New Page 1
توسعه آموزشي
براي بدست آوردن ديد كاملي ازتحصيل در عربستان صعودي بايد به اين نكته توجه كرد
كه تا سال70-1369هجري(50- 1946ميلادي)هيچ سيستم آموزشي(رسمي)درعربستان وجود
نداشت.سيستم تحصيلي معبدها با حمايت مستقيم و تشويقهاي پرنس سابق و شاه محلي فهد
ابن عبدل عزيز پايه ريزي شد و بعدها تحت سرپرستي وزارت آموزش و انجمن عالي آموزش به
عنوان عالي ترين قسمت بدنة آموزش دو پادشاهي عربستان اداره گرديد .
نظام آموزشي در عربستان صعودي بطور ناخود آگاه بر اصول آرنولد آندرسون كه در
جوامع مختلف استوار گرديده است.بنا به اعتقاد وي هر جامعه اي براي نيل به سه نياز
آموزش پايه به شرح ذيل تلاش مي كند :
1 . توانايي فراهم كردن آموزش براي كساني كه قادر به استفاده از آن هستند .
2 . آزادي برابر تحصيل براي قشرهاي مختلف جامعه بدون تبعيض .
3 . آزادي انتخاب رشتة تحصيلي براي رسيدن به انگيزي و تطابق بيشتر .
اين سه ركن به ترتيبي كه ذكر شد كليد موفقيت هر سيستم تحصيلي مناسب هستند.اگر به
هر دليلي نتوان تعادل را «بين است سه ركن » برقرار كرد بايد بر اساس توانايي «
افراد » اولويت بندي شوند.دربيشتر كشورهاي در حال توسعه نيز ايجاد تعادل بين سه ركن
فوق دقيقاً ممكن نيست و علت معمولاً فشارهاي مالي و حتي نقص مهارت « افراد »
است.اما كشورهاي ديگر كه نه فقر مالي دارند و نه از مشكلات زيادي جمعيت رنج مي برند
نيز هنوز از استانداردهاي اندرسون كم مي آورند . حقيقت آن است كه آزادي انتخاب
دربارة تحصيل جزء حياتي براي دستيابي به حداكثر انگيزه و انطباق « با شغل
آينده » است.شايد بطور اعجاب آوري قانون گذاران سعودي در بخش تحصيلات با وجودي كه
ازاستانداردهاي اندرسون اطلاعي نداشتند ، سه ركن اين استاندارد در تمام سطوح سيستم
تحصيل عربستان صعودي جايگاه ويژه اي داشته و بخاطر « كثرت » منابع مالي پادشاهي
توانسته است چنين برنامه اي را طرح ريزي نمايد.مثلاً موفق شده است كه براي افراد با
تلاش مدرسيني ازسراسر دنيا مثل آمريكا فراهم نمايد .با وجود خرج نامعمول اين
موضوع با توجه به وثوق عامه به آن عربستان صعودي به اين برنامه ادامه مي دهد . هدف
مردم كه فرصتهايي برابر تحصيل است با تحصيل رايگان براي تمام مردم و در هر سطحي از
تحصيل بدست مي آيد .در برخي از سطوح آموزشي مانند دانشگاهها لازم بود كه يك سطح
استاندارد « معلومات » آكادميك براي پذيرش دانش آموزان در نظر گرفته شود تا سطح
تحصيلي بالا رود . بدون شك اين سياست دولتي است تا دانشگاه به مكاني براي آموزش
عالي تبديل شود تا به پناهگاهي براي دانش آموزان غير منتخب يا دانش آموزاني كه عاشق
زندگي دانشجويي نيستند يزول نمايد.درمقايسه بطور مثال ميتوان مصررا درنظر گرفت كه
دانشگاهها زير فشارهاي عقايد سوسياليستي دهة 1960دانش آموزان را بر اساس تساوي بدون
توجه به خيل عظيم دانشجويان فارغ التحصيل اضافه بر نياز پذيرش مي دهند.معمولاً فارغ
التحصيلان بايد سالها براي دست يافتن به معدود شغلهاي دولتي كه متناسب با رشتة
تحصيليشان باشد منتظر بمانند.با وجود شرايط سخت تحصيل شدة بعدي براي ورود به
دانشگاههاي بصري شكل تغيير چنداني نكرده است و شكل فارغ التحصيلان دانشگاهي مازاد
بر نياز كه بيكار و يا اخراجي هستند امروزه تا حد يك شكل ملي توسعه يافته است .
