قديمي‌ترين دانشگاه سوئد و كشورهاي اسكانديناوي( دانشگاه اوپسالا Uppsala)
طي سال 1477 تأسيس شد.گفتني است در آن اثنا دانشگاه مذكور بر دانشكده‌هاي فلسفه،
حقوق و الهيات مشتمل بوده و مختص دانش‌جوياني بود كه قادر به ادامه تحصيل در ساير
دانشگاههاي اروپائي نبودند.طي قرن هفدهم دانشگاه لاند شروع به فعاليت نموده و
آموزش عالي برخي از رشته‌هاي علوم طبيعي را نيز شامل مي‌گرديد. علوم طبيعي در
قرن هجدهم گسترش عمده‌اي يافت. طي قرن نوزدهم آزمون ورودي تحت عنوان معيار پذيرش
دانش آموزان برگزار گرديده و طي دهه80 به مدارس گرامر آن زمان تعميم يافته اما
دانشگاهها كنترل زيادي برآن داشتند. تخصص و علاقه به تحقيق موجب گرديد تامهارت‌هاي
علمي به عنوان يكي از مهمترين معيارهاي انتصاب اساتيدتعيين گردد. در اواخر قرن19،
تعدادي ازمؤسسات آموزش عالي تخصصي نيز آغاز به فعاليت نمودند كه بعداً به دانشكده‌ها
تغيير وضعيت دادند. دانشگاههاي " آزاد " نيز طي سال 1891 درگوتنبرگ
و طي سال 1878 در استكهلم آغاز به فعاليت نمودند. دانشگاههاي مذكور بر علوم طبيعي
تمركز داشته و در جهت برآورده ساختن نيازمنديهاي ساختار آموزشي هماهنگ باجامعه
و محيط اطراف فعاليت مي‌نمودند. در سال1889 دانشكده‌ها نيز به دانشگاهها تغيير
وضعيت دادند. از آغاز قرن 19، مؤسسة كارولينسكا و مؤسسه سلطنتي فن‌آوري درحوزه‌هاي
پزشكي و فن‌آوري آغاز به فعاليت نمودند. در سال 1997 دولت سوئد تصميم به تغيير
وضعيت دانشكده‌هاي دولتي به دانشگاهها گرفت. توسعة اساسي آموزش عالي در دهة 1960
اتفاق افتاد يعني هنگامي كه دانشكده‌ها در اكثر نقاط داير شدند. رشته‌هاي آموزشي
با برنامه‌هاي درسي ويژه تعيين شده و در سال1969 تصويب گرديد.طي سال 1977 آموزش
عالي دچار تحولات اساسي گرديد. تقريباً كليه دوره‌هاي آموزش عالي در قالب سيستم
واحدي ادغام شده و به واسطه قوانين يكسان اداره مي‌گرديد. ويژگي بارز اصلاحات،
تأكيد عمده بر آموزش عالي به عنوان گامي در زندگي كاري و برآورده نمودن نيازهاي
منطبق با آن بود. جهت نيل به هدف مذكور، برنامه‌هاي آموزشي عمدتاً درقالب سيستمي
واحد ادغام گرديد. درهمين اثنا آموزش رايگان، توسط مجلس ملي سوئد (ريكسدگ) كنار
گذاشته شد. گفتني است كه ريكسدگ هر ساله در خصوص ابعاد و اصول كلي آموزش رايگان
به اتخاذ تصميم مبادرت مي‌نمود. پذيرش دانشجو عمدتاً بصورت متمركز انجام مي‌گرفت.
اين در حالي است كه پذيرش رايگان عمدتاً توسط دانشكده‌ها صورت مي‌گرفت. علاوه بر
اين، آژانس دولتي عهده‌دار مسئوليت پذيرش و تعهد برنامه‌هاي آموزشي بود. آژانس
مذكور همچنين عهده‌دار مسئوليت تعيين برنامه‌هاي آموزش عمومي در جهت تعيين خطوط
كلّي آموزش ملي بود. دانشجويان نسبت به اين نظام معترض بودند زيرا باعث محدوديت
در انتخاب رشته‌هاي تحصيلي مي‌گرديد. از اين‌روي در اوايل دهة 90 اصلاحاتي صورت
گرفت كه منجربه تنظيم قوانين جديد آموزش عالي طي سال 1993 گرديد. نتيجه براين
شد كه ريكسدگ و دولت سوئد به تصميم گيري درخصوص خطوط آموزشي مبادرت ننموده و
تنها به تصميم گيري درخصوص نحوه و شرايط اعطاي مدارك اعطايي و دامنه و اهداف آن
مبادرت مي‌نمودند. آژانس ملي كنار گذاشته شده و در نتيجه دانشجويان از آزادي
عمل بيشتري برخوردار گرديدند.حضور درمراكز آموزش عالي به‌طور قابل ملاحظه‌اي
افزايش يافت.
در سال 1977 ، كليه آموزشهاي پس از مقطع آموزش متوسطه( كليه آموزشهاي
دانشگاهي وكالجهاي غير دانشگاهي و انواع مختلف آموزشهاي حرفه أي) بصورت يك سيستم
واحد در آمد .
براي سيستم مذكور، برنامه ريزي و قوانين ملي معتبري طراحي گرديده و اهداف
وطول دوره‌ها ومسائلي مالي توسط مجلس ملي سوئد تعيين گرديد. تا سال 1989 دولت سوئد
به طراحي برنامه‌هاي آموزشي مبادرت مي‌نمود، اين در حالي‌است كه پس از تغيير حكومت
در پاييز سال1991 اصلاحات كلي با هدف حذف قوانين مذكور از سيستم واحد آموزشي عالي
و اعطاي اختيارات بيشتر به موسسات آموزش عالي صورت گرفت .اين اصلاحات در سال1992
توسط مجلس تصويب شده و در اول جولاي سال1993 قوانين جديد آموزش عالي ارائه گرديد.
سازماندهي تحصيلي و تعيين تعداد واحدهاي پيشنهادي آموزشي بطور محلي صورت مي‌گيرد.
