نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• سياست هاي آموزشي
• ساختار آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش پيش دانشگاهي
• آموزش پايه
• آموزش ابتدايي
• آموزش متوسطه
• نظام آموزش عالي
• پژوهش و تحقيقات
• آموزش غير رسمي
• آموزش فني و حرفه اي
• آموزش استثنايي
• آموزش معلمان
• اصول و اهداف آموزشي
• اولويت هاي آموزشي
• دستاوردهاي آموزشي
• طرح هاي آموزشي
• معظلات آموزشي
• اصلاحات آموزشي
• ارزيابي تحصيلي
• مشاوره تحصيلي
• قوانين آموزشي
• مديريت آموزشي
• نظارت آموزشي
• بودجه آموزشي

ساختار آموزشي > نظام آموزش عالي

نظام آموزش عالي

سياستهاي آموزشي

مطابق قانون مصوب26 ژانويه 1984ويژه آموزش  عالي،از دانشگاه ها ومراكز آموزش عالي كشور، تحت عنوان مراكز عمومي‌آموزشي  با ويژگيهاي علمي،فرهنگي وحرفه اي ياد مي‌گردد. رشته‌هاي مختلفي در دانشگاههاي كشور ارائه مي‌گردد كه هر يك در واحدهاي آموزشي وتحقيقاتي جداگانه اي بر رشته‌هاي خاص آموزشي متمركز شده و اهداف عمومي‌خاصي را دنبال مي‌نمايند. دانشگاههاي كشور فرانسه، برموسسات،كالج ها، دپارتمانها، كتابخانه ها و مراكز تحقيقاتي كه توسط شوراي نظارت دانشگاه ها نظارت وبررسي مي‌گردند، مشتمل مي‌گردد. هر بخش از دانشگاه‌هاي كشور از اساسنامه وساختار خاص برخوردار مي‌باشد.

ارائه طرح دولت محافظه كار ائتلافي فرانسه  كه هدف سنتي و هميشگي جايگزيني  نظام آموزش عالي فرانسه كه ريشه در عصر ناپلئون داشته  و اصل دسترسي همگاني  دانش آموزان  به دانشگاه ها  از بنيادهاي اساسي آن محسوب مي‌گردد، به كنار نهادن  مدل آنگلوساكسوني (روش‌هاي  رايج در كشور‌هاي انگليسي زبان به ويژه امريكا) كه از دانشگاه اساساً تحت عنوان جايگاهي براي اجراي پژوهش‌هاي علمي‌ ياد نموده و خواهان دسترسي محدود دانش آموزان به امكانات آموزشي مي‌باشد، منجر گرديده است.

  اصلاحات مذكور، نخستين نتايج  فرايند رايزني ملي محسوب مي‌گردد كه به پيشنهاد فرانسوابيرو وزير آموزش دولت آلن ژوپه آغاز شده و هدف آن تدارك سند سياست‌گذاري رسمي‌ مورد تأييد دولت در خصوص نظام  آموزش عالي فرانسه طي قرن بيستم مي‌باشد.

در آن ميان،عمده ‌‌‌ترين  اصلاحات مذكور با هدف كاهش نرخ افت تحصيلي دانش جويان طي  دوره2ساله نخست تحصيل تنظيم گرديده است.در پايان‌ اين دوره ديپلم مطالعات عمومي‌ به فارغ‌التحصيلان اعطا مي‌گردد. اما در حال حاضر، تنها 90 درصد از دانشجويان دانشگاههاي كشور موفق به گذراندن دوره مذكور شده و از آن ميان هم تنها تعداد يك نفر از هر 4 نفر موفق به گذراندن دوره طي  مدت زمان مقرر دو ساله گرديده وسايرين به تجديد آموزش مبادرت نموده اند.

بر پايه سياستهاي جديد آموزشي ،دانشجويان از برنامه‌هاي آموزشي عمومي‌‌تري در نخستين نيم سال تحصيلي خود (Semestre) برخوردار مي‌گردند  كه آنها را براي ورود به يكي از هشت رده (Courses)فراگير و اصلي آماده مي‌نمايد و اين درحاليست كه درحال حاضر دانشجويان، از بدو ورود به دانشگاه تحت گزينش تخصصي علمي قرار مي گيرند.

در كشور فرانسه، آموزش عالي،همانند مقاطع آموزش ابتدايي و متوسطه، بصورت دوره اي سازماندهي مي‌گردد. نخستين دوره بصورت تئوري بوده،مدت زمان2سال بطول انجاميده و به كسب مدركBEUG معادل با ديپلم آموزش عالي انگلستان منتهي مي‌گردد. دومين دوره آموزشي نيز كه مدت زمان2 سال به طول مي انجامد، در پايان نخستين  سال آموزش  به كسب مدرك كارشناسي ودر پايان دومين سال آموزش  به كسب مدرك كارشناسي ارشد منتهي مي‌گردد. سومين دوره نيز،به دانشجويان منتخب كارشناسي ارشد اختصاص يافته و  به كسب مدارك عالي (راه گشاي آموزش مقطع  دكتري) منتهي مي‌گردد.

ساختار آموزشي

آموزش عالي دركشور فرانسه، مجموعه دانشگاه‌ها، انستيتوهاي تخصصي و مدارس عالي را دربر مي‌گيرد.طبق آخرين آمار بدست آمده، مجموعه فوق پذيراي تعداد200/2 هزار دانشجو و70 مدرس مي‌باشد.تعداد84 دانشگاه و 232 كالج در سراسر كشور فرانسه فعاليت دارند كه از اين تعداد 14 دانشگاه و 800 واحد آموزشي و پژوهشي در منطقه پاريس تمركز يافته اند.

آموزش دانشگاهي در كشور فرانسه طي 3 مرحله متوالي به علاقمندان ارائه مي‌گردد:

ـ مرحله نخست آموزشي (آموزش2ساله) دوره آموزش عمومي‌و جهت‌يابي است.گواهينامه عمومي‌تحصيلات دانشگاهي(DEUG) گزينش‌هاي بسيار زيادي را دربر مي‌گيرد.

ـ مرحله دوم آموزشي (آموزش2- 1ساله)، دوره تعميق وآموزش تخصصي است كه آموزشهاي عمومي‌و نهايي فني و حرفه‌اي را به عنوان پيش‌فرض ارائه مي‌نمايد.مدرك اعطايي، مدرك كارشناسي ياكارشناسي ارشد بوده و مستلزم گذراندن آزمون كنكورعمومي‌است.

ـ مرحله سوم آموزشي (آموزش5- 1 ساله) كه دوره عالي تخصصي و آموزشي- پژوهشي است.

ـ مرحله چهارم آموزشي (آموزش2- 1 ساله)كه بر جهت‌گيري پژوهشيDEA و يا گذراندن دوره آموزش عالي تخصصي(DESS)منتهي مي‌گردد.

ـ مرحله پنجم آموزشي( آموزش دانشگاهي و پژوهشي مدرك دكتري)

آندسته از شهروندان فرانسوي كه به گذراندن موفقيت آميز محورهاي آموزشي اول و  دوم آموزش متوسطه نائل آيند، از حق ورود به مراكز آموزش عالي برخوردار مي‌گردند.

اين درحاليست كه پذيرش دانشجويان دررشته‌هاي پزشكي و مهندسي دانشگاه‌هاي فرانسه عموما از طريق برگزاري آزمون كنكور صورت مي‌گيرد. آموزش دانشگاهي درمراكز آموزش عالي فرانسه از3 سيكل مجزا  برخوردار بوده و مجموع دوره‌هاي آموزشي طي سيكل اول و دوم  بر4سال بالغ مي‌گردد. لازم به ذكر است كه دوره‌هاي آموزشي 3 سيكل فوق رايگان مي‌باشد.

زبان تدريس مراکز آموزش عالي كشورفرانسه، زبان فرانسه است.عمده شهرت دانشگاههای اين کشور، بر رشته های حقوق و علوم سياسی تمركز يافته است.سال تحصيلی دانشگاه های فرانسه طي ماه های اکتبر و سپتامبر آغاز مي‌گردد.اکثريت دانشگاه های فرانسه رايگان بوده كليه متقاضيان ورود به مراكز آموزش عالي فرانسه ملزم به گذراندن دوره کالج زبان فرانسه به مدت يکسال و حضور درآزمون مهارتهاي زبان فرانسه و ثبوت مهارتهاي تحصيلي خود جهت ادامه تحصيلات به زبان فرانسه ميباشند. آزمون ورودی ديگري نيز در ارتباط با رشته‌هاي تخصصی مورد نظر متقاضيان برگزار مي‌گردد که با توجه به حد نصاب و نمرات متقاضيان، در قالب دوره‌های آموزش پيش دانشگاهي3 ماهه تا1 ساله از سوي  دانشگاه به آنان ارائه می گردد تا از لحاظ سطح معلومات ازتراز سطح اول دانشگاه برخوردار گردند.گفتني است كه آزمون زبان فرانسه هر ساله در سفارت فرانسه در محل اقامت متقاضيان و يا در کشور فرانسه برگزار مي‌گردد. در صورت برخورداري از مدرکDALF، متقاضيان از گذراندن آزمون زبان معاف می گردند.

دوره‌هاي آموزش عالی دركشور فرانسه در دانشگاه ها، مدارس عالی مهندسی و دانشكده‌هاي هنرهای زيبا ارائه ميگردد.افرادي می توانند به دانشگاه ها و موسسات فوق راه يابند که از ديپلم متوسطه Baccalaureate)Bac) برخوردار باشند.جهت ورود به مراکز آموزش عالی دولتی نظير مدارس عالی دولتی (Nation ale Ecole) و موسسات تربيت نيروهاي متخصص از داوطلبين آزمون تخصصی به عمل مي‌آيد. اين در حاليست كه شرط ورود به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی برای داوطلبين خارجي(غير بومي) قبولی در آزمون  ورودی سراسری زبان فرانسه است.

مطابق قانون مصوب26 ژانويه1984موسوم به قانونSAVARY،آموزش عالي به عنوان سرويس عمومي تحصيلات تكميلي به رسميت شناخته شد.از جمله مهمترين وظايف مراكز آموزش عالي كشور فرانسه مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود:

- ارائه آموزش‌هاي مقدماتي وپيوسته  تكميلي

ـ راهبري تحقيقات علمي‌وفني و بهره گيري  از نتايج تحقيقات 

ـ اشاعه فرهنگ اطلاع رساني علمي‌وفني 

ـ ارتقاء  همكارهاي بين المللي آموزشي 

  قانون فوق به تعريف وتبيين اصول اساسي وكاربردي آموزش  عالي تحت مسئوليت وزارت آموزش عالي وتحقيقات مبادرت نموده  واصول حاكم بر سازمان وعملكرد موسسات آموزش عالي، دانشگاهها، كالج‌ها و موسسات غير دانشگاهي،كالج‌هاي تربيت مدرس، كالج‌هاي فرانسوي خارج از كشور و Grades ecoles را پايه‌ريزي مي‌نمايد. آموزش عالي درمحدوره بسيار وسيعي از موسسات ارائه مي‌گردد. روندهاي سازماندهي وپذيرش دانشجو بر حسب نوع موسسات  آموزشي متفاوت مي‌باشد. از جمله مهمترين موسسات آموزش عالي كشورفرانسه مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود  :

- انشگاهها كه در زمره مراكز عمومي‌آموزشي محسوب گرديده واز كليه داوطلبين برخوردار از مدركBaccalaureate كه به گذراندن  دوره‌هاي كوتاه مدت يا دراز مدت تحصيلات تكميلي علاقه‌مند باشند، پذيرش به عمل مي‌آورد.

