نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• ارتباطات
• جمعيت
• تاريخچه آموزشي
• سياست هاي آموزشي
• ساختار آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش همگاني
• آموزش ابتدايي
• آموزش متوسطه
• آموزش عالي
• آموزش معلمان
• آموزش ضمن خدمت
• آموزش فني حرفه اي
• آموزش بزرگسالان
• آموزش غيررسمي
• آموزش زنان
• آموزش استثنايي
• اصول و اهداف آموزشي
• اولويت ها و علايق آموزشي
• اصلاحات آموزشي
• اطلاع رساني آموزشي
• توسعه آموزشي
• همكاريهاي آموزشي
• قوانين ومديريت آموزشي
• هزينه هاي آموزشي

ساختار آموزشي > آموزش عالي

آموزش عالي

ساختار آموزشي

برنامه هاي آموزش عالي در7دانشگاه،كالج هاي زنان،مؤسسة عمومي نظارت و17كالج تربيت مدرس ارائه مي گردد.گفتني است که 6دانشگاه از7دانشگاه مذكور تحت نظارت وزارت آموزش عالي و دانشگاه هفتم (دانشگاه اسلامي مدينه) تحت نظارت هيئت وزيران قرار دارند.همانگونه كه قبلاً نيز بدان اشاره گرديد دانشگاه هاي عربستان سعودي دو نوع تحصيلات (تحصيلات سنتي اسلامي وتحصيلات الگو گرفته از غرب) مبادرت مي نمايند.دانشگاه اسلامي مدينه و دانشگاه اسلامي امام محمد بن سعود نيزعمدتا بر آموزش قوانين اسلامي ، تعاليم قرآني ،زبان عربي و علوم اجتماعي تمرکز دارند.

برخي از دانشکده هاي کشور عربستان از آزمون ورودي ويزه اي ، علاوه بر امتحان توجيهي برخوردارند.

سياستهاي آموزشي

عربستان سعودي با ورود به دوران رشد سريع زيرساختارها و اقتصاد كشور در اوايل سالهاي 1970، توجه ويژه اي به تقويت اموزش عالي مبذول داشته است . وزارت آموزش عالي كه در سال 1975 تأسيس گرديد ، مبادرت به يك برنامة عمدة طولاني مدت ورزيد تا سيستم تحصيلي عربستان سعودي را قادر به تأمين نيروي انساني با تحصيلات عالي نمايد تا نيازهاي رو به افزايش اقتصاد بغرنج عربستان را بر آورده نمايد.يكي از هدفهاي اوليه احداث مراكز آموزش عالي سراسر كشور و خارج از آن بود . در سال 1999 ، هشت دانشگاه و تعداد زيادي مؤسسات آموزش عالي وجود داشت . هدف پايه ريزي برنامه هاي حين و پس از فارغ التحصيلي منظم براي كالجها و دانشگاههاي سعودي بود . نتيجه اين است كه دانش آموزان سعودي امروزه در تمام رشته ها در داخل كشور درس مي خوانند و تنها براي كسب تخصصهاي ويژه عازم خارج از كشور مي گردند.از جمله مهمترين سياستهاي پيشروي نظام آموزش عالي عربستان مي توان از موارد ذيل نام برد :

· معطوف داشتن توجه ويژه به تقويت ساختار آموزش عالي با ورود به دوران رشد سريع زيرساختها و اقتصاد كشور در اوايل دهه 1970 

· اجراي طرح دراز مدت  تأمين نيروي انساني برخوردار ازتحصيلات عاليه درجهت برآورده سازي نيازهاي رو به افزايش اقتصادي عربستان  توسط وزارت آموزش عالي

· احداث مراكز آموزش عالي ملي و بين الملل

سال تحصيلي

سال تحصيلي دانشگاهي از ماه اكتبر آغاز گرديده و تا جولاي ادامه مي يابد.

زبانهاي آموزشي مراکز آموزش عالي عربستان بر زبانهاي عربي و انگليسي مشتمل مي گردد.