با توجه به قوانين تحصيلات تكميلي مصوب سال1993 هدف موسسات آموزش عالي ارائه آموزش
هاي تكميلي و انجام تحقيقات و نيز توسعه فرهنگ و هنر سوئدي مي‌باشد.تأكيد اصلي
بركيفيت واستفاده بهينه از منابع آموزشي در دسترس مي‌باشد . در آموزش عالي از كليه
جهات ميان زنان ومردان تساوي وجود داشته و دانشگاهها وكالجهاي دانشگاهي به توسعه
ارتباطات بين المللي با ساير كشورها مبادرت مي‌نمايند. در اوايل دهه40 حدود %80
شهروندان سوئدي از تحصيلات پايه برخوردار بوده و كمتر از 10 درصد از آنان نيز
به گذراندن مقطع آموزش متوسطه نائل آمدند. اين در حالي است كه تنها 2درصد از افراد
از مدارك آموزش عالي بر خوردار بودند.تقريباً پس از گذشت60 سال تغييرات زيادي
در ساختار آموزش عالي اعمال گرديده است. به نحوي‌كه در آغاز سال2000 بيش از 75
در صد از جمعيت 25 تا64 ساله، از تحصيلات مقطع تكميلي متوسطه برخوردار بوده و
نسبت جمعيت برخوردار از تحصيلات عالي بر29درصد بالغ گرديد. درآغاز دهه30 بالغ بر2500
نفر درآزمون پذيرش حضور يافته و حدود نيمي از آنان به آموزش عالي راه يافتند.
طي دهه1960 تعداد دانشجويان جديد به ميزان سه برابر افزايش يافت. به عبارت ديگر
از تعداد7800 نفر به 26400 نفر در اواخر دهه بالغ گرديد.با گذشت زمان افزايشي
پيوسته و ممتدي درتعداد دانشجويان رخ داده و آموزش عالي بويژه طي دهه90 از گسترش
چشم‌گيري برخوردار گرديد. برنامه‌هاي نوين آموزش معلمان نيز براهميت مقاطع آموزش
تخصصي تأكيد داشته كه به قادر ساختن معلمين در جهت تشخيص مشكلات آموزشي مدارس و
حمايت از دانش آموزان منجر ميگردد. دربرنامه هاي نوين آموزشي، كليه معلمين، در
هر رشته‌اي كه به تحصيل مبادرت مي‌نمايند، به توانائي هاي آموزش پايه دردورة تعليمات
عمومي و تعميق دانش خود با مطالعه در گرايش‌هاي اختصاصي رشته‌هاي مختلف آموزشي
نائل مي‌آيند. جهت اخذ دريافت مدرك معلمي فوق، دانشجويان آموزش معلمان مي‌بايستي
از دانش و مهارتهاي لازم جهت درك اهداف دوره‌هاي آموزش پيش دبستاني، مدارس ابتدايي
و مراكز آموزشي برخوردار بوده و هم چنين در فعاليتهاي منطبق برساختارهاي آموزشي
مشاركت نمايند. از جمله ديگر شرايط لازم مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود:
ـ انتقال مطالب و دانش مربوط به موضوع يا موضوعات مورد نظر به دانش‌آموزان
ـ ارزشيابي و تصديق پيشرفت دانش‌آموزان و برقراري ارتباط با والدين
ـ آشنايي، تجزيه وتحليل و تعيين ديدگاه‌هاي دانش آموزان درخصوص موضوعات
علوم انساني، زيست محيطي و اعمال تغييرات در محيط اطراف
ـ تميز دادن و وقوف براهميت تفاوت‌هاي ميان جنسيت‌هاي مختلف به هنگام
تدريس و ارائه مطالب آموزشي
ـ مشاركت درطرح ريزي، اجراء و ارزشيابي طرحهاي آموزشي ومديريت طرحهاي
مذكور
ـ بهره گيري ازTO(تكنولوژي اطلاعات ) در جهت توسعه برنامه هاي آموزشي
و وقوف بر اهميت نقش علوم چندرسانه‌اي درآن.
سال
تحصيلي دانشگاهي
سال دانشگاهي دركشور سوئد بر40 هفته آموزشي متشكل از 2 ترم تحصيلي (ترم
پاييزه از اواسط يا اواخر اگوست تا اواسط ژانويه وترم بهاره از اواسط ژانويه تا
ابتداي ژوئن) مشتمل ميگردد.
توصيف عمومي ساختار آموزش عالي
دوره‌هاي آموزش عالي و مطالعات وتحقيقا ت آموزش تكميلي در تعداد 13دانشگاه
و 23دانشكده كشور برگزارمي‌گردد. گفتني است كه مسئوليت رسيدگي و نظارت بر امور
دانشگاهها ي مذكور بر عهده نهادهاي ايالتي آموزشي قرار دارد. تعداد3 موسسه غير
رسمي آموزشي (دانشگاه تكنولوژي(chalmerz )، دانشكده (jonkoing )و دانشكده علوم
اقتصاد استكهلم در استگهله) نيز به ارائه مدارك آموزشي مبادرت مي‌نمايند. بالغ
بر20 موسسه آموزشي عالي كشور، از مجوز اعطاي مدرك علمي در مقطع كارشناسي برخوردارمي‌باشند.
آموزش عالي در كشورسوئد به مقاطع كارشناسي و كارشناسي ارشد تقسيم ميگردد. دوره‌هاي
آموزش كارشناسي، آموزشهاي ضمن خدمت و آموزش تكميلي را نيز تحت پوشش قرار مي‌دهد.
ارزيابي تحصيلي مراكز آموزش عالي
در كشور سوئد هيات اعضاي علمي مراكز آموزش عالي كه مستقل از دولت و ساير
موسسات فعاليت مي‌نمايد به ارزشيابي عملكرد مراكز آموزش عالي مبادرت مي‌نمايد.
هيات مذكور با جمع آوري اطلاعات درخصوص عملكرد نظام آموزشي به طور منظم و تجزيه
و تحليل آنها، به پيشنهاد تغييرات و اقدامات اصلاحي ضروري مبادرت مي‌نمايد. برنامه
ارزش يابي هياُ ت مذكور در خصوص برنامه‌هاي آموزشي به منظور ارتقاء كيفيت آموزشي
مراكز آموزش عالي مد نظر قرارمي‌گيرد. روش هيات امناي ملي بر پايه خود ارزيابي
با استفاده از همتايان ملي و بين المللي است. همچنين هيات امنا در گسترش روشهاي
كنترل كيفيت و فراهم آوردن مسائلي جهت ارتقاء كيفي موسسات مشاركت دارد.
