تخت جمشید از آثار دوره هخامنشیان در 45 کیلومتری شمال شرق شیراز قرار دارد.
تخت جمشید از آثار بجای مانده از دوره هخامنشیان در کنار کوه رحمت در فاصله 45 کیلومتری شمال شرق شهر شیراز ویرانه‌هایی از مجموعه تخت جمشید برجای مانده است.
تخت جمشید كه در استان فارس قرار دارد، نامی است که تاریخ نگاران اسلامی بر این مجموعه نهاده‌اند اما براساس کتیبه‌های موجود نام اصلی این مکان پارسه و یا بقول یونانیان پرسپولیس بوده است.
در ساخت این بنای باشکوه، هنر و سلیقه ایرانی، نقش اصلی را داشته اما در جزئیات ساختمان و نقش‌های پرشکوه آن از هنرمندان و معماران کشورهای تابع امپراطوری ایران همچون مصر و یونان نیز استفاده شده است.
این بنای عظیم و زیبا در زمان هخامنشیان و به دستور داریوش اول در سال 518 قبل از میلاد بنیان نهاده شده و ساخت آن 120 سال ادامه یافته است.
تخت جمشید که به‌طور کلی از سنگ ساخته شده است نزدیک به 13هزار مترمربع وسعت دارد.
در حد فاصل سنگهای به کار رفته در این مجموعه از هیچگونه ملاتی استفاده نشده است، اما در بعضی نقاط سنگها را با بستهای آهنی به هم اتصال داده‌اند.
تخت جمشید شامل هفت کاخ، تالار، نقوش برجسته، پلکان‌ها، ستون‌ها و دو آرامگاه سنگی است.
در کتیبه‌هایی که به خط میخی و به زبانهای پارسی باستان و عیلامی کنده‌کاری شده، شرح ساختمان تخت‌جمشید، اعتقادات مذهبی و شیوه تفکر شاهان هخامنشی بیان شده است.
در این مجموعه چندین کاخ نیز وجود داشته است. از جمله این کاخ‌ها می‌توان به آپادانا، هدیش، مرکزی، تچر یا تالار آینه، کاخ اختصاصی و دروازه ملل اشاره کرد.
بالای تخت جمشید در دامنه کوه رحمت دو آرامگاه سنگی وجود دارد که اردشیر دوم و سوم در آن آرمیده‌اند.
گفته می شود تخت جمشید حدود 200 سال محل سکونت شاهان بوده تا این که در سال 330 پیش از میلاد اسکندر مقدونی آن را به آتش کشید تا امید پارسیان برای زنده ماندن دولتشان به یأس مبدل شود.
