRIS از اهميت عمده ای در مشاركت موسسه غيردانشگاهي فُربرتبرخوردار
می باشد. فربرت موسسه ای دولتي است كه به ارائه خدماتی نظير پشتيباني
تحقيق و توسعه, نوآوري, و انتقال فناوري به صنايع ايرلند مبادرت می نمايد . منابع
كتابخانه‌هاي دانشگاهي, به تکميل خدمات اطلاعاتي (كه فربرت به مشتريان صنعتي و
حرفه‌اي خود ارائه مي‌دهد) از طريق امكان تحويل مدرك به وسيله IRIS , مبادرت
مي‌نمايد. از سوی ديگر تقاضاهاي عمده ای در جهت گسترش مشاركت ساير شركت‌كننده‌هاي
غيردانشگاهي در كنسرسيوم IRIS, به ويژه کتابخانه‌هايي نظير »كتابخانهء
ملي ايرلند« و »كتابخانهء
فرهنگستان سطنتي ايرلند«-كه از مجموعهء تخصصي قابل توجهي از مواد تحقيقي
برخوردار می باشند وجود دارد. چنين گسترشي وقتي قابل پيش‌بيني است كه اقدامات
تقويتي جاري بخوبي به انجام رسيده باشند.طرح ALCID (همكاري كتابخانه‌هاي دانشگاهي
دوبلين) طی سال 1996 شكل گرفت تا امكان دسترسي متقابل براي اعضاي هيئت علمي و
دانشجويان مراکز آموزش تكميلي در 4 كتابخانهء دانشگاهي منطقهء
دوبلين, با استفاده از يك كارت عضويت مشترك فراهم گردد. از زمان راه‌اندازي اين
طرح, تلاشی در جهت گنجانيدن كتابخانه‌هاي غيردانشگاهي در آن افزايش يافته است.
كتابخانه‌های مذکور به ارائه امکانات خود در جهت ترويج فعاليت مشارکتی و توسعهء
كاركنان, مبادرت نموده اند. طی چندين سال اخير ابتکاری توسط »دانشسراي ترينيتي
دوبلين« و »دانشسراي دانشگاهي دوبلين« انديشيده شد تا هزينه‌هاي اين طرح تقسيم شده
و کليه كتابخانه‌هاي دانشگاهي كتابخانهء
ملي را دربرگيرد. در حال حاضر برنامه براي توسعه و مهارت‌آموزي منظم و همزمان
كاركنان توسط »كميته مهارت‌آموزي كتابخانه‌هاي دانشگاهي و ملي«(8)
سازماندهي و اجرا ميگردد.
پيشرفت در سطح ملّي
در نظام دانشگاهي, ايرلند گرايش عمومي كتابخانه‌ها بر واكنش به مشكلات ناشي از
بودجهء
ناكافي از طريق سرمايه‌گذاري در فناوري‌هاي جديد و در پيش گرفتن سلسله فعاليتهاي
اشتراك منابع استوار بوده است . گفتنی است که هر زمان كه بهره‌وري دوطرفه
بوده, اقدامات مذکور گسترش يافته و كتابخانه‌هاي غيردانشگاهي را نيز دربرگرفته است.