مقاطع آموزشي

مقطع کارشناسي

مقطع کارشناسي ‌به جزء در رشته هاي دارو سازي و پزشكي كه علاوه بردوره عمومي آموزش 4ساله به آموزش باليني احتياج دارند و مهندسي و دامپزشكي با دوره آموزش5ساله معمولاً 4سال به طول مي انجامد.

مقطع کارشناسي ارشد

در اغلب دانشگاههاي کشور عربستان دوره کارشناسي ارشد مدت زمان2سال پس ازگذراندن مقطع کارشناسي به طول مي انجامد.درپايان دوره مذکور به فارغ التحصيلان مدرک المجسيتر(کارشناسي ارشد)

اعطا ميگردد.به عبارت ديگر ميتوان گفت که تحصيل در رشته هاي اقتصاد، بارزگاني،حكومت اجتماعي، حسابداري ،مهندسي، هنر وعلوم انساني، علوم دريايي،علوم ،زمين شناسي، نجوم ، محيط زيست و علوم كشاورزي در مقطع کارشناسي مدت زمان2سال و تحصيل در رشته هاي قانون اسلامي، زبان عربي و علوم اجتماعي مدت زمان3سال بطول مي انجامد.در اين سطح تحصيلات ارائة تز تحقيقاتي و پايان نامه الزامي است .

مقطع آموزش دکتري

مقطع آموزش دکتري پس از مقطع کارشناسي ارشد در قالب برنامه هاي آموزشي3ساله به علاقه مندان ارائه مي گردد.

دانشگاه ها

ـ دانشگاه ملك سعود رياره تاسيس يافته به سال 1377هجري(1957ميلادي)

ـ دانشگاه اسلامي مدينه تاسيس يافته به سال 1380هجري(1967ميلادي)

ـ دانشگاه عبدالعزيز جده تاسيس يافته به سال 1380هجري(1967ميلادي)

ـ دانشگاه اسلامي امام محمد ابن سعود ريان تاسيس يافته به سال 1373هجري(1953ميلادي)

ـ دانشگاه ملك فيصل دمام و هفوق تاسيس يافته به سال 1395هجري(1975ميلادي)

ـ دانشگاه نفت و معادن ملك فهد Dhahran تاسيس يافته به سال 1383هجري(1963ميلادي)

ـ دانشگاه ام القري شهر تورس مكه تاسيس يافته به سال 1399هجري(1979ميلادي)

-50كالج دانشگاهي ويزه زنان عرب با سر پرستي و تأمين منابع مالي سازمان نظارت عمومي برتحصيلات زنان

-18كالج آموزش معلمان تحت نظارت وزارت آموزش 

- مؤسسات آموزش عالي کارداني شامل 34كالج آموزش بهداشت ،20كالج زنان ، 3كالج اجتماعي ، 12 كالج فني،2كالج هنرهاي صنعتي و تعدادي كالج نظامي و حفاظتي

· دانشگاه ملك مسعود

اين دانشگاه كه درسال 1957م – بعنوان دانشگاه رياض– تأسيس گرديد. يكي از  بزرگترين دانشگاههاي عربستان سعودي مي باشد. زبان آموزشي اين مركز فرهنگي, عربي و در رشته پزشكي و مهندسي انگليسي مي باشد. رياست دانشگاه به عهدة دكتر احمد محمد الضاب با معاونت دكتر ابراهيم عبدالرحمن المشيل است. اين دانشگاه در شهر ابها و القصيم نيز داراي شعبه مي باشد.

دانشكده هاي اين دانشگاه عبارتند از:

دانشكده هاي هنر, تعليم و تربيت شعبه اي نيز در (ابهاء) دارد, كشاورزي, پزشكي (شعبه اي نيز در ابهاء دارد), علوم, داروسازي, مهندسي, دندانسازي, دانشكده كامپيوتر و اطلاعات, معماري و نقشه كشي, علوم اداري, دانشكده اقتصاد و علوم اداري (تصيم), دامپزشكي, همچنين مركز مطالعات دانشگاهي زنان, انجمن زبان عربي, انجمن زبان و ترجمه.

