نظام آموزشي كشورهاي جهان

• ملاحظات
• جمعيت
• سياست آموزشي
• ساختار آموزشي
• آموزش پيش دبستاني
• آموزش همگاني
• آموزش پايه
• آموزش ابتدايي
• آموزش متوسطه
• آموزش پيش دانشگاهي
• آموزش عالي
• آموزش غيررسمي
• آموزش بزرگسالان
• آموزش فني حرفه اي
• آموزش معلمان
• آموزش استثنايي
• اصول و اهداف آموزش
• اولويت ها و علايق آموزشي
• اصلاحات آموزشي
• ارزيابي تحصيلي
• مشاوره تحصيلي
• قوانين آموزشي
• نهادهاي مركزي آموزش
• نظارت آموزشي
• هزينه هاي آموزشي
• بودجه آموزشي

ساختار آموزشي > آموزش عالي

آموزش عالي

تاريخچه

تا پيش ازقرن 19 ميلادي، سياست آموزش عالي كشور انگلستان بر پرورش فكر و قوه خلاقيت دانشجويان تاكيد داشته و آموزشهاي تخصصي به مشاغل سنتي نظير پزشكي و حقوق محدود مي گرديد. تا پيش از سال 1877 و تاسيس انجمن كتابداران انگلستان تنها تعداد 7 دانشگاه درانگلستان و اسكاتلند فعاليت داشت.تعداد 15 دانشگاه ديگرمن جمله دانشگاه لندن درفواصل سالهاي 1955-1877تاسيس گرديد. دراين اثناء اگرچه دامنه مطالعات موضوعي ازرشد چشمگيري برخوردار گرديد، اما همچنان اساس تحقيقات و مطالعات دانشگاهي بررشته هاي علمي سنتي استوار بود.درآن اثنا، هيچ گونه دوره هاي آموزش عالي ويژه رشته هايي نظيرحسابداري؛ آموزش و... وجود نداشت ،چراكه اساساً اين گونه رشته هاتخصصي محسوب نمي گرديد.اين درحاليست كه پس از وقوع انقلاب صنعتي رشته هاي دانشگاهي گسترش يافته ؛ كالج هاي بازرگاني در اغلب شهرهاي بزرگ كشور داير گرديده و پلي تكنيك هاي متعددي آغاز به فعاليت نمودند.

طي سال1958،موسسه متخصصان اطلاع رساني انگلستان با عنوان (HS) آغاز به فعاليت نمود. موسسه مذكور ازسال1961 به ارائه برنامه هاي آموزشي خود در كالج فني پيشرفته نورتمپتون مبادرت نمود. اين كالج بعدها به كالج لندن تغيير وضعيت داده ودوره هاي آموزشي تمام وقت جايگزين دوره هاي پاره وقت آموزشي آن گرديد. طي سال 1964، شوراي تائيديه علمي كشور(CNNA) با هدف اعطاي مدارك دانشگاهي به افراد فعال درموسسات عالي غيردانشگاهي تاسيس گرديد.درهمين اثنا، تغييرساختار آموزش عالي كشور به پيدايش سيستم دوگانه آموزش عالي و تشكيل پلي تكنيك هاي آموزشي با درجات مختلف اجرايي و علمي منتهي گرديد.طي دهة 80، توجه به خدمات اطلاعاتي ، به ويژه تاكيد برسيستم هاي خودكارآموزشي،در بخش خصوصي افزايش يافت . اين امر تاثيرعمده اي بر انتظارات شغلي دانشجويان ، محتواي برنامه هاي آموزشي و ماهيت ساختاري دانشگاههاي كشور معطوف داشت .ازنيمة دوم دهه80، كليه دانشكده ها و مراكز آموزش عالي كشور انگلستان به تجديدنظر و بازنگري اساسي برنامه ريزيهاي آموزشي ،طراحي خط مشي جديد جذب نيروهاي آموزشي و ارزيابي مهارت ها و تخصص هاي فارغ التحصيلان مراكز آموزش عالي مبادرت نمودند. طي دهة 95- 1985، ساختارهاي سازماني ، برنامه هاي آموزشي ، سازماندهي دوره ها و سياست جذب دانشجو تغيير نمود.طي سال 1992، پلي تكنيك هاي انگلستان به دانشگاه تغييروضعيت دادند.

طي دهة 90 ، تاكيد براطلاع رساني درمراكز آموزش عالي كشور افزايش يافت .درحال حاضردردانشكده ها و مراكزآموزش عالي كشور، رئوس مطالب درسي براساس آخرين پيشرفت هاي آموزشي مورد تجديدنظرقرار گرفت. علاوه بر اين ، بازنگري هاي سالانه درخصوص محتواي برنامه هاي آموزشي و روزآمد نمودن كادرآموزشي دانشگاهي كشور صورت مي گيرد.با انعطاف پذيري سياستها و ضوابط جديد پذيرش دانشجو طي سال هاي اخير،تعداد دانشجويان دانشگاههاي كشور انگلستان افزايش يافته و دامنه سني وسيع تري تحت پوشش قرار گرفته است.

