|
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
|
در باره تقویم نوساخته موسوم به سالنمای دینی زرتشتیان
پس از انتشار گفتار این نگارنده با عنوان «تقویم ایرانی، قربانی دستکاری‌های دلخواهانه» در خبرگزاری میراث فرهنگی (و سپس در روزنامه اعتماد)، برخی از خوانندگان که این موضوع برایشان تازگی داشت؛ خواستار توضیحی روشن‌‌تر و ساده‌تر در باره «سالنمای دینی زرتشتیان» شدند که در اینجا به بیان آن می‌پردازم: تقویم سنتی زرتشتیان که بازمانده یکی از تقویم‌های کهن ایرانی است، امروزه در دو گونه متفاوت به نام‌های «قدیم» و «شاهنشاهی» در روستاهای زرتشتی‌نشین پیرامون یزد و کرمان، و نیز گونه دیگری از آن با نام «سالنمای دینی زرتشتی» نزد پارسیان هند و بسیاری از زرتشتیان جهان رواج دارد. هر یک از این تقویم‌ها از نظام گاهشماری خاصی بر بنیاد سنت‌های تقویمی ایرانی برخوردارند و روز نوروز و در نتیجه دیگر ایام سال در این تقویم‌ها ثابت نیست و در طول سال طبیعی چرخان است. این دو تقویم، امروزه بسرعت در حال فراموشی و نابودی است و حتی خود زرتشتیان نیز کمتر با آن آشنا هستند. این نگارنده در مقاله‌ها و سخنرانی‌های گوناگونی، لزوم حفظ و پاسداشت آنها را بارها یادآوری کرده است. اما کتابچه‌ای که با نام «سالنمای دینی زرتشتیان» در یکی دو دهه اخیر تهیه و منتشر می‌شود، بدون لازمه‌هایی است که بتوان نام تقویم را بر آن نهاد. هر تقویم، از چند پیش‌فرض در نظام محاسباتی خود برخوردار است و تابع تعریف خاصی از طول سال، نظام کبیسه‌گیری و مبدأ سالشماری است. برای تهیه و نشر این کتابچه، از هیچ شیوه استخراج تقویم بهره‌برداری نمی‌شود، بلکه تهیه‌کنندگان آن به دستکاری در گاهشماری ایرانی و تغییر دادن آن به ماه‌های سی روزه و افزودن یک مبدأ سالشماری نوساخته به آن می‌پردازند. از آنجا که منتشرکنندگان این تقویم، در باره زمان پیدایش آن سکوت کرده‌اند و تلویحاً چنین باوری را ایجاد کرده‌اند که مردمان بخاطر واژگان و تصویرهای ملی‌گرایانه آن تصور کنند با تقویمی کهنسال و باستانی و مرتبط با زرتشت روبرو شده‌اند؛ جا دارد پاسخگوی این تغییرات و تحریف‌ها و پرسش‌های پیش‌آمده باشند. این نگارنده در گفتار یاد‌شده بالا، تهیه‌کنندگان این کتابچه را به مناظره دعوت کرده است و امید است اینان چنانچه پاسخی برای گفتن دارند، به سکوت خود ادامه نداده و با قبول این دعوت، نظام محاسباتی و سابقه تاریخی آنرا به بحث بگذارند. برخی از پرسش‌های این نگارنده چنین هستند: - از آنجا که در این کتابچه، تنها نام مرکز تقویم دانشگاه تهران بعنوان مستخرج آمده و به اشتباه تصور می‌شود که همه نوشته‌ها محصول همان مرکز است؛ جا دارد توضیح داده شود که محاسبات مربوط به این تقویم توسط چه کسی یا کسانی انجام می شود و چرا آنان نام خود را اعلام نمی‌کنند؟ - طول سال تعریف‌شده چقدر است و نظام کبیسه‌گیری آن چگونه است؟ - روز نوروز و لحظه آغاز سال چگونه معین می‌شود؟ - مبدأ سالشماری سه هزار و هفتصد و اندی ساله، دارای چه سابقه‌ای در تقویم‌نگاری است و کهن‌ترین سند یا تقویمی که از این مبدأ استفاده کرده، متعلق به چه زمانی است؟ - چون از اصطلاح «سالنمای دینی» استفاده شده، این پرسش پیش می‌آید که در کدامیک از متون دینی و با چه قدمتی از این مبدأ سالشماری و حتی از این اصطلاح یاد شده است؟ - شواهدی از وجود این تقویم (چه بصورت چاپ شده و یا چاپ نشده) و همچنین کهن‌ترین اشاره‌ای که در متون و منابع به آن رفته، متعلق به چه زمانی است؟
درخواست مجدد برای مناظره پیرامون سالنمای دینی زرتشتیان سال‌ها است که برای بسیاری از علاقه‌مندان گاهشماری ایرانی و دوستداران آیین‌هاا و جشن‌های ملی، پرسش‌هایی در زمینه اصالت، قدمت و صحت پدیده نوظهوری به نام «سالنمای دینی زرتشتیان» به وجود آمده است و این نگارنده نیز بارها تهیه‌کنندگان ناشناس آنرا برای توضیح و روشنگری در باره این تحریف و دستکاری در گاهشماری ایرانی و شنیدن پاسخ‌هایی که آنان برای پرسش‌های مطرح شده دارند، به گفتگو و مناظره دعوت کرده است. پرسش‌هایی از قبیل: نام شخص یا نهاد مسئول، طول سال تعریف شده، نظام کبیسه‌گیری، چگونگی تشخیص نوروز و آغاز سال، سابقه مبدأ سالشماری و پیشینه آن، و همچنین معرفی کهن‌ترین نمونه منتشرشده این سالنامه. این پیشنهاد تاکنون اجابت نشده است، چرا که گویا تهیه‌کنندگان این تقویم نوساخته، چنین گفتگویی را موجب آشکار‌شدن قدمت بیست ساله آن و دیگر دستکاری‌هایی که در گاهشماری سنتی و متون دینی زرتشتی کرده‌اند، می‌دانند. پیشنهاد این مناظره را خبرگزاری میراث فرهنگی و متعاقب آن شماری از نشریات در بهمن‌ماه سال گذشته منتشر کردند و اکنون نیز پس از گذشت هفت ماه از آن و ادامه سکوت همیشگی و طولانی از سوی تهیه‌کنندگان آن سالنامه، بار دیگر گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری میراث فرهنگی در گفتگویی تازه به طرح پرسش‌هایی در این زمینه پرداختند. مصاحبه خانم طاهره رحیمی را با عنوان «مسئول انتشار تقویم‌های ساختگی در ایران مشخص نیست» در وب‌سایت خبرگزاری میراث فرهنگی بخوانید. |
|