نظام آموزشي كشورهاي جهان

همكاري‌هاي آموزشي

مشاركت درمقطع آموزش ابتدايي، كه تا سن 15سالگي به طول مي‌انجامد، ‌براي كليه شهروندان ليبيايي اجباري است.طراحي و اجراء برنامه هاي آموزش ابتدايي بر عهدة دولت بوده و  بخشي از بودجة عمومي كشور به‌اين امر اختصاص يافته است. طي سال‌هاي اخير، افزايش قابل توجه تعداد دانش‌آموزان و عمده علاقة آنان به ادامة تحصيلات عاليه سبب گرديده است تا دولت بخش عمده‌اي از بودجة عمومي خود را به بخش آموزش اختصاص داده و در جهت نيل به‌ اين امر خطيرملزم گرديده تا بخشي از اين هزينه را از محل كمك‌هاي والدين دانش‌آموزان و سرمايه‌گذاري بخش خصوصي تأمين نمايد.گفتني است كه اقدام اخير دولت منجر به‌ پايه‌ريزي « آموزش آزاد» و « دانشگاه آزاد » گرديد.از سوي ديگر، كشور ليبي به راه اندازي نوعي پروژة جديد آموزشي موسوم به« آموزش درخانه » مبادرت نموده و با استفاده از وسايل ارتباط جمعي نظير راديو، ماهواره و . . به ارائه سالهاي نخستين آموزش مقطع ابتدايي به صورت خانگي به دانش‌آموزان علاقمند مبادرت نموده است.علاوه بر اين2 شبكة راديو و تلويزيوني و1 كانال ماهواره‌اي با هدف محو كامل بيسوادي و مبارزه جدي با آن مبادرت به پخش برنامه‌هاي ويژة سوادآموزي مي‌نمايند.

برنامه‌هاي آموزشي رسانه‌هاي جمعي مذكور اغلب زنان خانه‌دار و كودكان رده هاي سني پايين را تحت پوشش قرار مي دهد. ازسوي ديگر سايت شبكه‌هاي رسانه‌اي به پخش برنامه‌هاي آموزشي مقطع آموزش متوسطه بر روي آنتن مبادرت مي نمايند. گفتني است كه اين قبيل فعاليت‌هاي آموزشي با همكاري نهادها و سازمان‌هاي مختلف من جمله كميتة مردمي آموزش، دايره آموزش عالي، ادارة بهداشت عمومي، سازمان تأمين اجتماعي، دپارتمان كشاورزي،دايره خدمات دولتي و برخي ديگر از سازمان‌هاي محلي و بين المللي ميسر گرديده است. همچنعلاوه بر اين در جهت نشان دادن كارايي و تأثير اين نوع آموزش در مبارزة جدي عليه بيسوادي نشست‌ها و كنفرانس‌هاي مختلفي در رسانه‌هاي جمعي ترتيب يافته و درخصوص آن بحث و تبادل نظراتي عنوان مي‌گردد. دولت ليبي نيز درجهت حمايت حقوقي از آموزشهاي مذكور و انواع مشابه آن به تصويب قوانين و دستورالعمل‌هاي ويژه‌اي به شرح ذيل مبادرت نموده است:

1. حكم قانوني459 شوراي مردمي آموزشي مصوب سال 1985ميلادي درخصوص بسط و گسترش آموزش‌هاي پاية خانگي

2 .حكم قانوني624 شوراي مردمي آموزش مصوب سال1993ميلادي درخصوص گسترش آموزش‌هاي آزاد و فني و حرفه‌اي

3 .حكم قانوني849 شوراي مردمي آموزش مصوب سال1993ميلادي درخصوص ادغام كميتة دائمي آموزش خانگي با كمتية ملي آموزش عمومي و فني و حرفه‌اي (NCEVT)