اجراي سياستهاي دولت طي نيمه دوم دهة 80 ، درخصوص افزايش تعداد دانشجويان سبب گرديدتا تعداد دانشجويان داخلي درفاصله سال هاي4/1993-9/1988 به ميزان 53درصد افزايش يابد.علاوه بر اين نسبت دانشجويان زن به مرد از توازن بيشتري برخوردار گرديد.بيشترين تعداد دانشجوي نظام آموزشي تمام وقت تكميلي در2 دانشگاه ولز و شفيلد به تحصيل مبادرت مي نمايند.درنظام آموزشي پاره وقت نيز 2 دانشگاه تايمز و دانشگاه سيتي از بيشترين تعداد دانشجو برخوردار مي باشند. درتعداد 13 دانشگاه نيز ، علاوه بر دوره هاي آموزش تكميلي ، دوره هاي آموزش ديپلم و كارشناسي نيز ارائه مي گردد.دوره هاي آموزش عالي(FE)كشور انگلستان نيز به عنوان فاكتورهاي ارتقاء دهنده مهارت هاي پايه آموزشي برگزار مي گردند. ارزيابي بازدهي مراكز آموزش عالي توسط شوراي سرمايه گذاري آموزش عالي به عنوان(FEFC) صورت گرفته و هر4سال يكبار تكرار مي گردد. طي سال 1998، شوراي سرمايه گذاري آموزش عالي(FEFC)به طراحي سياست هاي پايه آموزشي مقطع آموزش عالي بر مبناي استانداردهاي آموزش عالي مبادرت نمود.

با اجراي طرح توسعه مهارتهاي پايه آموزشي در دوره هاي آموزش عالي (FE) نقش كليدي آن در گسترش مشاركت هاي آموزشي مشهود بوده است. به عبارت ديگر، برگزاري دوره هاي آموزش پايه دانشگاهي به برخورداري و حضور هر چه بيشتر دانش آموزان در دوره هاي آموزشي پيشرفته و دستيابي هر چه بيشتر آنان به فرصتهاي استخدامي منجر گرديده است.

در مورخه مي 1998، شوراي سرمايه گذاري آموزش عالي(FEFC)، بالغ بر 1 ميليون پوند جهت اجراي مرحله مقدماتي طرح 3 ساله توسعه مهارتهاي پايه آموزشي كادر آموزشي دانشگاه هاي كشور اختصاص داد. دايره آموزشي عالي ايرلند شمالي(FE) نيز متعهد گرديد كه به مشاركت در طرح توسعه مهارتهاي پايه آموزشي مبادرت نمايد.

سال تحصيلي

سال تحصيلي آموزش عالي در كشور انگلستان از 1 سپتامبر آغاز گرديده و تا 30 آگوست به طول مي انجامد. اين درحاليست كه كليه مؤسسات و مراكز آموزش عالي از تعطيلات3- 5 هفته اي در ايام كريسمس و عيد پاك برخوردار مي باشند. ساختار نظام آموزش عالي انگلستان از نظر سنتي سيستم آموزشي 3 ترمي را منعكس مي نمايد و اين در حالي است كه اغلب مؤسسات آموزش عالي از سيستم 2 نيمسال تحصيلي تبعيت مي نمايند.

مقاطع آموزشي

مقطع آموزش كارشناسي در كشور انگلستان به طور معمول 3 سال به طول مي انجامد. اين درحالي است كه در برخي از رشته هاي آموزشي نظير زبان هاي خارجي گذراندن دوره آموزشي تكميلي 1ساله در كشور مبدأ الزامي است. تعداد كمي از مؤسسات آموزش عالي انگلستان نيز به ارائه آموزش هاي فشرده 2 ساله كارشناسي مبادرت مي نمايند. با اين تفاوت كه دانش جويان دوره هاي جهشي از تعطيلات كمتري نسبت به دوره هاي آموزش معمول برخوردار مي باشند. آموزش در مقطع آموزش كارشناسي به احراز درجه علمي كارشناسي علوم انساني(BA) و كارشناسي علوم تجربي(BSc) منتهي مي گردد. شرايط حضور و طول دوره هاي آموزشي مقاطع آموزشي عالي، بنا بر ماهيت دوره متفاوت است. گذراندن مقطع آموزشي كارشناسي ارشد نيز به حداقل دوره آموزش تمام وقت 1ساله منتهي مي گردد. اين در حالي است كه عمده رشته هاي آموزشي مقطع كارشناسي ارشد نيازمند دوره هاي آموزشي 2 ساله يا معادل پاره وقت آن مي باشند.بسياري از مؤسسات آموزش عالي انگلستان نيز بر پايه طرح امتيازات آموزشي(CAT) عمل مي نمايند.

هدف نهايي مؤسسات مذكور كمك به دانش جويان در جهت طراحي برنامه شخصي تحقيقاتي و مطالعاتي جهت تكميل نمودن درجات علمي است. درطرح امتيازات آموزشي(CAT) امتيازات آموزشي كلاسي و تجارب عملي دانش جويان مد نظر قرار مي گيرد.از جمله ديگر مشخصه هاي طرح امتيازات آموزشي مي توان به برخورداري دانش جويان شاغل از دوره هاي آموزشي ناپيوسته اشاره نمود.گفتني است كه مؤسسات آموزش عالي در جهت ارزيابي عمل كرد طرح امتيازات آموزشي (CAT) به تشكيل كنسرسيوم هاي محلي آموزشي مبادرت مي نمايند.

مدارك آموزشي

دوره هاي آموزش کارشناسي در مراكز آموزش عالي انگلستان طي4- 3سال ارائه مي گردد.

از جمله رايج ترين مدارک کارشناسي مراكز آموزش عالي انگلستان مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

از رتبه هاي دانشگاهي دركشور انگلستان عموماً تحت عنوان Bachelor ياد مي گردد، هر چند که عناوين ممکن است از موسسه اي به موسسه ديگر متفاوت باشد.

