صبح سوار ماشین میشوید و به محل کارتان میروید. تمام روز را پشت میزتان یا مشغول خواندن و نوشتن هستید یا در اینترنت، در جستجوی مطالب تازه. خلاصه مغزتان فعال است اما هیچتحرک جسمی ندارید. عصر هم مجددا با اتومبیل به خانه برمیگردید و باقی ساعات را جلوی تلویزیون سپری میکنید. نتیجه اینکه چاقی جزیی از دردسرهای روزانهتان میشود. بسیاری از ما به دلیل ناآگاهی از اصول تغذیه، اقدام به حذف نان و برنج یا روغن و قندها از برنامه غذاییمان میکنیم تا بتوانیم کمی از وزنمان کم کنیم اما در اکثر مواقع دچار اثرات زیانبار اینگونه رژیمهای نادرست میشویم و نتیجه عکس میگیریم. برای آنکه اطلاعات درستی در زمینه رژیمهای صحیح و نحوه ثابت نگه داشتن وزن داشته باشیم، گفتگویی ترتیب دادهایم با دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، در همین رابطه...
▪ یک رژیم درست و علمی، چه ویژگیهایی دارد؟
ـ ببینید؛ رژیمهایی که خیلی کمکالری هستند یا رژیمهای تکخوری را، با وجود اینکه ممکن است وزن و سایز را کاهش دهند، ما به عنوان یک رژیم علمی قبول نداریم. به طور کلی، رفع اضافه وزن و چاقی کاهش احتمالی بیماریهای مرتبط با آن را به دنبال دارد؛ مثلا با کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی وزن، فشارخون، چربی و قند پایین آمده و بسیاری از دردهای مفاصل میتواند تسکین قابلتوجهی پیدا کند. این در صورتی است که ما وقتی رژیم میدهیم به تمام جوانب امر توجه کنیم، یعنی با تامین تمام نیازهای فرد از نظر ریزمغذیها و درشتمغذیها تلاش کنیم به مقدار خیلی نازلی از مقدار انرژی مورد نیاز واقعی کم کنیم تا به تدریج این تفاوت مقدار انرژی دریافتی و مصرفی به مصرف انرژیهای انباشته شده که به صورت چربی در قسمتهای مختلف بدن است منجر شده و فرد بتواند وزن خود را کم کند. به این ترتیب، اگر ما مقدار کالری را در حدی کاهش دهیم که سیستم دفاعی بدن در قبال این کاهش وزن عکسالعمل نشان ندهد، یعنی سوخت پایه پایین نیاید (سوخت مورد نیاز برای اعمال حیاتی بدن مثل ضربان قلب، تعقل، تنفس و ...) فرد به شکل صحیحی رژیم گرفته است.
▪ بعضی رژیمها باعث کاهش وزن سریع میشوند اما دوباره، خیلی زود وزن از دست رفته برمیگردد و اثرش از بین میرود. چرا؟
ـ بله؛ در برخی رژیمها با کاهش انرژی، وزن به طور صاعقهآسایی کاهش مییابد اما در این بین بدن چارهاندیشی میکند و در حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد انرژی پایه را کاهش میدهد. بعد از آن کاهش وزن متوقف شده و نه تنها شاهد کاهش وزن نیستیم بلکه وزن از دست رفته، مجددا بازمیگردد و فرد وقتی میبیند رژیمی که گرفته فایدهای نداشته به رژیمغذایی سابق خود بازمیگردد. اگر ما رژیم را با توجه به جنس، سن و وضعیت فیزیولوژیکی یک فرد تنظیم کنیم و بتوانیم در روز ۵۰۰ کیلوکالری یا اگر ایجاب میکند ۱۰۰۰ کیلوکالری کم کنیم در هفته ۵/۰ کیلوگرم، در ماه ۲ کیلوگرم یا در هفته یک کیلوگرم و در ماه ۴ کیلوگرم میتوانیم وزن را کاهش دهیم و اگر این کاهش وزن از یک برنامه متناسب و متعادلی بهره بگیرد، انرژیهای مازاد بر نیاز به تدریج کاهش مییابد.البته همراه با رژیم باید حرکات موزون ورزشی نیز انجام شود تا سرعت جمع شدن پوست هم بالا برود و پوست شل و افتاده نشود.
