New Page 1
توسعه آموزشي
مبناي سيستم آموزش پايه ژاپن پس ازجنگ دوم جهاني پايه گذاري شد.دراواخردهه
40،اصلاحات آموزش ازطريق قانون به فرمول درآمد.درسال 1947،قوانين اوليه آموزش
وقانون آموزش مدرسه اي به تصويب رسيد.به موجب اين قوانين ،يك سيستم رسمي آموزشي
(سيستم باصطلاح 4-3-3-6)براساس اصول فرصت‌هاي مساوي آموزش بنانهاده شد.
حتي پيش ازدهه 50،جامعه ژاپن ازنرخ بالاي باسوادي برخورداربودودرصدبالايي
ازكودكان درمدارس ابتدايي ومتوسطه ،بين سطوحي كه آموزش پايه درژاپن راتشكيل
ميدهد،ثبت نام ميكردند.ژاپن پس ازجنگ شاهدرشدكمي آموزش تكميلي متوسطه بوده است
.مدارس تكميلي متوسطه درسال 1948در قالب دوره هاي پاره دقت وتمام وقت شروع به
كاركردند.
در اين اثنا،ميزان فارغ التحصيلان آموزش پايه درطول يك چهارم قرن از42درصدبه
90درصدافزايش يافت.سيستم جديدآموزش دانشگاهي نيز درسال 1949آغازبه كاركردوسال
1950شاهدآغازسيستم موقت مدارس عالي بود.
ميزان فارغ التحصيلان متوسطه كه به آموزش عالي راه مي‌يافتندوفقط 10درصدرادردهه
50تشكيل ميداد ،درسال 1998تاتقريباَ50درصدافزايش يافت.
برنامه آموزش ملي
وزارت آموزش ژاپن (منبوشو) نقش محوري درتوسعه و نگهداري استاندارد‌هاي آموزشي
ملي در ژاپن بازي مي‌كند. اين وزارتخانه دستورالعمل هاي برنامه هاي آموزشي ملي
متشكل از استاندار‌هاي آموزشي راتوسعه ميدهد. اين وزارت خانه علاوه بر
رهنمون‌هاي برنامه آموزشي، توسط تأييد كتب درس، استاندار‌هاي علمي را به اجرا
درمي‌آورد، امتحانات ورودي ملي ومنطقه‌اي را بررسي مي‌كند، و ترتيب معلمان را
تنظيم و كنترل مي‌نمايد.
استاندارد‌هاي آموزشي درژاپن بر اساس رهنمون‌هاي برنامه آموزشي منبوشومي‌باشد.
منبوشو تقريباً هر 10 سال يكبار رهنمون‌هاي برنامه آموزشي ملي را توسعه بخشيده و
مورد تجديد نظر قرار ميدهد. اين برنامه از پايان جنگ جهاني دوم، زماني كه
اولين دوره آموزشي، بر اساس مدل آمريكايي، ارائه شد به اين گونه بوده است. اين
تجديد نظر‌هاي 10 سال به منبوشو اجازه داده تا پاسخگوي تغييرات الويت‌هاي ملي در
آموزش باشد.تجديد نظر در مورد برنامه آموزش منبوشو توسط گروه‌هاي بازديد كننده تحت
رهبري منبوشو توسعه مي‌يابند كه شاول تعامات رسمي منبوشو و مسئولان آموزشي شناخته
شده توسط عموم مي‌باشند. در مورد محتواي اين نشست‌ها به شكل گسترده تبليغات به راه
اندخته مي‌شود.بازنگري برنامه آموزشي در ابتدا بعنوان يك سري رهنمودهي آموزشي
منتشرمي‌شوند اين رهنمون‌هاي آموزشي پيشنهادي عموماً شامل موارد زير مي‌باشد
: مطالعه‌اي در مورد ارزيابي برنامه آموزشي قديمي، شاخص از اهداف برنامه جديد
آموزشي، پيشنهادي در مورد برنامه جديد آموزشي، وارزيابي اين پيشنهاد توسط گروه
معلمان در حال خدمت براي دوره‌اي 3 سال پس از نخستين انتشار اين رهنمون‌هاي
پيشنهادي، منبوشو آزمايشات برنامه جديد در مدارس انتخابي را قطعي كرده و اين
آزمون‌ها را اجرا مي‌كند. اين روش تدريجي فرصت كافي جهت ترويج اصلاحات در
برنامه آموزشي فراهم مي‌آورد و به مدارس زمان كافي ميدهد تا اين
اصلاحات را به مورد اجرا بگذارند.