انواع متفاوتي از مدارک کارشناسي در نظام آموزش عالي انگلستان من جمله مدارك Ordinary و Honors به دانشجويان اعطاء مي گردد. گفتني است كه مدرک ordinary برخلاف مدرک honors از سطوح مختلفي برخوردار نمي باشد.مدرك honors از3سطحClass1, Class2, Class3 متشكل گرديده و بر اساس چگونگي عملکرد تحصيلي افراد اعطاء مي گردد.زماني که دو موضوع آموزشي مختلف مورد مطالعه قرار گيرد مدرک دانشگاهيjointودرصورت مطالعه بيش از2موضوع درسي مدرک Combined به دانشجويان اعطاء مي گردد.ازجمله رايج ترين مدارک کارشناسي ارشد و دكتري مراكز آموزش عالي انگلستان مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

دوره هاي کارشناسي ارشد در مراكز آموزش عالي انگلستان از9ماه تا 2سال به طول مي انجامد و اين درحالي است که دوره هاي تحقيقاتي مقطع تحصيلي مذكور تا 3 سال ادامه مي يابد.

ارزشيابي تحصيلي

تا پيش از سال1989، آن دسته از دانش آموزان بريتانيايي كه قصد ورود به مراكز و مؤسسات ملي را در سر مي پرورانند مي بايستي از مدرك آموزش متوسطه برخوردار مي بودند.

طي سال1989، مطابق قوانين اصلاحات آموزشي علاوه بر مدرك سطح A ، مدرك آموزشي AS نيز براي دانش آموزان علاقه مند به تحصيل در مراكز آموزش عالي اين امكان را فراهم آورد كه در موضوعاتي آزمون بدهند كه با رشته تحصيلي مقطع آموزشي متوسطه آنان هماهنگي داشته باشد.گفتني است كه ارزش علمي مدرك AS تقريباً 50 درصد كمتر از ارزش علمي مدرك A محاسبه مي گردد. پذيرش در آزمون هاي سطح A و AS به منزله مجوز عمومي(GCE) حضور در مراكز آموزش عالي كشور محسوب مي گردد. آزمون هاي مذكور معمولاً براي رده هاي سني18 سال و بالاتر هر دو سال يكبار برگزار مي گردد. لازم به ذكر است كه در صورت آمادگي تحصيلي زودتر از موعد 2 ساله اكثريت دانش آموزان، فواصل زماني برگزاري آزمون هاي مذكور نيز تقليل مي يابد. آن دسته از داوطلباني كه موفق به احراز نمرات (A-E) گردند، پذيرفته شده و دانش آموزاني كه به احراز درجه (F) نائل آيند، به عنوان مردود علمي شناخته مي شوند.مؤسسات آموزش عالي به پيشنهاد30- 8 موضوع آموزشي در سطح A، مبادرت مي نمايند. گفتني است كه هر موضوع آموزشي به 6 تا 10 ساعت مطالعه در هفته و آموزش تمام وقت 2 سال نياز دارد.علاوه بر دوره هاي AS و A، دانش آموزان مقطع پيش دانشگاهي، ملزم به گذراندن دوره هاي آموزشي آزمايشي جهت آمادگي براي آزمون هاي GCSE مي باشند.سياست ارزيابي تحصيلي آموزشي عالي توسط مؤسسات خصوصي آموزش عالي صورت مي گيرد.تأكيد عمده اكثر مؤسسات آموزش عالي انگلستان بر گزينش هايي است، كه طي مقطع 3 ساله آموزش عالي صورت مي گيرد.اصلي ترين ارزيابي تحصيلي آموزش عالي در پايان سال دوم آموزشي اجرا مي گردد.دانشگاهها و مراكز آموزش عالي انگلستان در تلاش جهت هماهنگ سازي نيازهاي آموزشي خود با نيازهاي بازار كار مي باشند.

لذا برنامه هاي آموزشي به طور مستمر مورد ارزيابي و بازنگري واقع مي گيرد.به عبارت ديگر هر 5 سال يكبار، ارزيابي تحصيلي مراكز آموزش عالي توسط انجمن كتابداران و موسسات اطلاع رساني كشور صورت مي گيرد.درميان كشورهاي اروپايي؛ كشورانگلستان از قدمت زيادي درحوزه آموزش و كنترل كيفي مؤسسات آموزش عالي برخوردار مي باشد .درنظام آموزش دانشگاهي انگلستان، ازدهه 1960 دو الگوي مديريت كيفي آموزش عالي توسعه يافته است .الگوي نخست در حوزه آموزشي غير دانشگاهي من جمله مراكز پلي تكنيك و كالج هاي آموزشي تحت نظارت شوراي ملي مدارك دانشگاهي (the councilnational acedemic awards ) اجرا مي گرديد. شوراي مذكور كه درابتدا به عنوان سازماني مستقل فعاليت مي نمود؛در سال 1964امتياز سلطنتي كسب نموده و به ارائه مدارك علمي هم سطح دانشگاهها مبادرت مي نمود.شوراي مذكور همچنين به برگزاري دوره هاي معتبر آموزشي در كالج هاو مراكز پلي تكنيك مبادرت نموده و از طريق هيأتهاي متخصص همتا من جمله اساتيد فعال در زمينه هاي مشابه به بررسي و ارزيابي آموزشي مي پرداخت. هيأتهاي مذكور نيز به ارزيابيهاي آموزشي برمبناي توضيحات مندرج در فرمهاي اطلاعاتي نمايانگر ساختار و محتواي دوره هاي آموزشي مبادرت مي نمودند.آندسته از مؤسساتي كه مورد تاييد واقع نمي گرديد، برمبناي طرح پيشنهادي مؤسسات، مورد ارزيابي مجدد قرار مي گرفت .