چار چوب‌هاي قانوني
قانون جديد حاكم بر ساختار آموزشي عالي كشور سوئد كه از اول جولاي سال
1993 به اجرا در آمد، به كاهش تاثير نظارتي ايالات كشور بر عملكرد روزمره دانشگاهها
و دانشكده‌ها ي كشور منتهي گرديد. آژانس ملي آموزش عالي سوئد از اول جولاي 1995
عهده دار بررسي و ارائه مدارك دانشگاهي دانشجويان كشور بوده است . اين در حالي
است كه مدارك علمي دانشگاههاي علوم كشاورزي توسط دانشگاه ملي سوئد و بررسي مدارك
دوره‌هاي آموزشي فني و حرفه‌اي بر عهده دپارتمان آموزش گذارده شده است.
مراكز
آموزش عالي
دوره‌هاي آموزش عالي درمقاطع بالاتر از كارشناسي در13 دانشگاه دولتي
و23 دانشكده ارائه ميگردد. علاوه بر اين، 8 دانشكده مربوط به علوم بهداشتي و موسسات
خصوصي آموزش عالي ، همچون موسسه فن آوري بنيادChalmers و دانشكده بنيادIonkoping
نيز فعاليت دارند.
از جمله مهمترين موسسات آموزش عالي دولتي كشور سوئد مي‌توان به موارد
ذيل اشاره نمود:
26 كالج علوم پزشكي ويژه كسب مهارتهاي پيراپزشكي كه تحت نظارت شوراهاي
شهري فعاليت مي‌نمايند.گفتني است دانشگاهها وكالجهاي دولتي سوئد در زمره آژانس
هاي مركزي دولت بوده و كادر آنها در زمره كارمندان دولت بشمار مي‌روند . تعداد10موسسه
آموزش عالي ديگر نيز فعاليت دارندكه به ارائه مدارك علمي كارشناسي و پايين‌تر مبادرت
مي‌نمايند. دركشور سوئد آموزش عالي به دو بخش آموزش كارشناسي و پايين‌تر و آموزش
بالاتر از كارشناسي تقسيم ميگردد. آموزش كارشناسي و پايين‌تر، آموزش پيوسته را
نيز شامل ميگردد. كليه دوره‌هاي آموزش عالي در دانشگاهها و دانشكده‌ها ارائه ميگردد.
هيچ‌گونه برنامه آموزش عالي غير دانشگاهي بخصوصي دركشور سوئد وجود ندارد. آموزش
عالي رايگان مي‌باشد. از سال1990 تعداد دانشجويان به ميزان60 % افزايش يافته وهم
اكنون بالغ بر300 هزار دانشجو درمقطع كارشناسي و پايين‌تر به تحصيل مبادرت مي‌نمايند.
.هزينه كل آموزش عالي طي سالهاي 1996 ، 1997 ، 1998 به ترتيب بر 29 ميليون ، 4/30
ميليون و9/31 ميليون كرون سوئد بالغ گرديد.
مراكز آموزش علوم مذهبي
آموزش علوم مذهبي در دانشكده‌هاي الهيات دانشگاههاي آپسالا و لوند
سوئد به علاقه مندان ارائه ميگردد.علاوه بر اين دوره هاي آموزش علوم الهيات
دردانشگاه‌هاي‌گوتنبرگ، ليندكوپينگ، كاراشتاد و اومه‌آ نيز به علاقمندان ارائه
ميگردد.كشيشان آينده، پس ازفارغ‌التحصيلي ازدانشگاه هاي مذكور، در مؤسسات
تربيت كشيش دركليساهاي شهرهاي آپسالا يا لوند تحت تعليم علوم ويژه مذهبي
قرار مي‌گيرند. برخي كليساهاي آزاد دركالجهاي مذهبي نيز به ارائه تعاليم الهي
ويژه روحانيون مورد تأييد دولت سوئد مبادرت مي‌نمايند.مهمترين هدف آموزش علوم
مذهبي در نظام آموزشي سوئد ارائه ديدگاه عيني از مذاهب گوناگون‌جهان به
علاقه مندان تحصيل در رشته‌هاي آموزشي علوم مذهبي مي‌باشد.
دانشگاهها و دانشكده هاي ايالتي
آموزش عالي دركشور سوئد در دانشگاهها و دانشكده‌ها ي ايالتي ارائه ميگردد.
آموزش مقطع كارشناسي از لحاظ سطح در دانشگاهها و دانشكده‌هاي كشور معادل سازي
ميگردد. در دوره‌هاي آموزشي دانشگاهها، دوره‌هاي گسترده تر علمي ارائه گرديده
و برنامه‌ها ي آموزشي در قالب يك يا چند حوزه علمي تدريس ميگردد. اين در حالي‌است
كه دانشگاهها تنها به تعيين و معرفي يك حوزه علمي خاص مبادرت نموده و منحصراً
از حق ارائه برنامه‌هاي آموزشي در محدوده همان حوزه علمي برخوردارمي باشند.
از جمله مهمترين دانشگاههاي ايالتي كشور سوئدمي‌توان به دانشگاه uppsala،
دانشگاه lund، دانشگاه gatebory، دانشگاه stockholm، دانشگاه umea، دانشگاه linkoping،
دانشگاه تكنولوژي lulea، موسسه kayolinska، موسسه تكنولوژي royal، دانشگاه karlstad،
دانشگاه orebro، دانشگاه vaxjoو دانشگاه علوم كشاورزي سوئد اشاره نمود. از جمله
مهمترين دانشگا‌هاي ملي كشورسوئد نيزمي‌توان به تعداد 7 دانشكده استكهلم اشاره
نمود كه در جهت برگزاري دوره‌هاي آموزشي حوزه‌هاي گوناگون هنري، ورزشي و آموزشي
و پرورشي (تربيت معلم) فعاليت مي‌نمايند.از پائيز سال1997 قوانين ملي متحد الشكل
ترو مشخص تري درخصوص پذيرش دانشجويان در دانشگاهها و دانشكده‌ها ي ايالتي به اجرا
در آمد. طبق قوانين مصوب دسامبر 2001، (قوانين اصلاحات آموزشي دانشگاهها و دانشكده‌هاي
ايالتي)تلاشهايي درجهت افزايش ظرفيت پذيرش دانشجو درمراكز آموزشي عالي به عمل مي‌آيد.لازم
به ذكر است كه طي سالهاي 2002-2004بالغ بر 120ميليون كرون سوئدي در حوزه آموزش
عالي جهت افزايش ظرفيت دانشجويان هزينه ميگردد. در جهت نيل به چنين هدفي، قوانين
گزينش دانشجو در مراكز آموزش عالي كشور سوئد با سيستم جديد آموزش عالي منطبق گرديده
و حداقل90 در صد دانشجويان كالجهاي ايالتي را تحت پوشش قرارمي‌دهد. متقاضيان ساكن
كشورهاي دانمارك، فنلاندو نروژ علاوه بر برخورداري از مجوز حضور در دوره‌هاي آموزش
عالي دركشورهاي خود مجاز به انتخاب رشته‌هاي آموزش عالي دركشور سوئدمي‌باشند.
