نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• ارتباطات
• جمعيت
• سياستهاي آموزشي
• ساختار آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش همگاني
• آموزش پايه
• آموزش ابتدايي
• آموزش متوسطه
• آموزش فني و حرفه اي
• آموزش عالي
• آموزش معلمان
• آموزش از راه دور
• همكاريهاي آموزشي
• اصول و اهداف آموزشي
• اولويت هاي آموزشي
• دستاوردهاي آموزشي
• معضلات و اصلاحات آموزشي
• مديريت آموزشي
• بودجه وهزينه هاي آموزشي

ساختار آموزشي

ساختارآموزشي

يك سيستم آموزشي بايد كليه مسيرهاي آموزشي ممكن ازمهدكودك تادوره دكترارادربربگيرد . چرخه‌هاي آموزشي بايد بگونه‌اي تنظيم شوندكه كلية جوانان وكودكاني را كه ازنظر رشدفيزيكي ومغزي دريك حدهستندپوشش دهند.

با بررسي ساختارآموزش مدارس ودانشگاههادركشورهاي توسعه يافته مي‌توان3شكل سازماندهي شدة غالب درآموزش مدرسه اي و3مرحله آموزش دانشگاهي راتشخيص داد.

درزبان لهستاني اين مراحل عبارتنداز:

. ابتدايي راهنمايي (gymnasium)ودبيرستان دربخش مدرسه

. ليسانس وفوق ليسانس ودكترادرسطح دانشگاه

سيستم پيشنهادشده دردياگرام براساس اين تقسيم بندي شكل گرفته‌است . قبل ازورودبه مدرسه يك دوره آمادگي پيش دبستاني يك ساله (كلاس صفرم zero-class) براي دانش‌آموزان گذاشته مي‌شود كه شايد درآينده به چرخه اجباري انتقال يابد وياممكن است به ساختار ابتدايي واردگردد.بهرحال درحال حاضرپيشنهادشده اين ساختار پيش دبستاني همينطور باقي بماند آموزش ابتدايي 6سال است وبراي دانش‌آموزان سنين 7الي 12سال گذاشته شده دراين دوره رشدكودكي رخ مي‌دهد.دراين دوره هدف وتأكيد اصلي انتقال مهارتهاي پايه‌اي به كودكان وبزرگ كردن ايشان درعين ارتباط تنگا تنگ باوالدينشان است .

درطول اين دوره برنامةآموزشي بصورت بخشهاي آموزشي منسجم ارائه مي‌گردد نه بصورت واحدهاي جداگانه باتوجه به كارهايي كه‌دراين دوره صورت مي‌گيرد دبستان بايد تاجدامكان درنزديكي منزل دانش‌آموزان واقع شده باشد ووالدين بايددركارهاي مدرسه نقش تصميم‌گيري فعال داشته باشند.درپايان چرخة آموزش ابتدايي يك آزمون بخش مهارت برگزار مي‌شودازطريق اين آزمون ميزان اطلاعات ودستاوردهاي دانش‌آموزان براي معلمان ووالدين مشخص مي‌شود ونقص‌هايي كه بايد برطرف شوند نيز آشكارمي‌گردد.اين آزمون درگزينش دانش‌آموز براي مدارس بعدي‌اش تأثيري ندارد.

دورة راهنمايي يك دوره مدرسه اجباري عمومي است كه 3سال بطول مي‌انجامد وبراي نوجوانان بين 13تا16سال طراحي شده‌است .دراين دورةآموزش بصورت واحدي صورت مي‌گيرد وواحدهابسيار متنوع اما حاوي مطالب پايه‌اي هستند.يكي از اهداف اين دوره تشخيص توانائيهاوعلايق دانش‌آموزان است .بعدازپايان اين چرخةآموزشي دانش‌آموز بايد بتواندتاحدي مسيرآموزشي آينده خويش را مشخص نمايد.آزمون سنجش مهارتي كه درپايان دوره برگزارمي‌شودنيزچندين هدفي رادنبال مي‌كندو دانايي ومهاردانش‌آموزان جهت وروديه دبيرستان راارزيابي مي‌نمايد .دراين مرحله نوجوانان 16ساله بايد بتوانند انتخاب اوليه خودرادرموردمسيرتحصيلي آينده خويش انجام دهند.

دبيرستان يك دورة 3سالة آموزشي است كه درپايان آن آزمون بلوغ (maturati)نهايي برگزار مي‌شود.(matura)دبيرستانها نه تنها ازنوع كلاسيكي رياضيات علوم انساني هستند بلكه انواع اقتصادي وتكنيكي نيزديده مي‌شودوبدين ترتيب ب دانش‌آموزان جهت‌گيري حرفه‌اي مناسب راارايه مي‌دهند. درسيستم جديد پيشنهادشده مدارس تكنيكي(فني) موجودبادبيرستانهاي ويژه (تخصصي) جايگزين شوند.درتمامي دبيرستانهاالزاماًيكسري واحدها درسطح پيشرفته ارايه مي‌گردد.ازاين دروس دربخش اجباري آزمون بلوغ سئوال مطرح مي‌شود.

