نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• ارتباطات
• جمعيت
• تاريخچه آموزشي
• سياست هاي آموزشي
• ساختار آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش همگاني
• آموزش ابتدايي
• آموزش متوسطه
• آموزش عالي
• آموزش معلمان
• آموزش ضمن خدمت
• آموزش فني حرفه اي
• آموزش بزرگسالان
• آموزش غيررسمي
• آموزش زنان
• آموزش استثنايي
• اصول و اهداف آموزشي
• اولويت ها و علايق آموزشي
• اصلاحات آموزشي
• اطلاع رساني آموزشي
• توسعه آموزشي
• همكاريهاي آموزشي
• قوانين ومديريت آموزشي
• هزينه هاي آموزشي

ساختار آموزشي > آموزش ابتدايي

آموزش ابتدايي

ساختار آموزشي

روند نماي آموزش عمومي با مرحله آموزش ابتدايي شروع مي‌شود كه معرف زيربناي هرم آموزشي است. اين مرحله شامل شش سال است و كودكان شش ساله شروع مي‌شود كودكاني كه تا سه ماه كوچكتر از شش سالگي هستند نيز مي‌توانند وارد كلاس اول شوند خصوصا اگر آموزشهاي اوليه را ديده باشند. تمامي مدارس در اين مرحله روزانه هستند.در اين مرحله به آموزش ديني و عربي و علاوه بر آن فرهنگ عمومي و علوم توجه مي‌شود.دانش آموزي كه موفق باشد در پايان دوره شش ساله مدرك آموزش ابتدايي را كه وي را مجاز به ادامه تحصيل در مقطع مياني مي‌كند دريافت مي‌دارد .تعداد دانش آموزان در هركلاس ابتدايي بر21دانش آموز بالغ مي گردد.نرخ افت تحصيلي دانش آموزان پسر در پايان دورة ابتدايي2/4 درصد و نرخ افت دانش آموزان دختر 9/3درصد است.

اهداف آموزشي

· پرورش ايمان اسلامي صحيح در كودكان و ارائه آموزش اسلامي كامل به آنان

· پرورش مهارتهاي گوناگون پايه ، به ويژه مهارتهاي جسانمي ، رياضيات و زبان

· پرورش احساس مسئووليت متناسب با مراحل رشد كودكان

· ايجاد علاقه دركودكان نسبت به آموزش و انجام فعاليتهاي مفيد

برنامه هاي آموزشي

از جمله مهمترين مواد درسي دورة ابتدايي ميتوان ازآموزش علوم ديني (قرآن ،قرائت قرآن، خداشناسي، فقه، سنت وفرهنگ اسلامي)، زبان عربي(خواندن ،نوشتن،انشاء ودستورزبان)،تعليمات اجتماعي(تاريخ و جغرافيا ) ،رياضيات ، علوم و بهداشت ،كاردستي ، و تربيت بدني اشاره نمود.

ارتقاء تحصيلي

ارتقاء تحصيلي به كلاس بالاتر در مقطع آموزش ابتدايي بر مبناي نتايج امتحانات نهايي است كه طي دو نوبت در سال برگزار مي گردد.