با اين تفاوت كه آن دسته از متقاضياني كه زبان ملي آنان زبان غير سوئدي است مي‌بايستي
از تسلط كافي بر زبان سوئدي برخوردار باشند. از جمله ديگر ويژگي‌هاي ضروري جهت
حضور درمراكز آموزش عالي كشور سوئد مي‌توان به برخورداري از رده‌هاي سني 25-20
سال تمام، حداقل 4 سال سابقه استخدامي و تسلط كافي بر زبانهاي سوئدي يا انگليسي
اشاره نمود.
اهداف آموزشي
از جمله مهمترين اهداف دانشگاهها و دانشكده‌ها ي ايالتي كشور سوئد مي‌توان
به موارد ذيل اشاره نمود :
ارائه دوره‌هاي تخصصي تئوريك و عملي
اجراي فعاليتهاي تحقيقاتي در جهت توسعه نظام آموزش عالي كشور
درموسسات آموزش عالي كشور سوئد رابطه نزديكي ميان فعاليتهاي تحقيقاتي
و آموزش علمي برقرار مي‌باشد. از جمله ديگر اهداف عالي موسسات و مراكز آموزش عالي
كشور سوئد مي‌توان به مشاركت فعال دانش جويان درجهت توسعه هر چه بيشتر آموزش عالي
اشاره نمود. علاوه بر اين، همچنين مراكز آموزش عالي در جهت ترويج سياست برقراري
حقوق مساوي براي كليه دانش جويان سوئدي بدون توجه به جنسيت، نژاد قومي و عدم توانايي
جسماني و ذهني دانشجويان فعاليت مي‌نمايند. ازجمله مهمترين اهداف مقطع آموزش كارشناسي
دركشور سوئد مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود:
1. پرورش توانايي ارزيابي تحصيلي دانشجويان
2. تبادل دانش با افراد برخوردار از مهارتهاي تخصصي
آمار تحصيلي
طبق آخرين آمار بدست آمده در سال 2000بالغ بر 319000دانش جو در مقطع آموزشي
كارشناسي كشور آموزش مي‌بيند كه از اين تعداد، 59 در صد از دانش جويان را زنان
تشكيل مي‌دهند.
تعداد دانش‌جوياني كه در رشته‌هاي تخصصي به تحصيل مبادرت مي‌نمايند نيز
بر 40000 دانشجو بالغ ميگردد كه 60 در صد از آن به جمعيت زنان كشور تعلق دارد.
لازم به ذكر است كه حداقل دوره‌هاي آموزش مقطع آموزشي كارشناسي در نظام آموزشي
عالي سوئد 3سال مي‌باشد.
گفتني است كه درحدود دوره‌هاي آموزشي در زمينه علوم اجتماعي،
حدودزمينه رشته‌هاي آموزشي وحدود در زمينه علوم فني و طبيعي برگزارمي‌گردد.
بالاترين نرخ حضور زنان سوئدي در رشته دبيري (80درصد) و پايين ترين آن در رشته‌هاي
علوم طبيعي و علوم فني (30درصد) بوده است. قريب به 50درصد ازدانش جويان مقطع آموزش
كارشناسي در سوئد به رده سني زير 25 سال تعلق دارد. نظام آموزشي عالي سوئد به گونه‌اي
طراحي گرديده كه حداقل يكي از والدين سوئدي از تحصيلات دانشگاهي يا دانشكده‌اي
برخوردارمي‌باشد. تعداد كل كادر آموزشي و غير آموزشي دانشگاهها و دانشكده‌هاي
مشهور سوئد طي سال 2000 بر 48900 نفر بالغ گرديد. از هر 3 نفر، 1 نفر به كادر دانشگاهي
اداري يا فني تعلق دارد. تعداد اساتيد مراكز آموزش عالي بر 22800 نفر بالغ گرديده
كه درصد عمده‌أي از آن از مدرك آموزشي دكتري برخوردارمي‌باشند.
گفتني است كه در حدود از شهروندان سوئدي رده‌هاي سني 64-25سال
از تحصيلات عاليه برخورداربوده و بالغ بر13در صد ازآنها به اتمام دوره آموزشي ظرف
مدت 3 سال نائل آمده اند. طي سالهاي اخير تعاد دانش جويان مراكز آموزش عالي كشور
سوئد تا 60 درصد افزايش يافته و منابع مالي بيشتري به مقطع آموزشي كارشناسي جهت
توسعه اين مقطع آموزشي درآينده اختصاص يافته است. طي سال تحصيلي 2000-1999، بالغ
بر 70100 دانش جوي جديد وارد مراكز آموزش عالي شدند.گفتني است كه تعداد كل دانش
جويان مقطع آموزش كارشناسي بر32 هزاردانشجو بالغ ميگردد. طي سالهاي 2002-2001،
تعداد 10500 مركز آموزش عالي جديد احداث گرديد.طي سال 2003 بالغ بر500 ميليون كرون
سوئدي جهت توسعه برنامه‌هاي آموزش صرف خواهد شد .توسعه دانشگاهي كشور سوئد در سالهاي
اخير نه تنها به افزايش تعداد دانش جويان بلكه به احداث دانشكده‌هاي جديد آموزش
عالي منجر گرديده و تعداد 3 دانشكده به دانشگاه تغيير وضعيت داده اند.طبق آخرين
آمار بدست آمده طي سال 1998هر استان سوئد از حداقل يك دانشكده برخوردارمي‌باشد.