نخستين برنامه آموزشي پس از جنگ منبوشو درسال 1947 و پس از آنكه آمريكا نيرو‌هاي
متفقين را با امضاء پيمان صلح ساتقرانسيكو به ژاپن بازگرداند به اجرا در آيد.اين
برنامه بر تجريبات زندگي و دانش‌عملي تاكيد داشت. دومين برنامه آموزشي ملي كه در
سال 1958 به اجزا در آيد. اين برنامه بر تجربيات زندگي و دانش‌عملي تأكيد داشت.
دومين برنامه آموزشي ملي كه در سال 1958 به اجرا گذاشته شد، برم‌هارت‌هاي اساس علمي
بويژه در رياضيات و ژاپني تأكيد داشت. منبو شو يا سومين برنامه آموزشي كه در سال
1948 انتشار يافت، سياست استاندارد هاي بالاتر عملي را ادامه داد. اين برنامه هم
چنين نشان دهنده تلاش منبوشو جهت مدرنيزه كردن سيستم آموزش ژاپن مي‌باشد.
بعنوان بخش از تلاش مدرنيزه كردن، منبوشو به دنبال ادغام مؤثرتر برنامه‌‌هاي آموزشي
ابتدايي و راهنمايي و بهبود برنامه آموزش در تمام موضوعات درسي مي‌باشد.
پيشرفت آموزش در رياضي و علوم بخش‌هاي جدايي ناپذير تلاش مدرنيزه كردن
مي‌باشند.اواخر دهه 70 اتحاديه، معلمان ژاپني وسايرين شروع كردند به ابراز توجه به
آنچه كه بازار داغ آموزش مي‌خواندند (كيوايكو نو كانتسو كا)به عقيده اين منتقدان،
دانش‌آموزان ژاپني بعلت تمركز روز افزون بر امتحانات ورودي و ورودبه كال‌هاي درجه
يك به شكل فشرده و سخت مشغول درس خواندن هستند. در تلاش جهت آرام كردن بازار داغ
آموزش و پاسخ به اين منتقدان، منبوشو در بازنگري برنامه آموزشي اواخر دهه 70 ‚10%
از كل ساعات كلاسي را كاهش داد.
اخيراً، برخي از سياست گذاران اين ايده را ارائه داده‌اند كه بازنگري‌هاي برنامه
آموزشي، در اين عصر تغييرات سريع اجتماعي در ژاپن بايد فراوانتر باشند.در پاسخ به
اين پيشنهادات، منبوشو و مشاوران آن در حال حاضر دوره بازنگري 8 سال را در نظر
دارند.رهنمون‌هاي جاري برنامه آموزشي (برنامه آموزش جديد منبوشو) بعنوان يك سري
رهنمون‌هاي پيشنهادي در 1988 منتشر شد. اجراي آن مرحله‌اي بوده است، و رهنمون‌هاي
آموزشي مدارس ابتدايي در سال 1992 به اجرا در آمده است.برنامه آموزش جديد شامل كاهش
تأكيد بر رياضيات وعلوم در كلاس‌هاي اوليه مي‌باشد. از سال 1968، رياضيات از
حدود 19% به 17% مجموع ساعات درس كلاس ششم كاهش يافته است. به همين ميزان، علوم از
حدود 13% به 10% مجموع ساعات درس كاهش يافته است (محاسبات بر اساس اطلاعات ارائه
شده در نيرو‌ها را 1992مي‌باشد.)
اطلاعات در مورد بازنگري‌هاي رهنمون‌هاي آموزش منبوشو از طريق انتشارات منبوشو
به مدارس ميرسد ويك سري كارگاه‌هاي برنامه ريزي شده اين تغييرات برنامه را به مدارس
اطلاع مي‌دهند.منبو شو هم چنين رهنمون‌هاي آموزش خود را منتشر مي‌كند واين
رهنمون‌ها را به شكل گسترده در دسترس قرارمي‌دهد. سه سري توصيه وجود دارد، يك توصيه
براي هر يك از مدارس ابتدايي، راهنمايي، و دبيرستان ها. هر يك از اين سه سري توصيه
آموزش در جلد معمولي در هر كتاب فروشي مهم ژاپن در دسترس مي‌باشد.هر كتابچه
رهنمون‌هاي آموزشي در 120 تا 220 صفحه و با قسمت 5 دلار همه جا وجود دارد. اين
رهنمون‌ها به نوبه خود توسط ناشران كتب درسي، مقامات آموزشي منطقهاي، مدارس،
ومعلمان جهت توسعه مطالب برنامه درسي مطابق با رهنمون‌هاي ملي مورد استفاده قرار
مي‌گيرند. اگر چه اين سيستم مسئوليت زيادي را متوجه مقامات آموزشي Prelecture و
شهري مي‌كند، اما براي كودكان ژاپني مناطق كاملاً جدا از هم غير عادي نيست كه
در طول يك هفته معين موضوعات مشابهي را مطالعه كنند، و اين بدلايلي است كه در بقيه
اين فصل روشن خواهند شد.بعد از انتشار رهنمون‌هاي آموزشي اصلاح شده، منبوشو يك سري
كارگاه‌هاي را در سراسر كشور وبراي نمايندگان بورد‌هاي منطقهاي آموزشي و معلمان
مدرسه برنامه ريزي مي‌كند. اين شركت كنندگان، به نوبه خود، كارگاه‌هايي را
براي ديگر معلمان منطقه مدرسه خود برگزارمي‌كنند. چند تايي از اين كارگاه‌ها هر
ساله براي انتشار و اجراي اين رهنمون‌ها برنامه ريزي مي‌شوند. پس از اجراي
رسمي رهنمون‌هاي آموزشي، كارگاه‌ها دير به ديرترو حدود سالي يكبار برگزارمي‌شوند.