· دانشگاه اسلامي مدينه

دانشگاه اسلامي مدينه در سال 1961 م در شهر مدينه منوره افتتاح شد و دانشجويان اين دانشگاه به تحصيل علوم ديني اشتغال دارند. دانشگاه مذكور هر سال تعداي بورس تحصيلي به كشورهاي اسلامي ديگر اعطا مي كند. دراين دانشگاه مذاهب چهارگانه تسنن تعليم داده مي شود.دانشگاه مدينه علاوه بر فعاليتهاي تعليماتي مجالس سخنراني عمومي نيز ترتيب مي دهد كه اغلب متن سخنراني هاي مذكور چاپ و راي مؤسسات اسلامي جهان ارسال مي گردد.

· دانشگاه ملك عبدالعزيزجده

گروهي از خيرانديشان و دانش پژوهان سعودي بخاطر آنكه افرادي كه مايل به تحصيل هستندمجبور به مسافرت و اقامت در شهر رياض نباشند, و همچنين جهت تعداد مراكز علمي تصميم گرفتند دانشگاهي بخرج خود و با كمك ساير فرهنگ دوستان كشور در شهر جده تأسيس نمايند. كه سرانجام در سال 1964 م دانشگاهي با عنان ملك عبدالعزيز  توسط ملك فيصل افتتاح, مبالغي بعنوان كمك به دانشگاه مذكور اعطا نمود در سال 78 – 1967 م دانشكده اقتصاد و علوماداري – كه اولين دانشكده اين مركز علمي است – آغاز بكار كرد. در حال حاضر دانشگاه مذكور از دانشكده هاي اقتصاد , علوم اداري, مديريت, زبان خارجه و ادبيات تشكيل شده است. در اين دانشگاه ترتيبي داده شده تا دوشيزگان نيز بتوانند در اوقات تعطيل روزانه دانشگاه از كلاسهاي مخصوص استفاده نمايند. مدت تحصيل چهار سال و فارغ التحصيلان به دريافت دانشنامه ليسانس مفتخر خواهند شد.

· دانشكده تربيت

اين دانشكده در مكه مي باشد و رشته هاي تخصصي آن عبارتند از؛ جغرافيا, زبان انگليسي, فيزيكي , رياضيات تعليم و تربيت روانشناسي, اين دانشكده در حقيقت و تأمين كننده معلم هاي لازم براي تدريس در مدرسه هاي كشور اشتغال مي باشد.

· دانشكده شريعت و تحقيقات اسلامي مكه

در سال 1949 م تأسيس شد كه هدف از تأسيس آن تربيت كادر لازم براي قضاوت و همچنين تدريس در مدرسه ها بود. درسهاي اين دانشكده اختصاص به علوم ديني و زبان عربي دارد.

· دانشكده صنت نفت و معادن ظهران

هدف از افتتاح اين دانشكده كه؛ در سال 1963 در ظهران افتتاح شد؛ تربيت كارشناس و متخصص در امور مربطو به نفت و ساير معادن بود.

· دانشگاه ملك فيصل

اين دانشگاه در سال 1975 م در دمام تأسيس گرديد, شعبه اي از آن نيز در شهر احساء داير مي باشد. دانشكده هاي كشاورزي و صنايع غذايي (احساء) , معماري و نقشه كشي (دمام), تعليم و تربيت (لاحساء) , پزشكي و علوم پزشكي (دمام), دامپزشكي (الاحساء), مديريت و نقشه كشي (احساء) همگي از زيرمجموعه هاي دانشگاه ملك قيصل مي باشد.

· دانشگاه امام محمدبن سعود

اين دانشگاه در سال 1953 م در رياض تأسيس شد و زبان آموزشي آن عربي است. شامل دانشكده هاي شريعت و تبليغ و اصول دين علوم اجتماعي, عربي و علوم اجتماعي, عربي و مطالعات اسلامي, و همچنين انجمن تعليم عربي و مركز مطالعه ويژه دختران مي باشد.

· دانشگاه ام القري

اين دانشگاه در سال 1975 م در مكه مكرمه تأسيس شد و داراي هفت دانكشده مي باشد كه عبارتند از: شريعت و مطالعات اسلامي, تعليم و تربيت, مهندسي و علوم تابعه, تبليغ و اصول دين, انگليسي (زبان و ادبيات), علوم اجتماعي و همچنين انجمن زبان عربي.

