نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• ارتباطات
• جمعيت
• تاريخچه آموزشي
• سياست هاي آموزشي
• ساختار آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش همگاني
• آموزش ابتدايي
• آموزش متوسطه
• آموزش عالي
• آموزش معلمان
• آموزش ضمن خدمت
• آموزش فني حرفه اي
• آموزش بزرگسالان
• آموزش غيررسمي
• آموزش زنان
• آموزش استثنايي
• اصول و اهداف آموزشي
• اولويت ها و علايق آموزشي
• اصلاحات آموزشي
• اطلاع رساني آموزشي
• توسعه آموزشي
• همكاريهاي آموزشي
• قوانين ومديريت آموزشي
• هزينه هاي آموزشي

ساختار آموزشي > آموزش استثنايي

آموزش استثنايي

ساختار آموزشي

آموزش استثنايي موازي با روند نماي آموزش عمومي است.اين نوع آموزش براي افرادي بامعلوليتهاي عقلي ، شنوايي و بينايي است.وزارت آموزش مسئول بررسي و دنباله گيري براي پسران و رياست كل آموزش دختران ، بررسي و دنباله‌گيري آموزش دختران را به عهده دارد.بخش غير دولتي نيز در اين زمينه شركت دارد.براي برنامه‌هاي آموزش حرفه‌اي معلولين اين در حوزه مسئوليت موسسه كل آموزش فني حرفه‌اي است .مطالب تحصيلي،برنامه آموزشي و تعداد سالهاي تحصيلي بستگي به نيازهاي خود معلولين دارد.هم معلولين ذهني و هم ناشنوايان مي‌توانند در آمورش ابتدايي (6ساله) و آموزش مياني (3ساله) بعد از دو سال آمادگي با هدف آماده سازي كودكان براي ورود به موسسات آموزشي خاص شركت كنند . اين كودكان آموزشهايي در مورد فرهنگ عمومي و همچنين مسائل اسلامي را در چهار چوب توانائيهاي خود دريافت مي‌كنند و درمرحله مياني(راهنمايي ) آموزش بايك حرفه عملي آشنا مي‌شوند . جدول آموزش نا بينايان از مقطع ابتدايي آغاز شده و سپس به مقطع مياني (راهنمايي) وتکميلي متوسطه مي‌رسد.همان مقاطع و تعداد سالهاي تحصيلي ومدارك مساوي در اين نوع آموزش نيزوجود دارد. بخش تحصيلات استثنايي وزارت آموزش مدارسي را براي نابينايان ، ناشنوايان و عقب ماندگان ذهني و حركتي در نظر گرفته است.در حال حاضر، بيش از 1000 معلم و مددكار در بيش از 30 مدرسه به تعليم 5000  از چنين دانش آموزاني مي پردازند.مؤسسات بسياري براي معلولان وجود داشته و تعداد بيشتري نيز در دست احداث است. مؤسسات حمايتي ديگري نيز براي معلولان با سن بالاتر نيز وجود دارد . مدارس استثنايي جزئي از تلاشهاي پادشاهي سعودي براي تشويق هر فردي براي رسيدن به تمام نيروهاي نهفته اش است .طبق آمار بدست آمده طي سال 1997،تعداد مدارس استثنايي کشور بر90مدرسه با تعداد کل دانش آموزان ثبت نامي(8824 نفر) بالغ مي گردد.

سياستهاي آموزشي

سند سياست آموزشي كشور؛ بربرخورداري معلولين از فرصتهاي آموزشي  و پيشرفت بر اساس توانائيهايشان در چهار چوب قوانين اسلام ، تاكيد دارد.در اجراي اين سياست ، دولت امكانات و تجهيزات براي تاسيس موسسات و مجهز كردن آنها به آخرين ابزار پيشرفته آموزشي و كتابخانه‌هاي خاص را فراهم نموده است . بسياري از تلاشها بر آموزش خاص معلمين ، تلاشهايي كه باعث پيشرفت عظيم در بخش آموزشي خاص در كشور شده تاكيد دارد و سعي در فراهم نمودن خدمات گسترده‌تر به گروههايي كه در نظر است در زمينه آموزشي كمك شوند دارد تا بتوانند با هر معلوليتي كه دارند ادامه تحصيل دهند و بهترين موقعيت ممكن خانوادگي ، آموزشي و اجتماعي را براي آنان فراهم كنند.از جمله ديگر سياستهاي دولت درخصوص آموزش استثنايي ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود :

· آموزش 1000معلم و مددكار و گمارش اين افراد در بيش از30 مدرسه استثنايي جهت تعليم بالغ بر 5000  فرد مواجه با معلوليتهاي جسمي و ذهني

· احداث تعداد بيشتري از مراکز ويزه کودکان استثنايي

· احداث مؤسسات حمايتي افراد معلول بزرگسال

· برگزاري كلاسهاي ضميمه در مدارس ابتدايي براي دانش آموزان معلول

· تهيه و تدوين برنامه هاي درسي ويزه نابينايان و ناشنوايان در سطوح مختلف آموزشي

· تهيه برنامه هاي آموزشي خاص معلولين جسمي به منظورتحت پوشش قراردادن آنان درمدارس عادي

اهداف آموزشي

· كمك به معلولين در كسب تجارب ، دانش و مهارتهاي مناسب

· ارائه دانش و فرهنگ لازم  براساس شرايط هر يك از گروهها

· شناسايي و پرورش استعداد و تواناييهاي معلولين وتأمين مهارتهاي پايه براي زندگي روزمره آنان

· تأمين مهارتهاي حرفه اي خاص معلولين مطابق با توانايي هاي آنان

· تأمين خدمات بهداشتي ،روانشناختي و اجتماعي ويزه معلولين در تعامل با ساير افراد

· رفع موانعي كه معلولان را ازمشاركت درفعاليتهاي فرهنگي،اقتصادي و اجتماعي بازمي دارد.

برنامه‌ها و پروژه‌ها

ــ تأسيس مراكز آموزش خاص براي تشخيص و ارزيابي و مجهزكردن آنها با آخرين فن‌آوري‌ها.

ــ تأسيس مراكز آموزش خاص و مجهزكردن آنها با آخرين فن‌آوري‌ها. 

ــ گسترش تأسيس مراكز براي گويايي‌سنجي و مجهزكردن آنها با آخرين فن‌آوري‌ها.

ــ گذاشتن فن‌آوري رايانه‌أي در خدمت چاپخانه‌هاي بريل براي آموزش خاص.

ــ خط‌دهي به استانداردهاي روان‌شناسي براي اهداف شناسايي معلوليت شامل مشكلات عقلي، آشنايي و پرورش رفتاري و مشكلات آموزش.

ــ شناسايي عوامل مشكلات يادگيري و فراهم‌نمودن آخرين فن‌آوري‌هاي لوازم آموزش.

ــ ساختن ساختمان‌هاي مدارس كه جوابگوي نيازهاي معلولين باشد.

ــ تجهيز و توسعة شركت‌هاي علمي و كامپيوتري براي برنامة مراقبت از دانش‌آموزان با استعداد. 

ــ آموزش متخصصين در نگهداري وسايل و عمل در زمينة چاپخانه براي نابينايان و گويايي‌سنجي.

ــ فراهم نمودن تجهيزات جديد در زمينة شناسايي و معالجة مشكلات شنوايي و گويايي‌ و همچنين تهية سمعك و ديگر وسايل كمك شنوايي.

ــ ايجاد نرم‌افزار براي معلولين خصوصاً نابينايان، معلولين ذهني، افليجها ناشنوايان، … و آموزش دانش‌آموزان در استفاده از آنها

ــ استفاده از اينترنت براي دانستن نوآوري‌ها در اين زمينه و ارتباط با مؤسسات و سازمان‌هاي متخصص در اين زمينه.

ــ اتصال دبيركل آموزش خاص به مديريت‌هاي كل وزارت آموزش، مؤسسات آموزشي، مؤسسات و برنامه‌ها به وسيلة اينترنت به منظور تسهيل و تسريع عمليات ارتباطي.

ــ كار براي فراهم نمودن و توسعة مقدرات مؤسسات و برنامه‌هاي آموزش خاص.

ــ كار براي گسترش برنامه و مطالب درسي.