دانشكده‌هاي علوم بهداشت نيز كه توسط شوراهاي استاني اداره مي‌گرديد، ادغام شده
و توسط دانشگاههاو دانشكده‌ها اداره و نظارت مي‌گردند. طي سال تحصيلي2000/1999،
حدود27500 دانش‌جوي سوئدي درمراكز علمي خارج از كشور به تحصيل مبادرت نمودندكه
از اين ميان حدود6000 نفر به طرح مبادله دانشجو تعلق داشت. طبق آخرين آمار بدست
آمده، تعداد دانشجويان خارجي سوئد بر 8000 نفر بالغ ميگردد. كشورهاي آمريكا و
انگلستان، به ترتيب درحدود %20، از دانشجويان سوئدي را تحت پوشش قرار داده‌اند.كشورهاي
فرانسه و اسپانيا نيز به پذيرش تعداد زيادي از دانشجويان سوئدي مبادرت مي‌نمايند.
بيشترين تعداد مبادله دانشجو در برنامه اراسموس بر2700 دانشجو طي سال 2001-2000
بالغ ميگردد. گفتني است كه تعداد دانش جويان طرح اراسموس مستقر دركشور سوئد طي
سال 2001-2000 بر4900 نفر بالغ گرديد. لازم به ذكر است كه عمده دانشجويان مشمول
طرح مذكور به تحصيل دركشورهاي انگلستان (668 نفر)، آلمان(557 نفر)، فرانسه (444
نفر) و اسپانيا(280 نفر) مبادرت مي‌نمايند. طرح اراسموس شامل تبادل معملين نيز
ميگردد به نحوي‌كه طي سال 2001-2000 بالغ بر391 معلم سوئدي دراين تبادل مشاركت
داشته‌اند.گفتني است كه اكثريت اين معلمين درمراكز آموزشي كشورهاي انگلستان، آلمان
و اسپانيا حضورمي يابند.
آمار تحصيلي مراكز دانشگاهي
(طي سال 1992 )
257000
تعداد
كل دانش جويان
15800
دانشجويان
مقطع كارشناسي
230500
فارغ
التحصيلان مقطع كارشناسي
10700
دانشجويان
مقطع آموزش عالي از راه دور
درصد فارغ التحصيلان زن مراكز آموزشي عالي سوئد
1987-1986
1990-1989
1993-1992
1996-1995
رشته
آموزشي
تعداد
كل
درصد
زنان
تعداد
كل
درصد
زنان
تعداد
كل
درصد
زنان
تعداد
كل
درصد
زنان
تعداد
كل
علوم انساني
علوم اجتماعي
علوم پزشكي
علوم رياضي
علوم فني
علوم طبيعي
260,
2
280
340
460
220
570
120
32
43
38
37
27
21
28
450,2
270
370
560
300
570
120
34
45
34
38
35
20
26
470,3
410
560
760
390
780
160
35
48
41
41
38
24
32
100,3
340
470
780
310
760
150
40
53
46
48
39
24
32
برنامه ريزي آموزشي
ترم آموزشي قبل ازفراغت ازتحصيل به عنوان نظام واحدي سنجيده ميشودكه طي
آن هرواحد آموزشي معادل يك هفته تحصيل تمام وقت محسوب ميگردد. سال تحصيلي دانشگاهي
دركشورسوئد معمولاًبه دوترم آموزشي متشكل از20واحددرسي تقسيم ميگردد.ترم پاييزي
از اواسط يا اواخرماه اوت آغازگرديده و در اواسط يا اواخر ماه ژانويه پايان مي‌پذيرد.
ترم بهاري نيز از اواسط ماه ژانويه آغاز شده ودراوايل ماه ژوئن پايان مي‌پذيرد.
درطول تعطيلات كريسمس معمولاً برنامه آموزشي ارائه نمي‌گردد و اين درحالي‌است كه
هفته‌هاي تعطيلي نيز بخشي ازترم تحصيلي محاسبه ميگردد.
برنامه‌هاي آموزشي
كليه رشته‌هاي تحصيلي مقطع آموزش كارشناسي در نظام آموزشي عالي كشور سوئد
از سيلابس تخصصي رشته ها و برنامه هاي عمومي آموزشي برخوردارمي‌ياشند. علاوه بر
اين در سيلابس رشته‌هاي آموزشي شرايط پذيرش، ارزيابي نمرات تحصيلي و زير شاخه‌هاي
آموزشي عنوان ميگردد. برنامه‌هاي آموزشي مقطع كارشناسي در قالب دوره‌هاي آموزشي
تمام وقت ارائه ميگردد. همانگونه كه قبلاً نيز بدان اشاره گرديد، هر دوره آموزشي
معادل يك هفته آموزش تمام وقت است. سال آكادميك درنظام آموزش عالي سوئد از 40 دوره
آموزشي متشكل گرديده كه از اين تعداد 20 دوره آموزشي مختص آموزشهاي تئوريك (از
نيمه دوم اگوست تا اواسط ژانويه )و 20 دوره آموزشهاي علمي ومهارتي (از اواسط ژانويه
تا اول ماه ژوئن )متشكل ميگردد. هر يك از موسسات آموزش عالي كشور سوئد عهده دار
مسئولييت تعيين وتدوين برنامه هاي آموزشي در قالب سمينارها ي آموزشي با تعداد 30
دانشجو مي‌باشند. زبان آموزشي در غالب موارد زبان سوئدي است و اين د رحاليست كه
بخش عمده‌اي از ادبيات رشته انگليسي نيز مورد نقد و ارزيابي قرار مي‌گيرد. از اين
روي برخورداري از تسلط كافي بر زبانهاي سوئدي و انگليسي براي كليه دانش جويان ضروري
است. گفتني است كه حضور دردوره‌هاي آموزشي تئوريك و عملي و حضور در سمينارهاي
آموزشي براي كليه دانش جويان الزامي است.
مشاوره تحصيلي
در مقطع آموزش كارشناسي، ازسيلابس هاي آموزشي كه بيانگر تعداد واحدهاي
آموزشي، رشته‌هاي تحصيلي و تعيين كننده سطح رشته‌هاي آموزشي است، تحت عنوان مشاوره
تحصيلي ياد ميگردد. سيلابس‌هاي آموزشي هم چنين در جهت معرفي نيازمنديهاي آموزشي
دوره‌ها ي مختلف رشته‌هاي تحصيلي مراكز آموزش عالي كشور، تحت عنوان مشاوره تحصيلي
عمل مي‌نمايد. بر اساس قوانين ويژه آموزش عالي كشور سوئد، كليه دانش جويان سوئدي
مي‌بايستي از مشاورين آموزشي برخوردار باشند. دانشگاهها و دانشكده‌هاي ايالتي
نيزمي‌بايستي به ارائه اطلاعاتي در خصوص وضعيت وراندمان دانشگاهها و دانشكده‌هاي
آموزش عالي مبادرت نمايند.
