نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• جمعيت
• ارتباطات
• سياستهاي آموزشي
• ساختار آموزشي
• آموزش پيش دانشگاهي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش پايه
• آموزش متوسطه
• آموزش عالي
• آموزش معلمان
• آموزش فني و حرفه اي
• آموزش راه دور
• آموزش استثنايي
• اصلاحات آموزشي
• توسعه آموزشي
• اصول و اهداف آموزشي
• همكاريهاي آموزشي
• مشاوره تحصيلي
• قوانين آموزش عالي
• مديريت آموزشي
• نظارت آموزشي
• هزينه هاي آموزشي

ساختار آموزشي > آموزش فني و حرفه اي

آموزش فني و حرفه اي

نظام كارآموزي

نظام كارآموزي خود شامل دوره هاي كارآموزي و پيش كارآموزي است.

دوره هاي كار آموزي

قانون كارآموزي شماره 84/102 مصوب 25مارس و قانون شماره 88/436 ،مصوب23 نوامبر برپايه همكاري ميان مراكزآموزش كارآموزي وبازاركار قرار دارد كه هدف جذب جوانان درزندگي شغلي وتوسعه منابع انساني در شركتها را دنبال مي كند.

دوره هاي كارآموزي براي جوانان 14 تا 24 سال كه حداقل 6 سال آموزش اجباري را طي كرده باشند،طراحي ميشود.كساني كه آموزش اجباري را نگذرانده اند(قبل ازسال 1987 وارد نظام معمول شده اند ) وارد دوره هاي پيش كار آموزي شده اند.

كارآموزي براساس يك قرارداد كارآموزي رسميت مييابد كه به موجب آن شركتهاي سرشناس واجد شرايط متعهد ميشوند باهمكاري مراكز آموزشي آموزش فني وحرفه اي را ارائه نمايد.

MESS ازطريق موسسه اشتغال وآموزش حرفه اي خود(TEFP) مسئول بررسي ظرفيت آموزشي هر شركت وتعيين كار آموزان مي باشد.

دوره هاي كار آموزي از يك تا چهار سال طول مي كشد وسه بخش دارد :

ـ آموزش عمومي كه درمراكز آموزش فني حرفه اي عرضه شده و25% از زمان را اشغال ميكند.اين آموزش  شامل آموزش زبان پرتقالي ، دنياي معاصر ويك زبان خارجي است.

ـ آموزش فني كه همچنان درمراكزآموزش حرفه اي عرضه شده و45% زمان را اشغال مي كند.اين آموزش بسته به بخش حرفه اي متغيربوده وعلوم پايه را به عنوان پشتيبان حوزه هاي فني در خود جاي ميدهد وشرايط كار را بازسازي مي نمايد.

ـ آموزش عملي كه طي آن درسال اول10%ودرسال دوم25%ودرسالهاي سوم وچهارم 45% از زمان به چنين آموزشي اختصاص مييابد.بنابراين نظام كارآموزي به لحاظ سطح مهارتي دراتحاديه اروپا ،به قرار زير است :

دوره هاي كارآموزي در27حوزه آموزشي به شرح ذيل ارائه مي گردد.

كشاورزي،شيلات،صنعت اتومبيل،كفش،شيشه وسراميك

راه وساختمان،برق،الكترونيك،انرژي

خنك كننده وتهويه هوا

ريخته گري،معدن كاري،گرافيك،چوب،فلزشناسي،مهندسي فلزات

جواهرآلات،مدارشيميايي،بافندگي،بيمه وبانكداري

ارتباطات،هتلداري،رستوران داري وگردشگري

صنعت رايانه،بهداشت،خدمات،حمل ونقل ومديريت كيفيت

درسال 1992، 17901 كارآموز درنظام كار آموزي مشغول به تحصيل بودند واين رقم در سال 1993 به 20320 نفر رسيد.درسال 1991 تعداد كارآموزان،حدود 36% افزايش يافت. اكثر اين كارآموزان دوره هاي درجه 2 را دنبال مي نمايند.اما اين درصد در مقايسه با سال قبل از 87% ب 73% كاهش يافت.دوره هاي درجه 3 كه درسال1991 راه اندازي شد.حدود 24% كارآموزان طي سال 1992 درمقايسه با 11% سال1991رادربرمي گرفت ودوره هاي درجه 1 حدود 3% كل كار آموزان را تحت پوشش قرار ميداد.