نرخ معلمين صلاحيت‌دار

کليه معلمين در عربستان سعودي صلاحيت‌هاي لازم را دارا هستند. اين صلاحيت‌ها شاهد بسياري پيشرفت در راستاي توسعه آ‚وزش در كشور است. معيارهاي استفاده شده اكنون مسلماً پيشرفته‌تر از آناني است كه 20 سال پيش اعمال مي‌شد. بيشتر معلمين و تعداد كمي از آنان داراي مدرك كارداني هستند. عربستان سعودي برنامة دراز مدتي را براي آموزش دوبارة معلمين در آموزش دنبال كرده است. علاوه بر برنامه‌هاي آموزشي، بخش نظارت آموزشي در وزارت آموزش و رياست كل آموزش دختران، تلاش‌هاي زيادي در زمينة ارزيابي عملكرد معلمين و پيشرفت آن كرده‌اند.لازم به ذكر است كه معلميني كه به طور داوطلب چه در مدارس دولتي و چه در مدارس غيردولتي فعاليت كنند، در عربستان سعودي وجود ندارد. تمامي معلمين به طور رسمي به عنوان معلم استخدام شده‌اند و اين بخش از تعهد دولت براي حمايت كامل مالي از آموزش ملي و كمك به بخش آموزش خصوصي است.در مورد تأييديه و مجوز در عربستان سعودي قانوني براي آن مانند بعضي ديگر از كشورها وجود ندارد. گرچه صلاحيت‌ها و شرايط مورد نياز مع هماهنگ با نياز به معلمين و ميزان دردسترس بودن معلمين صلاحيت‌دار تغيير مي‌كند وجود دارد. عربستان سعودي به دنبال برقراري امتحانات رسمي براي معلميني است كه مايلند در آموزش شركت كنند. انتظار مي رود اين امتحانات تا دو سال آينده آماده شوند. اين امتحانات پايه‌أي براي قوانين تعيين صلاخيت در سال‌هاي آينده را تشكيل خواهد داد.سير تكاملي تعداد معلمين در آموزش ابتدايي براي سال‌هاي 1990 تا 1999 را نشان مي‌دهد. داده‌ها نشان دهندة 57% رشد در كل تعداد معلمين در همان زمان است. رشد معلمين زن نيز سريع بوده و به 75% در مقابل 46% معلمين مرد رسيده است. تعداد معلمين مرد و زن در كل افزايش يافته و از 207/112 در 1990 به 194/179 در 1998 با 57% افزايش مايل به استخدام معلمين صلاحيت‌دار به منظور جوابگويي به رشد مداوم تعداد دانش‌آموزان ابتدايي است.

نسبت دانش آموزان به معلمين طي سالهاي1998-1990

طي سالهاي1998-1990 نسبت تعداد دانش آموزان به معلمين( (PTRآموزش ابتدايي كاهش داشته و از 19 دانش‌آموز در قبال يك معلم در 1990 به 12دانش‌آموز در 1998 رسيده است. اين پيشرفت در كيفيت آموزش ابتدايي است به دليل آنكه به معلم اين امكان را مي‌دهد كه آموزش شخصي با در نظر تفاوت‌هاي بين دانش‌آموزان داشته باشد. اين مسئله همچنين ظرفيت مهارت‌هاي لازم براي كسب علوم را بهبود مي‌بخشد. چه در تواناييها و چه در زمينة رشد ذهني، جسمي و عكس العملي اين بهبود امكان پذير مي‌شود.نسبتPTR درمدارس خصوصي پايينتر ازمدارس دولتي است. اين مقدار 13دانش‌آموز درمقابل يك معلم در 1990در مقابل 16براي مدارس عمومي و 10دانش آموز در 1998 در مقابل 12براي مدارس دولتي است. فاصلة بين آموزش خصوصي و آموزش عمومي درطي ساليان اخير به‌طرز قابل ملاحظه‌أي كاهش يافته‌است كه نشان‌دهندة PTR پايين براي آموزش دولتي است. اگر PTR در عربستان سعودي در ساليان اخير كاهش يافته‌است به دليل آن است كه دولت موقعيت‌آموزش براي تمامي گروه‌هاي اجتماع بدون درنظر گرفتن فاصلة جغرافيايي يا خصوصيات جمعيتي فراهم نموده است. مدارسي با ظرفيت محدود دانش‌آموز در مناطق دور افتاده تأسيس شده‌است. درست است كه اين نوع آموزش هزينه براست ولي آموزش اولويت اصلي براي دولت است كه اين نوع مدارس را حمايت مالي مي‌كند.

نرخ افت تحصيلي و تكرار پايه تحصيلي

  داده‌هاي آماري نشان‌دهندة ميزان تكرار پايه تحصيلي دانش آموزان طي دوره آموزش ابتدايي است كه به‌ طرز قابل ملاحظه‌أي در تمامي كلاس‌ها و براي هر دو جنس بهبود يافته است. اين بهبود را مي‌توان به شرح ذيل خلاصه نمود :

· كلاس اول : ميزان تكرار كلاس براي پسران و دختران كاهش يافته و از 7/13% به 8/7% با 6 امتياز بهبود بوده است. بهبود براي پسران حدود 2/6 و براي دختران 4/5 بوده‌است.

