سوزاندن عود مفید است؟ مضرات و خواص عود برای سلامتی

در سال ۲۰۰۸، تحقیقی روش موش‌ها با کِشت یاخته‌ها انجام شد. بنا به این تحقیقات، در صمغ کندر ترکیبی وجود داشت که مشابه برخی از داروهای ضدافسردگی عمل می‌کرد.

با استشمام بوی عود، بخش‌هایی از مغز که درگیر افسردگی و اضطراب بودند، پاسخ‌های مثبت بروز می‌دادند و گیرنده‌های دریافت احساس راحتی هم باوجود عودهای کندر فعال می‌شدند.

در سال ۲۰۱۷ هم پژوهشی انجام شد که نشان می‌داد ترکیبات موجود در صمغ کندر و مر می‌تواند التهاب در موش‌ها را کاهش بدهد. بنا به میزان دُز ترکیبات موجود در صمغ‌ها، امکان دفع التهاب در بدن موش‌های آزمایشگاهی وجود داشت.

عودهای ماسالا و شاخه های جاس بوسیله بودائی ها حدود سال 200 بعد از میلاد از هندوستان به چین وارد شد.

عودها نه فقط برای از بین بردن بوهای بد و پراکندن بوی خوش بکار می رفت , بلکه برای دور کردن روح های پلید نیز (در آیین بودا) بکار می رفته است.

از زمان های بسیار دور عود در آیین های مذهبی بکار می رفته است. ساخت عود های گیاهی هنری باستانی و چیزی جز هنری مقدس نبوده است.

البته باید بدانید که تحقیقات آزمایشگاهی روی ترکیبات خالص صمغ‌ها انجام شد و بررسی این ترکیبات در دود عود رخ نداده بود. برای همین شاید عملکرد ترکیبات مذکور در عود در حالت معمولی مشابه وضعیت آزمایشگاهی نباشد.

خواص درمانی عود

از دیدگاه گیاه درمانی , عودهای گیاهی به علت خواصشان استفاده می شده اند تا ایجاد بوی خوش در فضا که البته با توجه به خواص غریب عود همچنان مورد استفاده نیز می باشند.

بسیاری از گیاهان و علف های دارویی به خودی خود بویی ندارند و باید حتما سوزانده شوند. عود و گیاه درمانی همواره با هم همراه بوده اند. قدیمی ترین منابع مربوط به گیاه درمانی و عود به “وداهای” هندی باز می گردد.

بودایی ها در طب “آیوراودا” از عود به عنوان وسیله ای معجزه گر استفاده می کنند.

تحقیقات گسترده دانشمندان, پزشکان و بزرگان گیاه شناسی بر روی عود ویژگی های زیر را به اثبات رسانده است:

روایح مطبوع موجود در عود، فرد را فعالتر و سر زنده تر ساخته و باعث ارتباط شخص با درون خود می شود (مراقبه)
استنشاق روایح مطبوع باعث ایجاد و ارسال پیام های عصبی در مغز و کل سیستم عصبی و دریافت واکنش های مثبت می شود.

سوزاندن عود خود به تنهایی یکی از درمان های اثر بخش برای جلوگیری و رفع استرس، ایجاد آرامش و تمدد اعصاب، رفع خستگی و بسیاری از بیماری های دیگر می باشد.

سوزاندن عود باعث دور شدن امواج و انرژی های منفی موجود در محیط می شود.

همانطور که گفته شد رایحه درمانی قدمتی افزون بر 5 هزار سال دارد. رومیان و مصریان از آن به عنوان ماده ضد عفونی کننده , ضد باکتری و دارویی برای درمان زخم کمک می گرفتند.

ترکیبات معطر طبیعی گل ها و گیاهان که درعود یافت می شود، از طریق مژک های موجود در بینی وارد سیستم لیمبیک مغز و قسمت مخاطی هیپوتالاموس شده و با تحریکات اعصاب بویایی این قسمت که مسئولیت احساسات، تنفس، ضربان قلب، غدد درون ریز، حافظه و یادگیری را بر عهده دارد، تاثیر قابل توجهی بر روحیات و خلق و خو می گذارد.