سياست گذاران مصري تلاشهاي فراواني كرده اند اما دريافته اند كه بر تغيير«در اين
روند »، بسيار پيجيده و همواره با خطرات غير قابل پبيش بيني است.درمقابل سياست
گذاران پادشاهي سعودي،«سيستم » تحصيل درعربستان را ، با درنظر گرفتن عوامل مختلف
سامان داده اند.آنها با موفقيت با « ايجاد » فاصلة فرهنگي كه دركشورهاي ديگر به
واسطة تحصيل « نوين » سريع بدون آموزشهاي مذهبي ايجاد شده بود ، مقابله كنند.به علت
فرهنگ مذهبي در آميخته و عجين با ساختار اجتماعي عربستان صعودي ، قانون گذاران و
مسئولان تحصيل در عربستان با مسائل شكل ساز « تحصيل نوين » با ايجاد تجدد بر اساس
مذهب مقابله كردند علوم مذهبي در هر سطحي از تحصيل آموخته مي شود.بطور مثال در مصر
در سطوح ثانويه و دانشگاهي تحصيل علوم ديني خيلي كم درس داده مي شوند و از دانش
آموزان در امتحانات نهايي سئوالات مذهبي و ديني به عمل نمي آيد . اين مطلب فقط باعث
تشويق فرسودگي مذهب مي شود . در دانشگاه اصلاً مذهب تدريس نمي شود مگر به دانش
جويان دانشگاه الزهرا.
وضعيت عربستان كاملاً متفاوت است . مذهب در سطح ثانويه تحصيل بصورت جدي آموخته
مي شود و بخش عمده اي از تحصيلات را شامل مي شود.در دانشگاهها هر ساله و به همه
دانشجويان در كنار ساير دروس علوم ديني هم تدرس مي شود . مذهب و سلام براي همه است
چه تحصيل كرده و چه بي سواد . چون اسلام برنامة زندگي است و به فرد آرامش روح و
آسايش درون مي بخشد.بعلاوه بايد بدانيم كه اگر نه همه ، اكثر كشورهاي خاورميانه
سيستم تحصيلي منشاء ـ گرفته از سيستم آموزش قسمتي دارند.اين موضوع آينده و درو نماي
تحصيل در اين كشورها را به چهار سيخ مي كشد . حتي اگر آنها بخواهند كه سيستم تحصيل
و نيازهاي اجتماعي و اقتصادي جامعة خود منطبق كنند يك تعيير دردناك در پيش خواهد
داشت.اما وضع تحصيل در عربستان سعودي متفاوت است : تحصيل درعربستان از ابتدا بطور
موفقيت آميز بر اين عوامل ناتوان كننده فايق آمده است.در حقيقت سياست سازان سعودي
شانس طرح ريزي يك سيستم تحصيلي كه نيازهاي ملي و هر آنچه كه سيستم هاي پيشرفتة
سراسر دنيا دارند را پوشش دهد.
توسعه سوادآموزي و برنامه هاي آموزش بزرگسالان
برنامه‌هاي آموزش بزرگسالان و سوادآموزي گسترش يافته است. با گسترش آموزش
ابتدايي كه باعث عقب‌نشيني بيسوادي تا حدود 5/10% براي مردان در 1998 رسيد، بيسوادي
شروع به از بين رفتن كرده است.سال 1446 هجري (2025) سال پايان بيسوادي در عربستان
پيش‌بيني شده‌است. اين پيش‌بيني به دليل تلاشهايي است كه انتظار مي‌رود در آموزش
پايه و همچنين سوادآموزي و برنامه‌هاي آموزش بزرگسالان در ابعاد همه جانبه فعلي شدت
يابد.
ارزيابي همه جانبة مدارس و مراکز آموزشي
پروژه‌هاي ارزيابي همه جانبة مدارس درحال آماده‌شدن است. آنان به عنوان حامي قوي
موفقيت‌هاي مديران مسئول مدارس به حساب مي‌آيند. در حقيقت از طريق اين پروژه‌ها
مدير مدرسه‌أي گزارش سالانه در اختيار دارد كه با اثبات علمي دست‌آوردهاي مثبت
موردنظر مدرسه و راههاي اجراي آن و همچنين قدم‌هاي منفي و راههاي كنارآمدن با آنها
را روشن مي‌كند تا از جو آموزشي بهتر و دستيابي به اهداف آموزشي و افزايش كارايي
اطمينان حاصل شود.