به تغييرات محيط كتابداري و اطلاع‌رساني در سطح ملي نيز بايد توجه داشت كه يقيناً
در شكل و قالب آيندهء
تداركات كتابخانه‌هاي دانشگاهي تاثير گذار خواهد بود. »كمسيون جامعهء
اطلاعاتي« در سال 1997 در جهت نظارت بر راهبرد ايجاد جامعهء اطلاعاتي
توسط دولت تأسيس يافت. اين كميسيون, تغييرات سريع و بنيادي در روشهاي انجام كار,
حرفه, يادگيري, فعاليتهاي محلي وخدمات عمومي را پيش‌بيني مي‌نمايد. مضامين اين
اقدام براي كتابخانه‌هاي دانشگاهي تنها با مطالعهء »گزارش نخستين
كميسيون« (ISC, 1997) يا »راهبرد عمل« (ISSC, 1996) كه پيشتر از آن منتشر شد, آشكار
نمي‌گردد. اشاراتي كه به كتابخانه‌ها شده, محدود و پراکنده بوده و عمدتاً به فراهم
آوری فرصت‌هايي جهت آموزش مادام‌العمر, تعيين نقش و پايگاه كتابخانه‌هاي عمومي به
عنوان شبكه‌هاي دانش و اطلاع‌رساني, تعيين نقش دانشگاهها به عنوان »امكانسازان
جامعهء اطلاعاتي« و نظير آن پرداخته شده است . با اين وجود به نظر
مي‌رسد كه كتابخانه‌ها نقش كليدي در جامعهء اطلاعاتي کشور ايرلند بر
عهده داشته اند. با وجود اين که بعيد است تأثير كميسيون بر كتابخانه‌هاي دانشگاهي
در كوتاه مدت احساس گردد, قطعي به نظر مي‌رسد كه حداقل در دو زمينه, گسترده و نافذ
باشد. نخست اين كه ايجاد شبكه‌هاي ارتباطي كم هزينه و ظرفيت بالا تأمين دسترسي به
خدمات اطلاعاتي رقومي را تسهيل مي‌نمايد. دوم اين كه ايجاد و به كارگيري گستردهء
خدمات اطلاعاتي رقومي توسط دولت محلي و مركزي بتدريج محيطي را فراهم مي‌آورد كه در
آن, دسترسي مقدماتي به اطلاعات رقومي رواج خواهد يافت. درحال حاضر هيچ خط‌مشي ملي
جامعي در خصوص كتابخانه‌ها يا خدمات اطلاعاتي در ايرلند وجود ندارد, و تا اين اواخر
نيز هيچ شناختي از چنين خط‌مشي در سطوح دولتي, يا در ميان عامهء متخصصان
كتابداري و اطلاع‌رساني وجود نداشت. در حال حاضر نشانه‌هايي-اگرچه ديرهنگام-از تحول
و تغيير قابل تشخيص است, كه اميدواركننده‌اند.»كانون ملي برنامهء
كتابخانه‌هاي اتحاديهء
اروپا (10) در ايرلند« در جهت پيشبرد اهداف برنامه, اهميت تدوين
خط‌مشي ملّي براي جامعهء اطلاعاتي در حال ظهور را ضروري تشخيص داد.
كانون مذکور به تدارک سند مشورتي طی سال 1995 مبادرت نموده و به بررسی سلسله مباحث
وسيع در درون جامعهء كتابداري و اطلاع‌رساني, با همکاری دولت و نهادهاي
سياستگذار مبادرت نمود . در نتيجه, اخيراً پروژه‌اي جهت تدوين خط‌مشي ملي با كمك
شوراي كتابخانه‌اي و با حمايت محيط زيست به مورد اجرا گذارده شده است. علاوه بر اين
شوراي مشورتي نيز تأسيس گرديده كه کليه علائق موجود در بخش كتابداري و اطلاع‌رساني
را نمايندگي مي‌نمايد از جملهء فعال ترين اعضای اين شورا می توان به 5
وزارتخانهء
دولتي كه مسئوليت اداره كتابخانه‌هاي عمومي را بر عهده دارند اشاره نمود. با وجود
اين که پروژه در حال حاضر در مراحل اوليه اجرا قرار دارد اما حداقل نشانه‌هاي
اميدواركننده‌اي از يك فعاليت رسمي جهت نيل به رويكرد ملي در امور آماده‌سازي
كتابداري و اطلاع‌رساني وجود دارد كه در صورت برخورداری از حداقل حمايت‌هاي لازم در
سطح دولتي و حرفه‌اي به اصلاح پيامدهاي ناشي از پراكنده‌كاري‌هاي پيشين منتهي می
گردد. در چارچوب متغير قانوني, اشاراتي نيز به كتابخانه‌هاي دانشگاهي وجود دارد. در
قانون ويژه دانشگاهها مصوب سال 1997 كه مبناي قانوني جديدي را براي 7 دانشگاه
