New Page 1
ملاحظات تاريخي
در قرون اوليه ميلادي اين سرزمين پس از اشغال توسط سزار واگوستوس بكلي تحت نفوذ
فرهنگ و تمدن رومي درآمد ولي در قرن پنجم ميلادي ويزيگوتها (ويسيگوتها) و در سال
711 ميلادي مورها (اعراب مسلمان) آن را متصرف شدند. در قرن يازدهم ميلادي نهضت
بزرگي براي بازگرفتن اراضي متصرفي اعراب بوجود آمد و سرداران و اشراف آن زمان
قسمتهاي وسيعي را تحت سلطه خويش در آوردند و بدينترتيب پرتقال بوجود آمد.در اواسط
قرن دوازدهم آلفونسو (كنت پورتو كالنس) با نام آلفونسوي اول به تحت سلطنت
نشست. آلفونسو به كمك ياري دهندگان خارجي ليسبون را گرفت و در دوره او پرتقال كشوري
مستقل شد. در طي قرن بعد دست مورها كوتاه شده و پرتقال بتدريج توسعه يافت و در
اواسط قرن سيزدهم استيلاي مورها بكلي پايان يافت.در اواسط نيمه دوم قرن چهاردهم پس
از اينكه پرتقاليها در مقابل هجوم كاستيلي ها مقاومت كرده و آنها را شكست دادند،
سلسله آويش تأسيس شده و جان اول به سلطنت نشست.
دردوران اين سلسله درنتيجه كوششهاي دريانوردان بزرگي چون واسكودوگاما، كابرال،
آلميدا و آلبوكرك، پرتقال به بزرگترين كشور تجارتي جهان تبديل گرديد. در همين اوان
برهند استيلا يافت و تجارت برده را در افريقا بدست گرفت و در جهان، مستعمراتي مانند
: اندونزي، برزيل، تيمور و ماكائو بدست آورد و بعداٌ نيز مستعراتي در جنوب و شرق
افريقا به آن ها افزوده شد.امپراطوري پرتقال در قرون پانزدهم و شانزدهم ميلادي به
اوج عظمت خود رسيد ولي براثر تقليل جمعيت (مهاجرت به مستعمرات و اخراج يهوديان) و
به علت عدم توجه به كشاورزي بسرعت انحطاط يافت تا حدي كه سرانجام در سال 1580ميلادي
فيليپ دوم پادشاه اسپانيا پرتقال را تصرف و ضميمه اسپانيا كرد. ايندوره در تاريخ
پرتقال به اسارت اسپانيايي مشهور است. در اين زمان بيشتر مستعمرات پرتقال بدست
هلنديها افتاد. در اواخر نيمه اول قرن هفدهم ميلادي پرتقاليها يوغ اطاعت اسپانيا را
درهم شكسته و جان چهارم سلسله براگانزا را بنيان نهاد.در قرن هجدهم ميلادي در دوره
سلطنت جان پنجم و خوزه، استبداد سلاطين به اوج خود رسيد. در جنگهاي اروپايي انقلاب
فرانسه، پرتقال شكست خورد و در اوايل قرن نوزدهم ميلادي صلح كرد ولي شش سال بعد
سپاهيان ناپلئون آن راهمراه با اسپانيا فتح و ضميمه فرانسه كرده و خاندان سلطنتي به
برزيل كه هنوز مستعمره پرتقال بود پناهنده شدند. سرانجام اشغال پرتقال پايان يافت و
شاه جان ششم به كشور بازگشته و فرزند خود پدر و را در برزيل به عنوان وليعهد باقي
گذاشت (پدر و بعداٌ به تنهايي برزيل را مستقل اعلام نمود). پس از اتفاقاتي كه بعداٌ
روي داد پنج تن ديگر پس از جان ششم به سلطنت رسيدند كه آخرين آنها امانوئل دوم بود
كه سرانجام استعفا داده و حكومت جمهوري بدنبال آن برقرار شد. اغتشاشات سياسي
درجمهوري پرتقال همچنان ادامه يافت.پرتقال در جنگ جهاني اول جزو متفقين
بود.درسالهاي بين دو جنگ جهاني ژنرال كارمونا ديكتاتوري خويش را مستقر ساخت و پس
ازوي ديكتاتور ديگري بنام سالازار بر سر كار آمد. در زمان وي آزادي و حقوق دمكراتيك
از بين رفت. در طي جنگ جهاني دوم پرتقال بيطرف ماند. پس از جنگ هرج و مرج در كشور و
مستعمرات پرتقال شدت گرفت كه سرانجام منجر به استقلال اكثر مستعمرات يا الحاق آنها
به كشورهاي همسايه شد.درسال 1974 انقلابي در پرتقال بوقوع پيوست كه موجب بقدرت
رسيدن آزاديخواهان شد وسرانجام حكومت بدست ژنرال اينش افتاد.طي سالهاي اخير جوسياسي
پرتقال متشنج بوده است.