بخش ديگر برنامه آموزشي شامل دروس گوناگوني است كه دربخش انتخابي آزمون بلوغ ازآنها سئوال مطرح مي‌شود ازآزمون بلوغ به عنوان پايه‌اي براي پذيرش دردوره‌هاي آموزش عالي نيزاستفاده مي‌گردد. يك مؤسسة آموزش عالي اجازه ندارددوباره آزموني مشابه maturaرا برگزار نمايداما مي‌تواند يكسري آزمونهاي ورودي خاص مربوط به واحدهاي خاص ازقبيل قابليتهاي هنر وسلامت جسمي و...رابرگزارنمايد.

درمدرسةحرفه‌اي (Nocational school)واحدهاي بسيارگوناگوني دريك سيكل آموزشي 2ساله تدريس مي‌گردد فارغ‌التحصيلان اين مدرسه خودرابراي كارفني آماده مي‌سازند.آموزشها بگونه‌اي صورت مي‌گيردكه اين دانش‌آموزان انعطاف پذيري لازم جهت وفق دادن مهارتهاي خودونيازهاي درحال تغيير بازاركارراداشته‌باشند.اين انعطاف پذيري ازطريق آموزش ويژه دريك نيمسال تحصيلي در ايشان پديد مي‌آيد.

دورةدوسالة دبيرستان جبراني نيزبراي فارغ التحصيلان مدارس حرفه‌اي كه تصميم گرفته‌اند دورة دبيرستان عادي خودراادامه دهند (يعني دبيرستاني كه به امتحان بلوع منتهي مي‌شودنه دبيرستانهاي فني حرفه‌اي )برگزار مي‌شود.

مدارس آموزش عالي فارغ‌التحصيلان دبيرستاني رابه دونوع مؤسسه هدايت مي‌كنند:مدارس آموزش عالي حرفه‌اي ومدارس آموزش عالي دانشگاهي (higher edacatiacademicschools) درچنين مدارسي ياواحدهاي اولين مدرك (First degree)باميانگين طول دورة8-6 نيمسال ويا واحدهاي مدرك ليسانس بورسيه(uniform masterdegree)باطول دورة12-10نيمسال ارايه مي‌گردد.فارغ‌التحصيلان مدارس عالي حرفه‌اي وواحدهاي دانشگاهي اولين مدرك مي‌توانند تحصيلات خودرا درواحدهاي مدرك ليسانس (به مدت 5-3نيمسال)ادامه دهند.

اصلاحات ساختاري

انواع مدارس زيرپايه‌ريزي شدند:

دبستان6ساله وراهنمايي 3ساله ودبيرستان تخصصي 3ساله ومدرسه حرفه‌اي 2ساله دورةآموزش اجباري براي كليه كودكان 7ساله آغاز وتا18سالگي  ادامه مي‌يابد.

مدرسه اجباري تمام وقت 9سال به طول انجاميده ودبستان وراهنمايي رادربرمي‌گيرد.

درپايان دوره دانش‌آموزان ازطريق آزمونهاي استاندارد شدةخارجي وامتحانات داخلي بخش مي‌شوند.

درپايان 3سال دبيرستان تخصصي يك امتحان گزينش (نام‌نويسي در)دانشگاه(matura)برگزار مي‌شود .

فارغ‌التحصيلان دورة 2سالة دبيرستانهاي حرفه‌اي نيزمي‌تواننددراين آزمون شركت كنند بشرط آنكه دورة 3سالة دبيرستان جبراني راباموفقيت پشت سربگذارند.

سيستم جديد سنجش دانش‌آموزان ارزيابي وبررسي بهتري ازكيفيت كارهاي مدرسه (آموزشي) رابدست مي‌دهد.

برنامة آموزشي جديدي براي تمامي مقاطع تحصيلي تدوين گرديد.اين برنامه‌ها80درصدكل فعاليتهاي برنامةهفتگي‌ دانش‌آموزان راپوشش مي‌دهد.20%بقيه به عهدةمدرسه گذاشته شده است .برمدرسه مي‌تواند يكي از برنامه‌هاي آموزشي فهرست شده بوسيلةوزيرآموزش وپرورش ملي راانتخاب كندوياممكن است ازبرنامة درسي مؤلف (author curricula)كه بوسيله خودمعلمان تنظيم مي‌شوداستفاده نمايد. انتظارمي‌رود هرمدرسه باايجاد ارتباطي نزديك باوالدين دانش‌آموزان برنامه‌اي براي توسعه وپيشرفت آموزش اخلاقي ايشان تنظيم كند.