همانگونه كه قبلاً نيز بدان اشاره گرديد، آموزش پاية خانگي سبك جديد آموزشي مي‌باشد كه طي آن، كودك با كمك ابزارهاي متنوع ارتباط جمعي نظير راديو، تلويزيون و…. و همياري والدين به فراگيري آموزش پايه تشويق مي‌گردد. طرح آموزشي مذكور به طور همزمان طي سال2000ميلادي دركشورهاي عربي به مرحلة اجراء درآمد. از آنجاييكه كشور ليبي به لحاظ جغرافيايي از جمعيت پراكنده أي برخوردار مي باشد، لذا طرح فوق درگسترش آموزش همگاني  مبارزه با بيسوادي و آموزش بزرگسالان تأثير بسزايي داشته است. عملكرد آموزش درمدارس تنها به تدريس اطلاعات عمومي و دروس مربوطه خلاصه نگرديده و آموزش خانگي نيز هيچ بعدي از ابعاد آموزشي را ناديده نمي‌انگارد بعبارت ديگر آندسته از كودكان ليبيايي كه به تحصيل مقطع ابتدايي درخانه مبادرت مي‌نمايند به طور منظم تحت نظارت ناظر خانگي قرار داشته و در فصل امتحانات و ساير فعاليت‌هاي فوق‌العادة آموزشي مدارس درمدارس حاضر مي‌گردند لذا تحصيل دانش‌آموزان در منزل مانع از حضور آنها در اجتماع نگرديده و آنها در مواقع مختلف و به مناسبت‌هاي ويژه از منزل خارج شده و همگام با ساير دانش‌آموزان به مشاركت در فعاليت‌هاي اجتماعي مبادرت مي‌نمايند.

از جمله مهمترين ويژگيهاي آموزش خانگي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1. انتخاب اساتيد و معلمين ويژه برنامه‌ريزي تحصيلي مطلوب و دلخواه دانش آموزان در منزل

2.حضور يكي از اعضاي خانواده به عنوان فرد كمكي جهت دريافت دروسي كه از طريق راديو و تلويزيون ارائه مي گردد.

3 . نظارت كافي و هماهنگي كامل ميان مقامات آموزشي و دپارتمان اطلاعات و فرهنگ در راستاي اجراي مؤثر برنامه‌هاي آموزشي

4. مشاركت كودكان از سنين پايين تر در مقطع آموزش ابتدايي

5 . فراهم آوري فرصت مناسب براي دانش آموزان به منظور ارتقاء تحصيلي به صورت جهشي

6 .كاهش هزينه‌هاي آموزشي

7. تحت پوشش قراردادن كودكان مواجه با مشكلات مالي و خانواده هاي كم درآمد

لازم به ياد آوري است آندسته از كودكاني كه از حداقل سن 5 سال برخوردار باشند از حق حضور در اين نوع آموزش بهره مند مي گردند. گفتني است كه عبور از يك مرحلة تحصيلي به مرحلة بعد مستلزم حضور دانش آموزان در آزمونهاي منظم مدارس و پذيرش ‌آنان در اين آزمون‌‌ها مي باشد.حضور دانش آموزان در آزمون‌هاي مدارس مستلزم تأييد معلمين سرخانة مي باشد. خاطر نشان مي‌ گردد كه طرح مذكور از لحاظ كارايي علمي تاكنون مورد ارزيابي دقيق قرار نگرفته است اما از زمان آغاز طرح با استقبال فراواني مواجه بوده است ، به نحويكه طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال1999ميلادي، تعداد افراد ثبت نامي در طرح آموزش خانگي بر 28435 نفر بالغ مي گردد.

تعداد دانش آموزان دختر و پسر ثبت نامي در طرح آموزش خانگي از مرحلة اول تا مرحلة سيزدهم