گواهينامه‌هاي آموزشي
اهداف و شرايط اعطاي مدارك آموزش مقاطع كارشناسي و كارشناسي ارشد در دانشگاهها
و مراكز آموزش عالي سوئد و با استناد به مصوبات آموزش عالي تعيين و تدوين ميگردد.مسئوليت
اعطاي مدارك آموزش عالي (مدارك كارشناسي تا دكتري ) در زمينه‌هاي علمي مختلف برعهده
دانشگاههاي ايالتي مي‌باشد. لازم به ذكر است كه آژانس ملي آموزش عالي مسئوليت
نظارت بر فرآيند اعطاي مدارك آموزش عالي توسط دانشگاهها و دانشكده‌هاي مختلف كشور
را بر عهده دارد.
نهادهاي مركزي مقطع آموزش عالي
دركنار دانشگاهها و دانشكده‌هاي دولتي كشور سوئد، تعداد محدودي از موسسات
آموزش عالي خصوصي نيز فعاليت دارند. برقراري ارتباط ميان دانشكده‌هاي دولتي و مستقل
كه به اعطاي مدارك آموزش عالي مبادرت مي‌نمايند. طبق توافقات به عمل آمده ، اعطاي
مجوز مدرك كارآزمودگي به اجراي قوانين آموزش عالي و شرايط خاص اعلام شده توسط دولت
بستگي دارد. مؤسسات خصوصي ممكن است از بودجه دولتي برخوردار گردند. اگر مؤسسات
آموزش خصوصي از مجوز اعطاي مدرك كارآزمودگي برخوردار باشند، دانش آموزان نيز از
حمايت‌هاي مالي آموزشي دولت برخوردارمي‌گردند. از جمله مهم ترين نهادهاي سازمان
دهي آموزش عالي خصوصي كه از حق اعطاي گواهينامه‌هاي كارشناسي و كارشناشي ارشد برخوردارمي‌باشند
مي‌توان به موسسه تكنولوژي چالمرز، بنياد دانشكده يونكوپينگ و مدرسه اقتصاد استكهلم
اشاره نمود.
تبادل نظر داخلي ميان مراكز مختلف
تحصيلي
مدارس پايه كشور سوئد به همكاري با مدارس پيش دبستاني جهت تسهيل انتقال
دانش آموزان مقطع آموزش پيش دبستاني به مدارس ابتدايي مبادرت مي‌نمايند. مدارس
پيش دبستاني و ابتدايي نيز در جهت ارتقاي سطح كيفي آموزش درازمدت و پيشرفت دانش
آموزان به همكاري با يكديگر مبادرت مي‌نمايند. رؤساي مدارس طبق برنامه‌هاي آموزشي،
از مسئوليت ويژه‌اي در جهت گسترش همكاريهاي ميان مراكز آموزش پيش دبستاني ، ابتدايي
و مراكز تفريحي برخوردار مي‌باشند.مدارس پايه همچنين ملزم به ارائه آموزش ابتدايي
با كيفيت بالا به دانش آموزان در جهت موفقيت در ورود به مقطع تكميلي آموزش متوسطه
مي‌باشند.درمدارس خصوصي، رؤساي مدارس به طور ويژه‌اي مسئوليت كسب اطمينان از برقراري
چنين همكاريهاي را بر عهده دارند.طبق قوانين آموزشي كشور، كليه كادر آموزشي ملزم
به گسترش ارتباطات در زندگي كاري، فرهنگي و سازماني و همچنين در فعاليتهاي خارج
از مدارس مي‌باشند.معلمان نيز درگسترش ارتباط ميان مدارس و سازمانها، شركتها و
ساير اماكن از مسئوليت برخوردارمي‌باشند. مدارس پايه و مقطع متوسطه نيزملزم به
برقراري همكاري نزديك با دانشگاه ها و دانشكده‌ها و به طور كلي با اجتماع مي‌باشند.اين
امر در جهت ارائه آموزشهاي با كيفيت بالا به دانش آموزان و هم چنين به عنوان پايه‌اي
جهت انتخاب ترم‌ها و دوره‌هاي آموزش عالي و فعاليتهاي حرفه‌اي ضروري مي‌باشد.
برقراري همكاري ميان مدارس و زندگي كاري افراد در خصوص آموزش حرفه‌اي از اهميت
بسياري برخوردار مي‌باشد.در اول ژانويه 1998 نوع جديدي از مدارس آموزشي تحت عنوان
كلاسهاي آمادگي، جايگزين فعاليتهاي آموزشي 6 ساله تحت عنوان آموزش پيش دبستاني
گرديد. شهرداري‌ها موظف به تشكيل كلاسهاي پيش دبستاني براي كليه كودكان سوئدي
رده سني 6 سال مي‌باشند. اين در حالي‌است كه حضور در اين گونه كلاس‌ها براي كودكان
اجباري نمي باشد.
از سال تحصيلي99-1998 برنامه آموزش منسجمي براي كلاسهاي آمادگي مراكز
آموزش پايه و مراكز تفريحي كشور سوئد تعيين و تدوين گرديده است .هدف از اعمال چنين
اصلاحاتي مطابقت فعاليتهاي آموزشي دراز مدت مقاطع آموزش آمادگي آموزش پايه با
نيازمنديهاي كودكان و متدهاي دلخواه آموزشي آنان مي‌باشد. دانشگاهها و دانشكده‌هاي
كشور نيز ملزم به برقراري همكاري يا اجتماع اطراف و ارائه اطلاعاتي درخصوص فعاليتهاي
خودمي‌باشند.
