ماچوپیچو از عجایب هفتگانه


ماچوپیچو از عجایب هفتگانه

شاید نخستین بار است که نام ماچو پیچو را می‌شنوید و حتماً می‌پرسید که شهر ماچوپیچو کجاست؟! اینجا شهری پر رمز و راز در ارتفاعات کشور پرو در امریکای جنوبی است.

این شهر که متعلق به سالیان دور و مربوط به زمان اینکاهاست، با پله‌های سر سبز خود که تراس نامیده می‌شود، در واقع یک شگفتی معماری به حساب می‌آید. با اینکه هم اکنون بخشی از این شهر باستانی تخریب شده است، اما هنوز هم پر طرفدارترین جاذبه دیدنی کشور پرو به شمار می‌رود.

شهر ماچو پیچو «پرو»

ماچو پیچو شهری سنگی با معماری کلاسیک تمدن اینکاها است که احتمال می‌رود برای امپراطوری پاچاکوتی ساخته شده باشد. این شهر که در ارتفاع ۲۴۳۰ متری از سطح دریا، در جنوب کشور پرو قرار دارد، درسال ۱۹۱۱ توسط یک باستان‌شناس اروپایی کشف شد.

شهر ماچوپیچو کجاست؟

با ما در سفربانک همراه باشید تا سفری به ماچوپیچو اسرار آمیزترین شهر باستانی داشته باشیم؛ چرا که می‌خواهیم موشکافانه به کشف شگفتی‌های امپراطوری اینکا بپردازیم.

ماچو پیچو در کشور پرو

تاریخ شهر مرموز ماچوپیچو

در سال ۱۴۵۰ میلادی و در زمان سلطنتِ اینکا پاچاکوتی، در ارتفاعات و در میان کوه‌های آندس بنایی ساخته شد که سال‌ها پس از مرگ مردمانش باعث شگفتی همگان شد.

آن چه از سبک طراحی این شهر بر می‌آید این است که بی‌شک ساخت آن مستلزم مشارکت متخصصین معماری و مهندسین نقشه کشی بوده است؛ کاری پر زحمت و سنگین که در عین ناباوری متعلق به زمانی است که تکنولوژی پیشرفته‌ای وجود نداشت. زمانی به قدمت ۵۷۰ سال پیش در دل تاریخ!

در خصوص ساخت این شهر داستان‌های بسیاری مطرح شده است. به عقیده برخی، ماچوپیچو بنایی مخفی برای امپراطوری اینکاها بود و به عقیده برخی دیگر، این شهر مرکز سیاسی، مذهبی و اداری این امپراطوری به حساب می‌آمد. ضمن اینکه تعدادی معتقدند پایتخت اینکاها شهر کوسکو بوده است که با ماچو پیچو ۸۰ کیلومتر فاصله داشت.

ماچو پیچو در پرو

اما پایه و اساس اینکه عده‌ای ماچو پیچو را مخفی گاه خانواده سلطنتی می‌دانند این است که در سال ۱۵۳۲ که فاتحان اسپانیا در حال پیشروی بودند، باعث شدند تا مردمان این شهر مجبور به ترک دیارشان شدند.

اما در عین شگفتی این شهر افسانه‌ای به خاطر رشد گیاهان انبوه اطراف و به سبب موقعیت جغرافیایی‌اش از فتح اسپانیا جان سالم به در برد و برای مدت زیادی تنها مردم محلی از وجود آن شهر مطلع بودند.

کشاورزانی که در زمین‌های اطراف این شهر باستانی کار می‌کردند گهگاه سری به آنجا می‌زدند. تعداد بسیار کمی از کشاورزان در آنجا سکونت گزیدند. سرانجام در سال ۱۸۷۴ یک مهندس نقشه‌بردار در کتاب خود به نام «دهکده قدیمی اینکا به نام گاینا پیچو» به ماچوپیچو اشاره کرد. در سال ۱۹۱۱ پروفسور هیرام بینگام محققی کاربلد، از این منطقه بازدید کرد و از زیبایی و عظمت آن به شدت تحت تأثیر قرار گرفت.

او که دریافته بود به یکی از بزرگترین یافته‌های باستان‌شناسی قرن بیستم دست یافته است، با یک تیم تحقیقاتی متخصص به آنجا رفت. او به مدت ۵۰ سال به کنکاش رمز و رازهای امپراطوری اینکا در منطقه‌ای که روزی محل سکونتشان بود پرداخت.