همكاري‌هاي بين‌المللي

با وجود تلاش‌هاي فراوان كشور براي گسترش آموزش پاية همگاني، مبارزه با بيسوادي، كنترل رشد جمعيت، و ايجاد مؤسسات آموزشي و بهداشتي فراوان و كاهش نرخ مرگ و مير نوزادان و افزايش اميد به زندگي و درآمد ساليانة افراد جامعه، كشور ليبي هرگز وانمود ننموده است كه در مقايسه با كشورهاي در حال توسعه از پيشرفت چشمگيري برخوردار بوده است زيرا اين كشور هنوز با مشكلات و مسايل عديده ناشي پس از پايان جنگ سرد نظير كاهش بهاي نفت خام ، نظم نوين جهاني، پيدايش ائتلاف‌هاي اقتصادي و سياسي وجنگ‌هاي منطقه‌اي و بحرانهاي داخلي فراوان دست به گريبان مي باشد. البته‌اين امر بر همگان واضح  است كه عامل يك چنين بحرانهايي  تسلط اقتصادي كشورهاي غربي بر جهان مي باشد.يكي از مشكلاتي كه كشور ليبي با آن دست به گريبان مي‌باشد مبارزة عليه بيسوادي مي‌باشد است زيرا در حال حاضر 609419  هزار نفر از ساكنان اين كشور قادر به خواندن و نوشتن نمي‌باشند. علاوه بر موارد فوق رشد سريع و غير قابل پيش بيني رايانه‌ها و علوم رايانه‌اي نيز مزيد بر علت شده است و در خلال دهه‌هاي گذشته، اين كشور با تحريم‌هاي اقتصادي قدرت‌هاي برتر جهان روبرو بوده است. اين تحريمها در كل بر زندگي عامة مردم كشور و علي‌الخصوص بر توسعه و اجراي پروژه‌هاي آموزش همگاني تأثير منفي نداشته است. علاوه بر موارد فوق پراكندگي جمعيت در مناطق مختلف و دور افتاده صحرا آن هم بصورت اجتماعات و گروه‌هاي كوچك تلاش‌هاي مسئولان آموزشي كشور را براي گسترش آموزش پاية همگاني به طور جدي به خطر انداخته است، زيرا انجام اين امر مستلزم صرف هزينه‌هاي كلان مي‌باشد. همچنين خاطر نشان مي شود كه افزايش در تعداد دانش‌آموزان نيز مزيد بر علت شده است. البته ليبي تنها كشوري نيست كه از اين مشكلات رنج  مي‌برد. زيرا حتي كشورهاي صنعتي نيز در موارد مشابه با مشكل روبرو مي‌باشند و تاكنون راه‌حل مناسبي براي حل آن نيافته‌اند. گزارش منتشر شدة سازمان ملل متحد در خصوص توسعة انساني در سال 1998 ميلادي نشان داد كه معضل بيسوادي در كشورهاي صنعتي نيز وجود دارد در حاليكه در گذشته تصور مي‌شد كه معضل فوق فقط مختص كشورهاي در حال توسعه است و كشورهاي توسعه يافته با يك چنين مشكلي روبرو نخواهند بود. اين گزارش آشكار ساخت كه بيش از (100) ميليون كودك ـ اعم از دختر و پسر ـ از رفتن به مدرسه محروم مي‌باشند. همچنين بيش از 960 ميليون بزرگسال در سراسر جهان بيسواد مي‌باشند كه در اين 3/2 درصد از كل بي‌سوادان جهان را زنان تشكيل مي‌دهد. به هر حال همة كشورها اعم از توسعه يافته و در حال توسعه با معضل بي‌سوادي دست به گريبان مي‌باشند.

مكانيسم عملكردي كميتة فني مسئول ارزشيابي و ارزيابي تلاش‌هاي دولت ليبي در خصوص آموزش همگاني

هدف از تهية اين گزارش ارزيابي تلاش‌هاي دولت ليبي براي عمومي كردن آموزش پايه، محو بيسوادي، آموزش بزرگسالان و تأمين نيازهاي آموزش اولية افراد جامعه در خلال يك دهة گذشته مي باشد. گزارش فوق همزمان با گزارش جهاني آموزش براي همه در سال 2000 ميلادي منتشر گرديد.كميتة فني فوق متشكل از اعضاء و نمايندگان مؤسسات آموزشي، مراكز تحقيقاتي، مديران آموزشي دانشگاهها، بخش‌هاي رايانه‌اي و ديگر نهادها و سازمانهايي دست اندركار بخش آموزش مي‌باشد.

از ميان اعضاء كميته به موارد زير مي‌توان اشاره نمود :

1 .  دانشگاه فاتح

2 .  سازمان ملي مستند سازي و علوم رايانه‌اي

3 .  مركز ملي برنامه ريزي آموزش و تعليم و تربيت

4 .  كميتة ملي فرهنگ، آموزش و علوم

5 .  مدير كل نظارت و ارزشيابي تحصيلي

6 .  بخش علوم رايانه‌اي دانشكدة علوم دانشگاه فاتح

7 .  مدير كل آموزش متوسطه

8 .  مدير كل آموزش پايه

9 .  مدير كل آموزش و طرحهاي پرورشي

بدنبال اصول مصرحه شوراي جهاني آموزش براي همه . كميتة فني سعي نمود دايرة ارتباطي فوق را گسترش داده تا از اين طريق تعداد زيادي از مؤسسات ديگري را جذب نمايد. كه مي‌توانند به آموزش شهروندان ليبيايي كمك نموده و به نيازهاي اصلي آموزشي آنان پاسخ مثبت دهند. در اين راستا كميته  با مؤسسات، انجمن ها، ادارات، نهادها و سازمانهاي خصوصي و دولتي مختلف مكاتبه نموده ، از آنان درخواست نمود تا در ارزشيابي همه جانبه و جامع كمك نمايند.