▪ چگونه متوجه میشوید یک فرد چهقدر باید وزن کم کند؟
ـ ما به کمک فرمولهای خاصی وزن ایدهآل و وزن فعلی را برای فرد مشخص میکنیم اما من به شخصه به مراجعانم میگویم که به این فرمولها کاری نداشته باشند و هر وقت احساس کردند که وزنشان در حد رضایتبخش است و تناسب اندامشان آنها را راضی می کند، آن را به عنوان وزن ایدهآل تلقی کنند و روش نگهداری این وزن را یاد بگیرند.
▪ رژیمهای غلط چه عوارضی به دنبال دارند؟
ـ برخی از متخصصان رژیمهای سخت کمکالری و یک بعدی به فرد میدهند تا طی ۳ روز یک تا یکونیم کیلوگرم از وزن فرد را کم کنند. این نوع رژیم گرفتن بسیار زیانبار است و سبب بروز بیماریهای بسیاری از جمله کمخونی مقاوم و مشکلات عصبی میشود. رژیمهای تکخوری که مثلا به فرد گفته میشود سه روز نخودفرنگی، سه روز بستنی، سه روز گریپفروت و ... بخورد، کلا خلاف اصول علمیاند و اگر به عملکرد بدن نگاه کنیم، به وضوح میبینیم که بدن تنها به یک ماده نیاز ندارد. انرژی باید از منبع قندها، چربیها و پروتئینها تامین شده و در کنار دیگر مواد مورد نیاز به بدن برسد. رژیم یکبعدی در صورت ایجاد افزایش یا کاهش وزن، سبب سوءتغذیه میشود و طبیعتا عوارضی به دنبال دارد؛ عوارضی مثل ریزش مو، چروک شدن و از دست رفتن طراوت پوست صورت، عصبی شدن، افت فشارخون و ناراحتیهای مربوط به افت شدید قندخون و...
▪ کلا آیا حذف برخی گروههای غذایی به منظور لاغر شدن، کار درستی است؟
ـ این را فراموش نکنید که اصولا ما ماده چاقکننده و لاغرکننده نداریم. انرژی دریافتشده از کل گروههای غذایی میتواند سبب ایجاد انرژی مازاد بر نیاز ما شود. وقتی فردی خودسرانه گروهی از موادغذایی را حذف میکند طبیعتا ترکیبات مفیدی که در آن گروهها هست، به بدناش نمیرسد و فرد علاوه بر گرسنگی که به خود داده یک گرسنگی بیجا پیدا میکند که به گرسنگی پنهانی شهرت دارد. کاهش هلههوله به طور خودسرانه اشکالی ندارد اما مبادرت به حذف موادغذایی مفید یا آبدرمانی هرگز توصیه نمیشود.
▪ چگونه بعد از کاهش وزن، آن را ثابت نگه داریم؟
ـ اگر رژیم درست باشد، برای کاهش وزن زمان لازم داریم اما به جای آن، وزن کمشده ماندگاری طولانیمدت داشته و بیضرر است. بعد از آن هم با برنامهای که به فرد داده میشود و بررسی هفته بههفته سبب میشود بفهمد مقدار انرژی مورد نیاز بدناش و انرژی مصرفی چهقدر است، در نتیجه وقتی دریافت و مصرف یکی باشد، وزن فرد بالا نمیرود. پس این افراد باید مراقب حتی یک کیلوگرم اضافه وزن باشند زیرا پرخوریهای دوباره به تدریج اضافه وزن و چاقی را به دنبال خواهند داشت، بنابراین بعد از رژیم هم افراد باید با واحدهای موادغذایی که در طول رژیم با آنها آشنا شدهاند، بازی کنند تا انرژی اضافی دریافت نکرده و وزن ثابت بماند.
▪ بعد از چه مدتی ممکن است وزن از دست رفتهمان بازگردد؟
ـ بستگی به این دارد که فرد چهقدر بیشتر از نیازش غذا بخورد. معمولا چاقیها به طور متوالی ایجاد میشوند و کاهش یک کیلوگرم وزن بسیار سخت است. برای آب کردن یک کیلوگرم چربی در بدن باید ۷ هزار کیلوکالری بسوزانیم و افرادی که خیلی لاغر میشوند، بیشتر آب بدنشان را از دست میدهند زیرا همانطور که میدانید ۶۰ درصد بدن از آب تشکیل شده است. مساله کاهش وزن، هم علم است، هم هنر. هر کسی این دو را نداشته باشد، نمیتواند به مردم کمک کند تا سلامتشان را به دست بیاورند یا آن را حفظ کنند.
بخش مد و زيبايي آرایشی و بهداشتی وب سایت محبوب فارسی زبانان محشر