|
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
|
Chartaqi of Niasar Calendric Structure of Niasar Chartaqi of Niasar located near the city of Kashan and constructed during the late Parthian or early Sassanian Dynasties′ eras. Its plan is square in shap. This Chartaqi is one of the greatest and the oldest one in Iran-proper that remained intact for over 2000 years. It is plan is like quadrangle with sides that are 11.9 m. For the construction of this monument the ancient Persian architects used residual rocks, which contain holes within, and as the result they are lightweight and resilient to weather and especially earthquake, which is why after 2000 years in this earthquake region of Iran this monument is still standing. >>>The World’s Most Unique Ancient Calendrical Structure An Iranian archaeologist has rejected the theory describing the Achaemenid era monument Zoroaster’s Kaba as an ancient government archive, saying that the monument is the world’s most unique calendrical and astronomical building. “At the end of Shahrivar (the sixth month of the Iranian calendar, August 23-September 22) we can determine exactly the day of the month by the light shed by the sun on Zoroaster’s Kaba. It has been used for daily needs, determining the time of cultivating crops, and collecting taxes,” . >>>
Солнечная Обсерватория в Иране Зaниси "Aвесты” и других текстов имеют связаны с древней энохой ахеменидов, и в каждой из ныхскрыть тайны. Накше Рустам – это название местности в провинции Фарс в шести килуметрах к северу от “Тахте Джамшида”. В этом месте в сердцевине горы Севанда высечены четыре гробницы, относящиеся к царям ахеменидов. В нижней ее части имеются несколько разукрашеных камней, сохранившихся со времен сасанидов и даже со времен эламской государственности. Именно из- за наличия этих изображений даная местность называется Накше Рустам. На некотором расстоянии от горы расположено строение солнечной обсерватории Накше Рустам. Оно представляет собой иостройку, которая была воздвигнута в приод ахеменидов. >>>
|
سازه‌های خورشیدی/ بناهای تقویمی چارتاقی بتخانه آتشکوه گزارش مقدماتی چارتاقی بتخانه در دامنه غربی ارتفاعات موسوم به آتشکوه در جنوب روستای آتشکوه در 16 کیلومتری جنوب غرب دلیجان و 250 کیلومتری جنوب غرب تهران جای دارد. این بنا و روستا از نظر تقسیمات کشوری تابع بخش نیمور/ نیمه‌ور از شهرستان محلات و استان مرکزی به مرکزیت شهر اراک است. اندازه‌گیری‌های نگارنده نشان می‌دهد که در چارتاقی بتخانه نیز همچون دیگر چارتاقی‌های منفرد ایران و از جمله چارتاقی‌های نیاسر و نویس، ملاحظات تقویمی و تناسب با نقاط طلوع خورشید به هنگام اعتدالین و نیز انقلاب‌های تابستانی و زمستانی بکار بسته شده است. محور و ساختار بنا و نسبت اندازه طول پایه‌ها به فاصله میان آنها و زاویه‌های منتج شده از آن با توجه به ارتفاع افق محلی به گونه‌ای است که در هنگام‌‌هایی از سال، پرتوهای خورشید در راستاهای سنجیده شده‌‌ای از بنا می‌تابند و از روزنه‌های میان پایه‌ها دیده می‌شوند. >>> چارتاقی نیاسر وضعیت طلوع و غروب خورشید در یک تقویم آفتابی باستانی در چارتاقی نیاسر، محور و ساختار بنا و نسبت اندازه طول پایه‌ها به فاصله میان آنها و زاویه‌های منتج شده از آن به گونه‌ای است که در هنگام‌‌های گوناگونی از سال، پرتوهای خورشید به هنگام طلوع و غروب در راستاهای سنجیده شده‌‌ای از بنا می‌تابند. این پرتوها سایه‌هایی را بر نقاط خاصی در درون بنا ایجاد می‌کند و برخی از آنها که زمان‌های مهم و شاخصی را نشان می‌دهد، از روزنه‌های میان پایه‌های بنا دیده می‌شود. در زیر، گزیده نقشه‌ها و عکس‌هایی از چگونگی این رویداد و توانایی چارتاقی نیاسر به عنوان نمونه ممتاز و سالمی از دیگر چارتاقی‌های ایران، عرضه می‌گردد. >>>