ارزيابي تحصيلي

درسراسر اين دوره ارزيابي تكويني ومداوم در تمامي جنبه هاي برنامه درسي از كار آموزان به عمل مي آيد كه توسط آزمون ها وامتحانات درسه بخش مي باشد :

عمومي ، فني و آموزش عملي

به هرجنبه يا بخش دوره،نمره اي ازصفرتا 20 تعلق ميگيرد.با اين همه دريكي از آموزشهاي عمومي يا فني يك نمره حداقل هشت نيزقابل قبول است.هرسال به كارآموزان نمراتي نهايي تعلق ميگيرد كه مبتني برميانگين حسابي نمرات حاصل ازسه بخش آموزش ميباشد.براي ارتقاء به كلاس بالاتر،كار آموزان بايد نمره قبولي هرسه بخش آموزش را دريافت كنند. درموارد استثنايي ومقتضي ميتوان يك سال را تجديد دوره كرد.كار آموزاني كه سال پاياني دوره  خود را مي گذرانند مي توانند درامتحان استعداد حرفه اي شركت كنند.تمامي اجزاء ارزيابي بايد دركارنامه كا آموز گنجانده شود وسپس به هيأت ممتحنه ارائه شود تا درحين ارزيابي دوره اي مد نظر قرارگيرد.هيأت ممتحنه آزمون ها شامل حداقل سه نماينده ازحوزه فني مربوطه(يك نماينده ازTEFPكه رئيس هيأت است،1مربي درحوزه آموزش فني يا عملي و1ناظرآموزش عملي) است.هيأت ممتحنه آزمون استعدادهاي حرفه اي نيز خودشامل حداقل يك نماينده ازوزارت آموزش، ونماينده TEFPاست كه رئيس هيأت است.كارآموزاني كه كار آموزي خود را پشت سر مي گذارند مدرك استعداد حرفه اي دريافت مي كنند كه ازجهت صدورمدارك حرفه اي حائزاهميت بوده وممكن است به صدور گواهي معادل آموزش حرفه اي منجر شود.مقررات هر شغل يا گروه مشاغل در پيش نويس هاي كميته ملي كارآموزي تعيين شده وبا تصويب مشترك وزيران كار وتأمين اجتماعي پذيرفته مي شود.

دوره هاي پيش كار آموزي

دوره هاي پيش كار آموزي كه درمصوبه91/383درراستاي تكميل آموزش اجباري و درعين حال تعيين شرايط ورود به دوره هاي كار آموزي حرفه اي تخصصي رسميت يافته است.

اين دوره براي جوانان 15تا21ساله طراحي شده است كه درزمان ثبت نام آموزش اجباري را به پايان نبرده اند يا درمدارس يا دوره هاي وزارت آموزش حضوريافته وپيش از 1987 وارد نظام آموزشي شده اند.دوره هاي پيش كارآموزي شامل آموزش عمومي 16ساعت در هفته وآموزش حرفه اي 19ساعت درهفته درحوزه تخصصيست كه بخش عملي راهم درخود جاي داده است كه طي آن جوانان به كسب تجربه درمحيط كار نائل ميگردند.آموزش عمومي توسط معلمان آموزش دولتي،خصوصي يا تعاوني عرضه مي شود.آموزش حرفه اي را مأموران يا ناظران آموزشي ارائه مي كنند.گروه هاي دولتي،خصوصي يا تعاوني مي توانند اين دوره ها ونيز قرارداد ميان طرف هاي مربوطه(مراكز آموزشي، موسسات كارآموزي ، كارفرمايان ، مقامات محلي وغيره ) را راساً سروسامان دهند. TEFPبيمه حوادث، هزينه حمل ونقل، غذا و مسكن وكمك هزينه آموزشي ماهانه را تقبل مي كند.ارزيابي كارآموزان دوره هاي پيش كارآموزي هم تكويني وهم مداوم است اما به يك توصيف كيفي كلي ازكارآموزي منجرميشود.به عبارتي كار آموزاني كه درتمام حوزه هاي آموزش عمومي وحرفه اي ازمهارت نسبي برخوردارباشند،قبول شدگان دوره پيش كار آموزي تلقي ميگردند.كارآموزاني كه از مهارت نسبي برخوردار نگردند ملزم به تكرار دوره مي باشند.