از سال ۱۹۳۰ تاکنون دولت پرو مشغول ترویج تحقیقات، حفاظت و تقویت این بنای تاریخی است. شهری باستانی با ساخت اصولی و در هماهنگی کامل با طبیعت که مهم‌ترین یادگار و میراث تمدن اینکا برای بشر امروز است.

شگفتی‌های ماچوپیچو

اینکاها برای ساخت این شهر بدون استفاده از ابزار پیشرفته، سنگ‌ها را به گونه‌ای بسیار دقیق برش دادند. تمام سنگ‌ها طوری در هم چفت شدند که بین محل اتصالاتشان نمی‌توان حتی تیغه‌ای به ظرافت یک کارد فرو کرد. جالب اینجاست که در ساخت سازه‌ها از هیچ گونه ملاتی استفاده نشده است و فقط با برش‌های دلخواه سنگهاست که هر بنا درست مثل پازلی زیبا در کنار هم چیدمان شدند.

علاوه بر مزایایِ زیبایی شناختی بسیار، هنر اینکاها، مزایای مهندسی نیز داشته است. همین شیوه ساخت به همراه پایه‌هایی تنومند در عمق ۹ فوتی زمین باعث شده است که این شهر کهن در برابر زلزله مستحکم و استوار باقی بماند. به طوری که به هنگام وقوع زلزله، سنگ‌ها شروع به لرزش می‌کنند، اندکی جا به جا می‌شوند و باز درون هم قفل می‌شوند.

درک این شگفتی زمانی محقق می‌شود که بدانیم پرو کشوری زلزله‌خیز بوده و از آن مهم‌تر ماچو پیچو بر اصلی‌ترین گسل‌های آن واقع شده است. شهرهای اطراف آن نظیر لیما و کوسکو در اثر زلزله‌های سهمگین کاملاً با خاک یکسان شدند؛ چرا که این شهرها از این سبک معماری در سخت بناهای خود استفاده نکرده بودند.

معماری ماچو پیچو

وقتی به این فکر می‌کنیم که تکان‌های شدید این منطقه آنقدر مهیب است که تنها چند دقیقه کافیست تا کل آن را با خاک یکسان کند، متوجه می‌شویم که گویی اینکاها با ساخت ماچو پیچو قصد داشتند که قدرت اندیشه و ابتکارشان را به رخ جهانیان بکشانند. جالب‌تر اینکه تحقیقات بسیار نشان داده است که همین گسل‌ها سنگ‌های بسیاری را در طول میلیون سال ایجاد کرده است.

سنگ‌هایی که اصلی‌ترین مصالح ساختمانی این شهر تاریخی را برای آنان فراهم کرده است. این یعنی حفاظت در برابر گسل با استفاده از دستاورد حاصل از خود گسل!

این منطقه به لحاظ جغرافیایی جزء یکی از پر بارش‌ترین مناطق آمریکای جنوبی بوده که سالیانه بیش از دویست متر بارش را شاهد است. اینکاها برای حفظ این بنا در برابر رطوبت شدید، در پایه‌های عمیق سازه‌هایشان از سنگ خرد شده برای زهکشی استفاده کردند.

ضمن اینکه از آبراهه‌هایی در دل بنا برای هدایت جریان آب استفاده کرده اند. روشی که شاید امروزه آشنا به نظر برسد اما در زمان اینکاها شیوه‌ای هوشمندانه و خارق العاده به حساب می‌آمد.

این آبراهه‌ها که به کانال‌های عظیم پایین دامنه متصل بودند آب ناشی از باران‌های شدید موسمی را به جنگل‌های پایین دست و به سمت رودخانه هدایت می‌کردند. به همین خاطر است که هیچ گاه در شهر ماچوپیچو علی رغم بارش‌های سیل آسا شاهد آب گرفتگی نیستیم.

ماچو پیچو

در حقیقت مهندسین عمران امروزی معتقدند ۶۰ درصد ساخت و سازهای انجام شده در ماچوپیچو، در زیر زمین است. به همین دلیل شاید بتوان گفت که یکی از علل اصلی بقای این شهر با گذشت سالیان دراز همین موضوع بوده است. بنابراین، بخش عظیمی از شگفتی‌های این بنا از دیده عموم پنهان بوده و این زمین است که در سینه‌ی خود راز و رمز تمدنی پیشرفته را به یادگار دارد.