چارتاقی خانهٔ دیو گزارش مقدماتی چارتاقی «خانه دیو» یکی دیگر از چارتاقی‌های منفرد ایران است که در کوهستان‌های دورافتاده شمال غربی سبزوار در استان خراسان و بر قلهٔ صخره‌ای سخت و صعب‌العبور جای دارد. دستیابی به چارتاقی، پس از ساعت‌ها پیاده‌روی و کوه‌پیمایی ممکن می‌شود و اکنون برای صعود از صخرهٔ حامل چارتاقی، از میلهٔ نقاله‌های بالابر که برای حمل مصالح ساختمانی برپا شده‌اند، کمک گرفته می‌شود. نگارنده تاکنون به دیدار این چارتاقی نرفته است، اما این کوتاهی را آقای جمال‌الدین فرشته‌خصلت جبران کرده است. ایشان پس از مطالعه و آشنایی با نظریه کاربری تقویمی چارتاقی‌های ایران، مصمم شدند تا این ویژگی را در چارتاقی خانه دیو پیگیری کنند و مشخص نمایند که آیا این بنا نیز به مانند دیگر چارتاقی‌های ایران، دربردارندهٔ ملاحظات تقویمی هست یا نه. در این سفرها و پژوهش‌های میدانی، آقایان سینا شریعتمدار، مصطفی اعتماد، قاسم هروی و مبین منصور نیز دست یاری و همراهی دادند. >>>
چارتاقی نویس تفرش گزارش مقدماتی در چارتاقی نویس نیز همچون دیگر چارتاقی‌های منفرد ایران و از جمله چارتاقی مشهور نیاسر، ملاحظات تقویمی و تناسب با نقاط طلوع خورشید به هنگام اعتدالین و نیز انقلاب‌های تابستانی و زمستانی بکار بسته شده است. محور و ساختار بنا و نسبت اندازه طول پایه‌ها به فاصله میان آنها و زاویه‌های منتج شده از آن با توجه به ارتفاع افق محلی به گونه‌ای است که در هنگام‌‌هایی از سال، پرتوهای خورشید در راستاهای سنجیده شده‌‌ای از بنا می‌تابند و از روزنه‌های میان پایه‌ها دیده می‌شوند. چنانکه در نقشه دیده می‌شود، نقطه طلوع انقلاب زمستانی در امتداد قطر بنا است و نقاط طلوع خورشید در اعتدالین و انقلاب تابستانی، در راستای دو خط‌دید متقارن هستند که فاصله یکسانی با محور میانی دارند و از مرکز بنا می‌گذرند. >>>
چارتاقی کهک بنایی فروخفته در قلب امامزده زینب خاتون چارتاقی کهک همچون دیگر چارتاقی‌های ایران، منتسب به اواخر دوره اشکانی و دارای قدمتی در حدود دو هزار سال است. کاربری تقویمی این چارتاقی با توجه به زاویه‌های متناسب با تغییرات میل محور خورشید که ناشی از نسبت مناسب اندازه‌های پایه‌ها به فاصله میان آنها و طول هر ضلع بنا است، تأیید می‌شود. خط دیدهای چارتاقی کهک، نمونه جالبی و منحصربفردی را عرضه می‌دارد و آن اینکه در این چارتاقی برای هر یک از نقطه‌های اعتدال‌ها و انقلاب تابستانی، دو خط دید مجزا و مستقل وجود دارد. همچنین جبهه اصلی و یکی از محورهای تقارن، رو به سوی طلوع خورشید در انقلاب زمستانی دارد. این ویژگی‌ها خصوصیتی ممتاز و استثنایی به این چارتاقی بخشیده است. >>>
سرزمين سيستان يا زابلستان كه خط «نيمروزان» (نصف‌النهار مبدأ باستانی) نيز از آن مي‌گذرد، از مينوي‌ترين و ورجاوندترين جايگاه‌ها در فرهنگ ايران دانسته می‌شده و با گاهشماری ایرانی پیوندی ژرف و طولانی دارد. تقويم آفتابي يا رصدخانه نيمروز كه به نام «بناي شماره 3 دهانه غلامان»(QN3) شناخته مي‌شود، بنايي چهارگوش است كه طول هر ضلع آن به 54 متر مي‌رسد. اين بنا به تمامي از خشت و گل ساخته شده است. در چهار سوي حياط مركزي، ايوان‌ها و ستون‌هايي پله‌مانند قرار دارد كه در رصد سايه‌ها کاربری دارند. >>> رصد خانه مجاورزیگورات چغازنبيلزیگورات چغازنبیل در استان خوزستان و در فاصله 40 كیلومتری جنوب شرقی شوش و 20 كیلومتری هفت‌تپه و در نزدیكی كرانه غربی رود دز جای گرفته است. این زیگورات نیایشگاهی است كه در سال 1250 پیش از میلاد در دوره عیلامیان به فرمان پادشاه عیلامی به نام «اونتاش گال» (1265- 1245 پیش از میلاد) در میانه شهر «دور اونتاشی» ساخته شده است. >>>
شهر «مسجد سلیمان» در استان خوزستان، نام خود را از بازمانده‌های بنایی باستانی به همین نام گرفته است که در بلندی‌های مشرف به شهر ساخته شده است و از نام اصلی آن اطلاعی در دست نیست. این محوطه باستانی که در گویش مردمان بومی به نام «صفه سرمسجد» نیز شناخته می‌شود، عبارت است از تختانی (صفه‌ای) چهارگوش به درازا و پهنای تقریبی 120 در 100 متر که تقریباً تمامی بناهای روی آن از بین رفته و تنها اندکی از شالوده‌های آنها برجای مانده است. >>>