دانشگاههاي كشور فرانسه ازتعداد زيادي دانشجو برخوردار بوده وبه ارائه برنامه‌هاي آموزشي متنوعي اعم از آموزشهاي  تئوري يا عملي مبادرت مي‌نمايند.

ـ كالج ها وموسسات عمومي‌يا خصوصي،همچنين به ارائه تحصيلات عالي فني و حرفه اي تحت نظارت وزارت خانه ‌هاي مختلف مبادرت  مي‌نمايند. از جمله  دوره‌هاي مختلف آموزشي كالج ها وموسسات عمومي‌يا خصوصي مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود:

ـ دوره‌هاي كوتاه  مدت فني ، بازرگاني، پيراپزشكي و....

ـ دوره‌هاي دراز مدت كه در مدت زمان3 يا بيشتر از 3 سال پس  از اتمام Baccalaureate به داوطلبين ارائه گرديده و  آموزش‌هاي پيشرفته اي نظيرعلوم سياسي،مهندسي، بازرگاني و مديريت،راه وساختمان، دامپزشكي، ارتباطات وهنر را شامل مي‌گردد.موسسات مذكور به گزينش  دانشجويان خود از ميان داوطلبين  برخوردار از Baccalaureate برمبناي  برگزاري آزمون  رقابتي و بررسي سوابق تحصيلي توسط اعضاي  هيأت ممتحنه مبادرت مي‌نمايند. برمبناي قانون مصوب23 آگوست1985،كليه داوطلبين، پس از احراز مدركBaccalaureate ، از حق حضور درموسسات آموزش عالي متعلق  به وزارت آموزش عالي يا موسسات وابسته به دانشگاه‌هاي كشور برخوردار مي گردند.گفتني است كه  گزينش دانشجويان از طريق  ارزشيابي تحصيلات گذشته، تجارب كاري و يا مهارت‌هاي فردي داوطلبين صورت مي‌پذيرد.

مقاطع تحصيلي

آموزش عالي دركشور فرانسه از3 دوره (سيكل) مجزا با عناوين سيكل اول مشتمل برآموزشهاي مقدماتي علوم، سيكل دوم مشتمل بر تكميل دوره‌هاي علمي‌و سيكل سوم مشتمل بر پژوهشهاي پيشرفته علمي‌متشكل ميگردد.طي سيكل اول آموزش عالي دانشجويان با گذراندن دوره آموزشي2 تا 3 ساله مشتمل بر1100 ساعت آموزش تئوري و عملي موفق به اخذ مدارك علميDiplomas d Etudes Universitaires Generales)DEUG)،گواهينامه تكنسين عاليBrevet Technician Superieur)BTS) و يا ديپلم فني دانشگاهي با عنوانInstitute Universitaires de Technologies)D. U. T.)مي‌گردند.

مدركSUPERIEUR (B.T.S) BEVETDE TECHNECIEN كه پس از احراز ديپلم كامل متوسطه (گذراندن دوره آموزشي12ساله) در رشته‌هاي عمومي‌يا فني و پس از طي دوره آموزشي دو تا سه سال به فارغ التحصيلان اعطاء مي‌گردد. محتواي اين دوره بر آموزش‌هاي علمي‌و عملي و كسب كارآيي در  مشاغل  مختلف مشتمل مي‌گردد.

مدرك (I.U.T(INSTITUTS UNIVERSITARES DE TECHNOLOGY كه در موسسات آموزش عالي تكنولوژي به فارغ التحصيلان اعطا مي‌گردد.

  مؤسسات تكنولوژي دانشگاهي از سال1966 در كنار دانشگاه‌هاي مختلف آغاز به فعاليت نمود.دارندگان ديپلم كامل متوسطه(محور الف و ب) مي‌توانند وارد اين مؤسسات شده و پس از طي دو سال آموزش تكنولوژي در رشته‌هاي بيولوژي كاربردي،شيمي،عمران،الكترونيك،مكانيك و.. به احراز مدرك(D.U.T)  نائل آيند.طي سيكل دوم آموزش عالي، مدارك آموزشي با عناوين مدرك Licence با يك سال تحصيل پس ازDEUG و مدركMatrise با يك سال تحصيلي پس ازLicence بامجموع‌ دوره آموزشي 4ساله به فارغ التحصيلان اعطاء مي‌گردد.

مدارك Diplome d Ingenieur و Diplome d Etudes Superieurs نيز پس از گذراندن تحصيلات 5ساله پس ازديپلم متوسطه به فارغ التحصيلان اعطاء ميگردد.

طي سيكل سوم آموزش عالي نيز مدرك علميDiplome d Etudes Approfondies)DEA)پس از گذراندن18- 12ماه تحصيلي (آموزش و پژوهش) پس از دوره Matrise به فارغ التحصيلان اعطاء مي‌گردد. به عبارت ديگر سيكل سوم  به احراز يكي از9مدرك علمي‌ذيل منتهي مي‌گردد :

D.E.A كه پس از گذراندن دوازده تا هجده ماه تحصيل (آموزش و تحقيقات) و پس از احراز مدرك علميMATRISE به فارغ التحصيلان اعطا مي‌گردد.

مدارك DIPLOM  D’ INGENIEUR و DIPLOME  D  ETUDES  SUPERIEURS كه پس از گذراندن دوره آموزشي 5-4 سال پس از  از احراز ديپلم متوسطه و  رساله آموزشي به فارغ التحصيلان اعطا مي‌گردد.

مدارك DOCTEUR UNIVERSITAIRES (دكتراي دانشگاهي) كه ويژه دانشجويان خارجي (غير بومي‌) مي‌باشد. برخورداري از مدرك D.E.Aشرط ورود به اين دوره است.مدرك فوق پس از گذراندن دوره آموزشي 2 ساله وارائه رساله آموزشي به فارغ التحصيلان اعطا مي‌گردد.

مدرك (دكتراي سيكل سوم)  DOCTEUR DE   3EME CYCLEكه قبلا پس از گذراندن دوره آموزشي 2-1 ساله و پس ازاحراز مدرك D..E.A به فارغ التحصيلان اعطاء مي‌گرديد.

مدرك ETATوDOCTEUR  D  (دكتراي دولتي ) كه پس از گذراندن دوره آموزشي5-3سال و انجام تحقيقات پس از احراز  دكتراي سيكل سوم يا D.E.A  و ارائه رساله تحقيقاتي به فارغ التحصيلان ارائه مي‌گردد.

مدرك DOCTEUR INGENIEUكه پس از ديپلم مهندسي و يا D.E.A وگذراندن حداقل دوره آموزشي 2 ساله به فارغ التحصيلان اعطا مي‌گردد.

  از سال 1984، طبق قوانين آموزش كشور فرانسه، دوره هاي مختلف دكتري به صورت جداگانه برگزار مي‌گردد. مدت زمان آموزش  اين دوره به طور متوسط چهار سال پس ازD.E.A را مشتمل مي‌گردد.

مدرك D.P.L.G كه پس از گذراندن دوره آموزشي 5 ساله وارائه رساله آموزشي به فارغ التحصيلان اعطا مي‌گردد.

مدركD.E.S.A كه پس از گذراندن دوره آموزشي چهار سال و نيم در رشته‌معماري به فارغ‌التحصيلان اعطا مي‌گردد.

مدركD.E.S.S كه پس از گذراندن دوره آموزشي 2 ساله پس از احراز مدركLICENCE به فارغ‌التحصيلان اعطا مي‌گردد.

دوره‌هاي درازمدت آموزشي

دوره‌هاي دراز مدت دانشگاهي به سه دوره پي در پي تقسيم بندي شده  كه هر دوره به كسب  مدارك ملي منتهي مي‌گردد.دوره نخست، ادامه تحصيلات پيش ازاحراز مدركBaccalaureate را دربر گرفته و دانشجويان را براي ورود به دوره  دوم ويا حضور دربرنامه‌هاي آموزشي فني و حرفه اي آماده مي‌نمايد.دوره مذكور مدت زمان2سال به طول انجاميده وبه اخذ گواهينامه تحصيلات عمومي‌دانشگاهي منتهي مي‌گردد.به استثناي رشته‌هاي حقوق وعلوم اقتصادي ساير  برنامه‌هاي  درسي به صورت واحدي ارائه گرديده و اين امر به تغيير جهت تحصيلات، تغيير رشته يا تحصيلات  پاره وقت،سهولت بيشتري مي‌بخشد. دانشجويان كليه برنامه‌هاي آموزشي موظف به گذراندن زبان خارجي پيشرفته مي‌باشند.

درخصوص برنامه‌هاي آموزش گروه پزشكي (پزشكي،دندانپزشكي،داروسازي وبيولوژي انساني)، دانشجويان بر اساس نتايج وعملكرد تحصيلي خود در پايان سال اول تحصيلي گزينش مي‌گردند.آندسته از دانشجوياني كه در سال دوم پذيرفته مي‌شوند،توسط هيأتي متشكل از مسئولين وزارت آموزش عالي و وزارت بهداشت مورد ارزشيابي قرارمي‌گيرند.

دوره دوم، دوره تثبيت  آموزشهاي پيشرفته عمومي،علمي‌و فني مي‌باشدكه به انجام عملي دروس تئوري منتهي مي‌گردد. دوره دوم آموزش،مدت زمان3-2 سال به طول انجاميده وطي آن  آموزش‌هاي ذيل  ارائه مي‌گردد :

ـ آموزش پايه،حرفه اي يا تخصصي كه به اخذ مداركLicence و Matrise منتهي مي‌گردد.

ـ آموزش‌هاي تخصصي كه به اخذ مدرك فني2ساله و يا به اخذ مدركMatrise در مديريت  كامپيوترمنتهي مي‌گردد.

ـ دوره‌هاي آموزشي3ساله كه به اخذ  مدرك مهندسي منتهي مي‌گردد.

      - دوره‌هاي آموزشي موسسات آموزش تخصصي دانشگاهي كه به پذيرش از دانشجوياني كه  يك سال آموزش عالي را پشت سر گذارده اند، مبادرت مي نمايد.لازم به ذكر است كه گذراندن دوره3 ساله دانشگاهي وتخصصي، به اخذ مدرك Matrise منتهي مي‌گردد.

ـ در دوره‌هاي آموزش تربيت معلم(IUFM) نيز از دانشجوياني ثبت نام به عمل مي‌آيد كه آموزش3 ساله متوسطه تكميلي را پشت سر گذارده باشند. دوره‌هاي آموزش دانشگاهي و تخصصي مدت زمان3 سال بطول انجاميده ودانشجويان پس از اتمام اين دوره به عنوان معلم در مراكز آموزشي پذيرش مي‌گردند. علاوه بر مداركي كه مورد تأييد وزارت آموزش عالي وتحقيقات مي‌باشد،دانشگاهها مطابق اختيارات آموزشي، از صلاحيت صدور گواهي نامه به دانشجويان برخوردار  مي‌باشند.طي دوره  سوم،دروس  وآموزش‌هاي كاملاً تخصصي از طريق تحقيق به دانشجويان ارائه مي‌گردد. دانشجويان اين دوره  از ميان دارندگان مدارك Matrise،مهندسي  يا مدرك معادلMatrise ومهندسي برگزيده مي‌شوند.

طي دوره‌هاي آموزشي مذكور  آموزش‌هاي ذيل ارائه ميگردد :

ـ   آموزش تخصصي1ساله  همراه با دوره اجباري كارورزي كه به اخذ گواهينامه تحصيلات عالي  تخصصي منتهي مي‌گردد.