شهر ماچوپیچو مکان سکونت حدود ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر بود که همگی نابغه‌هایی متفکر و هنرمند بودند و شغل اصلی آن‌ها کشاورزی بود.

شهر مرموز ماچو پیچو

اطلاعاتی برای بازدید از ماچو پیچو

ماچوپیچو با یک جنگلی گرمسیری انبوه به ارتفاع ۱.۵ مایل از دریا احاطه شده است. اگر صبح خیلی زود پیش از طلوع آفتاب به دیدن این اثر فوق العاده اینکاها در دل ابرها بروید، مه غلیظی آنجا را فرا گرفته و می‌توانید شاهد منظره‌ای حیرت‌انگیز و تلفیق این سازه با طبیعتی زیبا باشید.

در کنار ماچو پیچو پرو کوهی سرسبز با ارتفاع نسبتاً کم به نام هاینا پیچو قرار دارد که روزانه تنها ۴۰۰ نفر مجاز به صعود از قله آن هستند. جذابیت این کوه در آنست که وقتی به آنجا می‌روید در پشت سر خود منظره زیبایی از این شهر تاریخی خواهید یافت. بیشتر توریست‌ها در سفر خود برای گرفتن عکس یادگاری زیبا از این منظره بی‌نظیر مشتاق صعود به هاینا پیچو هستند.

اگر شما نیز جزء یکی از آن ۴۰۰ نفر خوش شانس بودید که توانستند قله هاینا را فتح کنند، حتماً سری به زیارتگاه مجللی که در کنار آن قرار دارد نیز بزنید. این معبد که احتمالا در آن اینکاها به نگهداری و مومیایی اجساد خود می‌پرداختند، هم اکنون پر از مجسمه‌های سنگی نفیس و دیدنی است.

بازدید از ماچو پیچو

به سبب وضعیت جغرافیایی عالی، در اطراف ماچو پیچو جنگل‌های بسیاری در حال رشد هستند. هیجان‌انگیز‌تر آن است که چه بسا ممکن است در دل درختان تنومند و سرسبز، هنوز هم بناهایی شگفت‌انگیز و تاریخی و یا مخروبه‌ای ناشناخته از تمدن‌های قبل یافت شود. روزانه تنها ۲۵۰۰ نفر مجاز به بازدید از شهر ماچو پیچو هستند. متخصصین معتقدند با رفت و آمد زیاد به این مکان باستانی، سالیانه نیم اینچ از آن از بین می‌رود.

با وجود کوهستانی بودن این منطقه، دولت پرو وسایل حمل و نقل راحتی را برای جابجایی توریست‌ها به ماچو پیچو فراهم کرده است. رفت و آمد این تعداد بازدید کننده به این مکان هم عدد چشمگیری است که هر روز نیاز به مدیریت و برنامه ریزی‌های دقیق از سمت دولت پرو دارد.

مورد دیگری که در باره ماچو پیچو پرو باید بدانید این است که در این منطقه پله‌هایی در کنار کوه و از جنس سنگ وجود دارد. این پله‌ها به نام پله‌های مرگ ماچو پیچو شناخته می‌شود، زیرا از هم فاصله دارند.

فاصله‌ها طوریست که از بین پله‌ها می‌توانید زیر پاهایتان تصویری سبزپوش از دره‌ای عمیق را ببینید که منظره‌ای ترسناک اما بسیار دیدنی است. ماچوپیچو در ارتفاع ۴۵۰ متری از رودخانه اورومبامبا قرار گرفته است. با این حال نیازهای روزمره یک زندگی معمولی را در خود دارد؛ خانه، زمین، کانال‌های آبی همگی با منظره‌هایی چشم نواز. اما در گذشته اینجا فقط یک شهر معمولی نبود.

در میان تراس‌های آن ساختار‌های عجیب و غریب دیده می‌شود.

بازدید از ماچو پیچو

چرا اینکاها منطقه‌ای صعب العبور را برای ساخت و ساز انتخاب کردند؟
شهر مرموز ماچوپیچو نه تنها به لحاظ معماری که از نظر مهندسی عمران نیز شهری پیشرفته به حساب می‌آید. این شهر در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و دقیقا بین دو قله قرار دارد. بر روی لبه‌های این کوه فضای کار کمی وجود داشت. مکانی که ابتدا می‌بایست از آن فضایی مسطح برای ساخت بنایی عظیم به وجود می‌آمد.

