استان آذربایجان شرقی

استان آذربایجان شرقی

محیط طبیعی ( موقعیت و وسعت ) :
آذربایجان شرقی با وسعت 4/45261 کیلومتر مربع در گوشه شمال غربی فلات ایران قرار دارد . رود ارس حدود شمالی آن را با جمهوری های آذربایجان ، ارمنستان و ایالت خود مختار نخجوان مشخص می کند . در جنوب ، کشیدگی رشته کوهها ، دره ها ، جلگه ها و دشتها موجب پیوستگی توپوگرافیک استان با آذربایجان غربی و زنجان شده است و در شرق نیز دره و رودخانه دره رود ، کوه های سبلان ، چهل نور و گردنه صایین این خطه را از استان اردبیل جدا می کند .

آب و هوا :
آب و هوای استان آذربایجان شرقی به طور کلی سرد و خشک است ، ولی به علت تنوع توپوگرافیکی ، از اقلیمهای متفاوتی برخوردار است . موقعیت کوهستانی و عرض جغرافیایی استان از عوامل برودت و سرمای قسمت اعظم این منطقه است . کم ارتفاعی و اثرات ملایم کننده بخارهای دریای خزر در پاره ای از مناطق از عوامل اعتدال اقلیمی آن به شمار می اید . به علاوه آذربایجان تا حدودی تحت تاثیر جریانهای مرطوب دریای مدیترانه از سمت غرب و جنوب غربی قرار دارد و توده های هوای سرد سیبری نیز از شمال بر آب و هوای آن اثر می گذارد . وجود دریاچه ارومیه آب و هوای قسمت محدودی از سواحل استان را تحت تاثیر قرار داده است .

پیشینه تاریخی :
پس از سقوط دولت صفویه ، در دوره ای که ایران عملا میان روس و عثمانی و اشرف افغان تقسیم شده بود ، آذربایجان در دست دولت عثمانی ماند ولی دیری نپایید نادر شاه آن را از تصرف دولت عثمانی بیرون آورد و در صحرای مغان تاجگذاری کرد . کریمخان زند در سال 1175 هجری آذربایجان را از دست خانمهای محلی که پس از مرگ پادشاه قیام کرده بودند ، باز پس گرفت ، اما پس از مرگ او باز خوانین محلی سر بر آوردند تا اینکه آقا محمد خان قاجار در سال 1205 هجری موفق شد که اداره امور آذربایجان را کاملا در اختیار بگیرید .

جمعیت استا ن :
استان آذربایجان شرقی در سال 1370 حدود 3.279.000 نفر جمعیت داشت که معادل 87/5 درصد جمعیت کل کشور بود . تعداد خانوارهای استان در همین سال برابر 613.000 بود که متوسط جمعیت هر خانواده 6/5 نفر را نشان می دهد . تراکم نسبی جمعیت منطقه 3/72 نفر در هر کیلومتر مربع است . به عبارت دیگر تراکم جمعیت در استان آذر بایجان شرقی نزدیک به دو برابر تراکم جمعیت در کل کشور است .

آثار تاریخی :
غارها : غار هامپوییل ، آغ بولاق ، دوگیجان ، اسکندر
دره ها : کوهستان سهند ، دره لیقوان ، گشایش ، سعید آباد ، پیغام
قلعه و دژها : جمهر ، پشتو ، ضحاک هشترود ، عجب شیر ، پیغام ، نودوز ، آوارسین ، سن سارود ، قهقهه ، جوشین ، دختر ، ۀق گنبد ، کردشت ، سنگی شیروان
پاها و معابر تاریخی : پل دختر ، میانه ، خداآفرین
گورستانهای تاریخی : پنبه شلوار ، کججان ، بادامیار ، پیرحیران ، آخماقیه ، اسفنجان ، خسرو شاه ، ورنق ، هیق ، شیخ اسحاق ، خلیجان
مساجد قدیمی : ارک تبریز ، کبود ، جامع تبریز ، ظهیریه ، اسنق ، جمال آباد ، ملارستم ، معزالدین ، شیخ بابا ، جامع سراب ، جامع تسوج ، جامع اهر