معيارهاي
انتخابي دانشجويان مقطع كارشناسي
درانتخاب دانش جويان مقطع كارشناسي، معيارهايي نظير ريز نمرات دروس عمومي
و اختصاصي آزمون تخصصي كالج و تجربه كاري مورد ارزيابي و بررسي قرارمي‌گيرد. به
عبارت ديگر معيار گزينش دانشجويان مقطع كارشناسي دركشور سوئد، نمرات كالج و نتايج
آزمون استعداد دانشگاهي همراه با تجارب كاري مي‌باشد. گفتني است كه گزينش دانشجويان
در مراكز آموزشي عالي كشور
سوئد بر مبناي ارزيابي نمرات كالج و در ديگر براساس بررسي نتايج آزمون استعداد
همراه با تجارب كاري دانشجويان صورت مي‌گيرد. از سال 1997 مطابق حكم دولتي ويژه
آموزش عالي و مراكز دانشگاهي ريز نمرات آموزشي دانشجويان در مقطع كالج مي‌بايستي
مورد ارزيابي قرار گيرد. علاوه بر اين بر طبق قانون مذكور مسئوليت رتبه بندي و
تعيين صلاحيت علمي داوطلبين ورود به مراكز آموزش عالي به آژانس ملي آموزش عالي
سوئد تفويض گرديد. لازم به ذكر است كه جهت ورود به كليه دانشگاهها و دانشكده‌ها
ي كشور سوئد آزمون سراسري استعداد دانشگاهي برگزارمي‌گردد كه آژانس ملي آموزش عالي
سوئد مسئوليت اداره ونظارت بر برگزاري آزمون را برعهده دارد. هزينه شركت در آزمون
مذكور بر 300كرون سوئدي بالغ گرديده و از اعتبار 5 ساله برخوردارمي‌باشد. گفتني
است كه آزمون فوق 2 بار در سال برگزار ميگردد. مطابق قانون مصوب دسامبر 2001ويژه
دانشگاهها و دانشكده‌ها ي آموزش عالي، تصميم گيري بر نحوه گزينش دانشجويان در
درصدي از مراكز آموزشي عالي توسط هيات مديره دانشگاههاو دانشكده‌هاي كشور صورت
مي‌گيرد. كليه دوره‌هاي آموزشي مقطع كارشناسي دركشور سوئد درقالب دوره‌هاي آموزشي
تمام وقت برگزارمي‌گردد. مسئوليت سازماندهي و نظارت بر برگزاري دوره‌هاي آموزشي
مقطع كارشناسي بر عهده دانشگاهها و دانشكده‌هاي آموزش عالي است.مطابق قوانين آموزشي
كشور سوئد 3 مدرك عمومي و 42 مدرك تخصصي به علاوه 13 مدرك تحصيلي در دانشگاه علوم
كشاورزي سوئد به فارغ التحصيلان اعطا ميگردد. گفتني است كه اتخاذ تعليمات لازم
در خصوص ارائه واحدهاي آموزشي يا رشته خاص آموزشي به هر يك از دانشگاههاي كشور،
توسط آژانس ملي آموزش عالي سوئد صورت مي‌گيرد.
واحدهاي
تحصيلي
در ساختار نوين آموزش عالي كشور سوئد دانشجويان ازحق انتخاب آزادانه مسيرآموزشي
خود برخوردار مي‌باشند. شرايط لازم رشته‌هاي گوناگون آموزشي در دستورالعمل‌هاي
آموزشي ويژه اخذ مدارك تحصيلي مشخص شده‌است. كليه واحدها و برنامه هاي آموزشي مطابق
با مواد درسي دانشگاهها يا دانشكده‌هاي مربوطه دنبال ميگردد. آموزش كارشناسي
به صورت برنامه هاي آموزشي و يا رشته هاي تك موضوعي دردسترس مي‌باشند دوره كارشناسي
معمولآ بين 2 تا 5.5 سال به طول مي‌انجامد. گذراندن رشته هاي تك موضوعي نيز به
طور متفاوت بين 5 هفته تا يك ونيم سال به طول مي‌انجامد. در تحصيلات تمام وقت تعداد
ساعات دروس آموزشي بطور متوسط بر40 ساعت در هفته بالغ ميگردد كه شامل مطالعات
فردي و گروهي است. زمان آموزش به صورت دوره‌اي سنجيده مي‌شود. يك هفته آموزش تمام
وقت معادل يك دوره است و يك ترم آموزشي تمام وقت از20 دوره آموزشي متشكل ميگردد.
دروس آموزشي به صورت سخنراني و سمينارهاي آموزشي به تعداد30 دانشجو ارائه ميگردد.
زبان تدريس معمولاً سوئدي بوده و اين درحاليست كه سهم عمده‌اي از جزوات مكمل آموزشي
به زبان انگليسي تدريس ميگردد. در بسياري از برنامه‌هاي آموزشي بخش عمده‌اي از
پايان ترم به فعاليت در خصوص پروژه ويا تز دانشگاهي اختصاص مي‌يابد.گفتني است كه
دانشجويان به صورت فردي يا گروهي به انجام اين پروژه‌ها مبادرت مي‌نمايند. 2 نوع
دوره كارشناسي دركشور سوئد وجود دارد كه از آنها تحت عنوان دوره هاي عمومي وتخصصي
ياد ميگردد. آموزش تخصصي به تكميل دوره‌هاي آموزشي طولاني مدت و كسب تخصص ويژه
منتهي ميگردد كه از آن جمله مي‌توان به گواهينامه علمي دانشگاهي در رشته‌هاي پزشكي
ويا آموزش اشاره نمود. از جمله مهمترين مدارك آموزش عمومي نيز مي‌توان به موارد
ذيل اشاره نمود:
مدرك ديپلم: پس از گذراندن حداقل80 دوره آموزشي
مدرك كارشناسي: پس از تكميل حداقل120 دوره مشتمل بر60 دوره ويژه موضوعات
اصلي و10 دوره ويژه ارائه تز تحقيقاتي
مدرك كارشناسي ارشد: پس از گذراندن حداقل160 دوره آموزش مشتمل بر80 دوره
ويژه موضوعات اصلي و20 دوره ويژه ارائه يك تز يا دو تز تحقيقاتي
گذراندن حداقل40 واحد با يك جهت گيري تخصصي به ميزان حداقل 120 واحد آموزشي
(معادل 3 سال آموزش تمام وقت ) الزامي است. علاه بر اين ارائه مقاله تخصصي در قالب10واحد
آموزش الزامي است .لازم به ذكر است كه مدارك تخصصي مقاطع بالاتر آموزش عالي اعم
از كارشناسي ارشد و دكتري در صورت گذراندن 220-60 واحد آموزشي به فارغ التحصيلان
اعطا ميگردد.