ـ آموزش از طريق تحقيق،كه در پايان سال اول به اخذ گواهينامه تحصيلات عالي و پس از طي4-3 سال آموزشي به اخذ مدرك دكتري منتهي مي‌گردد. در اين مقطع ارائه پايان نامه ودفاع از آن الزامي‌مي‌باشد.دارندگان مدرك علمي‌دكتري،همچنين مي‌توانند در جهت در يافت مدركي كه دال برتوانايي آنها در انجام تحقيقات پيشرفته وآموزش محققين جوان مي‌باشد، اقدام نمايند. دانشجويان پس از احراز مدرك مذكور از درجه استادي دانشگاه برخوردار مي‌گردند.علاوه بر موارد فوق الذكر، مهندسين ارشد ودانشجويان سال آخر كالج مهندسي نيز مي‌توانند در جهت اخذ مدرك تحقيقات فني اقدام نمايند. گواهي‌نامه دوره سوم پس از اتمام برنامه‌هاي  آموزشي و انجام تحقيقات درمراكز صنعتي و ارائه تحقيقات به فارغ‌التحصيلان  اعطاء مي‌گردد. آموزش وتحصيل درگروه پزشكي در سه دوره آموزشي صورت مي‌پذيرد. مدت زمان آموزش وتحصيل در رشته‌هاي پزشكي  به انتخاب رشته تحصيلي از گروه پزشكي به شرح ذيل بستگي دارد:

اعطاي مدرك پزشكي عمومي‌ ظرف مدت 8 سال

اعطاي مدرك تخصصي پزشكي ظرف مدت10 تا 11سال

اعطاي مدرك دندان پزشكي ظرف مدت5 سال

اعطاي مدرك دارو سازي ظرف مدت6 سال

به طور كلي مي توان ساختار دوره هاي آموزش دراز مدت دانشگاهي كشور فرانسه را به صورت ذيل خلاصه نمود:

دوره اول (2 سال): آموزش عمومي و راهنمايي

دوره دوم (2سال): آموزش پيشرفته

دوره سوم(1 تا 5 سال): مدرك تخصصي، دكتري، مهارت بخشي در جهت راهبري تحقيقات

مدارك دانشگاهي به نامDU نيز در پايه‌هاي اول و دوم و سوم وجود دارد؛گفتني است كه اين قبيل مدارك توسط خود دانشگاه‌ها و بر اساس نيازهاي محلي اعظا مي‌ گردد.

دوره اول – 2 سال

DEUG (مدرك تحصيلي عمومي دانشگاهي) – ديپلم متوسطه + 2 سال

جهت آمادگي براي اخذ اين مدرك، برخورداري از ديپلم متوسطه (يا مدرك معادل قابل قبول) ضروري است. DEUG كه با يك ترم راهنمايي آغاز مي گردد، به دانشجو اجازه مي‌دهد با نظام‌هاي اساسي آشنا گردد. در غير اين صورت اومي‌تواند به تغيير گرايش خود نسبت به نوع ديگري از آموزش، به ويژه آموزشهايBTS,DUT در ابتداي اين ترم مبادرت نمايد.

DEUST

DEUST از طريق آزمون كنكور يا تشكيل پرونده قابل دستيابي است. با گذراندن دوره آموزشي فوق ، طي دو سال تكنسين‌هايي راهي بازاركار مي گردندكه از تحصيلات كاربردي برخوردار مي باشند.گفتني است كه اين دوره اغلب توسط دانشگاهايي برگزار مي‌ گردد كه مايل باشند به نيازهاي خاص اقتصادي يك منطقه پاسخ گويند.

دوره دوم – 2 تا 3 سال

كارشناسي : DEUG (يا مدرك معادل آن) +1 سال – ديپلم متوسطه + 3 سال

 Maitrise: ليسانس (يا مدرك معادل آن) +1سال– ديپلم متوسطه + 4 سال

Maitrise براي كسب تخصص حرفه‌اي در2 سال

هدف از ارائه دوره‌هاي آموزشي مذكور، ايجاد زمينه مناسب در جهت دستيابي مستقيم به زندگي حرفه‌اي است. گزينشي سختگيرانه ايجاب مي‌ نمايد كه دانشجو در فرانسه حضور داشته باشد. از اين روي، وي ملزم به برخورداري ازپرونده تحصيلي درخشاني است.

Maitrise) MST علوم و فنون – ديپلم متوسطه + 4 سال)

دوره فوق،تاييد كننده دوره‌هاي آموزشي است كه مبتني بر مطالعه اطلاعات و فرآيندهاي فني است. در پايان سال اولMST مدرك علمي ارائه نمي گردد.

Maitrise) MSG علوم مديريت – ديپلم متوسطه + 4 سال)

دوره سوم – 1 تا 6 سال

دوره Maitriseكه شرايط انتخاب چندين مسير تحصيلي به شرح ذيل را فراهم مي‌ آورد:

 (مدرك تحصيلات عالي تخصصي) – ديپلم متوسطه + 5 سال

دوره‌ي آموزشي فوق، دوره اي1ساله با اهداف حرفه‌اي است كه در ميان دانشجويان فرانسوي طرفدار بسيار دارد. افراد برخوردار از مدركDESS از تخصصي حرفه‌اي بهره جسته كه طي دوره كارآموزي اجباري حاصل مي‌آيد و بدينگونه او مي‌تواند مستقيما وارد بازار كار گردد. از اين روي، اين دوره عبارت از يك دوره عملي در زمينه‌اي تخصصي مي باشد.

DRT (مدرك پژوهش فني) – ديپلم متوسطه + 6 سال

تنها مهندسينIUP و دانشجويان سال آخر مدارس مهندسي، از حق دستيابي بهDRT برخوردار مي باشند.دانشجويان دوره فوق ملزم به مطالعه مديريت پروژه،‌ مديريت مالي، بازاريابي و اقتصاد كارخانه ظرف مدت زمان 3تا 6 سال و گذراندن آموزش‌هاي تخصصي متناسب با DRT انتخابي مي باشند. پس از آن براي مدت18ماه وارد كارخانه شده و طي آن به انجام يك طرح صنعتي مبادرت مي نمايند.گفتني است كه به منظور كسب مدرك DRT ، نگارش رساله‌اي در زمينه تخصصي و دفاع از آن الزامي است.

DEA (مدرك تحصيلات پيشرفته) – ديپلم متوسطه + 5 سال

DEA كه اغلب آنرا به عنوان سال آمادگي براي يك پايان‌نامه مي‌شمارند (و اين بدان معني است كه اغلب خود به تنهايي كفايت نمي‌كند) ، دروازه رسيدن به دنياي پژوهش‌هاي مقطع دكتري است. از اين روي، در وهله نخست شامل افرادي مي گردد كه مايلند پژوهشگر يا مدرس دانشگاه شوند.DEA معرف نخستين سال تحصيل در مقطع دكتري، يا سال آغاز پژوهش در يك رشته دكترا يا يك زمينه ويژه است. اعطاي مدرك فوق منوط به دفاع از يك پايان‌نامه است كه قابليت دانشجو در جهت پژوهش و توانايي او براي تهيه يك پايان‌نامه را نشان مي‌دهد.

دكتري (DEA+3 يا 4 سال) – ديپلم متوسطه + 8- 9 سال

دوره دكتري كه از4-3 سال به طول مي‌انجامد، مبتني بر فعاليتهاي پژوهشي است كه منجر به دفاع از يك پايان‌نامه مي‌گردد. گفتني است كه در ارائه پايان‌نامه‌هاي ادبيات و علوم انساني،1سال به مدت زمان مذكور اضافه مي‌گردد. به منظور ثبت‌نام در دوره‌ي دكتري،‌ داوطلبان ملزم به برخورداري از مدركDEA و موافقت مدير پايان‌نامه مي باشند. علاوه بر اين، پرونده اي از عملكرد داوطلب مورد نياز بوده و مصاحبه با استاد نيز ضروري است.

DEUG (reeMagist يا DUT+3 سال)- ديپلم متوسطه + 5 سال

مدركي است كه تشريفات دانشگاهي منتهي به تخصص حرفه‌اي را تاييد مي‌ نمايد. دانشجويان به طور موازي مدرك كارشناسي،Maitrise و سپسDESS يا DEA دريافت مي دارند.

دوره‌هاي كوتاه مدت با اهداف حرفه‌اي

BTS (گواهينامه تكنسين عالي) كه در مؤسسات عمومي يا خصوصي ارائه مي‌ گردد.

مدرك علمي فوق با DUT (مدرك دانشگاهي فني) كه منحصرا در مؤسسات عمومي ارائه مي‌گردد، تفاوت دارد. درDUT تأكيد بر نزديك شدن دروس عمومي به يك موضوع تخصصي مطرح بوده و آموزش به ميزان زيادي انتزاعي است و اين در حالي است كه درBTS ، آموزش به سمت يك شغل مشخص سوق مي يابد.

BTS – ديپلم متوسطه + 2 سال

دروس BTS ، در مراكز آموزش متوسطه ارائه مي گردد.

DUT – ديپلم متوسطه + 2 سال

مؤسسات فني دانشگاهي (IUP) به برگزاري دوره هاي عمومي و حرفه‌اي طي2 سال (كارآموزي6 تا 8 هفته‌اي در كارخانه) و اعطاي مدرك علميDUT مبادرت مي نمايند. لازم به ذكر است كه دسترسي به اين دوره براي افراد برخوردار از ديپلم متوسطه‌، آزاد است.

DEUST - كلاس‌هاي آمادگي

كلاس‌هاي آمادگي به منظور شركت در كنكور ورودي مدارس مهندسي، دامپزشكي، نظامي، بازرگاني و مراكز تربيت مدرس برگزار مي گردد.گفتني است كه آموزش‌هاي فوق ظرف مدت زمان2 سال در خود مراكز متوسطه ارائه مي‌گردد.

مدارس مهندسي- ديپلم متوسطه + 5 سال

دوره‌هاي آموزش مهندسي بر اساس گزينش برگزار گرديده و تنها دانش‌آموزان قوي يا قوي‌ترين آنها در زمينه‌هاي علمي در دوره متوسطه، از توانايي ورود به اين قبيل مدارس برخوردار مي باشند.از اين روي، در اين راستا، گزينش جامعي صورت مي گيرد. گفتني است كه مجموعه مدارس مهندسي، خصوصي و عمومي، تحت نظارت كميسيون عناوين مهندسي (CTI) قرار دارند.

نحوه پذيرش دانشجو در مدارس مهندسي

پس از پايان كلاس‌هاي آمادگي كنكور؛ (تحصيلات3 ساله)

 پس از اخذ ديپلم متوسطه از طريق بررسي پرونده يا از طريق كنكور؛ (تحصيلات 5 ساله)

پس از ديپلم متوسطه+ 2 سال، از طريق پرونده تحصيلي و /يا از طريق مصاحبه (براي دوره‌هاي دانشگاهي)؛( تحصيلات 3 ساله)

برخورداري از عنوان Maitrise (تحصيلات2ساله)

مدارس بازرگاني و مديريت- ديپلم متوسطه + 5 سال

مدارس بازرگاني و مديريتي متعددي در كشور فرانسه فعاليت دارند كه شبكه‌اي از مدارس اداري را تشكيل داده‌اند. گذشته از يك بدنه واحد آموزشي، اين مدارس به فراخور نيازهاي هر منطقه، به ارائه‌ برخي آموزش‌هاي اختياري نيز مبادرت مي نمايند. تحصيلات فوق مدت زمان، 3 سال به طول مي‌انجامد.