ايرلند فراهم آورد, پيش‌بيني خاصي براي كتابخانه‌ها وجود نداشت, اما به دو طريق بر
آنها تأثير قابل توجه و مفيدي خواهد داشت. نخست, ضرورت آماده‌سازي طرح‌هاي توسعهء
راهبردي توسط دانشگاهها در فواصل منظم به سوي برنامه‌ريزي و تفكر درازمدت‌تر
گرايش خواهند يافت. اين امر ممكن است مصلحت‌انديشي و نزديك‌انديشي دانشگاهها كه
معمولاً به متضرر شدن كتابخانه‌ها منتهی می گردد را كاهش داده است . دوم اين كه
لازم است دانشگاهها با تلفيقي از ارزشيابي بيروني- دروني, به اجرای فرايند اصلاح و
تضمين كيفيت در هر بخش و واحد خدماتي هر ده سال يك بار مبادرت نمايند . با وجود اين
که اين ضرورت, به‌خودي خود بهينگي خدمات كتابخانه را تضمين نمي‌نمايد براي رعايت
استانداردها در سطوح معقول, مفيد است . از جمله تأثيرات جانبي »قانون دانشگاهها«
(تأثيرات فعاليتهاي نفوذي و مشورتي) می توان به گسترش يكپارچگي ميان دانشگاهها
اشاره نمود . اين امر به تشكيل»كميتهء روءساي دانشگاههاي
ايرلند« و كميته‌هاي مشورتي فرعي, فی جمله »كميتهء كتابداري« جهت
ارئه خدمات مشاوره به روءساي دانشگاه منجر گرديد. همكاري بين
كتابخانه‌اي با مشاركت كتابخانهء ملي در مفاد »قانون موسسات فرهنگي ملي«
سال 1997 پيش‌بيني شده و دامنهء واسپاري قانوني گسترش يافته و مواد
غيرچاپي, فی جمله مواد الكترونيكي را نيز دربرگرفته بود. شكي نيست كه با وجود منابع
ناكافي, قانون مذكور امكان همكاري كتابخانهء ملي با كتابخانه‌هاي ديگر
را در اعمال برنامه‌هاي واسپاري قانوني فراهم مي‌آورد.
ر اهبردي براي آينده
از برخی جهات, كتابخانه‌هاي دانشگاهي در محيط ملّي, مطمئن‌تر و مقتدرانه‌تر به
فعاليت مبادرت می نمايند . طی سال های اخير خط‌مشي كتابداري و اطلاع‌رساني ملّي و
منسجمی شكل گرفته است كه چشم‌انداز هماهنگي بيشتر و تخصيص معقول‌تر منابع ملي را در
خود دارد. دولت ايرلند نيز به طور جدي تصور و ايده‌آل‌هاي جامعهء
اطلاعتي استوار بر فناوري‌هاي رقومي (جامعه‌اي كه در آن به اهميت بنيادي
كتابخانه‌ها تأييد شده و کاربران خدمات كتابخانه‌اي به طور روزافزون با فناوري
اطلاعاتی آشنايي می يابند) را پذيرفته است . مضاميني نظير برنامه‌ريزي راهبردي,
تضمين كيفيّت و يكپارچگي بيشتر در ميان دانشگاهها كه با قوانين جديد همراه است, در
كل براي كتابخانه‌ها سودمند بوده است . در حال حاضركتابخانه‌هاي دانشگاهي اگرچه
بايد در ارائه خدمات اطلاعاتي به دانشجويان كارشناسي و تكميلي خودكفا باشند, اما
نمي‌توانند در تأمين نيازهاي تحقيقاتي دانشجويان تحصيلات تكميل و کادر پژوهشي و
علمي خود خودكفا باشند. به عبارت ديگر اكثريت كتابخانه‌هاي دانشگاهي نبايد در
تداركات پژوهشي خودكفا باشند و نيازي هم بدان ندارند. به بيان ساده, اگر هر يك از 7
كتابخانهء دانشگاهي ايرلند به ميزان لازم تأمين بودجه گردند تا مجموعهء
منابع تحقيقاتي خود را مستقل و خودكفا نمايند دوباره‌كاري‌هاي عظيم و بالتبع آن
اتلاف منابع زيادي به وقوع خواهد پيوست. از سوی ديگر امكان پيش‌بيني نظام نامتمركز
كتابخانه‌هاي دانشگاهي كه از لحاظ مالي توانا بوده و در حمايت از نيازهاي تحقيقاتي
كارآمد باشند, وجود دارد. جزء اساسي چنين نظامي, همكاري بيشتر در گسترش مجموعهء
منابع تحقيقاتي است.واكنش جامعهء علمي-پژوهشي به اقدامات اشتراك منابع
از اين نوع, معمولاً تمجيد از اساس اقدام و اظهار تأسف از نتايج عملي آن بوده است.