عصاره معطر گیاهان موجود در عود بدلیل ساختار تشکیل دهنده شان که معمولا شامل آلدئیدها, کتون ها, استرها، است , نقش بسزایی در سلامت جسم و ذهن دارند.

البته هریک از رایحه ها خاصیت ویژه ای دارند.
برخی مثل اطوخودوس که حاوی آلدئیدها هستند اثرات ضد التهابی داشته , آرام بخش و ضد ویروس هستند برخی دیگر از عصاره ها مثل یاسمن , مشک و رز و لیمو باعث هوشیاری و افزایش تمرکز و یادگیری می شود.

رایحه درمانی توسط عود در صورت که فاقد عوامل شیمیایی و کاملا گیاهی باشد، یکی از بی خطرترین، کم هزینه ترین، ارزان ترین و اثر بخش ترین متدهای درمانی می باشد یعنی برای انجام آروماتراپی (رایحه درمانی) در خانه به راحتی می توان از سوزاندن عود استفاده کرد.

همانطور که گفته شد عودهای مختلف با روایح متفاوتی که دارند علاوه بر خوشبو کردن محیط کارهایی خاص خود را نیز انجام می دهند.

فقط توجه داشته باشید متاسفانه در 99% عودهای صنعتی موجود در بازار از مواد سرطان زا استفاده شده است و متاسفانه عودی که امروزه در اختیار داریم با عودی که صدها سال پیش مورد استفاده قرار میگرفته متفاوت است و ترکیبات شیمایی موجود در عود های صنعتی فعلی نه تنها خواص فوق را ندارند بلکه مضرات اثبات شده علمی مختلفی به شرح زیر دارند!

مضرات عود چیست؟ دود آن برای سلامتی ضرر هم دارد؟

برخی از مطالعات و تحقیقات نشان از فواید عود دارد اما این ماده جنبه‌های منفی هم دارد؟ دود عود می‌تواند مضر باشد؟

دود عود شامل ترکیبات متنوعی است؛ مثلا ذرات ریزی در آن وجود دارد که بعد از سوزاندن تولید می‌شوند. گازهایی هم با سوزاندن عود به‌وجود می‌آید، مثل کربن‌مونوکسید.

پژوهش‌هایی مختلفی بیانگر ضررهای مختلف دود ناشی از عود یا استنشاق آن است:

• در سال ۲۰۰۸، تحقیقی در سنگاپور روی بزرگ‌سالان انجام شد و نشان داد که استفاده بلندمدت از عود می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان سلول سنگ‌فرشی ریه را افزایش بدهد.
• در سال ۲۰۰۹، تحقیقی در عمان روی کودکان انجام شد و نشان داد که سوزاندن عود می‌تواند خِس خِس سینه در کودکان مبتلا به آسم را افزایش بدهد. دقت کنید که سوزاندن عود باعث به‌وجودآمدن آسم نمی‌شود اما می‌تواند وضعیت مبتلایان را بدتر کند.
• در سال ۲۰۱۵، تحقیقی در چین روی بزرگ‌سالان انجام شد و نشان داد که سوزاندن عود می‌تواند نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا داشته باشد.

تحقیقات دیگر درباره خواص عود چه می‌گویند؟

همان‌طور که در بخش قبلی هم گفته شد، در کنار فواید عود برای ایجاد آرامش، معایبی هم وجود دارد که نباید آنها را دست‌کم گرفت؛ برای مثال:

سرطان

در عودها ترکیباتی طبیعی و غیرطبیعی وجود دارد که با سوزاندن‌شان قابل‌استنشاق می‌شوند. در سال ۲۰۰۹، پژوهش‌هایی انجام شد که نشان می‌داد عود می‌تواند سرطان‌زا باشد: سرطان‌هایی که به ریه و مجاری تنفسی مربوط هستند.