· كلاس دوم : ميزان تكرار كلاس براي پسران و دختران كاهش يافته و از 9/7% به 9/4% با 3 شماره بهبود بوده است. بهبود براي پسران 5/2 و براي دختران 2/3 امتياز بوده است.

· كلاس سوم : ميزان تكرار كلاس براي پسران و دختران كاهش يافته و از 4/8% به 6/6%‌ با 8/1 امتياز بهبود بوده كه براي پسران حدود 9/1 و براي دختران 4/1 امتياز بوده است.

· كلاس چهارم : ميزان تكرار كلاس براي پسران و دختران كاهش يافته و از 9/12% به 4/7 % رسيده و 5/5 امتياز بهبود را نشان مي‌دهد. بهبود براي پسران حدود 2/6 و براي دختران 2/4 امتياز بوده است.

· كلاس پنجم : ميزان تكرار كلاس براي پسران و دختران كاهش يافته و از 5/13% به 7/7% رسيده كه نشان دهندة 8/5 امتياز بهبود است. بهبود براي پسران حدود 9/6 امتياز و براي دختران 4 امتياز بوده است.

· كلاس ششم : ميزان تكرار كلاس براي پسران و دختران كاهش يافته و از 3/6% به 8/2% رسيده و 5/3 امتياز بهبود را نشان مي‌دهد. بهبود براي پسران حدود 6/3 و براي دختران 2 امتياز بوده است.

  در كل بهبود زيادي در ميزان مردودي و تكرار كلاس را در 5 سال داريم و از 3/11 در 1990 به 9/6 در 1998 براي هر دو جنس رسيده است.

نرخ ابقاء تحصيلي تا كلاس پنجم و ميزان بازدهي

  كاهش ميزان مردودي باعث بهبود مثبت در ميزان ماندگاري و افزايش ميزان بازدهي گرديده است که به شرح ذيل قابل توصيف است :

· ميزان ماندگاري تا كلاس پنجم براي هر دو جنس در 1998 به 3/96% رسيد كه اين ميزان براي پسران 97% وبراي دختران 7/95% بوده است. ضرايب 1998 نشان دهندة بهبود ميزان ماندگاري است.

· ضريب بازدهي تا كلاس پنجم شاهد بهبود قابل ملاحظه‌أي براي سال‌هاي 98-1990 به ميزان 3/7% براي دختران و پسران بوده است.

· شاخصها نشان مي‌دهد كه تفاوت زيادي بين جنسيت در ميزان ماندگاري و ضريب بازدهي آموزش ابتدايي وجود ندارد.

   اين بهبود در ميزان مردودي و ميزان ماندگاري و ضريب بازدهي است. اگر تلاش‌هاي فراوان براي بهبود مطالب تحصيلي، كيفيت آموزش و گسترش آموزش و همچنين راه حل‌هايي براي مسئلة ترك تحصيل خصوصاً در مراحل اوليه وجود نداشت، امكان‌پذير نبود. لازم به تذكر است كه كشور امسال ترتيبات جديدي را براي ارزيابي دانش‌آموزان با هدف كاهش وحشت از امتحانات با كاهش تعداد و حل مشكل ترك تحصيل به دليل يك يا دو درس اتخاذ كرده است. اين ترتيبات، ارزيابي جديدي از دانش‌آموزان سه سال اول ابتدايي بر اساس مهارت‌هاي كسب شده و دانش پايه انجام مي‌دهد. كه مسلماً باعث افزايش ميزان صعود در كلاس‌ها و كاهش ميزان مردودي و ترك تحصيل خواهد داشت. انتظار مي‌رود شاخص‌هاي كيفيت به‌‌طرز قابل ملاحظه‌أي طي چند سال آينده افزايش يابد.

اصلاحات آموزشي

مقابله با پديده مردودي و ترك تحصيل

موسسات آموزشي از حقيقت مشكل مربوط يه ترك تحصيل و تكرار كلاس به عنوان يكي از خطرناكترين مسائل كيفي سيستم آموزشي آگاهند . موسسات آموزشي دلايل ترك تحصيل و راههاي كاهش آنرا بررسي كرده‌اند به دليل آنكه اين مسئله باعث از دست دادن منابع مهمي مي‌شود .