منبوشو عليرغم قدرت‌هاي مديريتي قابل توجه خود انطباق نزديك بارهنمون‌هاي آموزشي
ملي در سطح مدرسه را كنترل نمي‌كند. سياست منبوشو به بورد‌هاي محلي آموزشي و
مدارس اجازه ميدهد در رهنمون‌هاي آموزشي ملي اصلاحات وتغييراتي مناسب با سطوح محلي
ايجاد كنند.با اين حال، بحث‌هاي ما با مقالات رسمي منطقهاي بيانگر اين مسئله هستند
كه بورد‌هاي منطقهاي آموزش نوعاً تمايل دارند رهنون‌هاي منبوشو رابه شكل جدي ودقيق
تعبير كنند به مدارس نيز اجازه داده مي‌شود برنامه هاي خود را تا جايي تدوين
كنند كه بر اساس رهنمون‌هاي آموزشي منبوشو باشند با اينهمه، از آنجاكه وظيفه طرح
ريزي برنامه آموزشي مدرسه تلاش قابل توجه معلمان را مي‌طلبد، بيشتر مدارس
برنامه‌اي را مي‌پذيرند كه توسط بورد آموزشي وابسته به شهرداري توسعه داده
شده باشد.براي تسهيل اجراي به موقع برنامه آموزشي، رهنمون‌هاي آموزشي منبوشو محتوا،
ترتيب مطلوب، و طول زمان تدريس براي هر موضوع و تمامي كلاس‌ها را مشخص مي‌سازد.
موضوعات آموزشي براي هر موضوع درسي در طول هر سال تحصيلي فهرست مي‌شود، اما
توضيحاتي جزئي مطالب درسي ارائه نمي‌شوند. بعنوان مثال، در دوره آموزشي
رياضيات براي كلاس هشتم محاسبات جبري فرمول‌ها بعنوان موضوع اول و روش‌هاي
آناليزاطلاعات وتكرار توزيع ها بعنوان آخرين موضوع ارائه مي‌شوند. رهنمون‌ها
شامل توضيح فرمول‌هايي كه بايد حفظ شوند، يا ساير توضيحات صريح در مورد محتوا
نيستند.بطور خلاصه، منوشو رهنمون‌هاي آموزشي ملي را براي دوره ابتدايي، راهنمايي و
دبيرستان تقريباً هر 10 سال يكبار توسعه ميدهد.رهنمون‌هاي آموزشي منتشر
مي‌شوند و به طور گسترده در دسترس قرارمي‌گيرند. قبل و بعد از انتشار رهنمون‌ها،
منبوشو كارگاه‌هايي را در سراسر كشور ايجادمي‌كند تا رهنمون‌هاي آموزشي را در
بورد‌هاي منطقهاي آموزشي و معلمان مدرسه انتشار دهند.بورد‌هاي آموزشي منطقه با
وظيفه تقسير رهنمونهايي آموزشي سرمايه گذاري مي‌شوند و مطالب درس‌اي را كه
شايسته آن منطقه هستند توسعه ميدهد به مدارس نيز مسئوليت داده مي‌شود
كه برنامه ها را بر اساس رهنمون‌هاي آموزشي ملي گسترش دهند. مسئولان آموزش مورد
مصاحبه ما تصوير كردند كه مدارس وبورد‌هاي آموزشي منطقهاي تمايل دارند جزئيات اين
رهنمون‌ها را دقيقاً دنبال كنند چون توسعه مطالب بطور جداگانه اتلاف وقت
مي‌باشد.منبوشو به كمپاني‌هاي خصوصي اجازه ميدهد درعوض چاپ كتاب‌هاي خود،
كتبي رامنتشر كنند كه در منبو شو وبه منظور تطابق با برنامه آموزش و كيفيت ارائه،
مورد بررسي قرار گرفته اند. كتب درسي كه از اين روند بررسي مجدد جان سالم بدربرند،
مورد تصويت قرار مي‌گيرند. فقط كتاب‌هاي تصويبي منبوشو مي‌توانند جهت
آموزش در مدارس دولتي مورد استفاده قرار گيرند. تعداد كتب تصويبي به سطح كلاس بستگي
دارد. براي موضوعات اصلي مدارس ابتدايي 6 كمپاني يا بيشتر ممكن است نشر اين كتاب‌ها
را به شكل سري انجام دهند. براي برخي موضوعات در سطوح بالا اين تعداد كمتر
است.انجمن تحقيقات وتصويب منبوشو، كه كتب درسي را تصويب مي‌كند، استادان دانشگاه و
معلمان ابتدايي ومتوسط راشامل مي‌شود. اين كارشناسان توسط وزارت آموزش و متخصصان
ارشد برنامه آموزشي منبوشو منصوب مي‌شوند .انجمن تصويب و تحقيق پيروي از
استاندارد‌هاي آموزشي منبوشو را تضمين مي‌كند هرعضو انجمن كتب درسي پيشنهادي را به
طور جداگانه و قبل از نشست شورا مورد بررسي قرارمي‌دهد.تأييد نهايي پس از دريافت
پيشنهاد شورا بعهده وزير منبوشو مي‌باشد.