از سال 1988، بنا برمجوز شوراي ملي مدارك دانشگاهي انگلستان ، مسووليت ارزيابي دوره هاي آموزش عالي در سطوح كارشناسي ، كارشناسي ارشدو...)به مراكز آموزشي پلي تكنيك تفويض گرديد.از اين روي مؤسسات آموزش عالي كشور انگلستان از استقلال عمل برخوردار گرديدند. بعدها ارزيابي كيفي دوره هاي آموزش عالي گسترش يافته و تركيب جديدي به عنوان مقاله سفيد طي سال1991 انتشاريافت. طي سال1992،چهارچوب جديدي در زمينه سياستهاي آتي آموزش عالي طراحي گرديد.درهمين اثنا ، سيستم دوگانه آموزشي طراحي شده و مراكز پلي تكنيك به دانشگاهها تغيير وضعيت دادند.بدين ترتيب شوراي ملي مدارك دانشگاهي انگلستان با آغاز سال تحصيلي 1992ـ1991 فعاليت خود را به پايان رساند.در اين اثنا، ساختار جديد مديريت كيفي دانشگاههاي انگلستان با ارائه دو گزارش به شرح ذيل در نيمه 1980 ارائه گرديد:

گزارش رينولدز به كميته اعطاي امتيازات آموزشي دانشگاهها

گزارش جارت به كميته معاونين و رؤساي دانشگاهها

برمبناي گزارش رينولدز، عمده تمركز بر سيستمهاي مديريت كيفي داخلي دانشگاه هاي كشور قرار گرفته و بر اين اساس كليه دانشگاههاي كشور ملزم به معرفي خود به سطوح مختلف جامعه گرديد.گزارش جارت نيز به عنوان نقطه عطف تعيين شاخصهاي عملكرد مراكزآموزش عالي مطرح مي باشد. چنين شاخصه هايي در تخصيص بودجه هاي آموزشي برمبناي كيفيت آموزشي مؤسسات آموزش عالي لحاظ مي گردد.طي سالهاي 1991-1990، واحد حسابرسي دانشگاههاي انگلستان تحت نظارت كميته معاونين و رؤساي دانشگاههاي كشور آغاز به فعاليت نمود. واحد مذكور كه به عنوان انجمن حمايتي دانشگاهها و مراكز آموزش عالي فعاليت مي نمود ، مسووليت بررسي و ارزيابي عملكرد دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي را به دايره بازرسين سلطنتي تفويض نمود.

درواقع، پيش از تشكيل واحد مذكور،كليه دانشگاه هاي كشور به طور مستقل به كنترل كيفييت آموزشي خود مبادرت نموده و در بعد خارجي نيز سيستم مذكور نيازمند حضور ممتحنين خارجي بود.شيوه مذكور به عنوان مكانيسم ناكارآمد توسعه از لحاظ جامعه و حكومت تلقي مي گرديد. در واقع واحد حسابرسي دانشگاه هاي انگلستان به ارزيابي كيفيت آموزش عالي مبادرت ننموده، بلكه كيفيت روشهاي ارزيابي مؤسسات آموزش عالي را مورد بررسي قرار مي دهد.عمده تمركز واحد حسابرسي دانشگاه هاي انگلستان بر بازديد تيم حسابرسي از مراكز آموزش عالي كشور استوار مي باشد.گفتني است كه تيم مذكور از افراد دانشگاهي متشكل گرديده است. در جهت فراهم آمدن مقدمات بازديدهاي آموزشي، تيم حسابرسي طي مدت 3 روزكاري به كسب اطلاعات كتبي از سيستمهاي ارزشيابي كيفي دانشگاه ها مبادرت نموده و درصورت لزوم مواردي را توسط چك ليست مورد ارزيابي قرار مي دهد.برمبناي مدارك و اطلاعات بدست آمده در اثناي ارزيابيها ي به عمل آمده توسط تيم حسابرسي ، گزارش كوتاهي از عملكرد دانشگاه ها ي كشور به معاونين آموزشي تسليم مي گردد.پس از اعمال نظريات معاون آموزشي در خصوص گزارشات مذكور ، گزارش نهايي و اداري تنظيم مي گردد. واحدحسابرسي دانشگاه هاي انگلستان درجهت انتشار گزارشات مذكور اقدامي به عمل نياورده، ليكن تنها موظف است آنرا بكار بندد.تغييرات ناشي از انتشار مقاله سفيد طي سال1991، به نوساماني سازماني واحدهاي آموزش عالي خصوصي منجر گرديد.در همين اثنا، انجمن رؤساي مؤسسات آموزش عالي كشور به تشكيل شوراي كيفيت آموزش عالي و دايره حسابرسي كيفيت آموزشي كه واحد حسابرسي دانشگاه هاي انگلستان بخشي از آن محسوب مي گرديد، مبادرت نمود.در اين اثنا، همچنين شوراهاي تامين كننده بودجه آموزش عالي (شوراي بودجه دانشگاهها و شوراي بودجه كالج ها و مراكز پلي تكنيك به 3 شوراي جديد بودجه تغيير وضعيت دادند.وظيفه شوراهاي مذكور آگاه نمودن نظام هاي دانشگاهي به اهميت ارزيابيهاي آموزشي و ترغيب آنها به اعمال ارزيابيهاي درون سازماني جهت پي بردن به وضعيت عملكردآموزشي خود بود.از جمله مهم ترين فرآيندهاي اعمال شده در ارزيابي عملكرد مراكز آموزش عالي و دانشگاه هاي كشور انگلستان مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

كنترل كيفي (quality control): مكانيسمي است كه مؤسسات آموزشي در جهت حفظ كيفيت نظارتهاي آموزشي خود بكار مي گيرند.