اینکه چرا در چنین منطقه‌ی صعب العبوری اینکاها تصمیم به ساخت این بناها کردند، خود ریشه در ایجاد یک امپراطوری و تولد یک افسانه دارد.

ماچوپیچو از عجایب هفتگانه
ماچوپیچو از عجایب هفتگانه

در سال ۱۴۳۸ جنگجویان چانکا حمله گسترده‌ای علیه همسایگان خود یعنی اینکاها داشتند. امپراطوری پیر اینکا با دیدن صفوف طولانی دشمن در دروازه‌های شهر خود پا به فرار گذاشتند. اما پسر او به دفاع برخاست. وی که از پیشگویی یک پیروزی الهام گرفته بود، با شجاعت دل به ناممکن‌ها زند! برخلاف انتظار، اینکاها مهاجمین را نابود کردند. آن‌ها به رهبر جوان خود لقب قهرمان دادند و نام جدید او را پاچاکوتی گذاشتند که به معنای تغییر دهنده‌ی زمین است.

پاچاکوتی که قدرت را از دست پدر خود در آورده بود، دست به اقداماتی زد. او در ابتدا شروع به گسترش محدوده فرمانروایی خود کرد. توانمندی او در جنگاوری به مرور زمان زبانزد خاص و عام شد. دلاوری او باعث گسترش امپراطوری‌اش از شمال (کلمبیای امروزی) تا جنوب آمریکای جنوبی (شیلی فعلی) و از شرق تا آرژانتین کنونی در سوحل اقیانوس آرام شد.

ماچو پیچو در کشور پرو

پاچاکوتی فرمانروایی محلی خود را به بزرگ‌ترین امپراطوری که امریکای جنوبی به خود دیده بود، تبدیل و بر بیش از ده میلیون انسان حکمرانی کرد. پاچاکوتی در سال‌های فرمانروایی‌اش دستور ساخت بناهایی شگفت‌انگیز را داد. یکی از این بناها شهر تماشایی ماچو پیچو بود.

به اعتقاد پیتر فراست محقق ماچو پیچو، زندگی در این ارتفاع جنبه‌ی مذهبی و دلایل نجومی داشته است. مردم اینکا پاچاکوتی را به عنوان رهبر مذهبی خود و فردی شبیه پسر خورشید می‌دانستند. این نشان می‌دهد که بسیاری از فعالیت‌های وی جنبه مذهبی داشته است. محققین متوجه ترکیبی منحصر به فرد از ویژگی‌های طبیعی در این شهر باستانی شدند.

ترکیبی که سبب به وجود آمدن پدیده‌ای مذهبی به نام محورکیهانی شده است یعنی مرکزی الهی. این بنا محوری الهی برای آسمان، کوهستان و رودخانه هاست. در اطراف ماچو پیچو کوه‌هایی مقدس وجود دارد که بر روی جهت‌های اصلی قطب نما قرار دارند.

درست در بالای کوه مقدسی که روبروی بنا قرار دارد، صورت فلکی به نام صلیب جنوب دیده می‌شود. ترکیب کامل این صورت فلکی در پاییز نشان دهنده فصل برداشت محصول برای کشاورزان اینکا بود.

عوامل طبیعی بسیاری ماچو پیچو را احاطه کرده است که همگی ریشه روحانی و مذهبی دارد و سبب شده بود این منطقه به مکانی مقدس برای پاچاکوتی تبدیل شود. جایی که او می‌توانست به پرستش خدایان خود بپردازد و با آن‌ها ارتباط برقرار کند.

شاید به جرأت بتوان گفت این تنها دلیل محکمی است که پاچاکوتی این منطقه را بر فراز صخره‌های تیز و دره‌های پر شیب برای ساخت بنایی ماندگار انتخاب کرد. جایی که جابجایی سنگ‌های چند تنی در آن بسیار دشوار بود و بیش از همه، سازندگان آن فشاری بسیار زیاد را متحمل می‌شدند.