لازم بذكر است كه رژيم سعودي سه دانشگاه كشور را به تدريس بر مبناي برنامه هاي سلفي اختصاص داده كه دانشگاه عبارتند از؛ دانشگاه محمدبن سعود در رياض, دانشگاه ام القري در مه مكرمه و دانشگاه اسلامي در مدينه منوره, غالبا تدريس در سطوح عالي به زبان انلگيسي انجام مي شود كه بعد از بان عربي در عربستان يك زبان اصلي محسوب مي گردد. در سال 1994 م مجموعا تعداد يكصد و پنجاه و پنج هزار دانشجو در مؤسسات آموزش عالي ثبت نام كرده بودند. سالانه تعداد زيادي از جوانان اين كشور كه واجد شرايط لازم براي ادامة تحصيل هستند. جهت ادامة تحصيل در سطح عالي به اروپا, ايالات متحده امريكا و جاهاي ديگر مي روند. در سال 1994 م تا 4/6 درصد از توليد ناخالص ملي كشور عربستان صرف تحصيل شد.

نهادهاي مرکزي

1- انجمن آموزش عالي که عهده دار ارائه پيشنهادات متناسب با سياست كلي تحصيلات عالي کشور و نظارت براجراي سياستهاي دولت درحوزه تحقيقات علمي است.نخست وزيررياست اين انجمن را برعهده دارد.

2- وزارت آموزش عالي که عهده دارمسووليت نظارت براعمال سياستهاي دولت درزمينة تحصيلات عالي است.

3-انجمن دانشگاهها  و مراکزآموزش عالي

پذيرش تحصيلي

نهادهاي مرکزي

كميتة انطباق درجات علمي وزارت آموزش عالي عربستان سعودي

ارزشيابي تحصيلي

سيستم نمره دهي

معضلات آموزشي

1-سير سريع رشد اجتماعي عربستان سعودي مشتمل بر تغييرات اساسي در نرخ زاد و ولد ، در آمد خانواده ها ، تجدد و تحرك اجتماعي و تغيير جامعة كوچ نشين به شهر

2- بروز تغييرات داخلي نظير ضرورت اقتصاد آزاد ، آزادي اتباع ساير كشورها،صنعتي شدن و جنگ

3-عدم توانايي مؤسسات آموزش عالي سعودي در پذيرش تعداد بيشتري دانشجو با وجود افزايش نرخ فارغ التحصيلان مدارس

گفتني است که اين نرخ صعودي تا حدي مربوط به افزايش نرخ تقاضاي افراد وخانواده هاي عرب درجهت كسب در آمدسرانه بيشتر است چراکه درعربستان سعودي هردانشجوازمبلغ ماهانه 300 دلار كمك هزينه تحصيلي برخوردار ميگردد.علاوه براين تحصيلات عالي راهي براي گريز ازتعداد فراوان جوانان بيكار« براي خانواده ها » است.

4- عدم وجود سيستم منسجم گزينش دانشجو در نظام آموزش عالي عربستان

5- عدم هماهنگي ميان مؤسسات آموزش عالي بخشهاي خصوصي و ملي

پژوهش و تحقيقات

تحقيقات آموزشي

اهداف اساسي

عمده تحقيقات آموزشي کشور عربستان دردانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي صورت مي پذيرد.اين در حاليست که فعاليتهاي پژوهشي ديگري نيز توسط وزارت آموزش و پرورش صورت مي گيرد كه هدف اصلي از اجراي چنين پروزه هايي،تشکيل زيربناي جامع اطلاعاتي کشور،درراستاي به کارگيري درفرآيند تصميم گيري براي توسعه طرحهاي آموزشي و برنامه هاي درسي مراکز آموزشي کشور است.

روندهاي جاري پژوهشهاي آموزشي

از جمله مهمترين زمينه هاي پژوهشي آموزشي حال حاضر کشور مي توان از بررسي علل و عوامل افت تحصيلي،بررسي مشكلات رفتاري دانش آموزان ،اصلاح محتوي برنامه هاي درسي وامتحانات، بررسي و اصلاح روشهاي ارزشيابي پيشرفت تحصيلي دانش آموزان سطوح مختلف آموزشي نام برد.