دستاوردهاي کلي

در حال حاضر،كشور پادشاهي به اهدافي در زمينه سياستگذاري در حوزه آموزش معلولين به دستاوردهاي ذيل نائل گرديده است :

· كشف به هنگام معلوليتها براي انتقال اين افراد به موسسات آموزشي خاص

· پرورش و رشد حواس باقيمانده به منظور استفاده از آنان در دستيابي به تجربيات ، علوم و يادگيري مناسب

· فراهم نمودن علم و فرهنگ كافي در حد توان آنان

· كشف و پرورش آمادگيها و علائق افراد معلول و آموزش مهارتهاي پايه‌اي براي زندگي روزانه تا آنان بتوانند در جامعه شركت داشته باشند و جذب آن شوند

· آماده سازي آنان دربدست آوردن مهارتهاي خاص كه هماهنگ با ظرفيتها، علائق و شرايط‌شان باشد بوسيله طرحهاي بررسي شده و برنامه‌هاي تكميل شده تا آنان را به بهترين سطح ممكن هدايت كنند

· فراهم نمودن خدمات بهداشتي ، رواني و اجتماعي به منظور وفق دادن فرد معلول با جامعه و دانشتن حقوق و وظايف خود برداشتن موانع ، محدوديتها و مشكلات به منظور كمك به فرد معلول در جذب شدن به جامعه و شركت در فعاليتهاي آن .

طي چند سال اخير، تصميمات متعادل كننده مهمي درجهت پيشرفت برنامه‌هاي كنوني و يافتن راه‌هاي جديد در زمينه آموزش معلولين اتخاذ گرديده است که اين خود بيانگر تلاشهاي انجام شده و كارهايي است كه در آينده توسط دولت براي فراهم نمودن خدمات بهتر براي اين دسته از مردم انجام خواهد شد که از آن جمله مي توان از موارد ذيل نام برد :

· گشايش كلاسهاي ويزه دانش آموزان معلول (نا بينا و معلول ذهني ) در همجواري مدارس ابتدايي عادي درجهت توانمند سازي اين افراد به مشارکت با دانش آموزان عادي در فعاليتهاي آموزشي

· گسترش مفهوم مدارس بيروني ( بدون تقسيمات دروني ) براي دانش آموزان معلول ذهني و افراد ناگويا به منظور اجازه دادن به اين كودكان كه در ميان خانواده زندگي كنند به جاي آنكه آنان را در قسمتهاي مجزا نگهداري كنند.

· نسخه برداري از قرآن به خط بريل براي دانش آموزان نابينا

· جذب كامل دانش آموزان نابينا در مقطع متوسطه آموزش عمومي

· تكميل برنامه‌ها و مطالب درسي موسسات ويزه دانش آموزان نابينا درکليه مقاطع آموزشي و مقطع ابتدايي شامل دروس psychomotricity كه در مقاطع مياني و متوسطه شامل تايپ دروس ، و دروس كامپيوتر در مقطع متوسطه

· تاسيس مقطع آمادگي براي كودكان نابينا با شروع از سن پنج سالگي به منظور آماده ساختن كودكان در سطوح آموزشي، روانشناختي و اجتماعي و تمرين دادن حواس آنان به ويزه حس لامسه

· آموزش مهارتهاي زندگي و روزانه اجتماعي به کودکان مواجه با معلوليت

· تسهيل مشاركت دانش آموزان نابينا در دانشگاهها پس ازمقطع آموزش متوسطه

· تكميل برنامه هاي آموزشي و مطالب تحصيلي دانش آموزان کر و لال در تمامي مقاطع

· استفاده از زبان اشاره عربي در مؤسسات آموزشي ويزه افراد ناگويا

· تأسيس مدارس متوسطه فني ويزه افراد ناگويا شامل (تايپ،منشيگري و عكاسي)

· گشايش كلاسهاي سواد آموزي براي افراد بزرگسال ناگويا

تكميل برنامه ها و مطالب تحصيلي براي دانش آموزان معلول ذهني درمقاطع آمادگي و ابتدايي

نهادهاي مرکزي

زمينه هاي اصلي توجه دولت

كشور پادشاهي عربستان سعودي بوسيلة وزارت آموزش و رياست كل آموزش دختران - كه سازمانهاي ناظر آموزش خاصي دركنار وزارت كار و مسائل اجتماعي هستند- مراقبتهاي اجتماعي، ورزشي، بهداشتي، مالي و پيشرفت دانش آموزان معلول را تكميل نمود ، تا آنان بتوانند امكانات شركت و همكاري با ديگر افراد جامعه را گسترش دهند که از آن جمله مي توان از موارد ذيل نام برد :