ماچو پیچو در پرو

تفکر هوشمندانه اینکاها در ساخت و ساز ماچوپیچو

اینکاها در فضایی به بزرگی ۱۲ زمین فوتبال ساخت این بنا را شروع کردند. مکانی کوهستانی که با زندگی شهری به شدت در تضاد بود. راه حل جذاب آن‌ها چیزی نبود جز تراس. تراس در معماری آن‌ها پلکانی بزرگ و به تعداد زیاد به شکل یک استادیوم ورزشی بود که در شیب‌های ماچو پیچوکنده شد. جالب اینجاست که ساخت تراس علاوه بر استفاده از فضای کوهستان، از فرسایش خاک ناشی از جریان بارش‌های شدید نیز جلوگیری می‌کرد.

اینکاها در فضای روی هر پلکان به کاشت گیاهان زینتی می‌پرداختند و از این فضا برای تولید غذا هم استفاده می‌کردند. دیوارهای سنگی تراس مزیت پنهان دیگری نیز داشت. این دیوارها در طول روز گرمای خورشید را جذب و آن را طی شب به گیاهان بر می‌گرداند و از این طریق باعث حفاظت از آن‌ها در برابر سرما می‌شد. نقش مهم‌تر این تراس‌ها حفاظت از بنا در شیب تند نزدیک به ۵۰ درجه است.

دیواره‌های این تراس‌ها با شیبی ۵ درجه رو به عقب ساخته شده بود که شیب دامنه را تقویت می‌کرد و با وزن خود خاک را مستحکم نگه می‌داشت.

مهندسین پاچاکوتی پس از هم سطح‌سازی منطقه، جمع آوری سنگ ریزه‌ها و پر کردن شکاف صخره‌ها با دقت سنگ و خاک مورد نظر را بر روی زمین کار گذاشتند. آن‌ها برای پایه ریزی زیر تراس‌ها از سنگ‌های بزرگ استفاده کردند و به عمق یک متری زمین که می‌رسیدند از سنگ ریزه ها، شن، خاک گیاهی و خاک معمولی استفاده می‌شد. این طراحی هوشمندانه زیر بنایی محکم برای دیوارها محسوب می‌شد. ضمن اینکه با بارش‌های شدید ابتدا خاک و سپس شن و کم کم قطعات بزرگ‌تر اجازه نفوذ آب به داخل زمین را می‌داد تا سیل عظیم بارش‌ها از این طریق کنترل شود.

این آب توسط آبراهه‌ها به دامنه‌های کوه منتقل می‌شد. سپس در پایین سراشیبی و داخل دیوار، تراس آب را به سمت یک کانال بزرگ هدایت می‌کردند تا به آرامی به حوض پایین دره بریزد.

شهر مرموز ماچو پیچو در کشور پرو

جابه جایی سنگ‌ها به شیوه‌ی اینکاها

به دلیل آنکه جابه جایی سنگ‌ها بدون وسایل چرخدار به ارتفاعی این چنین بسیار سخت بود، مهندسین پاچاکوتی به سراغ تخته سنگ‌های گرانیتی که در امتداد دامنه قرار داشت رفتند. آن‌ها برای جابه جایی ابتدا از الیاف گیاهی و حیوانی طناب‌هایی محکم بافتند و سپس با کمک نیروی انسانی آن‌ها را به بالای صخره‌ها انتقال دادند. بر اساس تحقیقات انجام شده، بزرگترین مشکل اینکاها، نبود تکنولوژی نظیر جرثقیل و ارابه در ساخت چنین بنایی است.

استفاده از طناب‌های عظیم برای جابه جایی سنگ‌ها حتی در سطوح صاف بسیار طاقت فرسا و مشکل بود.

چرا که اصطکاک زیر سطح سنگ‌ها با خاک باعث فرو رفتن هرچه بیشتر آن در زمین و مقاومتشان در برابر جا به جایی می‌شد. بنابراین، سنگ تراش‌های اینکا ابتدا سنگ‌ها را با کمک چکش‌های سنگی و یا سنگ‌های کوچک‌تر به شکل مکعب در می‌آوردند. سپس زیر آن را به شکلی گرد مثل زیر قایق تراش می‌دادند و بقیه قطعات گرانیتی و سنگ ریزه‌ها را جمع آوری می‌کردند و در مسیر جا بجایی می‌ریختند تا سنگ‌ها بتوانند بر روی آن‌ها بغلتند.

هنوز هم آثار و بقایای سنگ تراشی در ماچو پیچو وجود دارد. راه حل کشیدن سنگ‌ها به کمک طناب‌های بزرگ فقط در مورد سنگ‌های کوچک‌تر جواب می‌داد. اینکاها برای انتقال سنگ‌های بزرگتر از روش دیگری استفاده کردند.