حسابرسي كيفي (quality audit): نظارت خارجي بر مراكز آموزشي به منظور تضمين توسعه و پيشرفت مؤسسات آموزشي كه از مكانسيم هاي كنترل كيفي استفاده مي نمايند.مسووليت فوق برعهده شوراهاي كيفيت آموزش عالي انگلستان مي باشد.

سنجش كيفي (quality assessment): نظارت خارجي و قضاوت درخصوص كيفيت آموزش و يادگيري مؤسسات آموزشي كه توسط شوراهاي تامين كننده بودجه آموزشي صورت مي گيرد. در اين نوع از ارزيابيهاي آموزشي، مراكز آموزش عالي تحت ارزيابي مقدماتي يك آژانس حسابرسي و ارزيابي تكميلي آژانس حسابرسي ديگر قرار مي گيرند.

درحسابرسي هاي كيفي صورت گرفته توسط شوراي كيفيت آموزش عالي، از اصول واحد حسابرسي دانشگاه هاي انگلستان تبعيت مي گردد. اين پيروي شامل انجام تحقيقات جهت جستجوي مكانيسم ها و سياستهاي كنترل كيفي مؤسسات خصوصي است كه توسط تيم كوچكي از كارشناسان فعال درمحيطهاي خارج از دانشگاه صورت گرفته و نهايتاً حسابرسي آزمونها و اعمال كنترل كيفي مؤسسات مذكور را بر عهده دارد.

پذيرش تحصيلي

از جمله مهم ترين نهادهاي دست اندر كار پذيرش دانش آموزان تمام وقت در دوره هاي آموزش عالي مي توان به دايره سنجش ملي و دايره خدمات گزينشي كالج ها و دانشگاه ها تحت عنوان (UCAS) اشاره نمود. گفتني است كه كليه مؤسسات آموزش عالي كشور انگلستان از خط مشي ها و قوانين پذيرش انحصاري برخوردار مي باشند. از جمله مهم ترين فاكتورهاي پذيرش دانش جو در مؤسسات و مراكز آموزش عالي كشور انگلستان مي توان به برخورداري از گواهينامه عمومي آموزش متوسطه (GCSE) با حداقل نمره C ، گواهينامه سطح A آموزش و يا مدرك معادل AS اشاره نمود.

از جمله ديگر شرايط لازم حرفه اي جهت پذيرش در مراكز آموزش عالي مي توان به برخورداري از تجربه كاري يا فعاليتي داوطلبان در رشته آموزشي مورد نظر اشاره نمود.علاوه بر سهميه بندي انحصاري هر يك از دانشگاه هاي كشور، دپارتمان آموزش و پرورش انگلستان نيز به تخصيص سهميه هاي آموزشي ويژه دوره هاي آموزش معلمان مبادرت مي نمايد.وزارت بهداشت انگلستان نيز در مشاوره با مقامات بهداشت منطقه و دايره ملي خدمات بهداشتي، به اختصاص سهميه هاي آموزشي به دانش جويان دوره هاي دندان پزشكي و پزشكي مبادرت مي نمايد.

آموزش عالي ويژه دانشجويان خارجي

مدارک تحصيلي دانش جويان خارجي، توسط کالج ها و دانشگاههاي كشور انگلستان مورد بررسي و ارزيابي قرار مي گيرد و اين در حاليست كه رايجترين شيوه ارزيابي مدارک تحصيلي داوطلبين، ارزيابي انحصاري مدارك علمي توسط مؤسسات آموزش عالي است.

وجه اشتراک كليه بررسيها وارزيابيهاي مذكور احراز نمره مناسب در آزمونهايIELTS،TOEFL يا آزمونهاي مشابه مي باشد.گفتني است آندسته از داوطلباني که قصد ادامه تحصيل در دوره هاي تمام وقت آموزش مقطع کارشناسي را دارند، مي توانند از طريقUCAS اقدام نمايند.

روش ساده تر، اخذ پذيرش تحصيلي از يک موسسه زبان انگليسي است که با هدف اخذ نمره مناسب در آزمونIELTS صورت مي گيرد. در حين گذراندن دوره آموزشي مذكور، داوطلبين مي توانند با دانشگاه يا کالج مورد نظر که از نظر محل، کيفيت آموزشي و هزينه هاي تحصيلي با شرايط آنان متناسب باشد، مکاتبه يا مراجعه حضوري نموده و خود را با معيارهاي ورودي دانشگاه يا کالج مورد نظر هماهنگ نمايند. اخذ پذيرش تحصيلي از کالج زبان سبب صرفه جويي در وقت و هزينه داوطلبين مي گردد. تحت چنين شرايطي داوطلبين درحالي که مشغول به گذراندن دوره آموزش زبان انگليسي مي باشند با راهنمايي مدارس زبان و تجربيات خود،به گزينش دانشگاه يا کالج مناسب مورد نظر خود مبادرت مي نمايند.