پذيرش تحصيلي
متقاضيان پذيرش درآموزش‌هاي زيرمقطع كارشناسي ارشد مي‌بايستي ازشرايط
مناسبي جهت پذيرش دردانشگاه‌ها يادانشكده‌ها برخوردارباشند.گفتني است كه اگرچنانچه
تعدادمتقاضيان بيشتراز ظرفيت موجود دانشگاهها باشد،گزينش آموزشي ازآنان به عمل
مي‌آيد.تقاضاهاي آموزشي به دفترملي پذيرش آموزش عالي (VHS)يا مستقيماً به دانشگاه
يا دانشكده مربوطه ارسال ميگردد.اطلاعيه پذيرش نيز تنها از جانب دفترملي پذيرش
آموزش عالي (VHS) صادر ميگردد.
مشاركت آموزشي مقطع آموزش عالي
علاوه برارائه آموزش‌ها، تحقيقات اجرايي و تحقيقات آموزشي، دانشگاههاو
دانشكده‌هاي كشورسوئد، طبق قوانين آموزش عالي كشور، ملزم به برقراري همكاري باحوزه
صنايع وسطوح مختلف جامعه مي‌باشند.
ازجمله چنين هماهنگي‌هايي مي‌توان به تعيين طرح آموزش وچگونگي اجراي آن
دراماكن آموزشي، بازديد ازمراكز آموزشي و برقراري هماهنگي ميان فعاليتهاي تحقيقاتي
و انتشار نتايج آن اشاره نمود.والدين دانشجويان نيز به عنوان بخشي ازسطوح اجتماع
در نقش مشاورين آموزشي درطرح‌هاي آموزش عالي مشاركت نموده و با اعضاي هيئت‌هاي
علمي دانشگاههاي حوزه صنايع وشهرداري‌ها همكاري مي‌نمايند.
اساتيد دانشگاهي
از سال تحصيلي1993/1994، كليه دانشگاهها وكالجهاي دانشگاهي كشور سوئد
ازحق تصميم‌گيري درخصوص استخدام كادر آموزش و تأمين كرسي‌هاي دانشگاهي برخورددار
گرديدند. از جمله مهمترين اعضاي آموزشي مراكز آموزشي كشور سوئد مي‌توان به پروفسورها
، مدرسين ارشد و مدرسين اشاره نمود. پروفسورها تدريس نيز مي‌نمايند اما در اصل
به فعاليتهاي تحقيقاتي مبادرت مي‌نمايند. مدرسين ارشد نيز از مدرك دكتري برخوردار
بوده و در زمينه تحقيق وتدريس فعال مي‌باشند. اين درحاليست كه مدرسين نيازي به
برخورداري از مدرك دكتري نداشته و تنها مي‌بايستي از مهارتهاي لازم در تدريس دانشجويان
دوره كارشناسي برخوردار باشند، تا مورد گزينش واقع گردند.
دوره‌هاي آموزشي در زمينه علوم اجتماعي،
حدود
زمينه رشته‌هاي آموزشي وحدود
از شهروندان سوئدي رده‌هاي سني 64-25سال
از تحصيلات عاليه برخورداربوده و بالغ بر13در صد ازآنها به اتمام دوره آموزشي ظرف
مدت 3 سال نائل آمده اند. طي سالهاي اخير تعاد دانش جويان مراكز آموزش عالي كشور
سوئد تا 60 درصد افزايش يافته و منابع مالي بيشتري به مقطع آموزشي كارشناسي جهت
توسعه اين مقطع آموزشي درآينده اختصاص يافته است. طي سال تحصيلي 2000-1999، بالغ
بر 70100 دانش جوي جديد وارد مراكز آموزش عالي شدند.گفتني است كه تعداد كل دانش
جويان مقطع آموزش كارشناسي بر32 هزاردانشجو بالغ ميگردد. طي سالهاي 2002-2001،
تعداد 10500 مركز آموزش عالي جديد احداث گرديد.طي سال 2003 بالغ بر500 ميليون كرون
سوئدي جهت توسعه برنامه‌هاي آموزش صرف خواهد شد .توسعه دانشگاهي كشور سوئد در سالهاي
اخير نه تنها به افزايش تعداد دانش جويان بلكه به احداث دانشكده‌هاي جديد آموزش
عالي منجر گرديده و تعداد 3 دانشكده به دانشگاه تغيير وضعيت داده اند.طبق آخرين
آمار بدست آمده طي سال 1998هر استان سوئد از حداقل يك دانشكده برخوردارمي‌باشد.
دانشكده‌هاي علوم بهداشت نيز كه توسط شوراهاي استاني اداره مي‌گرديد، ادغام شده
و توسط دانشگاههاو دانشكده‌ها اداره و نظارت مي‌گردند. طي سال تحصيلي2000/1999،
حدود27500 دانش‌جوي سوئدي درمراكز علمي خارج از كشور به تحصيل مبادرت نمودندكه
از اين ميان حدود6000 نفر به طرح مبادله دانشجو تعلق داشت. طبق آخرين آمار بدست
آمده، تعداد دانشجويان خارجي سوئد بر 8000 نفر بالغ ميگردد. كشورهاي آمريكا و
انگلستان، به ترتيب درحدود %20، از دانشجويان سوئدي را تحت پوشش قرار داده‌اند.كشورهاي
فرانسه و اسپانيا نيز به پذيرش تعداد زيادي از دانشجويان سوئدي مبادرت مي‌نمايند.
بيشترين تعداد مبادله دانشجو در برنامه اراسموس بر2700 دانشجو طي سال 2001-2000
بالغ ميگردد. گفتني است كه تعداد دانش جويان طرح اراسموس مستقر دركشور سوئد طي
سال 2001-2000 بر4900 نفر بالغ گرديد. لازم به ذكر است كه عمده دانشجويان مشمول
طرح مذكور به تحصيل دركشورهاي انگلستان (668 نفر)، آلمان(557 نفر)، فرانسه (444
نفر) و اسپانيا(280 نفر) مبادرت مي‌نمايند. طرح اراسموس شامل تبادل معملين نيز
ميگردد به نحوي‌كه طي سال 2001-2000 بالغ بر391 معلم سوئدي دراين تبادل مشاركت
داشته‌اند.گفتني است كه اكثريت اين معلمين درمراكز آموزشي كشورهاي انگلستان، آلمان
و اسپانيا حضورمي يابند.
مراكز آموزشي عالي كشور
سوئد بر مبناي ارزيابي نمرات كالج و در