توسعة پروژه‌هاي مدارس قرآني
تلاشهاي توسعه هنوز در مدارس آموزش قرآن درست مانند مدارس عمومي با همان روش
طرح‌ريزي، مطالب درسي و انتخاب معلمين در دست انجام است. آنان همان مطالب درسي را
با تمركز بيشتر بر آموزش قرآن دارند. طرح پنج سالة هفتم شامل پروژه‌أي با هدف
افزايش تعداد مدارس آموزش قرآن، كلاس‌هاي آن و دانش‌آموزانش در تمامي مقاطع
ابتدايي، مياني (راهنمايي) و متوسطه است.
پرورش توانايي‌هاي معلمين و ارتقاء صلاحيت‌هاي آنان
تلاشهاي زيادي در اين زمينه براي پيشرفت برنامه‌هاي تربيت معلم و همچنين
طراحي اطلاعاتي به روش امروزي در دست اجراست. اين كار به منظور بهبود كيفيت تربيت
معلم و منطبق كردن آن با نيازهاي كارآموز انجام مي‌شود. بعضي از كارمندان آموزش
برنامه‌هاي آموزش و دروس را دنبال مي‌كنند تا از تجربيات ديگر كشورها و بهبود سطح
آموزش و مهارتها بهره ببرند.سپس به دنبال افزايش برنامه‌ها و اجراي آنها به روشي
پيوسته به منظور آموزش هرچه بيشتر معلمين هستند و بر برنامه‌هاي آموزشي كارآموز
تكيه مي‌كنند تا بازده كارآموز را بهبود بخشيده و خروجي آموزش را بهتر كنند.علاوه
برآن معلميني كه مدرك كارداني ندارند براي بهبود صلاحيت‌هايشان نياز به آموزش دارند
و تمهيداتي براي كسانيكه آموزش تحصيلي نداشته‌اند نيز اتخاذ مي‌شود.
کاهش نرخ افت تحصيلي و ترك تحصيل و افزايش بازدهي آموزش
مطالعات نشان داده است كه ضرر آموزش در نتيجة مردودي و ترك تحصيل يكي از مهمترين
مسائلي است كه بر بازدهي آموزش تأثير مي‌گذارد. بنابراين مؤسسات آموزشي در عربستان
دلايل ترك تحصيل و جلوگيري از آن را مورد بررسي قرار مي‌دهند. بدليل اينكه اين امر
ضرري بزرگ براي سهمية بودجة آموزشي است كه مي‌تواند براي آموزش كودكان جديد
سرمايه‌گذاري شود. به اين منظور تصميم گرفته شد كه پروژة تحقيقاتي شش ساله‌أي براي
دانستن بازدهي يك دسته همسالان واقعي از طريق مطالعات پيگيرانة دو گروه دانش‌آموزي
انجام شود. هدف اين پروژه كشف واقعيت‌هاي بازدهي آموزشي و تعيين عوامل و دلايل
مردودي يا ترك تحصيل و تأثير آن بر بازدهي سيستم آموزش است.انتظار مي‌رود بازدهي
آموزشي در چند سال آينده به محض اجراي قوائد و سنجش دانش‌آموزان به روشي جديد بهبود
يابد.
توسعه برنامه هاي شناسايي دانش‌آموزان با استعداد
وزارت آموزش برنامة جديدي براي يافتن دانش‌آموزان تيزهوش و مراقبت از آنان دارد.
اين شامل 2% از دانش‌آموزان آموزش عمومي است و به 5% در سال خواهد رسيد.فعاليتهاي
بنگاه ملك عبدالعزيز و درباريان براي دانش‌آموزان تيزهوش گسترش خواهد يافت. اين
بنگاه به وسيلة اعليحضرت معاون نخست‌وزير و فرماندة گاردهاي ملي در صدمين سالگرد
تأسيس پادشاهي گشايش يافت. برنامه‌هاي بنگاه در زمينة يافتن و مراقبت از
دانش‌آموزان تيزهوش بيشتر خواهد شد.
توسعة پروژه‌هاي ساختماني مدارس
حكومت تلاشهاي خود را براي فراهم نمودن ساختمان‌هاي جديد شدت داده است.