Maste’re تخصصي- ديپلم متوسطه + 6 سال

مدارس بزرگ مديريت و مهندسي، همچنين به ارائه دوره‌هاي عالي تحصيلي( Mastere‌ تخصصي) مبادرت مي نمايند. Mastere تخصصي (MS) به عنوان مدرك علمي محسوب نگرديده، بلكه نشاني است كه توسط كنفرانس مدارس بزرگ، طي دوره آموزشي خاص در ارتباط با كارخانجات اعطا مي‌گردد.داوطلب دوره فوق ملزم به برخورداري از مدركي معادل ديپلم متوسطه + 5 سال يا ديپلم متوسطه + 4 سال متناسب با تجربه حرفه‌اي است. تحصيل در اين دوره معمولا از 12تا 15ماه به طول مي‌انجامد كه بالغ بر6-5 ماه آن، صرف دوره كارآموزي مي گردد. گفتني است كه فهرستMaitrise‌ هاي تخصصي معتبر هر سال، توسط كنفرانس مدارس بزرگ انتشار مي يابد.

كشاورزي و علوم زراعي

براي آندسته از افرادي كه علاقمند به مشاغل بخش كشاورزي و علوم غذايي مي باشند، دامنه آموزش‌هاي ارائه شده از BTSA (گواهينامه فني عالي كشاورزي) تا مدرك مهندسي گسترده است. در ميان دوره‌هاي كوتاه مدت، BTSA كه دوره‌اي عملي است در نزد كارفرمايان بيشتر مورد قبول واقع مي‌گردد. درميان دوره‌هاي طولاني مدت، بهترين مسير مدارس مهندسي است كه از جمله مهمترين نمونه هاي آن مي توان به مدارس مهندسي كشاورزي و مهندسي علوم غذايي- كشاورزي، و مدارس مهندسي فعاليت‌هاي كشاورزي اشاره نمود.

   معماري

تحصيل در رشته معماري، مدت زمان 5 سال به طول ‌انجاميده و به دو دوره تقسيم مي‌ گردد. دوره اول آموزش2سال بوده و با مدرك DEFA(مدرك تحصيلي پايه معماري) مورد تأييد واقع مي‌ گردد. 3سال دوره دوم نيز به DPLG منتهي شده و شامل12گواهينامه است.

پرونده‌هاي داوطلبي توسط كميسيون ملي مورد بررسي قرار مي‌گيرد. اصلاحاتي در زمينه آموزش معماري به تدريج درحال انجام است. به اين ترتيب كه طول مدت تحصيلي به6 سال و3 دوره افزايش مي يابد.

پزشكي، جراحي دندان و داروسازي

تحصيل در دانشكده‌هاي مربوطه، حداقل6 سال به طول مي‌انجامد.

دوره‌هاي كوتاه مدت آموزشي

اين دوره ها عمدتاً حوزه ‌هاي صنعتي را در بر مي‌گيرد. پس از دو يا سه سال تحصيل،گواهينامه آموزش تخصصي به دانشجويان اعطا مي‌گردد.

كالجهاي آموزش عالي

مطابق قانون مصوب12جولاي 1875، اصل آزادي آموزش عالي در جهت  امكان تشكيل  موسسات آموزش عالي خصوصي از طريق تصويب احكام  قانوني،تأييد وتصويب گرديد. روند پذيرش دانشجويان درموسسات مذكور  انتخابي مي‌باشد. كسب مدركBaccalaureate الزامي‌بوده  اما كافي نمي‌باشد.از جمله مهمترين موسسات آموزشي ارائه كننده دوره‌هاي آموزشي دراز مدت مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود :

ـ كالجهاي مهندسي

ـ كالجهاي عالي مديريت وبازرگاني كه از آن جمله مي‌توان به مهمترين كالجها به شرح ذيل اشاره نمود :

ـ كالجهاي كاتوليك،كالجهاي كاتوليك موسسات خصوصي بوده و از سوي وزارت آموزش عالي وتحقيقات به رسميت شناخته شده و به ارائه دوره‌هاي آموزش دانشگاهي وكالج مبادرت مي‌نمايند. از دانشجويان پيش از برگزاري آزمون دانشگاهي،آزمون ورودي به عمل مي‌آيد.تعداد 5 موسسه كاتوليك در 5 شهرفرانسه Paris; Lille; Lyons; Nnger Toulouseواقع گرديده  است.كليه  موسسات خصوصي مي‌توانند از دولت تقاضاي  تأييد رسمي‌نمايند.

وزير آموزش عالي مسئوليت تأييد عملكرد  موسسات فوق الذكر را بر عهده دارد.موسسات تأييد شده  مورد بازرسي قرار گرفته و استخدام مديران وپرسنل آموزشي  آنها منوط به تأييد مديران  آكادميك مي‌باشد.

از جمله مهمترين كالج‌هاي بخش عمومي‌نيز مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود :

1. 9كالج علوم سياسي(IEP) كه درشهر پاريس واقع گرديده واز  داوطلبين برخوردار از مدرك Baccalaureate ، پس از برگزاري آزمون  ورودي پذيرش به عمل مي‌آورند. از دارندگان مدرك معادل كارشاسي نيز ،پس از برگزاري  مصاحبه در سال دوم آموزش  پذيرش به عمل مي‌آيد.گفتني است كه مراكز مذكور پس از دوره سه ساله آموزشي، به اعطاي گواهينامه مبادرت مي‌نمايند. علاوه بر اين،  براي فارغ التحصيلان اين مراكز امكان ادامه تحصيلات عالي به مدت يك تا دو سال در چارچوب دوره سوم آموزش درمراكز آموزشي فراهم آمده  است.

2. كالج‌هاي علوم طبيعي كه  تابع  وزارت آموزش عالي مي‌باشند. دانشجويان كالج مذكور از طريق برگزاري آزمون  ورودي رقابتي،گزينش مي‌گردند..

دانشجويان به مدت دو سال پس ازBaccalaureate دركلاس‌هاي آمادگي حضور يافته و خود را جهت حضور در آزمون  ورودي آماده مي‌ نمايند.پس از پذيرش دانشجويان، دوره‌هاي آموزشي مذكور  بنا بر ضوابط كالج ها برگزارگرديده و مدت زمان 5-2 سال به طول مي‌انجامد.كالج‌هاي مذكور همچنين به اعطاي مدرك مهندسي مورد تأييدوزارت آموزش عالي و تحقيقات به فارغ التحصيلان مبادرت مي‌نمايند.

3. تعداد4كالج تربيت معلم كه در4 شهرParis ; Fontegay; Saint-Cloud ; Lyons واقع گرديده  است.كالج‌هاي فوق از شرايط ورودي ويژه اي برخوردار مي‌باشند. برگزاري آزمون ورودي گزينشي به صورت رقابتي كه كلاس‌هاي آمادگي آن مدت زمان2سال پس ازBaccalaureat برگزارمي‌گردد، ملاك گزينش دانشجويان مي‌باشد.تحصيل در اين كالج ها منتهي به اخذ مدارك دانشگاهي ملي وشركت درآزمون رقابتي جهت استخدام مدرسين مي‌گردد.

4. كالج‌هاي آموزش عالي تخصصي من جمله كالج ENA كه تحت مسئوليت و نظارت دفتر  نخست وزيري قرار داشته و به تربيت افرادي جهت احراز پست‌هاي مديريتي رده بالا مبادرت مي‌نمايد.

5. موسسات آموزش نظامي‌وابسته به وزارت دفاع،كه مدارس نظامي‌، نيروي دريايي ونيروي هوايي را تحت پوشش خود قرار مي‌دهد.پذيرش دانشجويان در اين مراكز نيز از طريق برگزاري  آزمون  ورودي پس از حضور دركلاس‌هاي آمادگي صورت مي‌گيرد.

6.. كالج‌هاي مهندسي معدن كه تحت نظارت وزارت صنايع فعاليت نموده وبه گزينش دانشجويان بر اساس نتايج آزمون ورودي و يابررسي مهارت‌هاي آموزشي آنان مبادرت مي‌نمايد.كالج‌هاي مذكور پس از گذراندن دوره سه تا چهار ساله آموزشي به اعطاي  مدرك مهندسي مبادرت مي‌نمايند.

ـ موسسات عالي آموزش كشاورزي كه تحت نظارت وزارت كشاورزي فعاليت مي‌نمايند.

ـ كالج‌هاي ملي دامپزشكي كه  تحت نظارت وزارت بهداشت فعاليت مي‌نمايند.

ـ كالج‌هاي هنر كه تحت نظارت وزارت فرهنگ فعاليت مي‌نمايند.

ـ كالج هاي معماري وراه وساختمان كه تحت نظارت وزارت توسعه وفناوري فرانسه فعاليت مي‌نمايند. 

ساير انستيتوهاي آموزش عالي

مراكز تكنسين عالي (STS)

درمراكز آموزش متوسطه، رشته‌هايي پس از اخذ ديپلم متوسطه وجود دارند  كه به تربيت دانشجويان به مدت3- 2 سال مبادرت نموده و  به ارائه مدرك تكنسين عالي(BTS) در رشته‌هاي صنعتي يا اقتصادي، امور خدماتي و غيره(در مجموع130تخصص) مبادرت مينمايند.ميزان ارائه آموزشهاي عمومي‌33% و آموزش تخصصي66 درصد مي‌باشد. ارائه يك دوره كارآموزي 8 الي 12 هفته‌اي نيز مكمل اين آموزش مي‌باشد.

كلاسهاي مقدماتي و مدارس عالي

ازجمله مهمترين كلاسهاي مقدماتي ميتوان به كلاسهاي ادبي، علمي‌و اقتصادي اشاره نمود.حضور دركلاسهاي مقدماتي ادبي به مدت(2سال) و شركت درآزمون ورودي جهت ورود به مدارس عالي الزامي‌است.حضور دركلاسهاي مقدماتي علمي‌به مدت(2سال)و شركت درآزمون ورودي جهت ورود به مدارس عالي مهندسي الزامي‌است.حضور دركلاسهاي مقدماتي اقتصاد به مدت(2سال) و شركت درآزمون ورودي جهت ورود به مدارس عالي اقتصاد الزامي‌است.لازم به ذكر است دانشجوياني كه پس از گذراندن كلاسهاي مقدماتي2ساله، در آزمون ورودي پذيرفته شوند، از مجوز حضور در مراكز آموزش عالي برخوردار مي‌گردند.

مدارس عالي نيز به تربيت مدرسين و پژوهشگران در حوزه ادبيات، علوم انساني، اقتصاد و علوم مبادرت مي‌نمايند.

ـ مدرسه عالي des chartes كه به تربيت كادر محافظ ميراث ملي مبادرت مينمايد.

ـ مدارس نظامي‌(Ecole inter-armes de saint-cyr, Ecole naval, Ecole de l’air) كه به تربيت افسران آينده ارتش فرانسه ظرف مدت4 سال مي‌پردازد.

ـ مدارس مهندسي كه به تربيت كادر  علمي‌و فني شركتها در كليه زمينه‌هاي (كشاورزي، ساختمان و امور عمومي، شيمي، الكترونيك، پلها و راهها و …) ظرف مدت3 سال مبادرت مي‌نمايند.

ـ مدارس اقتصاد و مديريت كه به تربيت كادر شركتهاي دولتي و خصوصي در حوزه مديريت اقتصادي، اداري و مالي ظرف مدت3 سال مبادرت مي‌نمايند.