با وجود ادعاهاي مخالف, بعيد است كه توسعهء هماهنگ مجموعه‌ها, حمايت
دانشگاهي گسترده‌اي به دست آورد, مگر اين كه به عنوان بخشي از يك مجموعهء
يكپارچه ارائه شود كه كشف منبع, دسترسي متقابل و تحويل مدرك را نيز دربرداشته
باشد.آيندهء تدارك و تأمين كتابخانه‌هاي تحقيقاتي در ايرلند به ايجاد يك
نظام مشارکتی و توزيعی منجر شده است كه به تلفيق گسترش هماهنگ مجموعه‌ها, خدمات
اطلاعاتي رقومي, ترتيبات دسترسي متقابل, تحويل مدرك ( به صورت محلي و از طريق
كتابخانهء بريتانيا ), فهرستگان پيوسته الكترونيكي, و ارتباط با
كتابخانه‌هاي تحقيقاتي بيرون از بخش دانشگاهي را با يکديگر می انجامد . مبناي
چنين نظامي, قطعاً بر اقدامات مشارکتی استوار بوده و به تسهيل تحول در خط‌مشي ملي
كتابداري و اطلاع‌رساني و بهره گيری از فناوري‌هاي رقومي و پيشرفت بيشتر آن منتهی
می گردد. در جنبه‌هاي زيادي از اقدامات, كتابخانه‌هاي تحقيقاتي کشور به دليل عدم
هماهنگي, با مشكل مواجه‌اند, كه حفاظت و نگهداري در اين باره مثال خوبي است.بايد
ترتيبات اجرايي و مديريتي در عوض سطح سازماني محلي, جهت مديريت در سطح ملّي اتخاذ
گردد. همچنين لازم است كه ترتيبات مالي مناسب, از جمله خريد ائتلافي و تقسيم اعتبار
از بودجه مركزي, در داخل و ميان كتابخانه‌های دانشگاهها, همراه با اختيارات مالي
اتخاذ گردد. لازم است كه مفهوم كتابخانهء
دانشگاهي به عنوان منبعي از حدود يك موسسه منفرد فراتر رفته و در ميان
دست‌اندركاران علم و پژوهش و مديران دانشگاهها رواج يابد .
انجمنها و اتحاديه‌هاي ملي دانشجويي
از جمله مهمترين انجمنها و اتحاديه‌هاي دانشجويان بومي ايرلندي مي‌توان به
موارد ذيل اشاره نمود:
1. اتحاديه ملي دانشجويان ايرلندي
2. اتحاديه دانشجويان خارجي ايرلند (USIT)
هزينه سرانه دانشجويي
طبق آخرين اطلاعات بدست آمده؛ متوسط هزينه ساليانه زندگي در كشور ايرلند مبلغ 35
هزار پوند ايرلندي ميباشد. گفتني است كه حداقل شهريه ساليانه تحصيلي براي
دانشجويان داخلي وخارجي نيز 1000 پوند ايرلندي و حداكثر شهريه 11 هزار پوند ايرلندي
است.