مزاياي آموزشي

آموزش ويژه دانشجويان خارجي دركشورانگلستان از مزاياي عمده اي به شرح ذيل برخوردار مي باشد:

1-  كليه دانشجويان خارجي كه بيش از 6 ماه تحت تعليم دوره هاي آموزشي تمام وقت قرارگيرند از مزاياي خدمات درماني و بهداشت ملي رايگان بهره مند مي گردند. به عبارت ديگر هزينه اي پزشکي در كشور انگلستان براي كليه دانشجويان اعم از بومي و غير بومي رايگان مي باشد.

2- طول دوره هاي دانشگاهي مراكز آموزش عالي انگلستان در مقايسه با سايرکشورهاي انگليسي زبان کوتاهتر بوده واز اين روي در هزينه هاي آموزشي صرفه جويي مي گردد.

علاوه بر اين، دانشجويان ساکن اتحاديه اروپا هزينه هايي برابر با دانشجويان انگليسي پرداخت مي نمايند.(بالغ بر 1075 پوند) در اسکاتلند، نيز هيچ گونه هزينه هاي آموزشي از دانشجويان ساکن اتحاديه اروپا دريافت نمي گردد.

3- اخذ مجوز فعاليت در بازاركار به مدت حداقل 20ساعت در هفته

4- دسترسي آسان به مدارس زبان

از جمله مزيتهاي تحصيل در كشورانگلستان مي توان به دسترسي آسان دانشجويان خارجي به مدارس ومراكز آموزش زبان انگليسي نسبت به ساير كشورهاي اروپايي اشاره نمود.از سوي ديگر به واسطه حضور دانشجوياني از ملل مختلف جهان در مراكز آموزش عالي انگلستان، كاربرد تنها ابزار آموزشي كه همانا زبان انگليسي است محرز مي گردد چراكه با وجود دانش جوياني از ساير ملل، زبان انگليسي به عنوان تنها ابزار ارتباطي مطرح مي باشد.

نظام اعتبار سنجي مدارس زبان

با وجوديكه شيوه هاي متعددي جهت ارزشيابي و اعتبار سنجي مدارس زبان كشور انگلستان اعمال مي گردد، رايجترين سيستم ارزشيابي توسط شوراي فرهنگي بريتانيا صورت مي گيرد.

در اين شيوه كليه مدارس زبان كشور ملزم به رعايت معيارهاي جامع آموزشي جهت دريافت تأييديه شوراي فرهنگي انگلستان مي باشند. در اين شيوه كليه ابزار کمک آموزشي، توانايي هاي معلمان و چگونگي مديريت مدارس مورد سنجش و ارزيابي قرار مي گيرد.آندسته از مدارسي که مورد تأييد شوراي فرهنگي مي باشند، از حق فعاليت برخوردار مي گردند. علاوه بر اين2 انجمن BASELT و ARELS نيزكه تحت نظارت شوراي فرهنگي انگلستان فعاليت مي نمايند به ارزيابي مدارس زبان بخش خصوصي مبادرت مي نمايند.

5- برخورداري از آموزش علوم اجتماعي و بهداشت (PSHE)

با وجودي كه دولت انگلستان توجه عمده اي به ارتقاء استانداردهاي آموزشي سطوح مختلف آموزشي معطوف داشته است، با اينحال پرداختن به نياز ضروري جهت بررسي زمينه هاي گسترده ارتقاء دانش اجتماعي و بهداشتي جوانان نيز مورد تأكيد قرار گرفته است.

گفتني است كه آموزش هاي اجتماعي و بهداشتي از طريق مدارس و برگزاري برنامه هاي آموزشي اجتماعي و بهداشتي(PSHE) در مدارس سراسر كشور ارائه مي گردد.

از جمله مهم ترين نتايج مثبت اجراي طرح آموزش اجتماعي و بهداشتي در مدارس سراسر كشورمي توان به ارتقاء سطح اعتماد به نفس دانش آموزان و كاهش بزه هاي اجتماعي مدارس اعم از كاهش استعمال مواد مخدر و..... اشاره نمود.در مورخه ژوئن سال1999 و در جهت نيل به اهداف مذكور، هيئت وزيران انگلستان به تشكيل گروه هاي مشاوره ملي در كليه مدارس كشور جهت ارائه هر چه بهتر آموزش هاي اجتماعي و بهداشتي(PSHE) مبادرت نمود. برگزاري دوره هاي آموزش اجتماعي و بهداشتي ويژه معلمين و والدين دانش آموزان مقطع آموزش متوسطه(BHE) نيز از جمله ديگر وظايف گروه هاي مشاورملي مستقر در مدارس متوسطه كشور انگلستان محسوب مي گردد.وزارت كشور نيز با هم كاري دپارتمان آموزش و استخدام انگلستان به تشكيل گروه هاي مشاور احتماعي- بهداشتي جهت نيل به استانداردهاي كليدي ذيل مبادرت نموده است:

1. پرورش حس مسئوليت پذيري اجتماعي و اخلاقي شهروندان انگليسي

2. تشويق و ترغيب شهروندان انگليسي به مشاركت در فعاليت هاي اجتماعي

درمورخه مي 1999،وزارت كشور انگلستان هم چنين به طراحي برنامه هاي ملي اصلاحي من جمله برنامه هاي آموزشي اجتماعي و بهداشتي(PSHE)درمدارس ابتدايي و متوسطه مبادرت نمود.