نهادهاي مركزي

وزارت كاروتأمين اجتماعي مسئول تعريف وپيگيري سياست هاي مرتبط با اشتغال وآموزش حرفه اي وتأمين اجتماعي است.ساختار مركزي آن در حوزه هاي اشتغال وآموزش حرفه اي شامل مديريت كل اشتغال وآموزش حرفه اي وموسسه اشتغال وآموزش حرفه اي ومديريت منطقه اي است.ازسال1980 كميسيون بين وزارتخانه اشتغال كه وابسته به وزير كار وتأمين اجتماعي است سرگرم تدوين پيش نويسهايي براي تثبيت سياست فراگير اشتغال و هماهنگي فعاليت مراكز آموزش حرفه اي در كليه مقاطع آموزشي است.

DGEFPمسئول نوآوري وحمايت فني وقانوني درحوزه هاي اشتغال وآموزش حرفه اي است. IEFP نيزمسئول اجراي اقداماتي درارتباط با سياست اشتغال وآموزش حرفه اي است. بويژه اقداماتي كه حاصل برنامه هايي درچارچوب حمايتي اتحاديه اروپا ونظام نوين گواهي حرفه اي مي باشد.يك كميته اجرايي سه جانبه مسئول مديريتIEFP است.دولت وطرفهاي اجتماعي نيزدر كميته هاي مشورتي وهيأت هاي منطقه اي IEFP حضور مي يابند.

دايره آموزش حرفه اي IEFP مسئول توسعه برنامه درسي، طراحي وتدوين برنامه هاي آموزشي، تعريف سوابق آموزشي، آموزش مربيان،كارآموزي وهماهنگي فني مراكز آموزش حرفه اي است.درزمينه كار آموزي IEFP كميته كار آموزي ملي را CNAاداره مي كند كه متشكل از نمايندگان چندين وزارتخانه وطرف هاي اجتماعي است.

CAN در پيشنهاد اقدامات قانوني ، دولتي ودر هماهنگ نمودن اقدامات كميته هاي منطقه اي نقشي همه جانبه دارد.

دوره هاي حرفه اي

مدارس حرفه اي كه در سال 1989 تأسيس شده اند جايگزين نظام آموزشي معمول بوده ودانش آموزان را براي زندگي شغلي آماده مي كند وپيوند ميان مدرسه وكار را مستحكم مي نمايد.آنها اساساً متوجه پاسخگويي به نيازهاي محلي ومنطقه اي از طريق دوره هاي متنوع در هر حوزه آموزشي هستند.اين مدارس براي نوجوانان وبزرگسالان داير مي گردد .حداقل شراط ورودي بر حسب ماهيت رشته فرق ميكند اما در اكثر رشته ها گذراندن كلاس نهم مدرسه كفايت مي كند در اين مرحله گذر به دوره نه ساله آموزش پايه دانش اموزاني كه مرحله دوم ( سال 6 تحصيل) را گذرانده يا در مرحله سوم مردود شده باشند حق ورود به دوره هاي 3 ساله معادل با سه سال  آخر تحصيلات نه ساله را خواهند داشت .

بيشتر دوره ها 3 سال طول مي كشد.هر سال تحصيلي با برنامه هفتگي 30 ساعته 40 هفته طول مي كشد.مدارس حرفه اي از استقلال اجرايي،مالي وتربيتي برخوردارند.دراين راستا مسئوليت تنظيم كلاسها بر عهده خود مدارس است .

برنامه هاي آموزشي

دوره ها شامل آموزش فرهنگي،اجتماعي،علمي، فني،فن آوري وعملي است كه بسته به مقطع آغازين دانش آموز ومهارت حرفه اي مورد نظر به نسبتهاي مختلفي وجود دارد آنها معمولاً به صورت واحدي تنظيم مي شوند .