ملاحظات جغرافيايي
کشورپرتقال با 631,91كيلومتر مربع وسعت (صدوششمين كشورجهان) در نيمكره شمالي،
نيمكره غربي، درجنوبغربي قاره اروپا و شبه جيزه ايبري، در كنار اقيانوس اطلس واقع
شده و از سمت مشرق و شمال با كشوراسپانيا همسايه است.سرزميني نيمه كوهستاني است و
ارتفاعات آن عمدتاٌ در نواحي شمالي واقع شده اند. مهمترين رودهاي آن عبارتند از:
تژو (تاگوس)، دورو، سادو، موندگو و گواديانا.
جنگلها در آن وسعت زيادي نداشته و آب و هواي آن در نواحي شمالي، اقيانوسي و در
نواحي جنوبي، مديترانه اي و بر روي هم نسبتاٌ پرباران است.بلندترين نقطه آن قله
استرلا (1991 متر) و طويلترين رود آن، تژو(006,1كيلومتر) است كه قسمت اعظم آن در
كشور اسپانيا جريان دارد.
ملاحظات سياسي
طبق قانون اساسي پرتقال جمهوري دموكراتيك است.رئيس كشور رئيس جمهور بوده ومقوه
مقتنه در اختيار مجلس كشور قرار دارد.هر دو با راي گيري مستقيم همگاني انتخاب مي
شود.رئيس دولت نخست وزير است.جزاير آزورس ومادئيرا مناطق خودمختاربا دولتها ومجالس
قانون گذاري منطقه اي نسبتاً قدرتمند هستند.درسراسر پرتقال مقامات مسئول محلي چه در
شهر وچه در بخش به چشم مي خورند.حكومت اين كشور جمهوري مي باشد.قوه مقننه از يك
مجلس قانونگذاري با 246 عضو (كه به مدت 4 سال انتخاب ميشوند)تشكيل يافته است. قانون
اساسي موجود در سال 1976 تدوين شده و براساس آخرين تقسيمات كشوري، پرتقال از22 بخش
كه زيرنظر فرماندار انتخابي دولت مركزي اداره ميشوند، تشكيل يافته است.فعاليت احزاب
در پرتقال آزاد بوده و احزاب مهم آن عبارتند از: اتحاد دموكراتيك، سوسيال دموكرات،
جبهه سوسياليستي جمهوريخواه، اتحاد دموكراتيك خلق و اتحاد سوسيال دموكرات.پرتقال
درسال 1143 به استقلال دست يافت. روزملي آن بيست و پنجم آوريل بوده و در سال 1955
به عضويت سازمان ملل درآمده و علاوه بر آن در سازمانهاي ناتو،اسه،افتا،فائو،گات،
يااآ،بانك جهاني، ايكائو،يئا،ايفك،ايلو،ايمف،اواسي دي،يونسكو،يوپو،وهو،شوراي اروپا
و ايتو نيزعضويت دارد.