تلاشهايي كه براي مقابله با ترك تحصيل انجام شده از اين قرار است :

· فراهم نمودن آموزش ابتدايي براي تمامي كودكان سن 6 تا 12 سالگي به منظور مبارزه با بيسوادي.

· برنامه چهارم توسعه بر نياز به آموزش ابتدايي اجباري تكيه داشت ، سپس در برنامه پنجم توسعه ( 95-1990) كارهايي كه مي‌بايد براي رسيدن به آموزش اجباري انجام شود دو باره بررسي شد .

· افزايش تعداد كودكان در سن دبستان در عربستان كه در مدرسه ثبت نام شده‌اند در طي دوره برنامه

· بالا بردن بازده دروني آموزش ابتدايي و ارتقائ نرخ سطح ارتقاي تحصيلي دانش آموزان كلاسها با برنامه‌هاي آموزشي پيشرفته

· سعي در افزايش نسبت معلمين به دانش آموزان در مقطع ابتدايي به 25/1 با افزايش ميزان ظرفيت براي دروس ابتدايي به عملكرد واقعگرايانه‌تر

· استخدام معلمان بيشتر براي مقطع ابتدايي از فارغ التحصيلان تربيت معلم

اين موارد و ديگر موارد نسبت كيف آموزشي و همچنين بازده آنرا در طي سالهاي اخير بالا برده، شاخصهاي آماري كاهش ترك تحصيل در مقطع ابتدايي براي سال 1418 هجري (1998 ميلادي ) را همانطور كه در جدول 3 مي‌بينيد نشان مي‌دهد .

نرخ ارتقاء و افت تحصيلي و ترك تحصيل دانش آموزان پسر و دختر طي سالهاي19-1418 هجري

ديريت كل تحقيقات آموزشي مركز توسعه آموزش در وزارت آموزش ، كه علاقمند به ادامه تحقيق براي يافتن دليل تكرار كلاس و ترك تحصيل و يافتن راه حلهاي جدي اينكار است از اواسط سال تحصيلي 1416 هجري (سال1996ميلادي ) مطالعه علمي در زمينه ترك تحصيل را آغاز نموده است.اين تحقيق با روش كلاس واقعي انجام مي‌شود گرچه كار با اين روش كه بردنبال كردن جريان دانش آموزان و روش مدرسه از طريق مطالعه كلاسهاي واقعي تكيه دارد ، مشكل است.اين شامل دنبال كردن دو كلاس واقعي وروديهاي جديد عربستان است كه يكي براي كلاس اول ابتدايي و ديگري از كلاس‌هاي اول مقطع مياني (مقدماتي متوسطه) تشكيل شده ، اين كلاسها به مدت 8سال براي مقطع ابتدايي و5سال براي مقطع مياني تحت نظر گرفته مي‌شوند.اجراي موثر كار براي اين تحقيق با پله‌هاي اجرايي واضح و برنامه عمل تعيين شده ، آغاز گرديده است .

اقدامات آموزشي

از جمله مهمترين اقدامات به عمل آمده در راستاي جلوگيري از افزايش نرخ افت تحصيلي دانش آموزان مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :

· لزوم خواستن از مدارس ابتدايي كه دانش آموزان در سن كمتر از سن رسمي دبستان را براي كلاس اول نپذيرند

· لزوم خواستن از مديران تا به قواعد و مقررات اداري براي ارتقاء كلاس دانش آموزان پايبند باشند .

· لزوم بازنگري دوباره دروسي كه شاخصها نشان دهنده افزايش در ميزان تكرار كلاس براي مقاطع ابتدايي و مياني را نشان مي‌دهند تا بخشهاي مربوطه در وزارتخانه را وادار به مطالعه وضعيت نمود تا راه حلي براي مسئله بيابند .

· لزوم بازنگري به كلاسهايي كه ميزان مردودي در آن افزايش يافته است راه كارهاي جديد براي بهبود كيفي آموزش