يکي از شايعترين بيماريهاي پوستي انسان که فرضيات زيادي در مورد علل پيدايش و درمان آن مطرح شده، آکنه يا جوش غرور جواني است. اين بيماري در اکثر جوانان در سنين بلوغ پديد مي آيد و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است و اکثرا پس از سن بيست و پنج سالگي بهبود مِي يابد. بسياري از اين افراد پس از ازدواج بهبود مي يابند.
جوشهاي غرور به صورت دانه هاي قرمز، حوشهاي سر سياه، و توده هاي سفت زيرپوستي در ناحيه گونه، بيني و پيشاني، پشت گردن و قسمت فوقاني پشت و سينه ظاهر ميشوند. اين جوشها در پايه يک مو بوجود مي آيند و ناشي از آماس، التهاب و انسداد مجراي غده چربي کنار مو هستند. پيدايش جوش غرور ناشي از يک علت خاص نيست بلکه چندين عامل در پيدايش و شدت آن نقش دارند: کمبود ويتامين A يا B، ارث، ميکروبها، نوع غذا، مشکلات عصبي و روحي، تغييرات غددي هورموني، نوع پوست، بهداشت صورت، مصرف برخي داروها و بعضي از بيماريها.
شايد مهمترين عامل ايجادکننده جوشهاي غرور، تغييرات هورموني زمان بلوغ باشد. در هنگام بلوغ، هورمونهاي جنسي ناگهان افزايش مي يابند و مقدار آنها در خون بسيار زياد ميشود. اين هورمونها باعث افزايش ترشح چربي پوست ميشوند و زمينه را براي رشد ميکروب و التهاب غدد چربي صورت و پيدايش جوش فراهم مي آورند. اکثر خانمها در نزديکي عادت ماهيانه خود دچار افزايش جوشهاي صورت ميشوند. خانمهايي که دچار آکنه هستند معمولا هورمونهاي مردانه زيادتري دارند و در بسياري از آنها رشد موي صورت نيز بيش از معمول است.
نوع غذا ميتواند در جوش صورت موثر باشد. مصرف مواد قندي مثل ماکاروني، نان، برنج، شيريني و شکلات و مصرف غذاهايي حاوي فندق، پسته، بادام، موز، نارگيل و گردو ميتواند موجب تشديد آکنه شود که يکي از علل آن احتمالا افزايش چربي خون است.
ناراحتيهاي روحي و عصبي تاثير به سزايي در بروز آکنه دارند. بدنبال فشارهاي عصبي و کمخوابي، صورت شادابي و طراوت خود را از دست ميدهد و جريان خون کم شده وسيستم دفاعي پوست ضعيف ميشود و زمينه براي رشد آکنه فراهم مي آيد و بسرعت بر تعداد جوشها افزوده ميشود.
مسائل وراثتي و ژنتيک نيز در ابتلا به جوش غرور جواني و شدت آن نقش دارند. حتما تاکنون افرادي ديده ايد که اکثر اعضاي خانواده شان دچار جوشهاي غرور بزرگ و فراوان ميشوند. به طور کلي نقش يک زمينه فاميلي در ابتلا به اين بيماري ثابت شده است.
کمبود ويتامينهاي A و B نيز به عنوان عواملي در ايجاد جوش غرور مطرح شده اند. اين دو ويتامين، اثر سازنده و ترميم کننده بر پوست دارند و کمبود آنها موجب آسيب پوست و کاهش دفاع آن ميشود. به همين علت بسياري از متخصصين پوست براي درمان آکنه از ويتامين A نيز استفاده ميکنند.
عدم رعايت بهداشت پوست يکي از عوامل مهم در ايجاد يا تشديد جوشهاي غرور است. اصولا پيدايش جوش غرور ناشي از افزايش ترشح چربي و تجمع ميکروب در غده چربي کنار مو است. بنابراين رعايت نکات بهداشتي ميتواند تقش موثري در بهبود و تخفيف آن داشته باشد. دستکاري کردن اين جوشها موجب انتشار عفونت به نقاط ديگر و افزايش تعداد و حجم جوشها ميشود. امروزه آنتي بيوتيک ها و مواد ضدعفوني کننده عامل لاينفک درمان جوشهاي غرور هستند.
مصرف برخي داروها ممکن است موجب تشديد جوشهاي غرور شود. از حمله اين داروها ميتوان به قرصهاي ضدبارداري اشاره کرد.
علاوه بر قرص هاي ضدبارداري، مصرف مکرر بيش از اندازه پماد بتامتازون، فلوسينولون، تريامسينولون و کرمهاي چرب نيز ميتواند موجب پيدايش يا تشديد جوشهاي غرور شود.
درمان آکنه
براي درمان آکنه بايد يکسري اقدامات و توصيه هاي بهداشتي را اجرا نمود و نيز با مراجعه به پزشک و دريافت داروهاي مناسب به مقابله با آن پرداخت.
توصيه هاي مهم:
براي جلوگيري از پيشرفت جوشها و کاهش حجم و تعداد آنها بايد توضيه هاي زير را در نظر داشته باشيد و به آنها عمل کنيد.
1 - جوشها را دستکاري نکنيد و آنها را با فشار خالي نکنيد. براي خالي کردن آنها به يک انستيتوي زيبايي مراجعه کنيد تا با دستگاه هاي مکنده جوشها را تخليه کنند. اگر چنين مرکزي در نزديکي شما وجود ندارد، انگشتان خود را با الکل ضدعفوني کنيد، ناخنها را کوتاه کنيد و با يک دستمال تميز جوشها را به آهستگي فشار دهيد تا تخليه شوند.