ساختمان‌هاي جديد به دنبال روند نوسازي ساليانه مدارس و جايگزين كردن ساختمان‌هاي
اجاره‌أي مدارس كه به خوبي جوابگوي نيازهاي آموزشي نيستند، است. وزارت آموزش طرحي
ملي براي ساختمان‌هاي مدارس فراهم نموده است كه 200 مدرسه در اندازه‌هاي مختلف در
تمامي مناطق آموزشي هماهنگ با قراردادهاي امضاء شده با يكي از شركت‌هاي ملي را شامل
مي شود. رياست كل آموزش دختران اولويتي براي توسعة ساختمان مدرسه و گسترش مدارسي كه
مجهز به تجهيزات آموزشي هستند را، تعيين نموده‌است. در اين طرح، پروژه‌هاي آموزشي
تأمين اعتبار شد و در زمينه‌هاي مؤسسات آموزشي به وسيلة شركت بخش غيردولتي مانند
تجار و سرمايه‌گزاران ساخته شد. اعتبار به صورت دراز مدت پرداخت مي‌شود و طرح‌هاي
جديدي براي كاهش هزينه‌هاي ساخت و جوابگويي به نيازهاي آموزش هماهنگ با
استانداردهاي آموزشي مدرن و پيشرفته و شرايط محيطي طرح مي‌شوند.
تخصيص اعتبارات ويزه آموزشي به مدارس غيردولتي
بنگاه سعودي براي علوم آموزشي و روان‌شناسي درحال مطالعة قواعد و استانداردهاي
اعتبار آموزشي براي مدارس غيردولتي است كه به افراد آموزش كمك مي‌كند عملكرد مؤسسات
آموزشي غيردولتي را ارزيابي كرده و اطلاعات براي كمك به رشد و بقاي اين مؤسسات را
فراهم نمايند. يكي از مهمترين نتايج اين پروژه درجه‌بندي مدارس غيردولتي به
گروه‌هايي هماهنگ با استانداردهاي مشخص است كه آنان را وادار به بهبود عملكردشان به
منظور افزايش كارايي آموزشي در اين نوع مدارس مي‌كند.
افزايش نرخ مشارکت بخش خصوصي در حمايت مالي از برنامه هاي آموزشي
طي چند سال اخير، حكومت سياستي جديد را در مورد بخش خصوصي به منظور واداركردن آن
به شركت مؤثرتر در تأمين مالي برنامه‌هاي آموزشي و پروژه‌ها اتخاذ نموده‌است. مدارس
و مجتمع‌هاي آموزشي ساخته شدند و مأموريت‌ها و مطالعات زيادي به وسيلة تلاش‌ها و
شركت بخش خصوصي تأمين مالي شد.به اين منظور وزارت آموزش يك مديريت جديد براي اقتصاد
آموزش با هدف بالابردن نقش اجتماعي در حمايت از آموزش و يافتن منابع اعتباري ديگر
براي آن ايجاد نمود. اينكار همچنين به منظور نيل به مشاركت عميقتر و بيشتر در موارد
ذيل صورت پذيرفت :
الف) تشويق بيشتر و حمايت از آموزش غيردولتي به واسطه بهره گيري ازمكانيزمي كه
از تجاري شدن آموزش و حاكم شدن منطق سود و زيان جلوگيري مي‌كند. مؤسسة آموزشي
بنابراين مي‌تواند پايه‌هاي آموزش را گسترش دهد و آموزش پيشرفته‌أي را درجوابگويي
به نيازهاي شخص و اجتماع هماهنگ با اهداف و استانداردهاي توسعة همه جانبه ارائه
دهد. بخش خصوصي (آموزش غيردولتي) متعهد به سرمايه‌گذاري در اركان ملي است.
ب) بخش خصوصي برنامه‌هاي فعاليتهاي فوق برنامه بيشتري را پذيرفته، اين نقشي است
كه بيشتر جنبة شخصي و داوطلبانه دارد، ناظرين فعاليت در داخل مؤسسة آموزش وجود
دارند. برنامه‌أي دقيق اكنون بايد به منظور پيشبرد اين فعاليت‌ها در طول سال تحصيلي
و تعطيلات براساس اصول طرح شده به وسيلة متخصصين در بخش امور دانش‌آموزي پذيرفته
شده است. بخش خصوصي مي‌تواند اداره و عملكرد زمين‌هاي بازي متصل به مدارس را بررسي
وآنان را تبديل به مراكز فعاليت براي جوانان نمايد تا آنان بتوانند با هزينة كمي از
آن استفاده كنند.
ج) پروژة «پذيرفتن مدرسه» اجرا خواهد شد؛ يك هيأت يا شخص خرج‌هاي مدرسه را مي
پذيرد و مخارج مربوط به پروژه‌هاي توسعه و فراهم نمودن خدمات مشاوره‌أي موردنياز را
به عهده مي‌گيرد.