زیرا کار کردن تعداد زیادی انسان بر لبه صخره‌ها و کشیدن طناب به دلیل محدودیت فضا بسیار مرگبار بود.

شهر باستانی ماچو پیچو

آن‌ها دو نردبان از جنس الوار چوبی یا سنگی را بر روی هم قرار می‌دادند. چوب‌های افقی این نردبان‌ها از کناره‌های آن بیرون زده بود. اینکاها با حرکت این دو نردبان بر روی هم سنگ‌ها را انتقال می‌دادند. مشخص است که چنین کار عظیمی نیازمند نیروی انسانی فراوان است.

راه حل امپراطوری اینکا برای استخدام نیروی انسانی، مالیات بود. قانونی که پاچاکوتی برای مردمان امپراطوری خود گذاشت این بود که آن‌ها می‌توانستند مالیات خود را با کار بدنی پرداخت کنند.

استخدام نیروهای شهری به جای برده‌ها اندیشه هوشمندانه‌ی پاچاکوتی بود. برده‌ها را می‌توان وادار به کار کرد اما نمی‌توان از آن‌ها کار درست و بی‌نقص انتظار داشت.

آن چه از ساخت ماچوپیچو بر می‌آید این است که نیروی انسانی نه به اجبار بلکه به اختیار خود و با احساس مسئولیت و افتخار به ساخت چنین بنایی پرداختند. بعد از ساخت تراس‌ها، نفرات پاچاکوتی به سراغ ساخت شهر، میادین و معابد رفتند تا باز هم هنر خود را به رخ جهانیان بکشانند.

ماچوپیچو از عجایب هفتگانه
ماچوپیچو از عجایب هفتگانه

آن چه اینکاها را محبوب کرد این است که آن‌ها علاوه بر اینکه انسان‌هایی متفکر، باهوش و سخت کوش بودند، به طبیعت احترام می‌گذاشتند. آن‌ها به جای صاف کردن بالای کوه و ساخت بناهایشان بر روی آن سعی کردند در دل کوه اثراتی شگفت‌انگیز خلق کنند و شکل کلی طبیعت کوهستان را به هم نزنند.

دیوارهای سنگی خانه‌ها با سقف‌هایی پوشالی برای محافظت در برابر بارش‌ها زمانی محل زندگی مردمانی توانمند بوده است. اکنون این تنها سنگ‌ها هستند که روایتگر روزگار باستانی و نمایانگر رمز و راز ماچو پیچو به شمار می‌روند.

ماچو پیچو

بنایی نظیر ماچو پیچو سازگار با طبیعت، در دل کوهستانی سرسبز با جنگل‌های انبوه حکایت از اندیشه، درک و سخت کوشی اینکاها دارد. مکانی به واقع شگفت‌انگیز که حقیقتاً همانند معبد آرتمیس و دیوار چین ارزش قرار گرفتن در لیست عجایب هفتگانه را دارد.

محشر دات کام سایتی قدیمی و پربازدید!. تبلیغات در محشر دات کام به صورت کلیکی، گزینه خیلی خوب و مقرون به صرفه ای برای تبلبغات است.
هر کلیک فقط 100 تومان!
اگر مطلب "ماچوپیچو از عجایب هفتگانه" برای شما مفید بوده است با کلیک بر روی آگهی های زیر از ما حمایت کنید
و در صورت تمایل برای درج آگهی در صفحه مربوط به: ماچوپیچو از عجایب هفتگانه در وب سایت محشر، با شماره 09123833830 تماس بگیرید و یا واتس آپ پیام بدید

مطلب ماچوپیچو از عجایب هفتگانه را برای دوستان خود ارسال کنید

ارسال ماچوپیچو از عجایب هفتگانه در فیسبوک
ارسال ماچوپیچو از عجایب هفتگانه در تویتر
ارسال ماچوپیچو از عجایب هفتگانه در واتس آپ
ارسال ماچوپیچو از عجایب هفتگانه در تلگرام
خبرخوان ماچوپیچو از عجایب هفتگانه

Mahshar

دانستنی فال طالع بینی بهداشت سلامت سبک زندگی سفر گردشگری آشپزی تغذیه ازدواج همسرداری ترفند بورس


فال حافظ
0