· افزايش نرخ حقوق ، امتيازات و تسهيلات ارائه شده توسط دولت براي معلولين

· اتخاذ بسياري از قوانين ،‌تصميم گيريها و توصيه هاي ويزه مشاركت معلولين در برنامه هاي آموزشي درجهت مشارکت هرچه بيشتر اين افراد  در زندگي اقتصادي و اجتماعي با استقلال و تكيه به خود

· اعطاي كمك هزينه ماهيانه تحصيلي به هر دانش آموز

· فراهم سازي امکانات حمل و نقل رايگان براي دانش آموزان مؤسسات آموزش استثنايي

· ارائه بليطهاي رايگان به كودكان معلول و همراهانشان براي رفتن به مراكز پزشكي جهت انجام آزمايشات و معالجات پزشکي

· ارائه بليط رايگان به دانش آموزان استثنايي كه در خارج زندگي مي كند و افراد مراقب وي براي رفت و آمد به مؤسسه محل تحصيل در آغاز و پايان سال تحصيلي.

· كاهش پنجاه درصدي هزينه استفاده از وسايل حمل و نقل هوايي ، دريايي و زميني عمومي توسط دانش آموزان معلول.

· تخصيص امكانات ويزه اقامتي كودكان معلول جهت ثبت نام در مؤسسات آموزش خاص و زندگي در آنها به صورت رايگان

· ارائه بورس تحصيلي  به دانش آموزان معلول  ايالات عربي به ويزه ايالاتGCC

· تشويق دانش آموزان تيزهوش معلول جسمي

· تشويق فارغ التحصيلان معلولي كه به فعاليت در زمينه آموزش استثنايي مبادرت مي نمايند از طريق تخصيص ترفيع شغلي و تخصيص كمك هزينه هاي ماهيانه تا سقف 30-20% پايه حقوقي آنان

· وزارت كار و امور اجتماعي

سياست برنامه هاي مراقبت چند گانه معلولين، آماده سازي معلولين جهت پرداختن به زندگي عادي و فراهم سازي موقعيت مناسب براي آنان جهت ايفاي نقش خود به عنوان عضوي مؤثر در جامعه مي باشد.

وزارت كار و امور اجتماعي مراقبتهاي اجتماعي روانشناسي و بهداشتي لازم را براي معلولين تمامي گروهها فراهم نموده و شرايطي را براي كسانيكه توانايي آنرا دارند فراهم نموده تا حرفه يا هنري را هماهنگ با قابليتها يشان فراگيرند و بتوانند در زمينه كاري نقش خود را ايفاء نموده و براي بقا و جذب شدن در جامعه به خود تكيه كنند. از جمله اصلي ترين سياستهاي وزارت کار و امور اجتماعي در اين راستا مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :

· تكيه بر اهميت تعاون در برنامه هاي احياء توانائيها برا اساس نوع معلوليت و تكميل مؤسسات كنوني و پرورش برنامه هاي آنان

· فراهم نمودن موقعيتهاي شغلي براي معلولين خصوصاً كسانيكه براي شغل يابي دچار مشكل هستند.

· مراقبت مؤسسه اي از معلولين

از طريق مراكز احياء پرورش توانائيهاي حرفه اي و اجتماعي ؛ اين روشي جديد بر اساس باز پروري كلي توانائيها است و تقسيم به بخشهاي حرفه اي و مراقبتهاي اجتماعي براي بيشتر معلولين مي شود.همچنين مراكز نگهداري روزانه و مؤسسات مراقبت از كودكان افليج وجود دارد.وزارت كار وامور اجتماعي براي اين بخش كمكهاي مالي فراهم نموده كه به مردمي كه مراقب اين افراد هستند پرداخته مي شود. اين دانش آموزان بررسي شده و به طور ساليانه بوسيله متخصصين و تكنيسينها معاينه مي شوند تا از دريافت بهترين كمك ممكن اطمينان حاصل شود

خدمات ارائه شده به دانش آموزان دختر

رياست كل آموزش دختران ، دبير كلي براي آموزش استثنايي را داير نموده است که از جمله مهمترين وظايف آن مي توان از موارد ذيل نام برد :

الف) فراهم سازي موقعيتهاي آمورشي با فراهم نمودن موقعيتهاي آموزشي در مؤسسات كنوني ، بوسيله تكميل ابزار اداري ، آموزشي و فني، تكميل آموزش استثنايي براي دختران بوسيله افزايش تعداد مؤسسات ، كلاسها ، دانش آموزان و معلمين امکان پذير گرديده است.