د) نمونة تجربي آموزش بايد اجرا شود؛ بخش خصوصي، تحقيقات و مطالعات آموزشي را
تأمين مالي مي‌كند. اين مدل تضميني براي اتصال تحقيق آموزشي به موضوعات واقعي
آموزشي است.
ر) ادارة مدرسه‌ها بايد به شركت‌هاي متخصص با الگويي كه به دولت اجازه دهد صاحب
سود باشد و آنرا براي هزينه‌ها صرف كند داده شود
راه اندازي كانالهاي ماهواره‌اي آموزشي
وزارت آموزش به دنبال دستيابي به پروژة كانال ماهواره‌أي آموزشي است و با يكي
از كانل‌هاي ماهواره‌أي همكاري مي‌نمايد كه شروع به بخش برنامه‌هاي آموزشي براي
گرفتن مطالب آموزش موردنياز و مفيد براي دانش آموزان و جامعه به طوركلي نموده‌است.
توسعه خدمات دانش‌آموزي
ــ پاداشها و كمك هزينه‌ها به دانش‌آموزان: به منظور كمك به دانش‌آموزاني كه به
حمايت مالي براي تكميل تحصيل خود نيازمندند.
ــ تغذيه براي دانش‌آموزان داخلي در مؤسسات آموزش خاص و همچنين دانش آموزان
مؤسساتي كه صبحانه دريافت مي‌كنند، فقط از قبيل دانش‌آموزان عضو آموزش تربيت بدني
وابسطه به وزارخانه
ــ حمل‌ونقل براي دانش آموزاني كه نيازمند آنند كه به دليل آنكه دور از مدرسه
زندگي مي‌كنند.
- خدمات بهداشتي ابتدايي وبعضي خدمات جانبي پزشكي مانند،عكسبرداري، چشم‌پزشكي،
دندان‌پزشكي، كلينيك‌هاي O.R.Lدرمانگاه‌هاي فيزيوتراپي آزمايشگاه‌هاي
پزشكي،درمانگاه‌هاي پيشگيري براي واكسيناسيون (مايه كوبي) ورودي هاي جديد و همچنين
كشف معلوليتها.
ــ خدمات راهنمايي و مشاوره‌أي ارائه شده به ورودي‌هاي جديد در اولين هفته هر
سال به منظور كمك به آنان براي آشنا شدن به محيط مدرسه و درطول سال تحصيلي براي
كسانيكه به آن نيازدارند مانند دانش‌آموزان با مشكلات يادگيري و رفتاري
توسعه پروژه‌هاي مراقبتي كودكان
بعضي از پروژه‌ها در زمينة مراقبت‌هاي كودكي درحال تكميل مي باشند که از آن جمله
مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
1- مطالعة پروژة بيانية عرب براي حقوق كودكان و چهارچوب كلي برنامه راهنما براي
دهة اول قرن بيست‌ويكم (2010-2000) كه به وسيلة اتحادية اول عربي تهيه شده‌است.
2- ايجاد خط‌مشي كلي براي مراقبت از كودك در عربستان سعودي كه شامل مرجعي
به تمامي گروه‌هاي مربوط و با شركت بخش‌هاي خصوصي خواهدبود.
3- ايجاد راهنماي واحد براي روشن‌كردن سيستمها و ترتيبات مراقبت از كودكان
4- تأسيس مركز ارتباطي دربارة نگهداري كودك با مكانيزمي كارآمد براي تعيين
اطلاعات و موارد استفاده از آنان
5- تعيين معيار براي كودكان نيازمند مراقبت در زمينه‌هاي بهداشت اجتماعي، فرهنگي
و سياسي
6- تشويق نويسندگان به نوشتن داستان‌هاي مفيد براي كودكان
7- بالا بردن آگاهي دربارة اهميت كودكي در خانواده‌ها و سازمان‌هاي مربوط به
نگهداري از كودكان
8- گسترس برنامه‌هاي مهد كودك تحت نظارت رياست كل آموزش دختران و ديگر مسئولين
وابسطه
افزايش برنامه هاي آموزشي در دوران فراغت تحصيلي
در پرتو پيشرفت فني در تمامي زمينه ها و درنتيجه افزايش پيش‌بيني شده اوقات
فراغت، مؤسسات آموزشي
سعودي،سعي در فراهم نمودن مهارت هاي خاص براي اوقات فراغت دانش آموزان بر طبق
علاقه خود و ملتشان دارد.اين برنامه‌ها شامل فعاليت دانش‌آموزان و مطالب مفيد
مختلفي است كه به مطالب درسي افزوده مي شود.
|