ـ انستيتوهاي مطالعات سياسي(IEP) و 9 مؤسسه ديگر آموزش عالي كه به ارائه دوره آموزش 3 ساله دررشته هاي«اقتصاد و امور مالي»، «سياست اقتصادي و اجتماعي»، «ارتباطات و منابع انساني»،«خدمات عمومي»،« روابط بين‌الملل» و …مبادرت مي‌نمايند.

ـ مدرسه ملي امور اداري(ENA) كه از طريق برگزاري آزمون به جذب دانشجويان علاقه مند به رشته علوم سياسي ‌مبادرت نموده و به تربيت كادر آموزش عالي ظرف مدت27ماه مبادرت مي‌نمايد.

مراكز آموزش عالي فني و حرفه اي(ITU)

انستيتوهاي دانشگاهي فن‌آوري وابسته به دانشگاه‌ها،به ارائه گواهينامه‌هاي فني دانشگاهي (IUT)پس از گذراندن دوره‌هاي آموزشي2ساله مبادرت مي‌نمايند.گفتني است كه گذراندن دوره‌هاي آموزش عمومي‌و آموزش تخصصي و يك دوره كارآموزي6 الي 8 هفته‌اي براي دانشجويان انستيتوهاي فوق الزامي‌است.درحال حاضرتعداد82 انستيتوي فني  دانشگاهي با ارائه 21 تخصص در سراسر كشور فرانسه به فعاليت مبادرت مي‌نمايند.

مراكز ‌آموزش پزشكي

اخذ گواهينامه دولتي دكتري در رشته پزشكي  مستلزم گذراندن حداقل دوره آموزشي 8 ساله در 3مرحله آموزشي به شرح ذيل مي‌باشد:

ـ مرحله نخست آموزشي،2سال به طول ‌انجاميده و مستلزم گذراندن آزمون بسيار دشوار مي‌باشد.

ـ مرحله دوم آموزشي، 4 سال به طول مي‌انجامد.

ـ درمرحله سوم دانشجويان به گزينش آموزش طب عمومي‌(آموزش2 ساله)، طب تخصصي (آموزش2 الي 5 ساله) و يا طب پژوهشي مبادرت مي‌نمايند.گفتني است آندسته از دانشجوياني كه آزمون كنكور نهايي سال اول را با موفقيت پشت سر‌گذارند، قادر به تحصيل در رشته جراحي دندانپزشكي ظرف مدت زمان 5 سال ميباشند.آموزش داروسازي نيز با موفقيت در آزمون سال اول،ظرف مدت 6 سال به علاقه مندان ارائه مي‌گردد.

دانشگاهها وكالج‌هاي آموزش پيراپزشكي وابسته به وزارت بهداشت 

جهت ورود به دوره‌هاي آموزش فوق از دارندگان مدرك علمي‌Baccalaureat آزمون رقابتي (آزمون كتبي و مصاحبه) به عمل مي‌آيد. آموزش و تحصيل دردوره  آموزشي فوق حداكثر4 سال به  طول مي‌انجامد.

انستيتوهاي تخصصي دانشگاهي (IUP)

انستيتوهاي تخصصي دانشگاهي(IUP) در قالب نظام آموزش دانشگاهي و آشنايي باپژوهش و آموزش 2 زبان خارجي، به ارائه آموزش درازمدت علوم فني مبادرت مي‌نمايند‌.دانشجويان پس از گذراندن دوره آموزش دانشگاهي1ساله، از مجوز حضور در يك انستيتوي تخصصي دانشگاهي برخوردار مي‌گردند.دانشجويان مذكور از امكانات ادامه تحصيل ظرف مدت3 سال بهره مند گرديده و كليه سنوات  آموزشي آنان با يك مدرك ملي مورد تأييد قرار مي‌گيرد.

ارزشيابي تحصيلي

  ارزشيابي دانشجويان توسط خود دانشگاهها ومراكز آموزش عالي كشورصورت مي‌گيرد. مدارك دانشگاهي نيزمعمولاً بر مبناي موفقيت دانشجويان درآزمونهاي كتبي وشفاهي به آنان اعطا مي‌گردد.دانشگاهها معمولاً به ارزشيابي پيوسته از سطح دانش دانشجويان كه مطابق با ارزشيابي به عمل آمده بر مبناي ميزان عملكرد دانشجويان در خلال سال تحصيلي است، مبادرت مي‌نمايند.

مطابق قانون مصوب26 ژانويه 1984، كميته ارزشيابي ملي فرانسه تشكيل يافت. كميته مذكور به تشكيل نهاد نظارتي مستقلي مبادرت نموده و ازفعاليتهاي خاص  واستقلال مالي بر خوردار مي‌باشد. كميته ارزشيابي ملي به بررسي و تأييد عملكرد  دانشگاهها،كالج ها وكليه مراكز وموسسات تحت نظارت وزارت آموزش عالي كشور مبادرت مي‌نمايد.كميتة مذكور همچنين مسئوليت ارزشيابي موسسات تحت نظارت وزارتخانه آموزش وپرورش ملي را بر عهده دارد.

عملكرد كميته مذكور تنها به ارزشيابي موسسات محدود نمي‌گردد. بلكه تأييد كيفيت فعاليتهاي تحقيقاتي و آموزشي،آموزش معلمان ،آموزش تكميلي، نظارت بر كادر و خدمات آموزشي، نظارت بر روند آموزشي دانشجويان و تنظيم قراردادهاي ملي و بين المللي نيز بر عهده نهاد فوق  مي‌باشد. گفتني است كه در جهت انجام امور فوق،كميته مذكور به تصويب مجموعه اي از شاخصهاي اجرايي مبادرت نموده است. كميته ارزشيابي ملي همچنين  به ارائه گزارش ساليانه از عملكرد‌هاي خود و وضعيت آموزش عالي و تحقيقات به رئيس جمهور مبادرت مي‌نمايد. به طور كلي مي‌توان گفت كه درميان‌ كشورهاي‌ اروپايي، كشور‌ فرانسه‌ از‌ تاريخچه‌اي‌ غني‌ درخصوص‌ روشهاي‌ ارزشيابي‌ كيفي‌ مراكز آموزش‌ عالي‌ برخوردارمي‌باشد.ريشه‌هاي‌ مفهوم‌ اعتباربخشي‌ در كشور فرانسه‌ به زمان‌ رياست‌ دانشگاه‌ ها و مراكز آموزش عالي كشور توسط نماينده‌ گان پاپ‌ يا ‌اسقف‌ به‌ عنوان ‌اشخاصي‌ كه‌ از نقش‌ قاطع‌ و مشخص‌ در شكل‌ مدرن‌ آموزش‌ فرانسه‌ برخوردار بودند،باز مي‌گردد.به عبارت ديگر نهاد تصميم گيرنده در خصوص تعيين مواد آموزشي و نحوه تدريس دروس آموزشي، شخص پاپ‌ بود.در اين‌ الگو قدرت‌ خارجي واحدي ‌مسئوليت نظارت بر‌ سيستم‌ آموزشي‌ دانشگاه‌هاي كشور را‌ بر عهده‌ داشت. اين درحاليست كه در سال‌1985،كميته‌ ارزشيابي‌ ملي‌ با اهداف‌ نظارت و قضاوت صحيح‌ و قانوني‌ در خصوص كيفيت‌ فعاليتهاي تحقيقاتي‌ و آموزشي مراكز دانشگاهي كشورو ‌قضاوت‌ صحيح در خصوص نحوه عملكرد‌ دانشگاه‌ ها و‌ اجراي صحيح‌ مسئوليت‌‌هاي اداري‌- آموزشي تشكيل يافت.كميته مذكور نهاد مستقل‌ دولتي‌ است‌ كه از جمله‌ ويژگيهاي‌ كاري آن ميتوان به‌ رعايت‌ اصل‌ گفت‌ و شنود مستمر ميان ‌اعضاي گروه‌ ارزشيابي‌ اشاره نمود.دركشور فرانسه‌ ارزشيابي مراكز آموزش عالي توسط ارسال‌ دعوت‌نامه‌ به مراكز دانشگاهي و اجراي نظارت‌‌هاي آموزشي مرتب در فواصل زماني8‌سال‌ يكبار صورت‌ مي‌گيرد.گفتني است كه ارائه‌ گزارش‌ ارزشيابي‌هاي به عمل آمده از‌هر يك ازموسسات آموزش عالي‌ ازمرحله‌ بازديد تا خاتمه‌ حدود1‌سال‌ بطول‌ مي‌انجامد.در اين‌ روش‌ ارزشيابي‌، اهداف‌ و دستاوردهاي دانشگاه‌هاي كشور‌من جمله نظارت برآموزش‌ مداوم‌ و تحقيقات‌،مدنظرقرارمي‌گيرد.لازم‌ به‌ ذكراست، ‌دركشورفرانسه فاكتور آموزش‌ و تحقيقات‌ دركليه‌ فعاليتهاي‌ اوليه‌ موسسات‌ آموزش‌ عالي‌ مشهود مي‌باشد.در وهله دوم تجزيه‌ و تحليل‌ ‌داده‌هاي‌ لازم‌ جهت نيل به‌ تصوير كيفيت عملكرد‌ دانشگاه ها‌ صورت گرفته‌ و گزارش‌ آن‌ به‌ گروه‌ ارزشيابي‌ ارائه‌ ميگردد.گروه‌ ارزشيابي‌ كه ‌از سوي كميته‌ ملي‌ ارزشيابي‌ ماموريت ارزشيابي عملكرد مراكز آموزش‌ عالي‌ كشور را عهده دار مي‌باشد، به‌ بررسي‌ گزارشات ارزشيابي‌پرداخته‌و سپس‌ در چارچوب‌ اهداف‌ دانشگاه‌ به‌ گفت‌ وشنود با مسئولان‌ دانشگاهي‌ مبادرت مي‌نمايد.گزارش‌ ارزشيابي‌ كه‌ جهت اطلاع رساني به‌ دانشگاهيان‌ انتشار مي‌يابد، برحوزه هايي نظير گزارش وضعيت‌ آموزشي دانشگاه ها‌،زندگي‌ دانشجويي‌، مديريت‌ منابع‌ انساني‌ ومديريت‌ مالي دانشگاه ها‌ تمركز دارد.گفتني است كه نتايج‌ ارزشيابيهاي به عمل آمده توسط‌ كميته‌ فوق بطور غيرمستقيم‌ در تغيير ميزان بودجه‌ تحقيقاتي‌ و بودجه ‌ساليانه‌ مركزذيربط‌ دخالت‌ دارد.لازم به ذكر است كه درتدوين‌‌ روش‌ ارزشيابي‌ فوق مشاوره‌هايي با هيات‌ علمي‌مراكز آموزش‌ عالي‌ صورت گرفته و تصميمات ماخوذه به تاييد اعضاي آن‌ مي‌رسد.عوامل‌ متعددي سبب گرديده تا‌ اعمال سياست ارزشيابي‌ مراكز آموزش‌ عالي‌ از اهميت قابل توجهي در كشور فرانسه برخوردارگردد كه از آن‌ جمله‌ مي‌توان‌ به‌ افزايش‌ تعداد فارغ‌التحصيلان مقطع آموزش متوسطه‌، افزايش نرخ صعودي متقاضيان ورود به مراكز‌ آموزش‌ عالي‌، نيل به پيشرفتهاي‌ چشمگير‌تكنولوژي‌ و جنبش علمي‌دانشگاهي‌ درسراسر اروپا اشاره‌ نمود.عوامل‌ مذكور تاحدودي سبب گرديده است كه‌ اكثريت قريب به اتفاق دانشگاههاي‌ كشور فرانسه‌ باموضوع‌ گزينش‌ و تخصصي‌ شدن‌ رشته‌‌هاي دانشگاهي‌ مواجه گردند.از سوي‌ ديگركاهش‌ رشد اقتصادي‌ كشور طي دهه1990، سبب گرديده‌كه‌ دانشگاهها از بودجه‌ كافي‌ برخوردارنبوده و از اين‌ روي، دانشگاهها و مراكز آموزش عالي كشور به‌ سوي‌ تامين منابع‌ مالي‌ خود از محل منابع مالي غير دولتي‌ من جمله جوامع‌ محلي‌ و منطقه‌اي‌، روي‌ آورند.تحت چنين‌ شرايطي،‌ دانشگاههاي كشور برنيازهاي‌ محلي‌ و منطقه‌اي‌ در جهت برآورده نمودن‌ اين‌ نيازها وبرقراري كيفيت آموزش‌ دانشگاهي‌ تاكيد داشتند.گفتني است، با استفاده‌ از نتايج‌ ارزشيابي‌هاي به عمل آمده‌ طي سالهاي‌ اخير نوآوريها و تغييرات عمده اي بر دوره‌ها و رشته‌هاي‌ آموزش‌ عالي‌ اعمال گرديده است‌ كه از آن جمله ميتوان به‌‌ ارائه دوره‌هاي آموزشي‌ كارشناسي‌ و كارشناسي‌ارشد ميان‌ رشته‌اي‌ نظير مديريت‌ اقتصادي‌ ـ اجتماعي‌، زبانهاي‌ خارجي‌ كاربردي‌،رياضيات‌ كاربردي‌ در علوم‌ اجتماعي‌ و كارشناسي‌ارشد علوم‌ و مديريت‌ اشاره‌ نمود.بطوركلي‌‌ روند نظام‌ ارزشيابي مراكز‌ آموزش‌ عالي‌ كشور فرانسه‌ در قالب موارد ذيل به صورت خلاصه ارائه مي‌گردد:

ـ تدوين‌ و تصويب‌ نشانگرهاي‌ آموزشي‌ در فرآيند ارزشيابي‌هاي آموزشي‌

ـ گردآوري‌  و تحليل داده‌ها ‌در چارچوب‌ نشانگرهاي‌ آموزشي‌

ـ تأثير گذاري‌ نظر همگنان‌ در نتايج‌ ارزشيابي‌هاي آموزشي‌

- بهره گيري‌ از دستورالعملهاي‌ مشخص‌ در‌جهت قضاوت و نظارت صحيح بر‌كيفيت آموزشي دانشگاهها و مراكز آموزش عالي كشور

ـ انتشار نتايج‌ ارزشيابي‌هاي به عمل آمده‌ در سراسر‌ كشور

ـ استفاده‌ از نتايج ارزشيابي‌هاي به عمل آمده‌ جهت ايجاد‌ دگرگوني‌ و نوآوري‌ در آموزش‌ عالي‌

به طور كلي ميتوان گفت كه نظام‌ ارزشيابي‌ آموزش‌ عالي‌ كشور فرانسه‌ مشتمل بر‌ ارزشيابي‌هاي دروني‌ و ارزشيابي‌هاي ‌بروني‌ بوده كه از اين طريق تاكنون‌‌ تعداد 86 دانشگاه‌ در طيف ارزشيابي‌هاي كيفيت‌ آموزش‌ عالي‌ قرار گرفته اند.

به طور كلي ميتوان ساختار ارزشيابي نظام آموزش عالي فرانسه را به شرح ذيل خلاصه نمود:

مدارك علمي‌اعم از مدارك D.E.U.G , B.T.S. , D.U.T.  و PREPARATOIRE تحت عنوان مدرك آموزش كارداني پس از احراز  ديپلم متوسطه و گذراندن دوره‌هاي آموزشي 3- 2سال به فارغ‌التحصيلان اعطاء مي‌گردد.

مدرك LICENCE كه پس از احراز  ديپلم متوسطه وتحت عنوان مدرك  كارشناسي ارزشيابي مي‌گردد.

مدرك MAITRISE كه پس از LICENCE به عنوان كارشناسي ويا معادلTRES BIEN (كارشناسي ارشد) ارزشيابي مي گردد.

مدركD.E.A. كه پس از احراز مدركMAITRISE ومعادل  كارشناسي ارشد ارزشيابي مي‌گردد.

مدرك DIPLOME D INGENIEUR كه پس از احراز ديپلم متوسطه وگذراندن4 سال تحصيلي تحت عنوان كارشناسي و با گذراندن 5 سال تحصيلي بدون رساله معادل كارشناسي ارشد و باگذراندن5 سال تحصيلي همراه با ارائه رساله تحت عنوان كارشناسي ارشد ارزشيابي مي‌گردد.

مدركDPLG كه پس از ديپلم متوسطه و گذراندن دوره آموزشي 5 ساله همراه باارائه رساله، تحت عنوان كارشناسي ارشد پيوسته معماري ارزشيابي مي‌گردد.

مدركDESA كه پس از احراز ديپلم متوسطه وگذراندن دوره آموزشي4 سال و نيم معادل كارشناسي ارشد پيوسته پژوهشي ارزشيابي مي‌گردد.

مدرك DESS كه پس از احراز  ديپلم متوسطه وگذراندن دوره آموزشي  چهارسال و نيم تحصيل، معادل كارشناسي ارشد پيوسته پژوهشي ارزشيابي مي‌گردد.

مدرك DOCTEUR DE ME CYCLE(دكتراي سوم ) كه پس از احراز مدركD.E.A براي آندسته از افرادي كه پيش از سپتامبر1987 آغاز  به تحصيل نموده اند، بمأخذ دكتراي سيكل سوم و افرادي كه پس از تاريخ فوق وارد اين دوره شده باشند، معادل دكتري ارزشيابي مي‌گردد.

  اگر از پايان نامه‌هاي آموزشي حداقل يك مقاله در نشريات معتبر به چاپ برسد، مدرك دكتري به رسميت  شناخته مي‌شود.

از مدارك دكتري نظام جديد و DOCTEUR DETAT نيز  به ترتيب تحت عناوين دكتري  و دكتري دولتي ارزشيابي مي‌گردد.

مدرك DOCTEUR  D  INGENIEUR پس از احراز مدركD.E.A تحت عنوان دكتري مهندسي ارزشيابي مي‌گردد.

  مدارك مهندسي صادره از مؤسسات غير دولتي چنانچه از عناوين مهندسي معتبر ي برخوردار بوده  و توسط دولت به رسميت شناخته شده باشند مطابق  نظر كميسيون مورد  ارزشيابي قرار مي‌گيرد.مدارك فارغ التحصيلان دانشگاه ونسن و مؤسسه HAUTES ETUDES چنانچه پيش از سپتامبر1987 به تحصيل اشتغال يافته باشند، از طريق برگزاري آزمون ارزشيابي مي‌گردد و اما  در صورتي كه پس از تاريخ مذكور وارد دانشگاه شده باشند، مدارك آنان مورد  ارزشيابي واقع نمي‌گردد.

مدارك تحصيلي تحت عنوان سيكل دوم و سوم رشته‌هاي علوم انساني، پس از بررسي محتوي علمي ‌رساله‌هاي آموزشي توسط كميسيون تخصصي، ارزشيابي مي‌گردند.

مدرك DOCTEUR UNIVERSITAIRES و كليه مدارك دانشگاهي مكاتبه اي،ترددي و غير حضوري نيز مورد ارزشيابي واقع نمي‌گردد.

مراكز خدماتي دانشگاهي

ازجمله مهمترين مراكز و موسسات دست اندركار ارائه خدمات دانشجويي كشور فرانسه مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1-  CNOUS (مركز ملي آثار دانشگاهي و اجتماعي)

مركز ملي آثار دانشگاهي و اجتماعي، سازمان ملي ارائه خدمات دانشجويي است كه از بخش مختص دانشجويان خارجي برخوردار مي باشد. مركز فوق عهده دار شرح روند اداري ثبت‌نام،‌ امكانات بورس، دريافت ويزا، كارت اقامت و … مي باشد.

2- مؤسسهEdufrance

مؤسسهEdufrance سايتي براي دانشجويان خارجي است كه ويژه آموزش فرانسوي است. كارت Carte EduFrance-Pass استفاده از امتيازات ملي و بين‌المللي (تخفيف‌ بليط‌هاي مسافرتي و اقامت‌هاي فرهنگي و آموزش زبان به ويژه براي دانشجويان خارجي؛ دسترسي آسان به وسايل نقليه، گردشگري و تلفن با تعرفه 20/2 يورو) را امكان پذير مي‌سازد. موسسه فوق كه تحت نظارت وزارتخانه‌هاي آموزش ملي و امور خارجه فعاليت دارد، به پي گيري3 هدف عمده ي، ارتقاء پتانسيل آموزشي و كارشناسي فرانسه در جهان و ارائه تعهد جهاني به دانشجويان جهت پذيرش و اقامت آنان در كشور فرانسه مبادرت مي نمايد.

3- مركز فرانسوي (EGIDE)

مركز فرانسوي (EGIDE)، عهده دار مسووليت استقبال از دانشجويان، برقراري تبادلات بين‌المللي و اجراي برنامه Eiffel با هدف كمك به پذيرش داوطلبان خارجي است.

4- مركزاقامت دانشجويان و كارگران جوان (EVIRES)

  5- CIDJ(مركز اطلاعات و اسناد جوانان)

انجمن فوق عهده دار مأموريت اطلاع‌رساني به دانشجويان در زمينه كليه موضوعات مربوط به آنان مي باشد. گفتني است كه اطلاعات مربوطه به طور منظم به روز مي گردند.

6- ONISEP(دفتر ملي اطلاعات آموزشي و مهارتي)

دفتر ملي اطلاعات آموزشي و مهارتي، اطلس دوره‌هاي آموزشي در بر دارنده فهرست واقعي مؤسسات آموزش مقدماتي،‌ عمومي و خصوصي، مشتمل بر دوره‌هاي آموزش حرفه‌اي، فني و كشاورزي مي باشد.

7- C.I.E.P(مركز بين‌المللي آموزش)

مركز فوق به مشاركت در توسعه همكاريهاي بين‌المللي در زمينه آموزش و پرورش  و فعاليت در3 قلمرو، آموزش زبان فرانسه،‌ برقراري همكاريهاي آموزشي و جهاني سازي نظام آموزشي فعاليت مي نمايد.

8- كميته مطالعات مهندسي(CEFI)

كميته فوق ، پايگاه اطلاعاتي دوره‌هاي آموزش مهندسي، ويژه دانشجويان خارجي است.

9- CNED(مركز ملي آموزش از راه دور)

اين سايت آموزش از راه دور به زبان فرانسه را به صورت On-line ارائه مي‌نمايد. در ضمن، امكانات حستجو بر اساس سطح تحصيلات، موضوع حرفه‌أي يا رشته، در يك كشور فرانسه زبان را امكان پذير مي‌سازد. در صفحات منابع آموزش از راه دور، ابزارهايي مانند فرهنگ‌هاي دايره المعارفي، كتابخانه مجازي حاوي مجلات دوره‌اي فرانسوي، وب سايت‌هاي برگزاري آزمون … با دسترسي آزاد بر روي شبكه اينترنت ، در اختيار علاقه مندان مي باشد.