لازم به ذكراست كه برنامه هاي ملي اصلاحي وزارت كشور انگلستان ازمورخه سپتامبر2000 توسط دايره اصلاحات آموزشيQSA)) به اجرا در آمده است. از دهه1970، در برخي از مناطق كشور من جمله كمبريج شاير، لتر شاير و يورك شاير شمالي، دوره هاي آموزش اجتماعي براي دانش آموزان مقاطع مختلف آموزش برگزار گرديده و از مدارس مذكور به عنوان مراكز ترويج آموزش هاي اجتماعي ياد مي گرديد.طي دهه هاي1980و1990، بودجه هايي جهت برگزاري دوره هاي آموزش اجتماعي به مدارس كشور تخصيص يافته و توجه اساسي دولت بر تأثير مثبت ارائه آموزش هاي اجتماعي در مدارس سراسر كشور معطوف گرديد.درهمين اثناء مشاركت هاي گسترده اي ميان مدارس و انجمن هاي محلي سراسر كشور برقرار گرديده و نقش مدارس محلي در ارائه آموزش هاي اجتماعي هر چه بيشتر مشهود گرديد. از سال 1999مركز توسعه آموزش اجتماعي نيز تحت نظارت دپارتمان آموزش انگلستانDFEE به ارائه گزارش جامع از توصيه هاي آموزشي و اجتماعي به مدارس سراسر كشور مبادرت مي نمايد.

طرح هاي آموزشي

از جمله مهمترين طرح هاي آموزش عالي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

طرحهاي كمك هزينه دولتي

طي سالهاي اخير، دولت انگلستان ، از طريق طراحي و اجراي برنامه هاي كمك هزينه خارجي و ساير طرحها، به فراهم سازي تمهيداتي براي دانشجويان خارجي، مبادرت نموده است. گفتني است كه بالغ بر2450 دانشجو از طرحهاي كمك هزينه دولتي بهره مند مي گردند كه بخشي از آن توسط دفتر كشورهاي مشترك المنافع و خارجي(FCO) و وزارت توسعه بين الملل(DFID) تأمين مي گردد. از جمله مهمترين طرح هاي كمكي فوق مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

ـ British Achieving Awards: طرح فوق كه برنامه اي جهاني است، درجهت فراهم سازي فرصت تحصيلي دردانشگاه هاي انگلستان و ساير مؤسسات دانشگاهي براي دانشجويان خارجي طراحي گرديده است.

ـ طرح اعطاي بورسيه تحصيلي و كمك هزينه تحصيلي به دانشجويان جهت تحصيل در ساير كشورهاي مشترك المنافع

دركشور انگلستان، اين قبيل بورسيه ها در جهت پرداختن به تحصيلات عاليه يا تحقيق1-3 ساله در مؤسسات آموزش عالي به دانشجويان اعطا مي گردد.

ـ طرح تأمين دانشجويان محقق در خارج

طرح فوق كه توسط شوراهاي سرمايه گذاري آموزش عالي تأمين اعتبار مي گردد، به دانشجويان تمام وقت دوره هاي آموزش عالي خارج جهت انجام تحقيقات علمي تعلق مي گيرد.

معضلات آموزشي

از جمله مهمترين معضلات پيش روي نظام آموزش عالي انگلستان مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- مورد استفاده بودن اقليتي مراكز آموزش عالي طي4دهه اخير به عوض توده اي بودن آن

2- بر سر دو راهي قرار داشتن سياست هاي آموزش عالي

اگر چنانچه روند فوق ادامه يابد، بار مشكلات مالي هر روز سنگين تر و افزون تر مي گردد.

به طوركلي مساله را بايد گزينش2رهيافت(رهيافت توده اي به آموزش عالي)درمقابل(رهيافت نخبه گرا)قلمداد نمود.گويا به نظر مي رسد با اعمال تغييرات در ساخت طبقات جامعه،رهيافت نخبه گرا از محلي از اعراب برخوردارنباشد.

اين نوع تحول توده اي را دركشور ايران نيز بخوبي مي توان مشاهده نمود.درحال حاضر،دانشگاه ها به كليه شهرستانها و حتي روستاهاي كشور راه يافته و درمقابل، روستائيان نيز به دانشگاه هاي شهري دست يافته اند. تحرك اجتماعي كشور، پس از انقلاب بسيار شديد بوده است. دسترسي توده اي به آموزش عالي كه ازمحل درآمدهاي نفتي تامين اعتبار گرديده است به ماليات دهندگان ايراني، كه سهم اندكي از درآمد دولت را تشكيل مي دهد، فشار چنداني وارد نمي آورد، اما اگر منفعت اجتماعي آن كم باشد و منفعت شخصي آن زياد، شهروندان از حق درخواست تامين بخشي از هزينه ها توسط خود افراد برخوردار مي گردند.

3- نزول كيفيت آموزش عالي در رشته هاي فني

4- جذب سرمايه خصوصي كمتر درحوزه تحقيقات

در اين راستا، اغلب دپارتمان هاي فني و مهندسي ، جهت اخذ بودجه بيشتر، از دانش آموزان با نمرات پايين تر در اين رشته ها ثبت نام مي نمايند تا به دريافت هزينه آن از دولت نائل آيند.