مطالعه‌ای دیگر هم بر سرطان‌زا بودن عود صحه می‌گذارد. البته این پژوهش فقط روی حیوانات و در شرایط درون‌کشتگاهی(in vitro) انجام شده بود. در هر حال، ترکیبات سمی و آزاردهنده‌ای در عودها وجود دارد، مثل:

• بنزن؛
• کربونیل؛
• هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای.

آسم

علاوه بر وجود نشانه‌هایی مبنی بر سرطان‌زا بودن برخی ترکیبات موجود در عود، احتمال بروز مشکلات تنفسی مانند آسم هم با استنشاق دود آن ممکن است. تحقیقی روی ۳ هزار دانش‌آموز انجام شده که نشان می‌دهد ارتباطی میان ابتلای به آسم و استنشاق دود عود وجود دارد. قرارداشتن در معرض دود عود می‌تواند با ابتلا به آسم و شکل‌گرفتن علائمی مانند علائم آسم مثل خس‌خس سینه ارتباط داشته باشد.

التهاب

در بخش‌های قبلی از نتیجه آزمایشی در ارتباط با خواص عود روی کاهش التهاب در بدن موش‌ها گفته شد، اما نتیجه آن تحقیق در شرایطی خاص به‌دست آمده بود؛ یعنی فقط برخی ترکیبات موجود در عود در نظر گرفته شده بود و میزان دُز آنها هم در اثرگذاری بر کاهش التهاب نقش داشت. اما تحقیقات دیگر نشان می‌دهند که دود عود می‌تواند موجبات التهاب مزمن را در بدن فراهم کند.

بنا به نتایج یک پژوهش، دود عود هم باعث التهاب شش‌ها می‌شود و هم کبد. البته این تحقیق هم فقط روی حیوانات انجام گرفته است؛ بنابراین نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد. در هر حال، التهاب روی سوخت‌وساز بدن اثرات منفی می‌گذارد و مشکلاتی مانند استرس اکسیداتیو به‌وجود می‌آورد.

سوخت‌وساز بدن

همان‌طور که می‌بینید، در کنار خواص عود، معایب زیادی هم وجود دارد. البته این عیب‌ها و ایرادها احتمالی‌اند و برخی از آنها برای اثبات نهایی به پژوهش‌های متعدد دیگر نیاز دارند. در هر حال، ترکیبات موجود در عود می‌توانند روی متابولیسم یا سوخت و ساز بدن هم اثرات منفی بگذارند.

تحقیقی روی موش‌ها نشان داده که یکی از معایب عود، کاهش وزن ناخوشایند و کاهش سطح کلسترول خوب در بدن است. البته این موضوع روی انسان آزمایش نشده و نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد.

سلامت قلب

دود عود می‌تواند سلامت قلب را هم به مخاطره بیندازد. در مطالعه‌ای که روی ۶۰ هزار شهروند سنگاپوری انجام گرفت، اثرات منفی و کُشنده استفاده از عود در بلندمدت مشخص شد. این تحقیق نشان داد که قرارداشتن در معرض دود عود در بلندمدت می‌تواند روی قلب و عروق اثرات منفی بگذارد. مرگ‌های ناشی از مشکلات قلبی و عروقی در این تحقیق بی‌ارتباط به استنشاق مداوم دود عود نبودند.

خواص عود از معایب آن کمتر است؟ به تحقیقات اعتماد کنیم؟

در بخش‌های قبلی مقاله از معایب عود خواندید؛ اما می‌توان به همه این پژوهش‌ها اعتماد کرد؟ واقعیت این است که خیر. نخست باید مرجع و منبع هر تحقیق را به‌خوبی بررسی کرد و بعد با مطالعه دقیق آن، در صورت استانداردبودن، نتایج را پذیرفت.