ب) حمايت ازحضورمرتب دانش آموزان دختر در مؤسسات اجتماعي به منظور تقويت ارتباط ميان مؤسسه و جامعه جهت برقراري تطابق رواني و اجتماعي دانش آموزان و آماده سازي آنان براي  برخورداري از زندگي بهتر

ج) مراقبتهاي بهداشتي

با به کارگيري پزشکان متخصص ،‌پرستاران ، تكنيسين ها و داروسازان در مؤسسه به منظور حصول اطمينان از معالجه طبيعي دانش آموزان و فراهم سازي تجهيزات مدرن براي معاينه و اجراي معاينات اجباري مرتب به وسيله متخصصين زن در طول سال تحصيلي در مؤسسات آموزش استثنايي دخترانه

د) امتيازات مالي

اعطاي كمكهاي ماهيانه به دانش آموزان مؤسسات آموزش استثنايي در طول تحصيل

مراكز مراقبتي روزانه كودكان استثنايي

اين مراكز خدمات خود را درسال اول برنامه پنجم (1410 هجري – 1990ميلادي ) آغاز كردند، اولين مركز براي كودكان زير 15 سال در رياض گشوده شده اين نوع مراكز مراقبت لازم و برنامه هاي پرورش توانائيهاي كودكان معلول در طول روز را فراهم مي نمايند تا مقداري از بار افراد خانواده شان ، خصوصاً كساني كه شاغلند و نمي توانند در ساعات كارشان از كودكانشان مراقبت كنند را كم كنند.

مراقبت از دانش آموزان تيزهوش

دانش آموزان تيز هوش از مراقبت ويژه توسط دولت براي كشف و رشد ظرفيتهاي ذهني و عقلي شان در خدمت ملت برخوردارند.به اين منظور برنامه اي راهنما براي كشف دانش آموزان نيز هوش در تمامي مناطق كشور طرح شد، به عنوان نمونه اي از اهميت اين برنامه ،مجمع ملك عبدالعزيز و كارگزاران تأسيس شد و رياست آن با اعليحضرت شاهزاده عبدالله بن عبدالعزيز است.اين ابتكار از سياست آموزشي نشأت مي گيرد كه اصول آن از زمانهاي خيلي قبل ايجاد شده است.سند سياست آموزشي در كشور شامل متوني است كه مورد توجه دانش آموزان تيزهوش است که از جمله مهمترين اصول مي توان از موارد ذيل نام برد :

· كشف دانش آموزان تيزهوش و فراهم نمودن شرايط متفاوت براي گسترش توانائيهاي آنان در چهارچوب برنامه هاي عمومي و تأسيس برنامه هاي خاص.

· دولت توجه خاصي به دانش آموزان تيزهوش براي پرورش و هدايت استعدادهاي آنان و فراهم نمودن موقعيتهاي لازم براي آنان دارد.

· متوليان شايسته اي براي كشف استعدادها ، مطالب تحصيلي خاص و امتيازاتي كه مي تواند آنان را تشويق كند ، گذاشته شده است.

· دانش آموزان تيزهوش لوازم لازم براي تحقيقات علمي با تعهد نسبت به فرامين اسلامي را در اختيار دارند.

دراين چها چوب تلاشها به وسيله مؤسسات آموزشي مربوط براي مراقبت از دانش آموزان تيزهوش شدت گرفته ، وزارت آموزش و شهر علم و فن آوري ملك عبدالعزيز پروژة مشتركي براي كشف دانش آموزان تيزهوش را پذيرفته اند. بخش خصوصي نيزسهم بزرگي درحمايت از تلاشها دراين زمينه را به خوداختصاص داده است.