از اين روي، به سبب نزول كيفيت تحصيلي، انگليسي هاي بومي به ميزان كمتر در اين قبيل رشته ها ثبت نام نموده و در عوض نرخ ثبت نامي ساير نژادها و اقليت ها در حال افزايش است.

دامنه فعاليتي چنين دپارتمان هايي ترم به ترم محدود تر مي گردد.درمقابل، برخي رشته هاي علوم اجتماعي من جمله مديريت، از جايگاه خاصي برخوردار گرديده اند. اين مساله بويژه با نقش كشور انگلستان در بازار مالي يكپارچه جهاني در ارتباط مستقيم قرار دارد. مساله ديگري كه بحران مالي دانشگاه هاي انگلستان ممكن است به آن دامن بزند، نقش اساتيد است. اساتيد انگليسي تنها نقش آموزشي ندارد، بلكه بيشتر از آموزش در تحقيقات و بطور مشخص نگارش مقالات و كتاب مي كوشند، به نحوي كه انتشارات آنقدر مهم شده است كه افراد به تاثيرات اين قبيل انتشارات نينديشيده و تنها به انتشار آثار مبادرت مي نمايند. با افزايش تعداد دانشجو، كيفيت دانشگاه ها از طريق تاثير بر موقعيت اساتيد به مخاطره افتاده است.از سويي رهيافت آموزش عالي توده اي است، اما از سوي ديگر انتظارات نخبه گرا است. بدين معني كه انتظار مي رود دانشجوياني توانمند و نخبه در دانشگاه تربيت گردند. از سوي ديگر،از آنجاييكه نظام آموزشي همچنان پاتريمونيال است، اساتيد از نقش بالادست و ديكته كننده سياست ها برخوردار مي باشند، از اين روي، كمتر به آسيب شناسي خود مي پردازند. آسيب شناسي فوق(غير مولد شدن اساتيد و محققان) هماني است كه بحران مالي نظام آموزشي در انگلستان از وقوع آن نگران است.

آمار تحصيلي

طبق آماربدست آمده طي ژوئن سال1993، تعداد72دانشگاه دركشورانگلستان فعاليت مي نمايند. از جمله مهم ترين دانشگاه هاي كشور مي توان به دانشگاه لندن اشاره نمود كه از تعداد8كالج متشكل گرديده كه به طور جداگانه تامين بودجه مي گردند. 48 مؤسسه خصوصي آموزش عالي نيز در كشور انگلستان فعاليت دارند.طبق آخرين آمار به دست آمده، تعدادكل دانش جويان تمام وقت806/828 و تعداد دانش جويان پاره وقت بر758/391 نفر بالغ مي گردد.

در ولز نيزتعداد 2دانشگاه،1مؤسسه فدرال،6كالج تابع و9مؤسسه آموزش عالي فعاليت دارند. تعداد كل دانش جويان دانشگاه هاي ولز بر515 / 59 نفر بالغ مي گردد كه از اين تعداد587 /2 دانشجو به دوره هاي آموزش تمام وقت تعلق دارد.

پژوهش و تحقيقات

پيوندگاه دانشگاه و موسسات پژوهشي

به منظور فائق آمدن كتابخانه ها بر فشارهاي ناشي از رشد سريع دانشجويان و انفجار جهان گستر دانش و اطلاعات دانشگاهي، طي سال1993، پژوهشي در انگلستان صورت پذيرفت كه «گزارش فالت» محصول آن است. اين پژوهش كه به همت« گروه بررسي كتابخانه هاي اتحادية سرمايه گذاري مشترك» صورت گرفته است، از اهميت بهره گيري از فناوري اطلاعات در جهت خلق خدمات مؤثر كتابخانه اي در آينده به عنوان يكي از نتايج عمدة اين پژوهش ياد مي كند. به دنبال تدوين اين گزارش، فراخواني از سوي هيئت هاي سرمايه گذاري آموزش عالي انگلستان با عنوان« دگرگون سازي، ذخيره سازي و بهره گيري از دانش در مؤسسات آموزش عالي» اعلام شده و در بدو امر،15ميليون پوند درجهت اجراي«طرح كتابخانه هاي الكترونيكي»با مديريت «كميته سيستم هاي اطلاعات مشترك»به نمايندگي از سوي هيئت هاي سرمايه گذاري، تخصيص يافت.ثمرة اين سرمايه گذاري ها، پيشنهاد طرح ها، و پروژه ها؛ برنامةeLib است كه از آن تحت عنوان پيوندگاهي ميان دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشي عمدة سراسر انگلستان، از طريق احداث كتابخانه هاي الكترونيكي بهره برداري مي گردد.لازم به ذكر است كه برنامه فوق، در قالب60 پروژه- با طول دوره هاي متفاوت- از سال1995به مورد اجرا گذارده شده است.

در حال حاضر، بسياري از اين پروژه ها پايان يافته ، برخي در دست اجرا بوده ، و پاره اي نيز در ابتداي راه قرار دارند. بايد اذعان داشت كه اين برنامه، برنامه اي صرفا پژوهشي نبوده، بلكه كاركرد اصلي آن فراهم سازي بدنه اي از منابع و خدمات الكترونيكي و ملموس براي نظام آموزش عالي انگلستان و تأثيرگذاري از طريق تغيير فرهنگي به سمت پذيرش و بهره گيري از منابع و خدمات ياد شده به جاي روش هاي سنتي دسترسي و ذخيرة اطلاعاتي است.