10-  مجتمع الكترونيكي دانشگاهي (campus-electronique)

مجتمع مذكور، ارائه دهنده خدماتي در زمينه كسب اطلاعات، تعيين گرايشات حرفه‌اي، آموزشي و خود آزمايي است. علاوه بر اين، به مدرسين و دانشجويان اجازه مي‌دهد تا با يكديگر ارتباط برقرار نمايند. با اين حال، برخي خدمات مانند برنامه هاي آموزش از راه دور، منحصرا در اختيار افراد ثبت نامي قرار مي گيرد و اين درحاليست كه امكان دست‌يابي به آزمون‌هاي ارزيابي براي همگان آزاد است.

اصلاحات آموزشي

با توجه به افزايش تعداد فارغ‌التحصيلان مقطع آموزش متوسطه، از يك سو نرخ تقاضاي افراد جهت ورود به مراكز آموزش عالي افزايش يافته و از سوي ديگر،‌ به واسطه پيشرفت تكنولوژي، برخورداري از تخصص و مهارتهاي حرفه‌اي جهت اشتغال در بازار كار الزامي است.

از اين روي،‌ نظام آموزش عالي كشور فرانسه به ويژه دانشگاه‌ها با دو مسئله (تخصصي سازي و گزينش تحصيلي) مواجه مي‌باشند.اين در حالي است كه، دانشگاه‌ها به واسطه كاهش رشد اقتصادي طي دهه پاياني قرن20،‌ از توان پاسخگويي به نيازهاي كمي و كيفي دانشجويان عاجز بوده‌اند.

از اين روي،‌ به منظور تأمين بودجه و منابع مورد نياز خود به سوي منابع ديگر (منابع غير دولتي) روي آورده‌اند كه از آن جمله مي‌توان به جوامع محلي و منطقه‌اي اشاره نمود.

تا پيش از تأسيس انستيتوهاي دانشگاهي تكنولوژي طي سال 1967، آموزش عالي به دانشكده‌هايي با گرايش گسترش فرهنگ عمومي و پژوهش و مدارس عالي عهده‌دار تربيت كادر مديريتي كشور،تفكيك مي‌گرديد.گفتني است، دانشكده‌هاي پزشكي و حقوق كه در چارچوب دانشگاه كارآموزي حرفه‌اي فعاليت مي‌نمودند،‌ از اين قاعده مستثني مي‌بودند.

از اوايل دهه1970،وضعيت فوق دگرگون گرديد. دليل عمده تحول، افزايش نرخ تقاضاي بازار كار و مؤسسات توليدي است كه خود بر تخصصي‌تر شدن آموزش منجر گرديده است.

به عنوان مثال،‌ طي دوره زماني خاص، كشور فرانسه با كمبود مهندس مواجه بوده و تربيت مهندسين به كمك مدارس عالي- با توجه به نخبه‌گرايي و ضوابط پذيرش بسيار دشوار- پاسخگوي نياز بازار كار نبود.از اين روي،24 رشته تحصيلي در قالب تحصيلات دانشگاهي كه به ديپلم مهندسي منتهي مي‌گرديد،‌ ايجاد گرديد.گفتني است كه رشته‌هاي فوق در سطح كارداني(Bac+2) به گزينش دانشجويان برخوردار از گواهينامه ديپلم كارداني Dei، Dut و BTS يا رياضيات عالي مبادرت نموده و طي دوره تحصيلي3-2 ساله (Bac+4) يا (Bac+5) به ارائه دروس مهندسي به آنان مبادرت مي‌نمايد.علاوه براين،‌ به موازات فعاليت مركز دولتي فوق، مراكز آموزش عالي خصوصي نيز آغاز به فعاليت نموده‌اند. مراكز مذكور عهده‌دار مسووليت تربيت تكنسين عالي(STS) و ارائه آموزش‌هاي بازرگاني و مديريت مي‌باشند.از جمله ديگر اصلاحات آموزشي كه در جهت هر چه تخصصي‌تر شدن آموزش عالي اعمال گرديده است، مي‌توان به طراحي و ايجاد مقاطع آموزش كارشناسي و كارشناسي‌ارشد چند رشته‌اي(Pluri Disciplinarie) با اهداف مشخص كاربردي اشاره نمود كه از آن جمله مديريت اقتصادي- اجتماعي (AES)، زبانهاي خارجي كاربردي (LEA)، رياضيات كاربردي در علوم اجتماعي (MASS) و روشهاي كامپيوتر كاربردي درمديريت (MIAGE) قابل توجه مي باشد. بنا بر بررسي‌هاي به عمل آمده توسط كميته ملي ارزيابي دانشگاه‌ها، با توجه به تأكيد بر مطالعه دروس نظري و كاربردي و پي‌گيري اهداف مشخص، جريان ياددهي- يادگيري از كيفيت بالاتري برخوردار مي‌باشد. در سيكل سوم آموزش عالي (كارشناسي‌ارشد و دكتري) نيز بر تخصصي‌تر شدن دروس آموزشي تأكيد شده است كه از آن جمله مي‌توان به ديپلم تحصيلات عالي تخصصي(DESS) اشاره نمود كه طي دوره آموزشي1 ساله پس از اتمام مقطع كارشناسي جهت آماده‌سازي دانشجويان از طريق انجام پژوهش در زمينه‌هاي تخصصي براي ورود به بازار كار طراحي گرديده است. به طور كلي مي‌توان گفت كه عمده‌ترين اصلاح صورت گرفته در ساختار نظام آموزش عالي كشور فرانسه، جنبش تخصصي سازي آموزش عالي طي2دهه(1990-1970)مي‌باشد كه همچنان ادامه داشته و درصدد برقراري مصالحه ميان 2 نقشي عمده آموزش عالي (انتقال فرهنگ عمومي و تخصصي) است.اعمال اصلاحات آموزشي در ساختار نظام آموزش عالي، نخستين نتيجه فرايند رايزني ملي است كه هدف آن تهيه سند سياستگذاري رسمي دولت در خصوص دستگاه دانشگاهي و آموزش عالي فرانسه تا پايان سال2002است. درفوريه سال2002، براي نخستين بار طي دهه اخير، دولت فرانسه به اجراي طرح فراگير اعمال تغييرات در دانشگاه‌هاي كشور مبادرت نمود كه به عوض برخورد شديد با پذيرش گسترده همراه بوده است. به عبارت كلي تر، دولت فرانسه براي نخستين بار رويكرد سنتي كليه دگرگوني‌ها  را كنار گذاشته و به عوض آن، شيوه رايزني گسترده با كليه صاحبنظران را را پذيرفته است. از سوي ديگر به نظرمي‌آيد، براي نخستين بار ، دولت محافظه كار ائتلافي، هدف سنتي و هميشگي جايگزيني دستگاه آموزش عالي فرانسه را كه ريشه در عصر ناپلئون داشته و اصل دسترسي همگاني دانش آموزان مستعد به دانشگاه از بنيادهاي آن محسوب مي گردد، با مدل آنگلوساكسوني (روش‌هاي رايج در كشور‌هاي انگليسي زبان به ويژه آمريكا ) كه از دانشگاه، تحت عنوان جايگاه پژوهش‌هاي علمي ياد نموده و خواهان دسترسي محدود دانش آموزان به امكانات آموزشي آن مي باشند، به كناري نهاده است. اين قبيل اصلاحات، نخستين نتايج فرايند رايزني ملي است كه به پيشنهاد فرانسوابيرو وزير آموزش دولت آلن ژوپه و با هدف تهيهWhitePaper(سند سياست‌گذاري رسمي )مورد تأييد دولت درخصوص دستگاه دانشگاهي و آموزش عالي فرانسه تا پايان سال2002 آغاز گرديد. در آن ميان، عمده ‌‌‌ترين اين اصلاحات با هدف كاستن از نرخ افت تحصيلي طي دوره 2 ساله نخست تحصيلي تنظيم گرديد. همانگونه كه قبلا نيز بدان اشاره گرديد، در پايان‌ اين دوره، ديپلم مطالعات عمومي به فارغ التحصيلان اعطا مي گردد. اين در حاليست كه در حال حاضر، تنها 90 درصد دانشجويان به گذراندن اين دوره نائل آمده و از آن ميان نيز تنها 1 نفر از 4 نفر به اتمام دوره طي مدت زمان مقرر2 ساله نائل آمده و سايرين ملزم به تجديد آن مي باشند.از جمله عمده ترين اصلاحات اعمال شده بر ساختار نظام آموزش عالي فرانسه مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- برنامه‌هاي جاه‌طلبانه گسترش فضاهاي دانشگاهي

از جمله ديگر اصلاحات عمده اعمال شده بر ساختار نظام آموزش عالي فرانسه مي‌توان به تغيير نظام سال تحصيلي و تقويم دانشگاهي مرسوم فرانسه كه شامل 3 نيم سال تحصيلي است، با تقويم دو نيم سالي پاييز و بهار، مشابه با دانشگاه‌هاي ايالات متحده و افزايش شهريه‌هاي تحصيلي اشاره نمود.علاوه بر اين، دولت نويد گسترش طرح بلند پروانه ساخت فضاهاي آموزشي را داده كه تحت عنوان دانشگاه2000 از آن ياد مي گردد. بر پايه اين طرح كه طي سال1991 توسط ليونل ژوسپن- نخست وزير وقت و وزير آموزش فرانسه، مقارن با سال‌هاي پاياني رياست جمهوري فرانسوا ميتران پيشنهاد گرديد ، دولت به اختصاص32 ميليارد فرانك (5/ 0ميليارد دلار ) جهت احداث بيش از 5/1ميليون متر مربع فضاي دانشگاهي مبادرت نموده است. از سوي ديگر، دستاوردهاي نخستين فاز از فرايند رايزني با پاسخ مثبت روساي دانشگاه‌ها و گروه‌هاي دانشجويان و اساتيد روبه رو گرديده است. اگر چه تمامي اين گروه‌ها ترجيح مي‌دهند تا داوري نهايي را به زمان روشن شدن جزئيات برنامه، به ويژه در زمينه چگونگي اجرا و فراهم نمودن هزينه‌ها، موكول نمايند. لورن برسه، دبيركل نهاد نمايندگي آموزگاران كشور SGEN-EFDTهشدار مي‌دهد، بيرو در گذشته هم وعده‌هايي داده كه برآورده نشده اند، اما نخستين دور از اين اصلاحات را به دشواري مي‌توان انقلابي دانست. آنچه در اين ميان تازه به نظرمي‌رسد، كاميابي بيرو در اخذ تعهد از دانشجويان و دانشگاهيان در جهت وفاداري به اصلاحات آموزشي است، چرا كه در گذشته پايداري در برابر هر گونه تغييرات از سوي گروه‌هاي نيرومند دانشجويان و اساتيد، از پيشرفت چنين تلاش‌هايي جلوگيري به عمل آورده است.بنا به اعتقاد كارشناسان، تغييرات فوق آن چنان روشن و بديهي مي باشند كه اين سوال مطرح مي گردد كه از چه روي چنين تغييراتي ظرف 15سال پيش اجرا نگرديده اند. از سوي ديگر چنانكه به نظر مي‌رسد، بيرو- آموزگار پيشين و نامزد دوره رياست جمهوري فرانسه- در رايزني گسترده با ساير جناح‌ها موفق بوده كه در پي فعاليت 18ماهه، به مشخص سازي  نقاط توافق نظر كليه آنها مبادرت نموده است.كليه اصلاحاتي كه از سطوح بالا بر دستگاه آموزشي و دانشگاه‌هاي كشور فرانسه تحميل گرديده است، صرف نظر از كيفيت، محكوم به شكست بوده اند. به باور وي، چرخش دولت به سوي جستجو و جلب نظر موافق كليه گروه‌ها، تغيير واقعي دركشوري با دستگاه دولتي و آموزشي تمركز يافته چون فرانسه را نشان مي‌دهد. لورن برسه نيزمي‌گويد، اين براي نخستين بار است كه چنين انتقادات و پايداري‌هاي اندكي در برابر اصلاحات مشاهده مي گردد. ديگر نكته عمده در اصلاحات آموزشي فرانسه اين است كه محافظه كاران هدف ديرين خود در احداث دانشگاه‌هاي خودگردان(autonomous university) و تنظيم ساختار دوره‌ها (courseStructures) ،محتواي برنامه هاي درسي(Curricula) و نيز شهريه‌هاي تحصيلي را به بوته فراموشي سپرده اند. درحال حاضر، كليه دانشگاه‌هاي فرانسه از نظام‌هاي يكنواخت ملي پيروي مي‌ نمايند. به اعتقاد  برسه، اين قبيل اصلاحات، چرخش تاريخي در سياست‌هاي احزاب راست به شمار مي آيد. به همين ترتيب، تاييد بيرو بر نقش مركز ملي پژوهش‌هاي علمي فرانسهCNRS به عنوان شريك دانشگاه‌ها در فعاليتهاي پژوهشي نشان مي‌دهد كه دولت به كنار گذاردن طرح‌هاي خود در جهت تجزيه اين سازمان و واگذاري آزمايشگاه‌هاي آن به دانشگاه‌ها مبادرت نموده است.