ملاحظات اقتصادي
واحد پول آن اسكودو (Esc)معادل 100 سنتاوو است كه هر 51 واحد آن برابر يك دلار
است.توليد ناخالص ملي در سال 1979حدود 26/17 ميليارد دلار بوده (درآمدسرانه
1784دلار)كه43%آن ازصنايع،معادنوساختمان،18% ازكشاورزي، 14% از تجارت و امور مالي و
15% ازخدمات بدست ميآيد.هزينه هاي نظامي كشور در سال 5/3% و هزينه هاي آموزش و
پرورش 9/3% توليد ناخالص ملي بوده است. نرخ سالانه رشد توليد ناخالص ملي حدود1/3%
است.درآمد بودجه ملي در سال 1973 بالغ بر 53/1 ميليارد دلار و هزينه هاي بودجه در
همين سال معادل 60/1 ميليارد دلار بوده است.واردات پرتقال درسال 1978حدود 7/4 حدود
7/4 ميليارد دلار بوده كه بيشتر شامل: ماشين آلات و لوازم صنعتي، نفت و فرآورده هاي
نفتي، پنبه، پولاد، گندم و ذرت است كه اكثراٌ از كشورهاي امريكا (12%) آلمان(11%)
انگلستان (8%) وفرانسه (7%) وارد ميشود. ميزان صادرات كشور حدود 4/2 ميليارد دلار
است. كه بيشتر شامل شراب، ساردين، چوب پنبه، روغن زيتون، نساجي، موادمعدني، ماشين
آلات و الماس است و اكثراٌ به كشورهاي انگلستان (20%) آلمان (10%) امريكا (8%) و
فرانسه (6%) صادر ميشود.مهمترين صنايع كشورعبارتنداز: الكترونيكي، نساجي، شراب
سازي، چوب پنبه – چوب بري – ذوب آهن ، غذايي، وسايل ساختماني، كشتي سازي و تعميرات
آن. دانه هاي خوراكي ، ميوه جات، سبزيجات و شراب نيز مهمترين محصولات كشاورزي آن را
تشكيل داده و سرانه زمين مزروعي براي هر نفر بالغ بر 32/0 هكتار ميباشد. توليد
ساليانه گوشت گاو 700, 78 تن، و صيدماهي 600, 368 تن ميباشد.توليد سالانه
نيروي الكتريسيته نيزمعادل 87/13 ميليارد كيلووات ساعت است.منگنز، ولفرام، گاز،
قلع، طلا، بريل، مس، سنگ آهن، ياقوت و گوگرد مهمترين معادن آنند.نيروي كار كشور
بالغ بر 000، 100، 4 نفر است كه 34% آن در صنايع و 28% در بخش كشاورزي مشغول كار
هستند.
طبق آمارسال 1999سهم توايد ناخالص بخش هاي مختلف به شرح ذيل مي باشد:
ـ خدمات: 55%
ـ صنايع استخراجي وپردازشي: 6/27%
ـ ساختمان : 4/7%
ـ كشاورزي ، جنگلداري ،شكار وشيلات : 7/6%
ـ برق، گاز وآب : 3/3%
ملاحظات علمي
طبق آمارسال1998،تعدادجوانان زير30سال،4/37%ازكل جمعيت راتشكيل داده و1140394
دانش آموز درسنين آموزش اجباري قراردارند.طبق آمارسال1998،تقريباً4/85%دانش آموزان
درآموزشگاههاي دولتي و6/14% در موسسات خصوصي حضورمي يابند.2/3% هزينه هاي تحصيلي
دانش آموزان از محل اعتبارات بخش دولتي تامين مي گردد.
سطح تحصيلات افراد رده هاي سني 15 سال به بالا برمبناي درصد طي سالهاي2005-
2000
سال
تحصيلي |
عالي |
متوسطه |
كلاس
نهم |
كلاس
ششم |
1992 |
4/7 |
7/8 |
6/13 |
3/14 |
1997 |
8/7 |
9/10 |
4/17 |
3/13 |
2000 |
10 |
14 |
17 |
12 |
2005 |
18 |
20 |
20 |
9 |
|