2 - پوست خود را به نرمي ماساژ دهيد. اين کار راميتوانيد به طور مرتب، خودتان انجام دهيد و يا به يک فرد مجرب مراجعه کنيد تا پوست شما را ماساژ دهد. ماساژ باعث تخليه چربي پوست شده و از پيشرفت جوشها جلوگيري ميکند.
3 - آسودگي رواني داشته باشيد. سعي کنيد خواب مرتب داشته باشيد. استراحت کافي داشته باشيد و از فشارهاي روحي و عصبي بپرهيزيد. (البته اگر ممکن باشد)
4 - روزي دو بار صورت خود را بشوييد و ماساژ دهيد. براي شستشو از صابون اسيدي (گوگردي) که پزشک توصيه ميکند استفاده کنيد. ابتدا صورت خود را خوب صابون بزنيد تا از کف پوشيده شود. آنگاه با نوک انگشتان، پوست صورت خود را ماساژ دهيد تا صابون در منافذ پوست به خوبي نفوذ کند و چربيهاي جمع شده در جوشها را از بين ببرد. از سوي ديگر ماساژ باعث بهبود جريان خون پوست و طراوت و شادابي آن ميشود. با کف دست خود پوست صورت را از راست به چپ، از چپ به راست و سپس از پايين به بالا ماساژ دهيد. کل زمان ماساژ صورت با کف صابون بايد پنج دقيقه طول بکشد. پس از آن صورت خود را با آب گرم بشوييد تا کاملا پاک شود. سپس بلافاصله مقداري آب بسيار سرد را بر روي پوست صورت خود بپاشيد تا منافذ آن بسته شود. آنگاه با يک پنبه آغشته به گلاب، سطح پوست را پاک کنيد. گلاب يا آب ليمو، اثر قابض دارند و باعث افزايش گردش خون و بهبود پوست ميشوند.
5 - هفته اي يک يا دو بار از ماساژ سرکه سيب استفاده کنيد تا چربي پوست کاهش يابد. براي اين کار کافي است مقداري سرکه سيب را در همان مقدار آب بريزيد و سپس با انگشت مقداري از اين مخلوط را برداريد و بر روي صورت خود بماليد و ماساژ دهيد. ماساژ را با حرکات حلقوي و ضربه اي آهسته انجام دهيد و ابتدا از پايين به بالا و سپس از بالا به پايين حرکت کنيد. آنگاه چند دقيقه صبر کنيد و سپس صورت خود را بشوييد.
6 - از مصرف غذاهاي چرب، شيريني زياد، سس مايونز، خامه، شکلات، گردو، فندق، موز، تخم مرغ، بعضي از ماهيها و نارگيل حتي المقدور بپرهيزيد. ولي نيازي به رژيمهاي سخت نيست. سعي کنيد سبزيها و ميوه هايي را که حاوي ويتامين A هستند زيادتر مصرف کنيد: هويج، اسفناج، شاهي و گوجه فرنگي. همچنين مصرف چاي و ادويه جات را محدود کنيد.
7 - سعي کنيد هر روز صورت شما در معرض نور آفتاب قرار گيرد. اشعه آفتاب تاثير بسيار خوبي در بهبود جوشهاي غرور جواني دارد. بهتر است براي محافظت چشمها از عينک آفتابي کمک بگيريد. البته بعضي محققين معتقدند که نور آفتاب پس از مدتي موجب تشديد آکنه ميشود، بنابراين بهتر الست اصتفاده از آفتاب را فقط براي شروع درمان به کار گيريد.
8 - از ورزش و پياده روي غفلت نکنيد. بسياري از جوشهاي پوستي پس از مدتي ورزش به کلي ناپديد ميشوند. اگر هر روز صبح، مسافتي معادل حداقل سه کيلومتر را به صورت پياده روي يا به صورت دويدن طي کنيد و پس از آن يک دوش بگيريد، متوجه ميشويد پس از مدت بسيار کوتاهي پوست شما بسيار شادابتر ميشود و بسياري از جوشها برطرف ميگردند. ورزش و استحمام باعث باز شدن منافذ پوست، بهبود جريان خون آن و رفع چربي ميشود.
9 - براي شستشوي صورت از آب گرم استفاده کيند. صابون شما بهتر است از نوع اسيدي باشد که چربي را کم کند. مصرف مواد آرايشي و کرمهاي چرب را محدود کنيد و در صورت استفاده ابتدا پوست را به يک کرم مرطوب کننده آغشته کرده و سپس از پودر يا ساير مواد آرايشي استفاده کنيد و شب هنگام خواب همه اين مواد را به وسيله شير پاک کن تميز کنيد.روزي يک بار از ماسک آناناس استفاده کنيد. تاثير اين ماسک بر جوشهاي غرور و بخصوص گلوله هاي چربي زير پوستي (جوشهاي کيستيک) بسيار جالب است.. نحوه تهيه اين ماسک در قسمت ماسکها شرح داده شده است.
10 - پس از شستشوي صورت، هيچگاه با يک حوله به طور خشن صورتتان را پاک نکنيد، بلکه يک دستمال کاغذي يا حوله نرم را با پوست خود تماس دهيد تا خشک شود.
اقدامات پزشکي
در کنار توصيه هاي مزبور، داروهايي توسط پزشک متخصص براي شما تجويز ميشوند که رل اصلي را در بهبود آکنه بر عهده دارند.
آکنه يا جوش غرور جواني