از جمله ديگر پزوهشهاي آموزشي ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود :

ــ پيگيري مطالعات ترك تحصيل و مردودي و تكرار كلاس با هدف ايجاد خط‌مشي به منظور پايان دادن به اين فرآيند.

ــ اجراي بعضي تحقيقات آموزشي از قبيل:

· افزايش صلاحيت علمي و آموزشي معلمين و بالابردن وفاداري به آموزش

· بالابردن نقش آموزشي مدارس در پيشرفت شخصيت «شهروند خوب» و توسعة جامعه

· محيط مدرسه‌أي كه بايد مناسب باشد. اين كار به وسيلة طرح ساختماني بهتر و هماهنگ با نيازهاي مقطع تحصيلي طول تحصيل و محيط باشد.

· توسعة ابزارهاي نظارت آموزشي و فعال‌نمودن نقش آن در آموزش و روند آموزش

· پيشرفت برنامه‌هاي كشف دانش‌آموزان با استعداد

- توسعة مطالعات شاخص‌هاي آموزشي و تجزيه وتحليل آماري واستفاده از آنان در تصميم‌گيري‌هاي آموزشي

نهادهاي مرکزي

انجمنهاي آموزشي - تحقيقاتي

1– مركز تحقيقات ومطالعات اسلامي ملك عبدالعزيز اين مركز در سال 1972م درشهر رياض به ياد پادشاه قبلي تأسيس گشت و داراي اسناد و منابع مهم فرهنگي, ادبياتي, جغرافيايي و تاريخي مي باشد.

2– انجمن زيست شناسي سعودي, تأسيس آن در سال 1975 م بوده, تعداد اعضاي آن 350 نفر مي باشد اين انجمن وابسته به دانشگاه ملك سعود مي باشد و در شهر رياض واقع شدهاست.

3– دبيرخانة عرب براي آموزش در كشورهاي خليج فارس در سال 1975 م با هدف همپايه نمودن سطح كشورهاي عرب حوزه خليج فارس (امارات عربي متحده, بحرين, كويت, عربستان سعودي, عمان و قطر) تأسيس شد.

4– مركز علمي و فن آوري ملك عبدالعزيز؛ اين مركز تحقيقاتي به سال 1977 م در شهر رياض تأسيس يافت. هدف از تأسيس آن تنظيم خط مشي سياسي ملي براي توسعه فن آوري؛ علوم , راهبرد و همچنين ارائه طرح و نقشه براي چگونگي انجام آن هدفها بوده است.

5– سازمان اسلامي علمي, فني و توسعه؛ در سال 1980 م تأسيس شد و وابسته به سازمان كنفرانس اسلامي مي باشد. خط مشي آن همپايه و هم سطح نمودن علمي و فن آوري كشورهاي عضو اين كنفرانس است.

6– مركز تحقيقات آموزش و پرورش اسلامي؛ توسط سازمان كنفرانس اسلامي در مكه به سال 1980 م تأسيس شد. در سال 1982 م به دانشگاه ام القري پيوست. اهداف اين مركز ترويج ارزشهاي والاي اسلام با آموزش و تحقيقات مي باشد. رياست آن به عهده دكتر عبدالرحمن الشقيري است.

7– مركز تحقيقات و مطالعات اسلامي ملك فيصل؛ در شهر رياض به سال 1983 م تأسيس گرديد و تحقيقاتي در حوزه هاي مختلف تمدن اسلامي انجام مي دهد.

8– هيأت انگليسي اين مركز در سه شهر رياض, جده و دمام شعبه دارد.

9– مركز تحقيقات فرهنگي كشورهاي خليج فارس زير نظر دبيرخانه اتحاديه عرب اداره مي شود

10– شعبه منطقه اي آرشيو عربي شوراي بين المللي (آربيكا)؛ مركز آن در شهر رياض مي باشد و تعهد همكاري  با  يونسكو و ديگر سازمانهاي بين المللي را داده است. اعضاي اين مركز شامل 20 كشور عربي هستند.