درسال 1993م آقاي «توماس نگانوفسكي » مديركل وزارت فرهنگ دراستان ورشو طي مصاحبه اي  اظهار داشت لهستان از لحاظ فرهنگي با بحران عميقي مواجه است وعلي رغم اينكه 6% درآمدهاي بودجه دولت و متناسب با سايروزارتخانه ها به وزارت فرهنگ وهنر تحصيص يافته است ولي بايد تاكيد نمود كه به خاطر درآمدهاي كم دولت،هيچگاه نمي توان آنرا باكشورهاي غربي مقايسه نمود عمدتا دركشورهاي غربي به لحاظ اينكه حدوديك سوم امكانات فرهنگي دردست بخش خصوصي است ،مشكل مالي ندارند.

درحاليكه در لهستان تنها منبع تأمين كننده امكانات فرهنگي دولت است ودولت نيزازلحاظ مالي وضعيت خوبي ندارد.امور فرهنگي با مشكلات زيادي مواجه است . [1]

براساس آمارهاي رسمي اعلام شده 98درصد مردم اين كشورباسوادند واين مسئله شايد ناشي از اجباري ومجاني بودن تعليمات ابتدايي است كه دوره آن هشت‌سال مي باشد .نظام آموزش وپرورش مانندبسياري از كشورها زيرنظردولت برنامه ريزي شده واداره مي گردد،اما باوجود اين 9دبيرستان خصوصي و دومؤسسه عالي غير دولتي نيز دراين كشور وجود دارد كه توسط كليسا اداره مي شوند.تعليمات عمومي به چهاردوره مشخص تقسيم مي شود.

1-كودكستان (دوره يكسال )

2-دوره ابتدايي(8سال )

3-دوره متوسطه كه به دوشكل مختلف وجوددارد.يكي‌ازدبيرستانهاي‌حرفه اي كه مدت تحصيل درآنها سه‌سال است وهدف آن تربيت كارشناسان حرفه اي است وديگر دبيرستانهاي عمومي ودوره آن‌چهارسال‌ومنظور ازآن‌آماده ساختن‌دان آموزان براي ورودبه دانشگاه مي باشد .

4- دوره دانشگاهي كه مدت تحصيل درآنها به نسبت رشته تحصيلي بين 4تا 7سال متغير است تحصيل در كليه سطوح آموزشي از ا بتدايي تا پايان دانشگاه مجاني بوده و درمدارس متوسطه و عالي كمك هزينه نيز به دانشجويان ودانش آموزان تعلق مي گيرد.

بااينكه آموزش در لهستان رايگان است ولي به دليل مشكلات مالي والدين دانش آموزان بايد هر ماهه براي تأمين هزينه هاي ادامه كار مدارس پول بدهند.

روبرت گلمبوتسكي وزير آموزش ملي لهستان دردولت آقاي بيلتسكي دراجلاس كميسيون آموزش ملي مجلس گزارش داد :‌بودجه پيش بيني شده براي سه ماهه اول سال 1992م بسياركمترازحدنياز مي باشد و تنها براي هزينه هاي جاري وزارت مذكوركافي است .به دليل كسر بودجه تعداد درسها به ميزان چهاردرس درهفته كاهش يافته است.

حقوق معلمان نيز درسطح خيلي پايين بوده و80درصدحقوق متوسط كشوراست.تعداد ساعت كاردرهفته 18ساعت است اين رقم بايد به بيش از بيست ساعت افزايش يابد.

درعين حال مردم لهستان از لحاظ فرهنگي به دليل با‌لابودنسطح سوادعمومي وهمچنين قدمت تاريخي بسيار غني ميباشند.تاكنون دانشمندان مختلفي راازجمله كپرنيك به جهان علم تقديم كرده اند.نويسندگاني مانند آدام متسكويچ (1855ـ1798)وپوليوش اسلواتسكي (1849ـ1809)از ديميها، هريك سينكويچ (1916ـ1846) ونيزولاديلاورديموند(1925ـ1867)برندگان جايزه نوبل درسالهاي 1905و 1924م شهرت جهاني دارند و اكثر آثارشان به زبانهاي مختلف‌ترجمه شده است .

درزمينه موسيقي فردريك شوپن و آرتور روبشتاين كه از بزرگترين موسيقي دانان جهان هستند اهل لهستان مي باشند. [2]  

[1] -حسين.خاوري پور،همانجا ص 23،ور.ك :روزنامه ژچ ورشاري 17/11/1992.

[2] -كارول .بادر ،همانجا ،و61تا63 همچنين ر.ك: نصرالله .بيات ،همانجا ،ص 45و46