بنا به اعتقاد موريس گروس،‌ سرپرست بخش روابط دانشگاهيCNRS، CNRS و دانشگاه‌ها هر يك از نقش ويژه خود در پژوهش‌هاي علمي برخوردار مي باشند. علاوه بر اين، اين باور وجود دارد كه اصلاحات در دانشگاه‌ها بايد بدون تهديد ساير سازمان‌ها ، اعمال گردد. اما در مجموع به انجام رساندن اين اصلاحات كار دشوار و پيچيده اي است، چرا كه اغلب دانشگاه‌ها در شرايط وخيمي قرار داشته و از هر10 بناي آموزشي، 1 بنا زير استاندارد‌هاي كميته آموزشي قرار دارد.

2- همكاري با كشورهاي اروپايي در زمينه جذب دانشجويان خارجي

حركت شتابنده به سوي جذب دانشجوي خارجي

زماني كشور فرانسه، از جمله انتخاب‌هاي ممتاز دانشجويان برجسته اهالي جنوب شرق آسيا  كه در پي ادامه تحصيل در خارج  از كشور بودند، محسوب مي گرديد. در حال حاضر، اين كشورمي‌كوشد در بازار آموزش جهان كه در سيطره نهادهاي انگليسي زبان قرار دارد، به بازيابي موقعيت خود در كنار ساير كشورهاي اروپايي مبادرت نمايد. بنا بر اظهارات رئيس شاخه آسيايي سازمان آموزش فرانسه ، اين كشور، ادعايي درخصوص رقابت با دانشگاه‌هاي آمريكا، استراليا و انگلستان نداشته، اما در پي كسب حداقل جايگاه آموزشي مي باشد. برقراري روابط تجاري، مالي و توريستي ميان اروپا و آسيا به روانه شدن شماري از دانشجويان به اروپا منجر گرديده كه دولت فرانسه نيز در پي تقويت آن است. در اين راستا، طي سال 1998، سازمان آموزش فرانسه توسط وزارتخانه‌هاي آموزش و خارجه فرانسه و با هدف تبليغ نظام آموزش دولتي كم هزينه در خارج از كشور و جذب دانشجويان عادي غير بورس  تأسيس گرديد. به دنبال گشايش دفاتر اين سازمان در كشورهاي كره جنوبي، هند، چين و هنگ كنگ، بانكوك نيز شاهد گشايش دفتر سازمان در اواخر سال2001 بود. درتايلند نيز همانند سايركشورهاي آسيايي، نهادهاي آموزشي فرانسوي از فاصله زيادي با همتايان بزرگ آمريكايي، استراليايي و انگليسي خود برخوردار مي باشند كه به اعتقاد منتقدين ،آموزش صرفاً براي آنها، بخشي از بازار آزاد جهاني است كه رقابت تنگاتنگي در آن جريان دارد. با به چالش طلبيدن نهادهاي مذكور، كشور فرانسه كار دشواري را آغاز نموده است. از مجموع30هزار دانشجوي تايلندي كه به تحصيل در خارج از كشور مبادرت مي نمايند، ساليانه تنها 500 نفر به ثبت نام در دانشگاه‌هاي فرانسه مبادرت مي نمايند كه با نرخ13 هزار نفري در آمريكا، 7 هزار نفري در استراليا و 5 هزار نفري در انگلستان قابل مقايسه مي باشد. رقابت در اين عرصه بسيار شديد است. هزينه تحصيل در دانشگاه‌هاي آمريكا همواره30 درصد از ساير كشورهاي انگليسي زبان كمتر بوده و اين در حالي است كه استراليا به ثبت درآمد ناشي از ثبت نام دانشجويان خارجي در تراز تجاري به عنوان يكي از اقلام مهم درآمد مبادرت نموده است. اين كشور پس از بحران مالي چند سال اخير آسيا كه به كاهش ورود دانشجويان از اين قاره منجر گرديد، به اجراي برنامه تجاري بي سابقه اي در جهت افزايش نرخ ثبت نام دانشجويان مبادرت نمود.وزارت آموزش فرانسه اميدوار است با ارائه طرح‌هاي غير تجاري،‌ به جذب تعداد بيشتري از دانشجويان نسبت به رقباي انگليسي زبان و بازيابي نقش مؤثر فرانسه طي چند دهه پيش در منطقه مبادرت نمايد. بنا به اعتقاد كارشناسان فرانسوي، بر اثر بي توجهي، نقش30 سال پيش فرانسه در ميان نخبگان آسيا، از دست رفته است.در خلال تاريخچه 50 ساله حضور استعماري فرانسه از دهه1930 تا دهه1980در هند و چين، اين كشور به پرورش نخبگان آسيايي در زمينه‌هاي اداري، سياسي، علمي و اقتصادي مبادرت مي نمود. از اين روي در جهت بازيابي چنين جايگاهي، وزارت آموزش فرانسه به همكاري با شركايي از ساير كشورهاي اروپايي غيرانگليسي زبان بالاخص كشورهاي آلمان ، هلند، اسپانيا و فنلاند مبادرت نموده است. نقطه ضعف كشورهايي از اين دست، برخورداري از زبان ملي غير انگليسي و نقطه قوت آنان، برخورداري از مراكز آموزش عالي دولتي جدا از مطامع سودجويانه است.

3- كاهش هزينه‌هاي دولتي

كاهش هزينه‌هاي دولتي من جمله حذف تغذيه رايگان در مدارس كشور كه از جمله قديمي‌ترين سنن فرانسوي‌ها محسوب مي گردد، به وقوع پيوسته است. در آستانه اتحاد پولي اروپا، دولت فرانسه به شدت در پي صرف‌جويي است، اما در كشوري كه مردم آن از غذا تحت عنوان مهم‌ترين فاكتور زندگي ياد مي كنند، اين كار به نظر اقدامي افراطي به نظر مي آيد. زماني تغذيه رايگان در مدارس سراسر كشور، بخشي از فعاليت‌هاي روزمره مدارس فرانسه محسوب مي گرديد و اين در حاليست كه در حال حاضر، تغذيه رايگان مدارس به شكل فزاينده اي كاهش ‌يافته است. در شماري از مدارس،‌ نيز افت كيفي و كمي غذايي، مشهود بوده است. در مقابل، فرقه هاي سنت‌گراي فرانسه به اعتراض بر عليه اتخاذ چنين سياستي مي پردازند. بنا به اعتقاد آنان، تغذيه رايگان بخشي از نظام آموزشي فرانسه محسوب گرديده و فردي كه از تغذيه مناسب برخوردار نباشد،‌ عهده دار ادامه تحصيل به نحو احسن نمي باشد.

 در حال حاضر، از شمار مدارس برخوردار از آشپزخانه‌هايي با غذاي روزانه ،‌ كاسته مي گردد.

 در عوض،‌ مسئولين مدارس بيش از پيش به تدارك غذاي يخ زده يا كنسرو از شركت‌هاي خصوصي آشپزي روي آورده اند. از اين روي، شركت‌هاي برخوردار از كسب و كار پررونق، به تدريج به عهده گيري وظايف سنتي شوراهاي محلي روي مي آورند.گروه‌هاي فشار والدين كه به مبارزه در جهت تغيير رويه افت كيفيت غذا مبادرت مي نمايند،‌ اظهار مي دارند كه تغذيه در مدارس فرانسه، تغذيه ي ملي محسوب مي گردد كه در معرض تهديد قرار گرفته است. در حال حاضر، والدين به پرداخت مستقيم نيمي از بهاي غذا به مدارس مبادرت مي نمايند كه چنانچه اين طرح به پيش رود، نسبت ياد شده افزايش نيز خواهد داشت.كاهش كمك دولت به مدارس جهت تهيه غذاي رايگان، از جمله جديدترين اهداف صرفه‌جويي در بودجه فرانسه به منظور آمادگي اقتصاد كشور جهت پيوستن به اتحاد اقتصادي اروپا است.

پذيرش تحصيلي

جهت ورود به دانشگاه ها ومراكز آموزش عالي فرانسه، داوطلبين مي‌بايستي از مدرك  Baccalaureat يا مدركي معادل آن يا يك ديپلم ملي معادل برخوردار  باشند. ديپلم ملي مذكور  كه ورود به دانشگاه را براي داوطلبين امكان پذيرمي‌سازد، توسط دانشگاههايي كه صلاحيت اعطاي آنرا داشته باشند،در پايان دوره آموزشي1 ساله وپس از گذراندن 225 ساعت آموزشي اعطا مي‌گردد.

آمار تحصيلي

اساتيد و دانشجويان

تعداد اساتيد مراكز آموزش عالي كشور فرانسه بر70 هزار نفربالغ مي‌گردد كه از اين ميان ميتوان به تعداد17600هزار نفر استاد دانشگاه (20%.)،تعداد 28هزار نفر استاد كنفرانس(40%) و تعداد(12هزار نفر) اساتيد درجه دو كه به‌صورت قراردادي در آموزش عالي اشتغال دارند، اشاره نمود.لازم به ذكراست كه تعداد78% اساتيد دردانشگاه‌ها، 9/11% درانستيتوهاي فني دانشگاهي   (IUT) و 9/9% درمدارس عا لي و سايرمؤسسات عالي فعاليت دارند. طبق آخرين آماربدست آمده،  تعداد دانشجويان مراكز آموزش عالي كشور فرانسه نيز بر200/2 هزار نفركه حدود500/1 هزار نفر از آنان دردانشگاه‌هاي رسمي‌فعاليت دارند، بالغ ميگردد.مراكز عالي تكنيسين(STS) ، مراكز آموزش عالي فني و حرفه اي(IUT)،كلاسهاي پيش‌دانشگاهي مدارس عالي، انستيتوهاي دانشگاهي تربيت معلم، مدارس عالي علمي‌و اقتصادي، نيزساير دانشجويان يا كارآموزان كشور را تحت پوشش قرار مي‌دهند.