جزء فرهنگي اجتماعي شامل سه درس است :

پرتقالي ، يك زبان خارجي ، ويكپارچگي اجتماعي

در هر سال تحصيلي 100 ساعت به هر يك از اين دروس اختصاص مي يابد كه كلاً 25% برنامه سالانه است.جزء علمي هم 35% برنامه سالانه را اشغال مي كند وشامل دو تا چهار درس پايه است كه با ماهيت پايه اي رشته هاي مختلف همخواني دارد . اين دوس بايد باآموزش مقطع متوسطه همساز بوده وبا اقتضاعات فني آموزش فني حرفه اي گره بخورد . وتماماً در چارچوب هدف خاص هردوره قرار گيرد.جزء فني،فن آوري وعملي 50% برنامه سالانه را به خود اختصاص مي دهد وشامل 4 تا 6 درس فني است كه برخي از آنها عمدتاً ماهيتي عملي دارند.مورد اخير را مي توان در شرايط بازسازي شده يا در محيط واقعي كار تدريس نمود .

ارزيابي تحصيلي

در دوره هاي مدرسه حرفه اي ارزيابي عمدتاً بشكل عملي ومداوم است ومبتني بر آموخته هاي هر واحد مجموعه اي از واحد ها يا دروي قراردارد.دانش آموزان علاوه بر ارزيابي در هر واحد درچهر زمان مختلف سال تحصيلي به صورت كمي وكيفي ارزيابي مي شوند . اين ارزيابي ها توسط شورا كلاس صورت گرفته هر مدرسه مي تواند مناسب ترين نحوه شركت دانش آموزان دراين روند را برقرار نمايد.درصورتيكه دانش آموزان نمرات كاف براي قبولي درواحد، درس يا جزء آموزشي را بدست نياورند شوراي تربيت مدرسه دوره تقويتي فوق العاده را در اختيار دانش آموزان مي گذارد.اين شورا مي تواند پيشنها تجديد واحدها ، دروس يا اجزاء آموزشي رامطرح كند.درپايان دوره تجربه كاري دانش آموز يك گزارش خود سنجي آموزش خود را عرضه مي كند.معلم حمايتي او نيز گزارشي ازعملكرد دانش آموز در محيط كارعرضه مي كند كه توصيفي و با ارزيابي كيفي است.اين دوره شامل يك آزمون استعداد حرفه اي بصورت پروژه بين رشته اي هم هست.دانش آموزاني كه نمره ده يا بيشنتر رابدست آورند در امتحان قبول مي شوند.نمره نهايي دوره ها بااحتساب مجموع نمرات آزمون استعداد حرفه اي وميانگين عددي ساده نمرات كليه دروس وتقسيم آن بر دو به دست مي آيد .

به دانش آموزاني كه كليه دروس اجزاء فرهنگي  اجتماعي وعلمي را گذرانده وتنها در يك درس از جزء فني رد شده باشند مدرك فراغت از آموزش متوسطه اعطا مي شود.

به دانش اموزاني كه آزمون استعداد حرفه اي را پشت سر گذاشته باشند مدرك مهارت حرفه اي تعلق مي گيرد .

نرخ معلمين، مدارس و دانش آموزان كليه دوره هاي متوسطه به استثناي مدارس فني وحرفه اي طي سال1994- 1993

*اين رقم شامل معلمان مراحل اول وسوم آموزش پايه متوسطه در كلاسهاي روزانه وشبانه است .

ايم رقم شامل موسساتي است كه در بيش از يك مقطع آموزش مي دهند وبراي هر مقطع جداگانه شما

رش شده اند .

نرخ دانش آموزان سالهاي 11 و12متوسطهCSPOPE

نرخ دانش آموزان سالهاي 11 و12متوسطه فني وحرفه اي CT

نرخ دانش آموزان دوره هاي متوسطه شبانه

نرخ دانش آموزان، مدارس و معلمين مدارس متوسطه حرفه اي