منبوشو كتب درسي دبيرستان ها را با سطوح (آسان، متوسط، و دشوار)تعيين
مي‌كند، اما براي ابتدايي و ارهنمايي فقط يك سطح معين مي‌شود. با اين حال،
منبوشو، براي هر موضوع وكلاس دوره ابتدايي و راهنمايي بيش از يك كتاب را مورد تأييد
قرارمي‌دهد مدارس مي‌توانند كتب درسي خود را طوري انتخاب كنند كه مورد تأييد منبوشو
باشد. بعلاوه، منبوشو تدريس كامل كتب درسي توسط معلمان را اجباري نمي‌داند. به
عقيده يك مقام مسئول آموزش در شهرناكا، ضروري نيست كه تمام مطالب كتاب درسي پوشش
داده شود. قرار نيست كلمه به كلمه دنبال شوند. ما مي‌گوييم كه شخص بايد با
«كتاب درسي بياموزد» نه اينكه «كتاب درسي را آموزش دهد.»رهنمون‌هاي آموزشي به صورت
طرحي كلي هستند و جزئيات كتب درسي بسته به استفاده مسئولان از اين خطوط كلي
متغيرمي‌باشند. (كيوشيوشيدهيو) كمپاني‌هايي كه كتب درسي را منتشر مي‌كنند
كاتالولگ‌هاي آموزگاران را نيز منتشر مي‌كنند. استفاده از اين كتب راهنما
اجباري نيست. اين همه كتب راهنماي آموزگار شامل توضيحاتي در مورد كتب درسي، مثل‌هاي
خوب ،و نكاتي در مورد آموزش مي‌باشند .لبه عقيده يك آموزگار ،«بعلاني هستند
كه فكر مي‌كنند كتب راهنما ضروري نيستند» روشن نيست كه آيا معلم ژاپني معمولي
از اين منابع استفاده مي‌كنند يا نه، اما امكانات ما نشان مي‌دهند كه
اين كتب بنگام برنامه ريزي دروس مورد استفاده اكثريت معلمان قرار مي‌گيرند.
دانش آموزان نيز براي تكميل كتب درسي دريافتي خود از مدرسه، كتب راهنماي حل المسائل
را كه در مدرسه فروخته مي‌شود، و كتب تمرين موجود در كتاب فروشي هاي محلي را
مورد استفاده قرار مي‌دهند. اين كتب تمرين حاوي مسائل مربوط به كتب درسي
مي‌باشند و براي رياضي، علوم و زبان ژاپني در دسترس هستند .كتب تمرين گرانتر از
كتابچه هاي حل المسائل هستند، اما در ميان والدين مدارس ابتدايي شهرت دارند.علاوه
بركتب درسي مورد تأييد منبوشو و دفترچه هاي راهنماي معلمان، معلمان ژاپني هم چنين
ممكن است براي اداره كلاس خود بر برنامه هاي آموزش متكي باشند. اين طرح‌هاي آموزشي
در برخي از كتب راهنماي معلمان گنجانده مي‌شوند. معلمان اين طرح‌هاي آموزشي را به
منظور نشان دادن طرز كار كلاس‌هايي كه براي آن‌ها برنامه هاي درسي كتبي همراه با
جزئيات تدارك ديده اند، بسط مي‌دهند. اين طرح‌ها سپس در ميان معلماني توزيع
مي‌شود كه اين كلاس‌هاي نمايش را مشاهده مي‌كنند طرح‌هاي آموزشي براي معلمان
اطلاعات كارآوري در مورد راه‌هاي گوناگون تدريس دروس فراهم مي‌آورند.
|