درباره خواص عود و معایب آن باید به این نکته دقت کنید که برخی نتایج می‌توانند ناشی از تعصب باشند. برای مثال، یکی از پژوهش‌هایی که نشان می‌دهد دود عود از سیگار هم بدتر است، از سوی دانشمندان شرکت تولیدکننده تنباکو انجام شده و شاید نباید به نتایج آن اعتماد کرد.

علاوه بر آن، فضای نمونه تحقیق هم مهم است. اگر این فضا محدود و کوچک باشد، اعتبار تحقیق پایین می‌آید.

اثرگذاری دود سیگار بر شش‌ها و اعضای دیگر بدن بسیار مستقیم‌تر و بیشتر از دود عود است. نکته دیگری که در تحقیقات درباره عیب‌های عود وجود دارد، این است که فقط روی برخی از انواع عود کار شده و مواد مختلفی که در ساخت انواع عود به کار می‌رود در این تحقیقات بررسی نشده‌اند. پس نمی‌توان مضربودن مواد و ترکیبات یک نوع عود را به تمام انواع آن تعمیم داد. برای نتیجه‌گیری باید انواع عود و خواص آنها به‌دقت بررسی شود.

بیماری‌هایی هم که نام برده شد با دود عود ارتباط دارند و نوعی همبستگی میان تشدید آنها و استنشاق دود عود وجود دارد؛ اما هیچ‌یک بر اثر بوییدن عود به‌وجود نمی‌آیند.

متخصصان درباره خواص عود و معایب آن چه می‌گویند؟

کارشناسان و محققان با مطالعه خواص بوی عود و معایب آن به دستاوردهایی رسیده‌اند. آنها متوجه شده‌اند که در بوییدن دود عود باید مواردی را در نظر داشت و دقت کافی به خرج داد. سازمان حفاظت از محیط‌زیست آمریکا (EPA) تأکید می‌کند که سوزاندن عود می‌تواند مشکلاتی به وجود بیاورد. زمانی که عود در فضای بسته و به‌طور مستقیم استنشاق می‌شود، امکان مضربودن آن افزایش پیدا می‌کند. خطرات احتمالی عود شامل موارد زیر است:

• سرطان؛
• آسم؛
• درماتیت تماسی.

البته کماکان باید تذکر بدهیم که در این نتایج هم معلوم نیست که از چه نوع عودهایی استفاده شده و محدودیت‌ها و شرایط آزمایش و تحقیقات چه بوده است.

چه جایگزین مناسبی برای عود سراغ داریم؟

برای اینکه دقیقا مشخص نیست که خواص عود یا معایب آن چگونه است و باید تحقیقات بیشتری درباره آن انجام شود، راهکارهای جایگزین زیر می‌توانند مطلوب باشند. استفاده از مواد زیر برای تولید عطر خوشایند به‌جای عود، فکر بدی نخواهد بود:

• سوزاندن گیاهانی مانند مریم گلی؛
• استفاده از روغن های معطر؛
• سوزاندن شمع‌های بدون فتیله؛
• خوش‌بوکننده‌های طبیعی محیط.

در آخر در مورد مضرات و خواص عود

خواص عود سال‌ها موردتأیید انسان‌ها بوده اما خب! علم هم پا به میان گذاشته و دستاوردهایی متضاد در این زمینه رو کرده است. البته تولیدات صنعتی و ترکیبات نوین شیمیایی که نسبت به منابع طبیعی ارزان تر و راحت تر در دسترس وجود دارد نیز بی تاثیر نبوده است، پس باید محتاطانه‌تر از این ماده خوش‌بو استفاده کنید.

هرچند که خواص بوی عود از سوی بسیاری از فرهنگ‌ها و آیین‌ها تأیید شده اما نباید به دستاوردهای علمی در این‌ زمینه بی‌توجه باشید.

البته بیشتر پژوهش‌ها در این زمینه محدود هستند و نیاز به بررسی‌های بیشتر دارند. احتیاط و مطالعه بیشتر در انتخاب عود و استفاده از آن را جدی بگیرید.