امروزه می‌توان تولد خورشید را آنگونه كه پیشینیان ما به نظاره می‌نشسته‌اند، تماشا كرد: در دوران باستان بناهایی برای سنجش رسیدن خورشید به مواضع سالانه و استخراج تقویم ساخته می‌شده كه یكی از مهمترین آنها چهار تاقی نیاسر كاشان است كه فعلاً تنها بنای سالم باقی‌مانده در این زمینه در ایران است. پژوهش‌های نگارنده كه در سال 1380 منتشر شد (نظام گاهشماری در چارتاقی‌های ایران)، نشان می‌دهد كه این بنا بگونه‌ای طراحی و ساخته شده است كه می‌توان زمان رسیدن خورشید به برخی از مواضع سالانه و نیز نقطه انقلاب زمستانی و آغاز سال نو میترایی را با دقت تماشا و تشخیص داد. >>>
و دیدار خورشید در چارتاقی نیاسر کاشان این هنگام برای مردمان باستان که دلبستگی فراوانی به پدیده‌های کیهانی داشته و چنین پدیده‌هایی را در زندگی روزمره، آیین‌هاا و باورداشت‌های خود دخالت می‌داده‌اند؛ اهمیت بسیاری داشته است و آیین‌هاا و جشن‌های پرشماری را در این هنگام برپا می‌داشته‌اند. هر چند که امروزه بسیاری از این سنت‌های کهن به فراموشی سپرده شده است؛ اما برخی از آنها علاوه بر ثبت در تاریخ‌نامه‌ها و دیگر منابع مکتوب، تا به امروز نیز در میان مردمان بازمانده‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌شود. >>>
نظام گاهشماری در چهار تاقی بازه هور بسیار جالب، دقیق و ساده طراحی شده و می‌تواند نمونه‌ای برای ساخت نمادین اینگونه تقویم‌های آفتابی باشد. در این چارتاقی زاویه میان بخش‌های داخلی پایه‌های غربی كه آفتاب‌سنج بنا را تشكیل می‌دهند، با زاویه میل خورشید در آغاز هر یك از ماه‌های سال برابر است. >>>
قصرشیرین و خیرآباد چارتاقی قصرشیرین در مجاورت شمال شهر مرزی قصرشیرین در استان کرمانشاه و در میان محوطه و بازماندهای بناهایی باستانی که به عصر ساسانی منسوب می‌باشد، واقع شده است. اما چارتاقی خیرآباد در نزدیکی شهرستان بهبهان در استان خوزستان قرار دارد و برای رسیدن با این بنا می‌باید حدود 25 کیلومتر در راه بهبهان به دوگنبدان (گچساران) پیش رفت و آنگاه به راهی فرعی در سمت جاده پیچید که بسوی شهرستان باشت می‌رود. پس از پشت سر نهادن حدود 10 کیلومتر از این راه، چارتاقی در کنار چپ جاده دیده می‌شود و رودخانه بسیار زلال و خروشان خیرآباد به همراه بازمانده‌های پلی باستانی، در مجاورت آن قرار دارند. >>>
روستای کرمجگان در دامنه شمالی کوه‌های جنوب کهک و در منطقه‌ای سرسبز و حاصلخیز واقع شده است. این منطقه بجز آثار و سکونتگاه‌های باستانی فراوان که در سراسر منطقه به دیده می‌آیند، از لحاظ بررسی‌های زمین‌شناسی و بازماندهای فسیل‌های چند میلیون ساله نیز غنی و ارزشمند است. این فسیل‌ها که نگارنده به چند نمونه از آنها برخورد کرد، متعلق به انواع ماهی‌ها، صدف‌ها مرجان‌ها، ستاره‌های دریایی و Haplothecia pengilly هستند که برخی از آنها متعلق به دوران پالئوزوئیک بوده و حدود 200 تا 600 میلیون سال دیرینگی دارند. >>>
و ویژگی‌های تقویمی و گاه‌سنجی آن محور تخت‌جمشید و تمامی بناهای آن در امتداد شمال غربی به جنوب شرقی واقع شده‌اند؛ بطوریکه از چهار جهت اصلی به اندازه 20 درجه غربی انحراف دارد. به این ترتیب هنگامی که خورشید در هنگام انقلاب تابستانی طلوع می‌کند، چند درجه نسبت به محور تخت‌جمشید انحراف شمالی دارد و کوه مشرف به تخت‌جمشید مانع دیدار پرتوهای آن می‌شود. اما پس از چند دقیقه که خورشید کوه را پشت سر می‌گذارد و از بالای آن طلوع می‌کند، در امتداد محور تخت‌جمشید واقع شده است. در واقع محور تخت‌جمشید در راستای انقلاب تابستانی و از سوی دیگر، عمود بر آن ساخته شده است. >>>
باقیمانده‌های سنت‌های گاه‌سنجی و زمان‌سنجی ایرانی، در برخی سرزمین‌های ایرانی‌تبار و ایرانی‌نشین در دوران باستان، همچنان تا حدودی برجای مانده‌اند. یکی از این سرزمین‌ها عبارت است از ناحیه «اوستیا/ اوستی» (در روسی «آستیا») و به ویژه اوستیای شمالی در قفقاز شمالی که اصلی‌ترین نواحی آن در شمال جمهوری گرجستان و جنوب روسیه واقع است و با نام «آلبانیای قفقاز» نیز شناخته می‌شود. >>>
|
|