شهريه و كمك هزينه‌هاي آموزشي
شهريه‌هاي آموزشي در كليه دوره‌هاي آموزش عالي از دانشجويان دريافت ميگردد.
برنامة كمك هزينه‌هاي آموزش عالي مبني بر گزينش و برآورد استطاعت مالي والدين،
توسط ادارات محلي، شوراهاي استاني و شركتها و انجمنهاي حوز ه استاني صورت مي‌گيرد.
معيارهاي برخورداري يا عدم برخورداري دانشجويان از شرايط جهت دريافت كمك‌ها از
طريق ادارة كل آموزش و پرورش وضع و تعيين ميگردد. كمك هزينه‌هاي آموزشي به منظور
تأمين هزينة آموزشي مراكز آموزش عالي من جمله هزينه‌هاي تعمير و نگهداري مراكز
مذكور تخصيص مي‌يابد. گفتني است مبالغي كه از طريق ادارات و مقامات محلي جهت اجراي
به برنامة كمك هزينه‌هاي آموزش عالي به اين امر تعلق مي‌گيرد، از محل وجوه و
دارائي‌هاي وزارت دارائي (خزانه‌داري) به‌اين مؤسسات تأمين اعتبار ميگردد.
نرخ ثبت‌نام دانش‌آموزان و دانشجويان
ظرف مدت زمان 11 سال گذشته نرخ ثبت‌نام در بخش آموزش كشور ايرلند در ميان جمعيت
رده‌هاي سني 15- 5 سال بر 90% بالغ ميگردد. در حقيقت در خلال اين دوره زماني 6/14
درصد كل جمعيت كشور از دانش‌آموزان متشكل ميگردد.در اين اثنا طي سال 96- 1995
ميلادي، نرخ خالص ثبت‌نام دانشجويان در مقطع آموزش عالي بر 24% بالغ گرديد. همچنين
خاطرنشان ميگردد كه در اين سال 4/31 درصد از جوانان رده‌هاي سني 21-18 سال به
تحصيل در بخش آموزش عالي مبادرت نمودند.در اوايل سال 1990 ميلادي، مشاركت جوانان در
بخش آموزش عالي به طور قابل ملاحظه‌اي افزايش يافت. لازم به يادآوري است كه در
فواصل سالهاي 95-1990 ميلادي، شمار كل دانشجويان دانشگاههاي كشور از مرز 51 درصد
گذشت. افزايش تقاضا جهت تحصيل در مركز آموزش عالي كشور در خلال اين دوره زماني
مهمترين عامل توسعه دانشگاههاي كشور محسوب مي‌گرديد. گفتني است كه نرخ
فارغ‌التحصيلي دانشجويان دانشگاههاي كشور ايرلند بر77% بالغ ميگردد. طي سال 1995
ميلادي بيشترين مدارك تحصيلي دانشگاهي و بالاترين ميزان گواهينامه‌ها و ديپلمهاي
كاربردي به ترتيب در زمينة علوم‌انساني و حقوق و بازرگاني به دانشجويان اعطا گرديد.
از اين روي كشور ايرلند از كمترين تعداد دانشجوي فارغ التحصيل در رشته‌هاي علوم
پزشكي برخوردار بوده است و اين در حالي است كه در زمينه‌هاي علمي نظير علوم طبيعي،
رياضيات و رايانه دانشجويان زيادي از اين كشور فارغ‌التحصيل شده‌اند. در همين اثنا
زنان ايرلندي در زمينه‌هاي علمي مذكور به كسب بيشترين مدارك و گواهينامه‌هاي علمي
نائل آمده و مردان ايرلندي تنها در رشته‌هاي معماري و مهندسي گوي سبقت را از بانوان
ربودند.
|
